2. Lis rudy, lis pospolity (Vulpes vulpes) – gatunek drapieżnego ssaka z
rodziny psowatych (Canidae). Występuje na półkuli północnej, w części
Azji, w Europie, Ameryce Północnej i północnej Afryce. W XIX wieku został
wprowadzony do Australii, gdzie jest obecnie jednym z największych
szkodników (gatunek inwazyjny).
3. Występowanie: Lis występuje w Eurazji, północnej Afryce i Ameryce Północnej. W górach sięga w Europie do 2700 m n.p.m., a w
Azji do 4000-5000 m n.p.m. W Polsce rozpowszechniony jest w całym kraju.
Biotop: Biotopem lisa są lasy, pola, łąki.; Ulubionym jego siedliskiem są małe lasy śródpolne. W dużych kompleksach-trzyma się
raczej na obrzeżach lub w enklawach śródleśnych.
Pokarm: Lis jest zwierzęciem wszystkożernym z przewagą. pokarmu mięsnego. Rodzaj pokarmu ..jest dostosowany do dynamiki
populacji ofiar i waha się w zależności od biotopu i typu krajobrazu. Podstawowym pokarmem lisa są gryzonie myszowate, ale
żywi się również. owadami, ślimakami, robakami, okazyjnie zającami lub królikami, ptakami ich zniesieniem, padliną, jagodami i
innymi owocami. W pobliżu osad ludzkich odwiedza regularnie śmietniki i wysypiska. W okresie obfitości pokarmowej zbiera
zapasy, które zagrzebuje w ziemi. Dzienne zapotrzebowanie pokarmowe wynosi 0,5-1 kg.
Rozród: Okres rui, zwany cieczką, występuje w styczniu-lutym. Hierarchia socjalna tworzy się w okresie cieczki tylko wśród
samców. Wiek samca, jego kondycja fizyczna i temperament odgrywają główną rolę w zajęciu odpowiedniej pozycji w hierarchii
socjalnej. Kopulacja trwa od 15 do 25 minut i kończy się zawieszeniem partnerów. Ciąża trwa 50-52 dni. Rzucanie młodych
następuje w kwietniu-maju. Lis ma jeden miot rocznie, liczba młodych w miocie 3-8. Otwarcie oczu następuje po 12-15 dniach.
Młode lisy (niedoliski) mają z początku szarobure wełniste futerko z jaśniejszym pasmem poprzecznym na czole i białą plamką na
gardle. Dopiero po 6 tygodniach zmieniają włos na charakterystyczny dla osobników dorosłych. Okres laktacji trwa około 6
tygodni, ale już po 3 tygodniach młode liski są dokarmiane mięsem. Samodzielność uzyskują po 3-4 , a dojrzałość płciową - po 9-
10 miesiącach życia. Linka występuje raz w roku, w kwietniu-maju i polega na zmianie długiego włosa zimowego na letni krótki. W
jesieni gęstość i długość włosów wzrasta, przechodząc w futro zimowe. Długość życia lisa na swobodzie wynosi około 10-12 lat.
Wiek do 2 lat można ocenić po starciu górnego zęba trzonowego (M') i siekaczy w żuchwie. Ustalenie dokładnego wieku lisów jest
możliwe na podstawie liczenia (pierścieni) cementu i zębiny na szlifach zębów.
4. Polowanie
Sezon polowań na lisa: od 1 czerwca do 31 marca – umowny, bo wiemy doskonale, że nad stworzeniem
uznanym za szkodnika nikt się litował nie będzie.
Na lisy poluje się na wiele sposobów, nie ma tu humanitaryzmu, ani empatii. Ważne jest natomiast, żeby
zabić ich jak najwięcej. Można polować z psami, na wab, z naganką, z fladrami, na zasiadkę. Polowanie z
psami, o którym pisaliśmy już kilka razy, polega na wpuszczeniu do lisiej nory psa, który ma lisa
wypłoszyć – lis się broni, jakby nie patrzeć jest u siebie w domu. Jednego psa poharata, z dwoma już nie
ma najmniejszych szans. Psy są zresztą w tym celu specjalnie szkolone na żywych zwierzętach, lis
takiego doświadczenia już nie ma. Takie polowanie najlepiej udaje się w styczniu i lutym, kiedy lisy mają
cieczkę i siedzą w norach… bądź w stogach, gdzie zabawa w wybicie ich wszystkich jest przednia,
sądząc po wpisach na łowieckich forach.
