http://e-taksh.blogspot.gr/2015/08/16.html# Γλώσσα Ε΄ - Επανάληψη 16ης ενότητας: ΄΄ Αθλήματα - σπορ ΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 16ης
Ενότητας:
΄΄ Αθλήματα - Σπορ ΄΄
http://e-taksh.blogspot.gr/
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

2. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.2

3. Ενότητα 16η:
αθλήματα-σπορ
Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.3

4. Στόχοι ενότητας
 Περιγράφουμε με παραστατικό τρόπο
αθλητικούς αγώνες
 Αφηγούμαστε ιστορίες για αθλητές
 Σχηματίζουμε και χρησιμοποιούμε σωστά
τα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων
 Σχηματίζουμε σωστά την εσωτερική
αύξηση των σύνθετων ρημάτων
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.4

5. Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα
Ο αθλητισμός για την αρχαία Ελλάδα ξεκινά από
την εποχή του χαλκού.
Θεωρούνταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό για
τους αρχαίους έλληνες.
Σε κάθε πόλη-κράτος αναπτύχθηκαν διάφορα
συστήματα εκπαίδευσης, αλλά όλα περιλάμβαναν
τη γυμναστική. Από τον 6ο π.Χ. αι. ιδρύθηκαν τα
γυμνάσια και καθιερώθηκε η σωματική αγωγή ως
μέσο αγωγής. Όλες οι πόλεις στην αρχαία Ελλάδα
διέθεταν γυμνάσια για τους κατοίκους τους.
Η σωματική αγωγή απευθύνονταν σε όλους του
άρρενες πολίτες της αρχαίας Ελλάδας.
Τα αθλήματα που ασχολούνταν ήταν: η πάλη, το
παγκράτιο, η πυγμαχία, ο δρόμος, το άλμα και η
ρίψη ακοντίου και δίσκου.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.5

6. Συνώνυμα και αντώνυμα
Συνώνυμα λέγονται οι διαφορετικές λέξεις που έχουν την
ίδια περίπου σημασία.
Π.χ. παπάς – ιερέας, λευκός – άσπρος, μπαμπάς –
πατέρας, αγοράζω – ψωνίζω, …
Αντώνυμα (αντίθετα) ονομάζονται οι λέξεις που έχουν την
αντίθετη σημασία.
Π.χ. ψηλός – κοντός, πλούσιος – φτωχός, όμορφος –
άσχημος, πάνω – κάτω, γεμίζω – αδειάζω, νίκη – ήττα,…
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.6

7. Σύγχρονος αθλητισμός
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.7

8. Αύξηση ρημάτων
Τα δισύλλαβα ρήματα της α΄ συζυγίας (όσα δεν
τονίζονται στη λήγουσα) παίρνουν στον παρατατικό και
στον αόριστο μια επιπλέον συλλαβή, τη συλλαβή ε-. Η
επιπλέον αυτή συλλαβή ονομάζεται αύξηση.
Υπάρχουν και τρία ρήματα που παίρνουν ως αύξηση τη
συλλαβή η-.
ξέρω – ήξερα, θέλω – ήθελα, πίνω – ήπια (έπινα ο
παρατατικός)
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
λύνω έλυνα έλυσα
τρέχω έτρεχα έτρεξα
σκάβω έσκαβα έσκαψα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.8

9. Εσωτερική αύξηση
Στα ρήματα που έχουν ως πρώτο συνθετικό τους μια πρόθεση
βάζουμε την αύξηση (-ε-) ανάμεσα στην πρόθεση και στο
ρήμα. Η αύξηση αυτή ονομάζεται εσωτερική αύξηση.
Η εσωτερική αύξηση μπαίνει μόνο όταν τονίζεται. Έτσι έχουμε
αύξηση μόνο στο πρώτο δεύτερο και τρίτο ενικό πρόσωπο και
στο τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του αορίστου και του
παρατατικού. Δεν έχουμε αύξηση στο πρώτο και δεύτερο
πληθυντικό πρόσωπο.
Π.χ. επέλεγα, επέλεγες, επέλεγε, επιλέγαμε, επιλέγατε,
επέλεγαν
επέλεξα, επέλεξες, επέλεξε, επιλέξαμε, επιλέξατε, επέλεξαν
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.9

10. Εσωτερική αύξηση
 Ορισμένα ρήματα δεν παίρνουν εσωτερική αύξηση:
Π.χ. προτείνω, πρότεινα
 Μερικά ρήματα σχηματίζονται από δύο προθέσεις. Τότε
η αύξηση εμφανίζεται ανάμεσα στη δεύτερη πρόθεση και
το ρήμα.
Π.χ. συμπεριλαμβάνω, συμπεριέλαβα
Προσοχή!
Στην προστακτική των σύνθετων ρημάτων δεν βάζουμε
αύξηση.
Ανάλαβε και όχι ανέλαβε ( τρίτο πρόσωπο οριστικής
αορίστου), επίλεξε και όχι επέλεξε, …
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.10

11. Οριστικές αντωνυμίες
Οριστικές αντωνυμίες είναι αυτές που ορίζουν ένα ουσιαστικό
και το ξεχωρίζουν από ένα άλλο του ίδιου είδους.
Ο ίδιος ο διευθυντής του έδωσε το βραβείο. Δηλώνει πως ο ίδιος
ο διευθυντής του έδωσε το βραβείο και όχι κάποιος άλλος.
Οι οριστικές αντωνυμίες είναι οι εξής:
ό ίδιος, η ίδια, το ίδιο,
μόνος μου, μόνη μου, μόνο μου, μόνος σου, μόνη σου, ….
Προσοχή!
 Όταν το μόνος συνοδεύεται από άρθρο δεν είναι αντωνυμία, είναι
επίθετο.
π.χ. Αυτός είναι ο μόνος που ξέρει.
 Όταν το ίδιος δε συνοδεύεται από άρθρο είναι επίθετο.
π.χ. Ο γιος είναι ίδιος ο πατέρας.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.11

