1. Χνήζημξ Κμύηναξ,
Χεμηθόξ, M.Sc.

2. Τνόπμη ακαπανάζηαζεξ
μηαξ πεμηθήξ ακηίδναζεξ
 Με ιέλεηξ.
 Με πνμζμμμηώμαηα μμνίωκ.
 Με μμνηαθμύξ ηύπμοξ, δειαδή με πεμηθή ελίζωζε.
 Πανάδεηγμα: δηάζπαζε κενμύ ζε οδνμγόκμ θαη μ-
λογόκμ με ειεθηνόιοζε:

3. Χεμηθή ελίζωζε
 Ονηζμυξ: είκαη μ ζομβμιηζμυξ μηαξ πεμηθήξ ακηίδνα-
ζεξ ζημ πανηί, ζημκ πίκαθα, ζηα ειεθηνμκηθά ανπεία.
 Γηα ηε γναθή μηαξ πεμηθήξ ελίζςζεξ απαηημφκηαη
μμνηαθμί ηφπμη, ζημηπεημμεηνηθμί ζοκηειεζηέξ, γνάμ-
μαηα πμο ζομβμιίδμοκ θοζηθέξ θαηαζηάζεηξ, ημ
βέιμξ ηεξ πεμηθήξ ελίζςζεξ ( ή ), … .
 H πεμηθή ελίζςζε είκαη μηα ζοκηαγή πμο μαξ δίκεη
ηηξ πμζυηεηεξ ηςκ ακηηδνχκηςκ μοζηχκ πμο απαη-
ημφκηαη γηα κα ζπεμαηηζημφκ μνηζμέκεξ πμζυηεηεξ
πνμσυκηςκ.
 Κονηυηενα ζφμβμια ζε πεμηθέξ εληζχζεηξ:
(g) : αένηα μοζία  : εθιουμεκμ αένημ
(l) : ογνή μοζία  : δοζδηάιοημ ζχμα
(s) : ζηενεά μοζία : θαηαιφηεξ
(aq) : μοζία δηαιομέκε : εκδυζενμε ακηίδναζε
ζημ κενυ
Pt
Δ

4. Τα μζρη μιασ χημικήσ εξίςωςησ
ακηηδνώκηα πνμϊόκηα
βέιμξ πεμηθήξ ελίζωζεξ
Χωνίδεη ηεκ ελίζωζε ζε δύμ μέ-
νε, ηα ακηηδνώκηα (ανηζηενά) θαη
ηα πνμϊόκηα (δεληά).
Σομβμιίδεη ηε μεηαβμιή πμο πνμ-
θαιεί ε ακηίδναζε.
2Να (s) + Cl2(g)  2NaCl(s)

5. Ακαγκώνηζε ηα ακηηδνώκηα θαη ηα πνμϊόκηα
ζηηξ αθόιμοζεξ πεμηθέξ εληζώζεηξ:
ακηηδνώκηα
πνμϊόκηα
Ν2 (g) + 3Η2(g)  2NΗ3g)
BaCO3 (s)  BaO(s) + CO2(g)
MnO2(s)+4HCl (aq)  MnCl2(aq) + Cl2(g) +H2O(l)

6. 2NO(g) + O2(g)  2NO2(g)
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΛΗΣ
ΣΤΟΙΦΕΙΟΜΕΤΡΙΚΟΙ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
- δείχνουν πόςα μόρια δια-
θζτουν οι ουςίεσ που μετζ-
χουν ςτη χημική εξίςωςη .
-Εδώ, υπάρχουν δφο μόρια
ΝΟ, δφο μόρια ΝΟ2 και ζνα
μόριο Ο2 (το 1 ωσ ευκόλωσ
εννοοφμενο, παραλείπεται).
ΔΕΙΚΤΕΣ
-δείχνουν πλήθοσ ατόμων του ςτοι-
χείου ςτο μόριο.
-πάντοτε, διατηροφνται ςταθεροί.

7. δείθηεξ vs ζοκηειεζηέξ
ςημαίνει
ςημαίνει
ςημαίνει
ςημαίνει
ςημαίνει
ςημαίνει
Ένα άτομο άνθρακα
Ένα άτομο οξυγόνου
Ένα μόριο οξυγόνου που αποτελείται
από δφο άτομα οξυγόνου.
Ένα μόριο μονοξειδίου του άνθρακα
που αποτελείται από ζνα άτομο αν-
θρακα και ζνα άτομο οξυγόνου.
Ένα μόριο διοξειδίου του άνθρακα
που αποτελείται από ζνα άτομο αν-
θρακα και δφο άτομα οξυγόνου.
Τρία μόρια διοξειδίου του
άνθρακα, δηλαδή ςυνολικά τρία
άτομα άνθρα-κα και ζξι άτομα
οξυγόνου.

