Ik heb op 17 november 2015 een workshop voor docenten verzorgd bij de Leon van Gelderschool in Groningen. Daarbij hebben we gekeken naar de wijze waarop ICT gebruikt kan worden voor actief en samenwerkend leren.

1. ICT gebruiken voor actief en
samenwerkend leren
Foto: © lightsource, Depositphotos

3. Foto: © viperagp, Depositphotos

4. Veel samenwerken
Op eigen niveau werken
Inspelen op eigen talenten en ambities
Jouw inzet bepaalt de beoordeling
Foto: © lightsource, Depositphotos
Hoe kan ICT dit onderwijs versterken en faciliteren?

6. En ja, jullie krijgen de dia’s

7. Wie zijn jullie?

8. Programma
•Achtergronden ICT en samenwerkend en actief
leren
•Leertechnologieën verkennen
•Voorbeelden actief en samenwerkend leren met
ICT
•Onderwijs ontwikkelen (actief, samenwerkend
leren, interactief leren, met ICT)
•Aandachtspunten

9. Vragen?
https://todaysmeet.com/

10. Achtergronden

11. Wat weten jullie al?

12. Wat weten jullie al?

13. Uitkomsten

14. 5 Redenen om ICT binnen
onderwijs in te zetten

15. Foto: Stockfoto © Genialbaron
#12652578
Meer flexibel leren,
personalisering
Leervragen, tempo,
‘just-in-time’

16. Foto: © iqoncept, Depositphotos
Condities
Acties
Data
Kennen en weten hoe
(rekenen, taal, basisvakken)

17. Foto: Paul Laaper
Leeromgeving vergroten

18. Efficiëntie bevorderen

19. Zicht op voortgang van leren
Foto: Biljuska1

20. Meer mogelijkheden
realisatie krachtige
leeromgeving

21. By Allan Ajifo [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons
Actief leren: activiteiten die (denk)activiteit
van de lerende stimuleren

22. By Allan Ajifo [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons
Actief leren: activiteiten die (denk)activiteit
van de lerende stimuleren
Actief leren: hogere
scores, vaker slagen
(Freeman, 2014)

23. Wat is effectief?
• Realistische problemen oplossen (taak laten zien,
betrokkenheid bij taak, progressie in complexiteit)
• Bestaande voorkennis activeren als basis voor nieuwe
kennis
• Nieuwe kennis demonstreren (voorbeelden, visualisaties,
voordoen)
• Nieuwe kennis laten toepassen (feedback!)
• Nieuwe kennis in praktijk integreren
Merrill, 2002
Merril’s First Principles of Instruction, 2002

24. Interactie: op elkaar reageren,
actie-reactie, niet alleen personen
Leerling-content interactie
Leerling-leerkracht interactie
Leerling-leerling interactie
(Moore, 1989)

25. Samenwerkend leren en ICT
• ICT faciliteert interactie en groepswerk
• Gemeenschappelijke doelen (coöperatief leren)
• Peer feedback
• Combi met bijeenkomsten

26. Voorbeeld aanpak
Progressive Inquiry Model, naar Hakkarainen e.a.

27. Waarom met ICT?
• Opnieuw structureren en vormen van gedachten
• ‘Stille’ leerlingen
• Meer inbreng leerlingen
• Nadenken over feedback
• Bijdragen blijven zichtbaar

28. Werkt het?
• “Een effectieve en efficiënte instructiestrategie” (Valcke,
2010)
• Samenwerkend leren niet het zelfde als werkverdeling
• Groepsdynamica :-(
• Bepaalde voorkennis nodig

29. Belangrijk!
• Gemeenschappelijke leerdoelen
• Kwaliteit taak, beoordelingscriteria
• Groep verantwoordelijk voor resultaat
• Ook individueel afrekenen
• Vorm van competitie
• Communicatievaardigheden (ook op monitoren)
• Manier van samenwerken vooraf vastleggen

30. Groepsgrootte
Bron: http://www.flickr.com/
photos/bks62464/91455563/

31. Groepsgrootte
Bron: http://www.flickr.com/
photos/bks62464/91455563/
•Voldoende communicatie: 5-8 lerenden
•Van en aan elkaar leren (diversiteit
opvattingen): 8-12 lerenden
•Samen aan opdrachten werken: 3
lerenden (meeliftgedrag)