12. Αυτοπαθείς αντωνυμίες
Οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και το
ίδιο δέχεται την ενέργεια λέγονται αυτοπαθείς.
α πρόσωπο β πρόσωπο γ πρόσωπο
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Ενικός αριθμός
Ονομ. ο εαυτός μου ο εαυτός σου ο εαυτός του ο εαυτός της ο εαυτός του
Γεν. του εαυτού μου του εαυτού σου του εαυτού του του εαυτού της του εαυτού του
Αιτ. τον εαυτό μου τον εαυτό σου τον εαυτό του τον εαυτό της τον εαυτό του
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. ο εαυτός μας ο εαυτός σας ο εαυτός τους
Γεν.
του εαυτού μας
ή
των εαυτών μας
του εαυτού σας
ή
των εαυτών σας
του εαυτού τους
ή
των εαυτών τους
Αιτ.
τον εαυτό μας
ή
τους εαυτούς μας
τον εαυτό σας
ή
τους εαυτούς σας
τον εαυτό τους
ή
τους εαυτούς τους
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.12

13. Και τα παιδιά αθλούνται
Η άθληση βοηθά τη φυσική
ανάπτυξη του παιδιού, ενισχύει
την κοινωνικοποίησή του και την
αυτοπεποίθησή του.
Είτε πρόκειται για ομαδικό είτε
για ατομικό άθλημα, είναι καλό
για το παιδί να ασχολείται με
όποιο άθλημα του αρέσει, αφού
πειραματιστεί με κάποια.
Βασική αρχή για τα παιδιά είναι
να διασκεδάζουν με το άθλημα
που έχουν επιλέξει, ώστε να μην
υπάρχει ο κίνδυνος να το
βαρεθούν.
Ο αθλητισμός για τα παιδιά
πρέπει να είναι ένα παιχνίδι!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.13

14. Προσωπικές αντωνυμίες
Οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του
λόγου λέγονται προσωπικές αντωνυμίες (βλ. ενότητα 6).
Σχηματίζουν δύο τύπους: τους δυνατούς και του
αδύνατους (μου, με, σου, σε, τος, τη, του, της, τον, μας,
σας, τους, τα, τις, τες).
Προσοχή!
Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τους αδύνατους τύπους του
γ΄ προσώπου με τα οριστικά άρθρα.
Του είπες ότι τον χρειαζόμαστε; (αντωνυμία)
Αυτό το ποδήλατο είναι του Γιώργου. (άρθρο)
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.14

15. Παραθετικά επιθέτων
Τα επίθετα έχουν τρεις βαθμούς: το θετικό (ο Γιώργος είναι
έξυπνος), το συγκριτικό (ο Γιώργος είναι εξυπνότερος από το
Γιάννη) και τον υπερθετικό (ο Γιώργος είναι εξυπνότατος).
 Θετικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν πως το
ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα. Π.χ. Ο Γιώργος είναι ψηλός, η
Ειρήνη είναι έξυπνη, το σκυλιά είναι πιστά.
 Συγκριτικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν πως
το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα
άλλο ουσιαστικό. Σχηματίζονται μονολεκτικά (με τις καταλήξεις
–ότερος, -η, -ο ή -ύτερος, -η. –ο ή –έστερος, -η, -ο) και
περιφραστικά (με το πιο πριν το επίθετο)
Π.χ. Ο Γιώργος είναι καλύτερος (ή πιο καλός) μαθητής από το
Γιάννη
Η Ειρήνη είναι ψηλότερη (ή πιο ψηλή) από την Αντωνία.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.15

16. Παραθετικά επιθέτων
 Υπερθετικού βαθμού: είναι τα επίθετα που φανερώνουν
πως το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο
βαθμό από όλα τα όμοιά του. Σχηματίζονται μονολεκτικά
(με τις καταλήξεις –ότατος, -η, -ο ή ύτατος, -η, -ο ή -
έστατος, -η, -ο) ή περιφραστικά (με το ο, η το πριν τον
συγκριτικό ή με το ο, η, το πιο ή με το πολύ πριν το
επίθετο)
Π.χ Ο Γιώργος είναι ικανότατος (ή ο πιο ικανός ή πολύ
ικανός)
Η Ειρήνη είναι εξυπνότατη (ή η πιο έξυπνη ή πολύ έξυπνη)
Ο Συγκριτικός και ο Υπερθετικός βαθμός αποτελούν τα
παραθετικά των επιθέτων.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.16

17. Παραθετικά επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ικανός ικανότερος ικανότατος
πιο ικανός ο ικανότερος
ο πιο ικανός
πολύ ικανός
πλατύς πλατύτερος πλατύτατος
πιο πλατύς ο πλατύτερος
ο πιο πλατύς
πολύ πλατύς
σαφής σαφέστερος σαφέστατος
πιο σαφής ο σαφέστερος
ο πιο σαφής
πολύ σαφής
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.17

18. Ανώμαλα παραθετικά επιθέτων
Τα ανώμαλα παραθετικά των επιθέτων είναι τα
μονολεκτικά παραθετικά ορισμένων επιθέτων που
σχηματίζονται με διαφορετικούς τρόπους από τα άλλα.
Π.χ.
Καλός- καλύτερος-κάλλιστος ή άριστος
Κακός – χειρότερος – χείριστος
Λίγος – λιγότερος – ελάχιστος
Πολύς – περισσότερος ή πιότερος – πλείστος
Μεγάλος – μεγαλύτερος – μέγιστος
Μικρός – μικρότερος - ελάχιστος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.18

19. Παραθετικά επιρρημάτων
Όπως τα επίθετα έτσι και τα επιρρήματα σχηματίζουν παραθετικά για
να δηλώσουν σε πιο βαθμό ισχύει αυτό που εκφράζει το ρήμα.
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
άσχημα πιο άσχημα ασχημότερα πολύ άσχημα ασχημότατα
ακριβώς ακριβέστερα ακριβέστατα
άνω ανώτερα ανώτατα
Ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
καλά καλύτερα άριστα
κακά χειρότερα χείριστα
κακώς χειρότερα χείριστα
πολύ περισσότερο πάρα πολύ ή πλείστα
λίγο λιγότερο ελάχιστα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.19