8.  Πμηα βαζηθή πιενμθμνία δίκεη ε αθόιμοζε
πεμηθή ελίζωζε;
2HI(g)  H2(g) + I2(g)
Απ: 2 μυνηα αένημο οδνμσςδίμο (ημ θαζέκα πενηέ-
πεη 1 άημμμ Η θαη έκα άημμμ Ι) δηαζπχκηαη, δί-
κμκηαξ 1 μυνημ αένημο οδνμγυκμο ( πμο πενηέπεη
2 άημμα οδνμγυκμο) θαη έκα μυνημ αημχκ ηςδίμο
(πμο πενηέπεη δφμ άημμα ηςδίμο).
 Πμηα βαζηθή πιενμθμνία δίκεη ε αθόιμοζε
πεμηθή ελίζωζε;
Ν2(g) + 3Η2(g)  2ΝH3(g)
Απ: 1 μυνηo αένημο αδχημο (πμο πενηέπεη 2 άημμα
Ν) θαη 3 μυνηα αένημο οδνμγυκμο (ημ θαζέκα πε-
νηέπεη δφμ άημμα Η) ζπεμαηίδμοκ 2 μυνηα αένηαξ
αμμςκίαξ (ημ θαζέκα πενηέπεη 1 άημμμ Ν θαη 3
άημμα Η).

9. Η Ανπή Δηαηήνεζεξ ηεξ Μάδαξ
« ΢ηηξ πεμηθέξ ακηηδνάζεηξ, ε μάδα μφηε δεμημον-
γείηαη μφηε θαηαζηνέθεηαη. Δειαδή, ε μάδα ηςκ
ακηηδνχκηςκ είκαη ίζε με ηε μάδα ηςκ πνμσ-
υκηςκ.»
 Η μνζή γναθή ηςκ πεμηθχκ εληζχζεςκ πνμτ-
πμζέηεη ίδημ ανηζμυ αηυμςκ απυ θάζε
ζημηπείμ, ζηα δφμ μένε ηεξ ακηίδναζεξ
(ακηηδνχκηα – πνμσυκηα).
 Λυγς ηεξ Α.Δ.Μ. θάζε πεμηθή ελίζςζε πνέπεη
κα εληζμννμπεζεί ή κα ηζμζηαζμηζηεί ςξ πνμξ ηε
μάδα: πνέπεη κα έπμομε ημκ ίδημ ανηζμό
αηόμωκ ημο ίδημο είδμοξ θαη ζηα δύμ μένε ηεξ
ακηίδναζεξ.

10. Γηαηί είκαη ζεμακηηθό κα ενγαδόμαζηε με η-
ζμζηαζμηζμέκε πεμηθή ελίζωζε;
 Αν μια αντίδραςθ δεν είναι ιςοςτακμιςμζνθ υπον-
νοείται ότι ξαφνικά εμφανίηονται ι εξαφανίηονται ά-
τομα. Αυτό αντιτίκεται ςτθν Αρχι Διατιρθςθσ τθσ
Μάηασ.
 Αν μια χθμικι εξίςωςθ δεν είναι ιςοςτακμιςμζνθ
ενδεχομζνωσ να χακεί (ςτο ςυμβολιςμό του φαινο-
μζνου) ζνα προϊόν που δεν παρατθρείται εφκολα
(π.χ. άοςμο και άχρωμο αζριο).
 Αν θ χθμικι εξίςωςθ δεν ιςοςτακμιςτεί, είναι ςαν
μια ςυνταγι γλυκοφ που δεν περιζχει ποςότθτεσ.
Είναι ανώφελο να προςπακιςεισ να φτιάξεισ το γλυ-
κό με τζτοια ςυνταγι.