Polowanie na zasiadkę to wiadomo – wykłada się smakołyki, lis podchodzi, żeby pojeść i dostaje kulkę.
Najwygodniej z ambony, najlepiej jeszcze na śniegu, wtedy i w okularach grubości denek od butelki
dobrze go widać.
5. Graham Cornick z Hidestile Wildlife Hospital w mieście Godalming mówi o lisach tak:
– spędziłem osiemnaście lat badając lisy i z całą stanowczością mogę stwierdzić, że lisy są
w stanie kontrolować swoją populacje, przez rozmnażanie dobrane do warunków, jakie są
im stwarzane.
Dlatego też brytyjscy biolodzy i specjaliści od lisów uważają, że redukcja lisiej populacji jest
bardzo uciążliwa i żadne metody nie przynoszą efektów / populacja nie ulega
zmniejszeniu.
Dodać należy, że w brytyjskich miastach dostępność pożywienia prawie sześciokrotnie
przewyższa tygodniowe zapotrzebowanie lisa,a populacja i tak nie rośnie.
W Szwajcarii przeprowadzono badania, których wynik jest jednoznaczny: tam, gdzie
populacja lisa jest pozostawiona sama sobie i nie dręczona przez ludzi, aż dwie trzecie
zwierząt nie bierze udziału w reprodukcji – w ciągu trzech lat zanotowano spadek
liczebności populacji na danym terenie z 12 rodzin z 48 szczeniętami,do 6 rodzin z 23
szczeniętami.
6.
7. Polowanie ma zmieszać liczbę lisów, a działa wręcz przeciwnie. Ze względu na myśliwską presję lisice rodzą
więcej młodych. Tam, gdzie znika jeden lis za chwilę pojawia się kolejny, żeby zając jego miejsce, bo lis to
zwierzę terytorialne. Odstrzał wpływa negatywnie na struktury lisiej populacji, uważa się nawet, że lisy, które
widziały śmierć pobratymców przechodzą traumę – w świetle badań naukowców z Hamburga wydaje się to
więcej niż pewne. Gdyby nie presja człowieka, lisy same ustabilizowałyby swoją populację na odpowiednim
poziomie. My wolimy jednak dokarmiać, wydawać około półtora miliona złotych na akcję szczepienia przeciw
wściekliźnie, nazywać szkodnikiem i zabijać w najokrutniejszy sposób, bez żadnej empatii, bo kto by tam się
przejmował czy lis cierpi, czy nie. Przecież to zwierze, którego się nie zje,a jak przydatne, kiedy chce się
postrzelać. Przecież za lisa nikt rozliczał nie będzie. Obalić należy też mit, jakoby lis nie posiadał żadnych
wrogów naturalnych, w naszych warunkach polują na niego wilk, ryś , puchacz, a także pokazujący się
ostatnio tu i tam szakal złocisty. Do tego wścieklizna, świerzb i inne choroby.
8. Literatura
Lis Renart, bohater średniowiecznych francuskich bajek
1100 r. – Romans o lisie
1532 r. – N. Machiavelli – Książę (dobry władca musi mieć cechy zarówno
lwa i lisa)
1668 r. – J. de la Fontaine – Bajki o lisie i kruku, o lisie i bocianie, o lisie i
koźle, o lisie i winogronach
1881-1883 r. – C. Collodi – Pinokio
Bibliografia
Max Bachrach: Fur: a practical treatise. Wyd. 3.. Nowy Jork: Prentice-Hall, 1953. (ang.)
Thomas Francis Dale: The Fox. Longmans, Green, and Co., 1906. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
George A Feldhamer, Bruce Carlyle Thompson, Joseph A. Chapman: Wild mammals of North
America: biology, management, and conservation.. JHU Press, 2003. ISBN 9780801874161.
(ang.).