20. chrysantor
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.20

21. Α΄ ΠΡΟΣΩΠΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική εγώ εμείς
Γενική εμένα ( μου ) εμάς ( μας )
Αιτιατική εμένα ( με ) εμάς ( μας )
Β΄ ΠΡΟΣΩΠΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική εσύ εσείς
Γενική εσένα ( σου ) εσάς ( σας )
Αιτιατική εσένα ( σε ) εσάς ( σας )
Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ - ΑΡΣΕΝΙΚΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική αυτός ( τος ) αυτοί ( τοι )
Γενική αυτού ( του ) αυτών ( τους )
Αιτιατική αυτόν ( τον ) αυτούς ( τους )
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.21

22. Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ - ΘΗΛΥΚΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική αυτή ( τη ) αυτές ( τες )
Γενική αυτής ( της ) αυτών ( τους )
Αιτιατική αυτήν ( την ) αυτές ( τις / τες )
Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ - ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική αυτό ( το ) αυτά ( τα )
Γενική αυτού ( του ) αυτών ( τους )
Αιτιατική αυτό ( το ) αυτά ( τα )
Ας διαβάσουμε με προσοχή τους δυνατούς και
αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών…
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.22

23. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.23

24. ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.24

25. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.25

26. Οριστικές αντωνυμίες
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.26

27. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.27

28. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.28

29. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.29

30. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.30

31. http://blogs.sch.gr/chrysantor/
Περισσότερα στο βιβλίο της
γραμματικής σας…
( Γραμματική Ε΄ και Στ΄ τάξης )Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.31

32. Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.32

33. Οι βαθμοί των επιθέτων είναι τρεις:
 ο θετικός
 ο συγκριτικός
 ο υπερθετικός
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.33

34.  Ο θετικός βαθμός φανερώνει μια ιδιότητα
που έχει ένα ουσιαστικό, χωρίς σύγκριση
με κάποιο άλλο
πχ Η Μαρία είναι έξυπνη.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.34

35.  Ο συγκριτικός βαθμός φανερώνει μια
ιδιότητα που έχει ένα ουσιαστικό,
τονίζοντας ότι αυτό το ουσιαστικό έχει τη
συγκεκριμένη ιδιότητα σε μεγαλύτερο
βαθμό από κάποιο άλλο ουσιαστικό που
έχει επίσης την ίδια ιδιότητα.
πχ Η Μαρία και η Ντίνα είναι έξυπνες.
Η Μαρία είναι εξυπνότερη από την Ντίνα
ή
Η Μαρία είναι πιο έξυπνη από την Ντίνα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.35

36.  μονολεκτικά αν προσθέσουμε στο θετικό βαθμό
του επιθέτου την κατάληξη:
-τερος, -τερη, -τερο
πχ λεπτός  λεπτότερος,
πλούσιος  πλουσιότερος
 περιφραστικά αν στο θετικό βαθμό
προσθέσουμε το επίρρημα πιο
πχ λεπτός  πιο λεπτός,
πλούσιος  πιο πλούσιος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.36

37. Ο υπερθετικός βαθμός διακρίνεται :
 σε σχετικό υπερθετικό βαθμό
 σε απόλυτο υπερθετικό βαθμό
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.37

38.  Ο σχετικός υπερθετικός βαθμός φανερώνει
μια ιδιότητα που έχει ένα ουσιαστικό,
τονίζοντας ότι αυτό το ουσιαστικό έχει την
ιδιότητα αυτή στο μεγαλύτερο βαθμό απ’ όλα
τα ουσιαστικά που χαρακτηρίζονται από την
ίδια ιδιότητα.
πχ Η Μαρία και όλοι οι συμμαθητές της είναι έξυπνοι
Η Μαρία είναι η εξυπνότερη μαθήτρια στην τάξη
ή
Η Μαρία είναι η πιο έξυπνη μαθήτρια στην τάξη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.38

39.  μονολεκτικά με το οριστικό άρθρο και το
συγκριτικό βαθμό του επιθέτου
πχ ο λεπτότερος, ο πλουσιότερος
 περιφραστικά όπως και ο συγκριτικός
βαθμός με το οριστικό άρθρο μπροστά
πχ ο πιο λεπτός, ο πιο πλούσιος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.39

40.  Ο απόλυτος υπερθετικός βαθμός φανερώνει μια
ιδιότητα που έχει ένα ουσιαστικό σε πολύ
μεγάλο βαθμό χωρίς να γίνεται σύγκριση με
άλλο ουσιαστικό.
πχ Η Μαρία είναι εξυπνότατη.
ή
Η Μαρία είναι πολύ έξυπνη.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.40

41.  μονολεκτικά αν προσθέσουμε στο θετικό
βαθμό του επιθέτου την κατάληξη:
-τατος, -τατη, -τατο.
πχ λεπτότατος, πλουσιότατος
 περιφραστικά αν προσθέσουμε στο θετικό
βαθμό του επιθέτου το ποσοτικό επίρρημα
πολύ ή πάρα πολύ
πχ (πάρα) πολύ λεπτός, (πάρα) πολύ
πλούσιος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.41

42. Τα επίθετα που φανερώνουν:
 ύλη (χάλκινος)
 τόπο (καμπίσιος)
 καταγωγή (μεγανησιώτικος)
 χρόνο (χθεσινός)
ΔΕ σχηματίζουν παραθετικά
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.42

43.  Παραθετικά έχουν τα επιρρήματα που
σχηματίζονται από επίθετα.
πχ Αγόρασα φτηνά την τσάντα.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.43

44.  μονολεκτικά από τον πληθυντικό του
ουδετέρου του συγκριτικού βαθμού του
αντίστοιχου επιθέτου
πχ ακριβά  ακριβότερα
 περιφραστικά, με το ποσοτικό επίρρημα
πιο + το επίρρημα στο θετικό βαθμό
πχ ακριβά  πιο ακριβά
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.44

45.  μονολεκτικά από τον πληθυντικό του
ουδετέρου του υπερθετικού βαθμού του
αντίστοιχου επιθέτου
πχ ακριβά  ακριβότατα
 περιφραστικά, με το ποσοτικό επίρρημα
πολύ ή πάρα πολύ και το επίρρημα στο
θετικό βαθμό
πχ ακριβά  (πάρα) πολύ ακριβά
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.45