11. Τα βήμαηα γναθήξ ηζμζηαζμηζμέκεξ
πεμηθήξ ελίζωζεξ
Α.Γνάθμομε ημοξ Μμνηαθμφξ Σφπμοξ υιςκ ηςκ
ακηηδνχκηςκ ζημ ανηζηενυ μένμξ ημο βέιμοξ θαη
υιςκ ηςκ πνμσυκηςκ ζημ δελί μένμξ. ΢ηγμο-
νεουμαζηε υηη έπμομε γνάρεη ημοξ ζςζημφξ Μ.Σ.
Β.Γνάθμομε ιίζηεξ με ημοξ ανηζμμφξ ηςκ αηυμςκ
θάζε ζημηπείμο, μία ζηα ακηηδνχκηα θαη μηα ζηα
πνμσυκηα.
Γ.Χνεζημμπμημφμε θαηάιιειμοξ ζημηπεημμεηνηθμφξ
ζοκηειεζηέξ μπνμζηά απυ θάζε Μ.Σ., γηα κα
εληζχζμομε ημκ ανηζμυ ηςκ αηυμςκ θάζε ζημη-
πείμο ζηα δφμ μένε ηεξ ελίζςζεξ (ηζμζηάζμηζε
μάδαξ ζημηπείςκ).

12. Πμιιαπιαζηάδμομε ημ ζοκηειεζηή θάζε ζημη-
πείμο με ημ δείθηε ημο ζημηπείμο γηα κα μεηνή-
ζμομε ηα άημμα. ΢ηε ζοκέπεηα, δημνζχκμομε ηε
ιίζηα με ημοξ ανηζμμφξ ηςκ αηυμςκ θάζε ζημη-
πείμο, χζηε ηειηθά μη δφμ ιίζηεξ κα ηαοηηζημφκ.
ΠΡΟ΢ΟΧΗ:
Δεκ αιιάδμομε πμηέ ημοξ δείθηεξ ηςκ μμνηαθχκ ηφ-
πςκ. Μεηαβάιιμομε μυκμ ημοξ ζοκηειεζηέξ.
 Ο ζοκηειεζηήξ 1 παναιείπεηαη.
Δ.Γίκαη ζοπκά εοθμιυηενμ κα λεθηκήζμομε ηεκ
ηζμζηάζμηζε με ηα ζημηπεία πμο εμθακίδμκηαη
μυκμ μία θμνά ζε θάζε μένμξ ημο βέιμοξ. Σε-
ιεοηαία ηζμζηαζμίδμομε ηα ζημηπεία πμο βνίζθμ-
κηαη ζε δφμ μμνηαθμφξ ηφπμοξ ημο ίδημο μένμοξ.
E.΢εμεηχκμομε ηε θοζηθή θαηάζηαζε ηςκ μοζηχκ.

13. Επιβεβαίωςθ τθσ
διαδικαςίασ
Μαγκήζημ θαη μλογόκμ δίκμοκ
μλείδημ ημο μαγκεζίμο

14. Πνχηα πνέπεη κα γνάρμομε ημοξ ζςζημφξ μμνηαθμφξ
ηφπμοξ (Α΄ βήμα) ηυζμ ζηα ακηηδνχκηα υζμ θαη ζηα
πνμσυκηα. ΢οπκά μη μμνηαθμί ηφπμη δίκμκηαη έημημμη
ζηεκ εθθχκεζε … υπςξ εδχ:
Mg + O2  MgO
Αθμιμφζςξ, γνάθμομε ηηξ ιίζηεξ ηςκ αηυμςκ
πμο ζπεηίδμκηαη με ηεκ ακηίδναζε (Β΄ βήμα).
Mg + O2  MgO
Mg
O

15. [1] Πνχηα μεηνάμε ηα άημμα θάζε ζημηπείμο.
΢ηε ζοκέπεηα λεθηκάμε ηεκ ηζμζηάζμηζε (Γ΄ βήμα):
Mg + O2  MgO
Mg
O
1
1
1
2
[2] Οη ανηζμμί δεκ είκαη ίζμη. Γνάθμομε θαηάιιειμοξ ζοκηειεζηέξ
(¨ΜΓΓΑΛΟΙ¨ ανηζμμί) γηα κα θαιφρμομε ηα ειιείμαηα.
θαη πνμζανμυδμομε ηα αζνμίζμαηα
Mg + O2  MgO
Mg
O
1
1
1
2
2
2
2