32. Groepssamenstelling
Lerenden moeten
elkaar leren kennen
(vertrouwen)
Samen leren:
heterogene groepen
(procesgericht)
Samen werken:
homogene groepen
(productgericht, taken
verdelen)
Bron: http://www.flickr.com/photos/
fpalazzi/150855302/

33. Taak
•Authentiek
•Uitdagend, maar te doen
•Wederzijdse afhankelijkheid
•Heldere verwachtingen (criteria)
•Sociale interactie

34. Structuur en coördinatie
Bron: http://www.flickr.com/photos/rudiriet/109718350
• Richtlijnen
• Procedures
• Agenda
• Deadlines (maar neem
de tijd)
• Live-sessies, spreekuur,
bijeenkomsten

35. Eigenlijk zou ik nu een toets
moeten afnemen…..

36. Vragen?

37. Leertechnologieën
verkennen
https://todaysmeet.com/

38. Leertechnologieën
verkennen
https://todaysmeet.com/

39. Resultaten verkenning
leertechnologieën
https://todaysmeet.com/

40. Voorbeelden actief en
samenwerkend leren

41. Eenvoudige peilingen
Foto: Alumroot

42. Mogelijke toepassingen
A.Om discussies op gang te brengen
B.Om meningen te peilen bij gevoelige
onderwerpen
C.Om ‘stille’ lerenden bij de activiteit te
betrekken
D.Ideeën inventariseren
E.Om te checken of lerenden uitleg
hebben begrepen
F.Voorkennis activeren

43. Formatief toetsen
• Voorkennis activeren
• Checken of/wat is geleerd
(regelmatig)
• Vragen beantwoorden waar
voorbereiding must voor is
• Doe wat met resultaten (o.a.
feedback)
Foto: Darden United

44. Foto: Alumroot
Samen aan een document werken
Opdracht
Document maken en
configureren
Document exporteren
Inleveren als opdracht
Wiki
Google Docs
Office 365
Word+Dropbox

45. Voorkennis activeren

46. Foto: Alumroot
Discussie-opdrachten
Gedachten opnieuw structureren
Beter nadenken
Meer leerlingen betrokken
Analysemogelijkheden
Tijdsintensief
Langere tijd nodig
Inbedding!
Duidelijke afspraken (o.a. doorlooptijd)

47. Foto: Guido van Dijk, tool: Targetprocess
Overzicht van taken (agile aanpak projecten)

48. Andere voorbeelden
• Laat leerlingen vragen over
stof maken en inleveren
• Laat leerlingen presentaties
maken over de leerstof (o.a.
screencasts)
• Tekst lezen, na vertellen,
herlezen (Evernote,
Instuuropdracht)

49. Andere voorbeelden
• Laat leerlingen vragen over
stof maken en inleveren
• Laat leerlingen presentaties
maken over de leerstof (o.a.
screencasts)
• Tekst lezen, na vertellen,
herlezen (Evernote,
Instuuropdracht)

50. Vragen?

51. Opdracht

52. Opdracht onderwijs
ontwikkelen met ICT
https://todaysmeet.com/

53. Negen leerdoelen. Jullie groepje krijgt één leerdoel toegewezen.
Ontwikkel de opzet van een les waarmee leerlingen aan dit
leerdoel werken.
Ga daarbij uit van actief leren, leren via interactie of
samenwerkend leren.
Kies zelf één of meer typen technologieën uit die je hierbij kunt
gebruiken. Geef aan waarom je voor kiest voor dit type
technologie.
Beschrijf welke activiteiten leerlingen uitvoeren.
Werk dit uit op een flip over.

54. Plenaire terugkoppeling
opdracht

55. Aandachtspunten

56. Waar ICT inzetten?

57. Foto: gyazickr
Waarom in de klas,
en niet er buiten?
Bewust didactisch concept
Afwisseling
Checken of uitleg is begrepen

58. Afleiding voorkomen
Regels
Afspraken (wat mag wel)
Belonen
Structuur en duidelijkheid
Beperkt aantal keren, korte duur
Beeldschermen zien
Aanspreken op gedrag
Passende didactische werkvormen

59. Voorkom vrijblijvendheid

60. Foto: Stockfoto © Yanik Chauvin #12198844
Voorkom application overload
30-15-5

61. Foto: Stockfoto © Yanik Chauvin #12198844
Wat heb je al in huis?

62. Vragen?

63. Dank!
wilfred@wilfredrubens.com
@wrubens