46. Παραθετικά επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Σχετικός Υπερθετικός Απόλυτος Υπερθετικός
εύκολος ευκολότερος ο ευκολότερος ευκολότατος
πιο εύκολος ο πιο εύκολος (πάρα) πολύ εύκολος
μονολεκτικά
περιφραστικά
Παραθετικά επιρρημάτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
εύκολα ευκολότερα πιο εύκολα ευκολότατα (πάρα) πολύ εύκολα
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.46

47. Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.47

48. Σύνθεση με προθέσεις από την αρχαία ελληνική γλώσσα
Πρόθεση Σημασία πρόθεσης Πρόθεση Σημασία πρόθεσης
αμφί και από τις δύο
πλευρές
παρά δίπλα, κοντά σε ή
παράλληλα
ανά πάνω σε κάτι ή
ξανά
περί γύρω από
διά μέσα από προ μπροστά από κάτι
ή πριν,
προηγουμένως
εις μέσα σε προς με κατεύθυνση σε
εκ έξω ή μακριά από συν μαζί με
επί πάνω σε υπέρ πάνω από, πέρα
από, πάρα πολύ
κατά προς τα κάτω ή
εναντίον
υπό κάτω από
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.48

49. Εσωτερική αύξηση
σύνθετων ρημάτων με προθέσεις
 Τα σύνθετα ρήματα με προθέσεις στον παρατατικό
και τον αόριστο, παίρνουν ένα «ε»
ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα.
 Το «ε» ονομάζεται εσωτερική αύξηση και μπαίνει
μόνο όταν τονίζεται.
πχ καταβρέχω -κατέβρεχα - κατέβρεξα
διοργανώνω - διοργάνωνα - διοργάνωσα
Δεν τονίζεται και δεν παίρνει
εσωτερική αύξηση
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.49

50. Πότε μπαίνει εσωτερική αύξηση;
 Στις προθέσεις που τελειώνουν σε φωνήεν,
η εσωτερική αύξηση παίρνει τη θέση
του τελικού φωνήεντος της πρόθεσης,
όταν τονίζεται.
πχ υπογράφω - υπέγραφα - υπέγραψα
καταπλέω - κατέπλεα - κατέπλευσα
αναπνέω - ανέπνεα - ανέπνευσα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.50

51. Πότε μπαίνει εσωτερική αύξηση;
 Όταν έχουμε τις προθέσεις περι- και προ- ή τις
προθέσεις που τελειώνουν σε σύμφωνο, τότε η
εσωτερική αύξηση όταν τονίζεται μπαίνει ανάμεσα
στην πρόθεση και το ρήμα.
πχ περιγράφω - περιέγραφα - περιέγραψα
συνδέω - συνέδεα - συνέδεσα
προστρέχω - προσέτρεχα - προσέτρεξα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.51

52. Πότε δεν μπαίνει εσωτερική
αύξηση;
 Στην υποτακτική και την προστακτική
τα σύνθετα ρήματα δεν παίρνουν ποτέ
εσωτερική αύξηση.
πχ:
Οριστική: ΕΝ αποφεύγω-ΠΡΤ απέφευγα- ΑΟΡ απέφυγα
Υποτακτική: ΕΝ να αποφεύγω - ΑΟΡ να αποφύγω
Προστακτική: ΑΟΡ απόφυγε - αποφύγετε
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.52

53. Οι τελικές προτάσεις
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.53

54. Τι είδους προτάσεις είναι και
τι φανερώνουν οι τελικές προτάσεις;
• Οι τελικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες
προτάσεις.
• Απαντούν στην ερώτηση «για ποιο σκοπό;».
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.54

55. Πώς εισάγονται οι τελικές προτάσεις;
• Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους:
να, για να
π.χ.
Διαβάζει για να σπουδάσει.
Ήρθα να σε δω και να σου μιλήσω.
Πήγε να ψωνίσει.
Έφαγα τον κόσμο να σε βρω.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.55

56. ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
• Κάποιες προτάσεις εισάγονται και αυτές με το
«να», έχουν όμως ρόλο αντικειμένου.
• Συμπληρώνουν ρήματα όπως:
θέλω, μπορώ, προτιμώ κ.ά.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.56

57. Πώς τις ξεχωρίζουμε;
• Για να ξεχωρίζουμε τις δευτερεύουσες τελικές
προτάσεις από τις δευτερεύουσες προτάσεις
σε θέση αντικειμένου ρήματος,
δοκιμάζουμε αν μπορούμε να βάλουμε το
«για να» στη θέση του «να».
• Μόνο στις τελικές προτάσεις μπορεί το «να»,
να αντικατασταθεί με το «για να».
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.57

58. Παραδείγματα
• Θέλω να φάω.
• Άρα η δευτερεύουσα πρόταση είναι
αντικείμενο του ρήματος θέλω και όχι τελική .
• Πήγε να φέρει τα τετράδιά του.
• Άρα η δευτερεύουσα πρόταση είναι τελική.
Δε λέγεται: Θέλω για να φάω.
Λέγεται:
Πήγε για να φέρει τα τετράδιά του.
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.58

59. Τελικές - Αποτελεσματικές-
συμπερασματικές προτάσεις
Ενότητα 6: οι φίλοι μας, οι φίλες μας
κεφάλαιο: φίλοι από άλλες χώρες
Γιώργος Παπαδόπουλος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.59

60. Τελικές προτάσεις
Ας δούμε την πρόταση από το γράμμα της οικογένειας της
Ρομπέρτα προς τον κ. Μαλλά στη σελίδα 73 του βιβλίου:
"Σκεφτήκαμε με τον άντρα μου να πάρουμε την Αλεξάνδρα στην
Αμερική για να περάσει δύο εβδομάδες μαζί μας ως
επισκέπτρια".
Η Ρομπέρτα αναφέρει το σκοπό για τον οποίο προσκαλεί την
Αλεξάνδρα στο σπίτι τους στην Αμερική: "Για να περάσει δύο
εβδομάδες μαζί μας ως επισκέπτρια"
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.60