16. Mg + O2  MgO
Mg
O
1
2
2
2
2
Αιιά μη ανηζμμί αθυμε δεκ είκαη ίζμη. Πνέπεη κα πνμζζέζμομε έ-
κακ αθυμε ¨ΜΓΓΑΛΟ¨ ανηζμυ. Σέιμξ, ζεμεηχκμομε ηηξ θοζηθέξ
θαηαζηάζεηξ:
2
Καη κα πνμζανμυζμομε ηα αζνμίζμαηα λακά
ΠΛΕΟΝ, ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΩΝ ΑΣΟΜΩΝ ΕΊΝΑΙ
ΕΞΙ΢ΟΡΡΟΠΗΜΕΝΟΙ.
Η ΕΞΙ΢Ω΢Η ΕΧΕΙ Ι΢Ο΢ΣΑΘΜΙ΢ΣΕΙ
2
(s)(s) (g)

17. Πνμζπάζεζε κα ηζμζηαζμίζεηξ ηηξ αθυιμοζεξ εληζχζεηξ
πνεζημμπμηχκηαξ ηεκ ίδηα μέζμδμ:
[1] Na + Cl2  NaCl
[2] CH4 + O2  CO2 + H2O
[4] Al + O2 Al2O3
[3] Li + HNO3  LiNO3 + H2

18. Σα θαηάθενεξ;
[1] 2 Na + Cl2  2 NaCl
[2] CH4 + 2 O2  CO2 + 2 H2O
[4] 4 Al + 3 O2  2 Al2O3
[3] 2 Li + 2 HNO3  2 LiNO3 + H2
Αθμιμοζμφκ μη απακηήζεηξ:

19. Ιςοςτάκμιςθ χθμικισ εξίςωςθσ
με προςομοιώματα
Αντιδρώντα Προϊόντα
H 2 2
υδρογόνο και οξυγόνο δίνουν νερό
O2  H2OH2 +
O 2 1

20. H2 + O2  H2O2
Αντιδρώντα Προϊόντα
H 2 2
O 2 2
Τδρογόνο και οξυγόνο δίνουν υπεροξείδιο του υδρογόνου και όχι νερό
ΔΕΝ ΕΠΙΣΡΕΠΕΣΑΙ ΝΑ ΑΛΛΑΖΕΙ΢ ΣΟΤ΢ ΔΕΙΚΣΕ΢

21. H2 + O2  H2O
Αντιδρώντα Προϊόντα
H 2 2
O 2 1
Τδρογόνο και οξυγόνο δίνουν νερό
2

22. H2 + O2  H2O
Αντιδρώντα Προϊόντα
H 2 4
O 2 2
Τδρογόνο και οξυγόνο δίνουν νερό
2

23. 2 H2 + O2  H2O
Αντιδρώντα Προϊόντα
H 4 4
O 2 2
Τδρογόνο και οξυγόνο δίνουν νερό
2(g) (g) (g)

24. Γκαιιαθηηθή μέζμδμξ ΜΠΑΗΟ
 Πνυθεηηαη γηα μηα ηοπηθή πνμζέγγηζε εληζμννυ-
πεζεξ πεμηθχκ εληζχζεςκ.
 Η μέζμδμξ ΜΠΑΗΟ πανέπεη ηεκ ζεηνά μεηςμέ-
κεξ πνμηεναηυηεηαξ ηςκ ζημηπείςκ θαηά ηεκ ε-
ληζμννυπηζε ηςκ πεμηθχκ εληζχζεςκ:
M – μζταλλα
Π – πολυατομικά ιόντα
Α – αμζταλλα (εκτόσ υδρογόνου οξυγόνου)
Η – υδρογόνο
Ο- οξυγόνο (ςυνικωσ για επαλικευςθ)
Μείωςη προ-
τεραιότητασ

25. 1ο παράδειγμα
__H2 + __O2  __H2O
O -
H -
O -
H -
2
2
1
2
2
2
4
2
4

26. __H2SO4 + __NaOH  __H2O +__Na2SO4
Na -
SO4 –
O –
H -
Na -
SO4 –
O –
H -
1
1
1
3
2
1
1
2
2
2
2
4
2
2
4
2ο παράδειγμα

27. __C3H8 + __O2  __CO2 + __H2O
C -
O –
H –
C -
O –
H –
3
2
8
1
3
2
3
3
7
4
10
8
5
10
3ο παράδειγμα

28. Ιζμζηάζμηζε πεμηθώκ εληζώζεωκ με ηε
βμήζεηα ημο δηαδηθηύμο