61. Όταν θέλουμε να αναφέρουμε το σκοπό μιας ενέργειας, χρησιμοποιούμε
τελικές προτάσεις. Οι προτάσεις αυτές ονομάστηκαν έτσι από την
αρχαία λέξη τέλος, που σημαίνει σκοπός. Οι προτάσεις αυτές αρχίζουν
(εισάγονται) με έναν από τους τελικούς συνδέσμους ( για να, να) και το
ρήμα που ακολουθεί είναι πάντα στην υποτακτική έγκλιση:
π.χ.: Ο Γιώργος διάβαζε, για να περάσει στο πανεπιστήμιο.
Η πρόταση για να περάσει στο πανεπιστήμιο είναι τελική γιατί μας δείχνει το σκοπό
για τον οποίο διάβαζε ο Γιώργος.
Η Βασιλική ήρθε να σε δει.
Η πρόταση να σε δει είναι τελική,γιατί μας δείχνει το σκοπό για το οποίο ήρθε η
Βασιλική
Τελικές προτάσεις με το να έχουμε συνήθως μετά από ρήματα που
δηλώνουν κίνηση, όπως έρχομαι πηγαίνω.
Οι τελικές προτάσεις έχουν και άρνηση: μη(ν)
π.χ. Διάβαζε τα μαθήματα για να μη μείνεις στην ίδια τάξη.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.61

62. Προσοχή:
Υπάρχουν προτάσεις που αρχίζουν με το να και δεν είναι τελικές,
αλλά αντικείμενο, υποκείμενο ρημάτων ή επεξήγηση αντωνυμιών.
Για να μπορέσουμε εύκολα να τις ξεχωρίζουμε αν είναι τελικές θα
πρέπει να μπορούμε στη θέση του να να βάλουμε το για να.
π.χ. Ξάπλωσε να ξεκουραστεί = για να ξεκουραστεί (Τελική)
Μου αρέσει να ζωγραφίζω τοπία = δεν μπορώ να βάλω το για να,
δε βγάζει νόημα (άρα δεν είναι τελική)
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.62

63. Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις
Ας δούμε πως συνεχίζει το γράμμα της η μητέρα της Ρομπέρτα
προς τον κ. Μαλλά. "Θα μπορούσε να παρακολουθεί μαθήματα με
τη Ρομπέρτα και να πηγαίνει στα αθλήματα μαζί της και στο
μάθημα χορού, ώστε να μπορεί να πάρει μέρος στη ζωή της κόρης
μου".
Η Μητέρα της Ρομπέρτα αναφέρει το αποτέλεσμα που θα έχει η
συμμετοχή της Αλεξάνδρας στα μαθήματα και στα αθλήματα μαζί
με τη Ρομπέρτα: "ώστε να μπορεί να πάρει μέρος στη ζωή της
κόρης μου".
Όταν λοιπόν θέλουμε να αναφέρουμε το αποτέλεσμα μιας πράξης,
χρησιμοποιούμε τις αποτελεσματικές (ή συμπερασματικές)
προτάσεις. Συνήθως ξεκινούν (εισάγονται) με τον
αποτελεσματικό σύνδεσμο ώστε και με το σύνδεσμο που.
π.χ. Διάβαζε τόσο πολύ, ώστε τα μάτια του πονούσαν (το
αποτέλεσμα ήταν να του πονούν τα μάτια)Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.63

64. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
8ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.64

65. Κειμενικά είδη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.65

66. Ο αναφορικός λόγος αναφέρεται σε
καταστάσεις, συμβάντα, πράγματα, πρόσωπα,
ενώ ο κατευθυντικός έχει ως στόχο να
οδηγήσει τον αποδέκτη στην υιοθέτηση μιας
συγκεκριμένης συμπεριφοράς ή στην αλλαγή
μιας προηγούμενης συμπεριφοράς.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.66

67. Αφήγηση
Στους χώρους της Μονής Από τον Άγιο Νικόλαο
του Αγίου Νικολάου Σπε- οι νησιώτες κατευθύνθη-
τσών, εκτός από την εκ- καν με κλάδους βαΐων
κλησία, λειτουργούσε το στα χέρια προς το διοι-
σχολείο και εκεί γίνονταν κητήριο του νησιού,
συμβούλια και λαϊκές συ- όπου συνάντησαν προ-
νελεύσεις, όπως και εκεί- κρίτους και πλήθος λαού.
νη της 3ης Απριλίου 1821,
Κυριακής των Βαΐων, όταν
το καμπαναριό σήμανε την
εξέγερση των Σπετσιωτών Πέτρος Χαριτάτος
και υψώθηκε για πρώτη φο- Ανεξερεύνητες Σπέτσες
ρά η σημαία της επανάστα- ROAD Εκδόσεις,
σης στο νησί. Αθήνα 2004 (διασκευή)
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.67

68. Τα αφηγηματικά κείμενα αναπτύσσονται γύρω
από ένα χρονικό άξονα, ο οποίος πραγματώνεται
γλωσσικά με τη χρήση επιρρημάτων, χρονικών
συνδέσμων ή φράσεων καθώς και με την
εναλλαγή παρελθοντικών συνηθέστερα χρόνων
(του παρατατικού και του αόριστου) ή του
ιστορικού ενεστώτα. Στο συντακτικό επίπεδο,
ιδιαίτερα συχνή είναι η χρήση της υποτακτικής
σύνδεσης (χρονικές και αιτιολογικές προτάσεις),
ενώ, στο λεξιλογικό επίπεδο, χρησιμοποιούνται
ρήματα που δηλώνουν δράση, σκέψη και
συναισθήματα.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.68

69. Περιγράφω
Το εξοχικό της Αφροδίτης γεμάτο γλαστρούλες με
και του Βασίλη βρίσκεται άσπρα και κόκκινα γερά-
στα Χανιά. Είναι ένα κά- νια.
τασπρο καινούργιο και-
νούριο διώροφο με κόκ-
κινα κεραμίδια. Έχει θα-
λασσιά ξύλινη πόρτα και
δυο μεγάλα γαλάζια πα-
ράθυρα στον δεύτερο
όροφο. Ανάμεσα στα πα-
ράθυρα υπάρχει ένα πα-
νέμορφο μπαλκονάκι
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.69

70. Τα περιγραφικά κείμενα αναπτύσσονται γύρω
από τον άξονα της συσχέτισης στο χώρο των
στοιχείων που περιγράφονται. Η συσχέτιση αυτή
δηλώνεται γλωσσικά με τη χρήση τοπικών ή
επιρρηματικών φράσεων. Ο συνηθέστερος στη
χρήση χρόνος είναι ο Ενεστώτας. Σε συντακτικό
επίπεδο, η χρήση της παρατακτικής σύνδεσης
είναι κυρίαρχη. Σε λεξιλογικό επίπεδο,
χρησιμοποιούνται ρήματα αίσθησης και επίθετα
ο συνδυασμός των οποίων προσδίδει ζωντάνια
στην περιγραφή.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.70

71. Οδηγίες
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.71

72. Τα κείμενα που δίνουν οδηγίες στηρίζονται
στη χρονική αλληλουχία των ενεργειών που
απαιτούνται για τη μεταβολή
μιας κατάστασης, από το αρχικό της σημείο
μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Ο χρόνος που
προτιμάται είναι ο Ενεστώτας
και οι εγκλίσεις που χρησιμοποιούνται είναι η
Οριστική, η Υποτακτική και η Προστακτική.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.72

73. Επιχειρήματα
Ποια είναι
τα αρνητικά
της
κυκλοφορίας
στο κέντρο της
πόλης; Ποια
επιχειρήματα
χρησιμοποιεί
ο αρθρογράφος
για να μας
πείσει;
Η κυκλοφορία των αυτοκι- ρα μπορούν να περάσουν,
νήτων στο κέντρο της Αθή- επειδή οι δρόμοι παραμένουν
νας θα πρέπει να περιορι- κλειστοί από τα αυτοκίνητα
στεί, αφού πρώτα πρώτα οι ιδιωτικής χρήσης. Επιπλέον,
δρόμοι εκεί είναι στενοί. Θα πρέπει να σκεφτούμε και
Έτσι, με την αύξηση των τις συνέπειες στον τουρισμό.
αυτοκινήτων τις πρωινές και Όλο το χρόνο χιλιάδες τουρί-
τις απογευματινές ώρες, κα- στες επισκέπτονται την Αθήνα
νείς τελικά δεν μπορεί να και μάταια προσπαθούν να
κυκλοφορήσει. Είναι γνω- απολαύσουν την ομορφιά του
στά σε όλους τα πολύωρα ιστορικού κέντρου της πόλης.
μποτιλιαρίσματα, η μόλυνση Τέλος γιατί ξοδέψαμε τόσα
της ατμόσφαιρας, ο εκνευρι- χρήματα για να φτιάξουμε το
σμός και οι καθυστερήσεις. Πιο σύγχρονο μετρό της Ευρώ-
Τις ώρες αυτές, επίσης, ούτε πης αν είναι να κυκλοφορούμε
οι πεζοί ούτε τα ασθενοφό-, όλοι με τα’ αυτοκίνητά μας;
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.73

74. Τα επιχειρηματολογικά κείμενα αποτελούν την
πιο σύνθετη μορφή κατευθυντικού λόγου και
αναπτύσσονται γύρω από τον άξονα της λογικής
συσχέτισης των δεδομένων με ταυτόχρονη
παράθεση επιχειρημάτων για την υποστήριξη
κάποια άποψης, ιδέας, σκοπού. Γι' αυτό, συχνή
είναι η χρήση αιτιολογικών προτάσεων και
συνδέσμων. Μεγάλη επίσης είναι η χρήση της
απρόσωπης σύνταξης, η οποία σε συνδυασμό με
τον ενεστώτα, που είναι ο κυρίαρχος χρόνος,
δηλώνει την αναφορά σε αλήθειες καθολικής
ισχύος.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.74

75. Σ' αυτό το σημείο, αξίζει να τονισθεί ότι συχνά τα
κείμενα είναι μικτά. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός π.χ.
από τα αμιγώς αφηγηματικά ή τα αμιγώς
περιγραφικά κείμενα, υπάρχουν κείμενα τα οποία
συνδυάζουν π.χ. την αφήγηση με την περιγραφή ή
την περιγραφή με την επιχειρηματολογία.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.75

76. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(όταν μιλάω για μένα , για σένα ή για κάποιον άλλον)
εγώ - εσύ - αυτός (τος) - αυτή (τη) - αυτό (το) - εμένα (μου) - εσένα (σου)
αυτού (του) - αυτής (της) - αυτού (του) - εμένα (με) - εσένα (σε) - αυτόν (τον) -
αυτή(ν) [τη(ν)] - αυτό (το) - εμείς - εσείς - αυτοί (τοι) - αυτές (τες) - αυτά (τα) -
εμάς (μας) - εσάς (σας) - αυτών (τους) - αυτών (τους) - αυτών (τους) - εμάς
(μας) εσάς (σας) - αυτούς (τους) - αυτές (τις/τες) - αυτά (τα)
ΚΤΗΤΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(δηλώνουμε σε ποιον ανήκει κάποιο πράγμα)
Δικός μου (μου), δικός σου (σου), δικός του (του) δική μου (μου), δική σου (σου),
δική του (του), Δικό μου (μου), δικό σου (σου), δικό του (του), δικοί μας (μας), δικοί σας
(σας), δικοί τους (του), δικές σας (σας), δικά τους (τους) κ.α.
ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(μας δείχνουν ότι το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και δέχεται την ενέργεια του ρήματος)
ο εαυτός μου - ο εαυτός σου - ο εαυτός του/της - τον εαυτό μου - τον εαυτό σου - τον
εαυτό του/της - ο εαυτός μας - ο εαυτός σας - ο εαυτός τους - του εαυτού μας - του
εαυτού σας - του εαυτού τους - τον εαυτό μας - τον εαυτό σας - τον εαυτό τους - τους
εαυτούς μας - τους εαυτούς σας - τους εαυτούς τους
ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(μας δείχνουν ότι κάποιος ή κάτι ξεχωρίζει ανάμεσα σε ίδια πράγματα)
ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο μόνος μου, μόνη σου, μόνο του
ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(τις χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε)
α) αυτός, αυτή, αυτό β) (ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο γ) εκείνος, εκείνη, εκείνο
δ) τέτοιος, τέτοια, τέτοιο ε) τόσος, τόση, τόσο
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(όταν μία ολόκληρη πρόταση την λέω με μια μόνο λέξη)
α) που β) ο οποίος, η οποία, το οποίο γ) όποιος, όποια, όποιο, ό,τι δ) όσος όση, όσο
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
(τις χρησιμοποιώ όταν ρωτάω)
α) τι β) ποιος, ποια, ποιο; γ) πόσος, πόση, πόσο; δ) ποιανού - ποιανής - ποιανού
και ποιανών ε) τίνος.
ΑΟΡΙΣΤΕΣ_ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
( δεν ορίζω ακριβώς για ποιον ή για τι πράγμα μιλάω)
α) ένας, μία (μια), ένα β) κανένας (κανείς), καμία (καμιά), κανένα γ) κάποιος,
κάποια, κάποιο δ) μερικοί, μερικές, μερικά ε) κάτι, κατιτί, καθετί στ) τίποτε
(τίποτα) ζ) κάμποσος, κάμποση, κάμποσο η) κάθε, καθένας, καθεμιά, (καθεμία),
καθένα θ) άλλος, άλλη, άλλο i) (ο, η, το) τάδε, δείνα
Σκουτέλης Παναγιώτης
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.76

77. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.77

78. Πολίτης Λουκάς
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………………………………….Ημερομηνία:……………..
Επαναληπτικό στη Γλώσσα
16η
ενότητα Αθλήματα – Σπορ
1. Ακούω και γράφω:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Γράφω ολογράφως τους παρακάτω αριθμούς:
22 ……………………………………………………… 55 ………………………………………….
13 ……………………………………………………… 84 ………………………………………….
14 ……………………………………………………… 99 ………………………………………….
15 ……………………………………………………… 67 ………………………………………….
3. Υπογραμμίζω με κόκκινο τις αντωνυμίες και με πράσινο τα άρθρα:
Μου αρέσει πολύ η ιππασία. Εσένα ποιο σπορ σου αρέσει;
Ο αθλητής μας ήταν πολύ περήφανος που μας χάρισε το χρυσό μετάλλιο.
Πάνω απ’ όλα έβαζε τον εαυτό του και την ομάδα του.
Ήταν το ίδιο αμάξι μ’ αυτό που είδαμε χθες.
Ήρθε η ίδια η πρωταθλήτρια στο σχολείο μας και την είδαμε από κοντά.
Κανένας δεν τον βοήθησε. Η νίκη ήταν όλη δική του.
Μόνος έβαλες τα χέρια σου κι έβγαλες τα μάτια σου.
4. Γράφω δυο συμπερασματικές ή αποτελεσματικές προτάσεις.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.78

79. Πολίτης Λουκάς
5. Συμπληρώνω τον παρακάτω πίνακα.
Ενεστώτας οριστικής Αόριστος οριστικής Αόριστος προστακτικής
αναθέτω
παραγγέλνω
περιγράφω
υπογράφω
6. Συμπληρώνω τον παρακάτω πίνακα:
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
διασχίζω
υποβάλλω
αποφεύγω
διατάζω
συνδέω
προβλέπω
7. Σχηματίζω τα παραθετικά των παρακάτω επιθέτων και επιρρημάτων μονολεκτικά και
περιφραστικά:
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ωραίος
καλός
βαθύς
κακός
μεγάλος
μικρός
πολύς
λίγος
κάτω
ακριβώς
σαφώς
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.79

80. «νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ » 16. ΑΘΛΗΜΑΤΑ - ΣΠΟΡ
ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Γραπτή δοκιμασία τ….. μαθητ……. ………………………………………….
Α. Ακούω και γράφω:
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
Β. Σχηματίζω τον παρατατικό τον αόριστο και το συνοπτικό μέλλοντα των ρημάτων :
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Π Α Ρ Α Τ Α Τ Ι Κ Ο Σ Α Ο Ρ Ι Σ Τ Ο Σ Σ Υ Ν Ο Π Τ Ι Κ Ο Σ Μ Ε Λ.
αναβάλλω
καταθέτω
υπογράφω
αποφεύγω
υπομένω
παραλείπω
μεταθέτω
επιστρέφω
διασχίζω
περιγράφω
Γ. Αλλάζω τους δυνατούς με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας:
Δώσε σ’ εμένα το μολύβι. Δώσε μου το μολύβι. Εσάς φωνάζω. ………………………………………
Έφερα σ’ αυτούς. …………………………………… Αυτή βρήκα. ………………………………………
Λέω σ’ εσένα. ……………………………………… Εμάς χαιρέτησε. …………………………………….
Δ. Ξαναγράφω τις προτάσεις όπως στο παράδειγμα:
Να αγοράσεις αυτό το βιβλίο. Να το αγοράσεις.
Να τηλεφωνήσεις τις φίλες σου. ………………………………………………………
Να δώσεις στα παιδιά γάλα. ………………………………………………………
Να βοηθήσεις τον αδερφό σου. ………………………………………………………
Να ακούς τη μητέρα σου. ………………………………………………………
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.80

81. Ε. Παραθετικά επιθέτων, επιρρημάτων:
Μ Ο Ν Ο Λ Ε Κ Τ Ι Κ Α
Θετικός Συγκριτικός Σχετικός υπερθετικός Απόλυτος υπερθετικός
ωραίος
βαθύς
σαφής
Π Ε Ρ Ι Φ Ρ Α Σ Τ Ι Κ Α
ωραίος
βαθύς
σαφής
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ωραία
ακριβώς
κάτω
ΣΤ. Ενώνω τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους συνδέσμους και τις
απαραίτητες αλλαγές, για να κάνω τελικές ή αποτελεσματικές προτάσεις:
Πήγε στο σπίτι. Έφερε τη μπάλα του.
………………………………………………………………………………………………………………..
Λέει ψέματα. Κανένας δεν τον πιστεύει πια.
………………………………………………………………………………………………………………..
Μιλούσε δυνατά. Τον ακούσαμε όλοι.
………………………………………………………………………………………………………………..
Θυμώνει συχνά. Κάνει κακό στον εαυτό του.
………………………………………………………………………………………………………………..
Ζ. Μεταφέρω τις προτάσεις στον άλλο αριθμό:
Μου αρέσει να ταξιδεύω μόνος μου.
………………………………………………………………………………………………………………..
Νοιάζεται μόνο για τον εαυτό της.
………………………………………………………………………………………………………………..
Πηγαίνει η ίδια για τα ψώνια του σπιτιού.
………………………………………………………………………………………………………………..
Αυτός παινεύει ο ίδιος τον εαυτό του.
………………………………………………………………………………………………………………..
Η. Συμπληρώνω τα κενά με οριστικές ή αυτοπαθείς αντωνυμίες :
Παιδιά να προσέχετε …………………………….
Μπορείτε να πηγαίνετε …………………………… στο σχολείο.
Ήρθε ……………………………η συγγραφέας στο σχολείο μας.
Λύνω …………………………… τις ασκήσεις των μαθηματικών.
Είναι πολύ εγωιστές. Σκέφτονται μόνο …………………………….
Δεν πιστεύει ούτε …………………………… τον …………………………….
Όλα αυτά τα έφτιαξε …………………………….
Θα μιλήσω με ……………………………το δήμαρχο για το θέμα αυτό.
Η Ελένη ήταν …………………………… που προσπαθούσε.
ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.81

82. «Νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ »
ΤΕΣΤ ΓΛΩΣΣΑΣ
16η ΕΝΟΤΗΤΑ «ΑΘΛΗΜΑΤΑ – ΣΠΟΡ»
Όνομα:…………………………………..………………………… Ημερομηνία:…………………………………
Α. Σχηματίζω τον παρατατικό, τον αόριστο και την προστακτική του αορίστου στο
β΄ ενικό πρόσωπο:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Π Α Ρ Α Τ Α Τ Ι Κ Ο Σ Α Ο Ρ Ι Σ Τ Ο Σ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ
(β΄ ΕΝΙΚΟ)
αναβάλλω
καταθέτω
υπογράφω
αποφεύγω
υπομένω
παραλείπω
μεταθέτω
επιστρέφω
διασχίζω
περιγράφω
Β. Παραθετικά επιθέτων, επιρρημάτων:
Μ Ο Ν Ο Λ Ε Κ Τ Ι Κ Α
Θετικός Συγκριτικός Σχετικός υπερθετικός
Απόλυτος
υπερθετικός
ωραίος
βαθύς
σαφής
Π Ε Ρ Ι Φ Ρ Α Σ Τ Ι Κ Α
ωραίος
βαθύς
σαφής
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ωραία
ακριβώς
κάτω
Γ. Αλλάζω τους δυνατούς με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας:
Δώσε σ’ εμένα το μολύβι. Δώσε μου το μολύβι. Εσάς φωνάζω. …………………………
Έφερα σ’ αυτούς. …………………………………… Αυτή βρήκα. ………………………………………
Λέω σ’ εσένα. ……………………………………… Εμάς χαιρέτησε. …………………………………….
Δ. Ξαναγράφω τις προτάσεις όπως στο παράδειγμα:
Να αγοράσεις αυτό το βιβλίο. Να το αγοράσεις.
Να τηλεφωνήσεις τις φίλες σου. ………………………………………………………
Να δώσεις στα παιδιά γάλα. ……….………………………………………………
Να βοηθήσεις τον αδερφό σου. ………………………………………………………
Να ακούς τη μητέρα σου. ………………………………………………………
Ε. Ενώνω τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους συνδέσμους και τις
απαραίτητες αλλαγές, για να κάνω τελικές ή αποτελεσματικές προτάσεις:
Πήγε στο σπίτι. Έφερε τη μπάλα του.
………………………………………………………………………………………………………………..
Λέει ψέματα. Κανένας δεν τον πιστεύει πια.
………………………………………………………………………………………………………………..
Μιλούσε δυνατά. Τον ακούσαμε όλοι.
………………………………………………………………………………………………………………..
Θυμώνει συχνά. Κάνει κακό στον εαυτό του.
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
ΣΤ. Συμπληρώνω τα κενά με οριστικές ή αυτοπαθείς αντωνυμίες :
Παιδιά να προσέχετε …………………………….
Μπορείτε να πηγαίνετε …………………………… στο σχολείο.
Ήρθε ……………………………η συγγραφέας στο σχολείο μας.
Λύνω …………………………… τις ασκήσεις των μαθηματικών.
Είναι πολύ εγωιστές. Σκέφτονται μόνο …………………………….
Δεν πιστεύει ούτε …………………………… τον …………………………….
Όλα αυτά τα έφτιαξε …………………………….
Θα μιλήσω με ……………………………το δήμαρχο για το θέμα αυτό.
Η Ελένη ήταν …………………………… που προσπαθούσε.
Καλή επιτυχία! Κόντου Πολυξένη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.82

83. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ____________________________________________ ΤΑΞΗ Ε΄
Παλάνης Αθανάσιος
1. Στις παρακάτω προτάσεις υπογράμμισε τις αντωνυμίες και
κύκλωσε τα άρθρα.
 Αυτό το άθλημα έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Λέγεται ότι το
επινόησε. Ονομάζεται Παγκράτιο και είναι συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας.
 Οι αθλητές αγωνίζονταν όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για την πόλη
τους.
 Συμμετοχή στους αγώνες δικαιούνταν ελεύθεροι Έλληνες πολίτες, οι οποίοι
δεν είχαν διαπράξει το αδίκημα του φόνου.
 Το βραβείο των ολυμπιονικών ήταν ένα στεφάνι αγριελιάς. Κάθε αθλητής
ονειρευόταν να το κερδίσει, μια και αντιπροσώπευε το ύψιστο αγαθό που θα
μπορούσαν να δώσουν οι θεοί στον άνθρωπο.
2. Για καθεμιά από τις λέξεις βρες μια συνώνυμη.
 γενναίος  _________________  οκνηρός  _________________
 ελαττώνω  _________________  επιταχύνω  _________________
 διαβάλλω  _________________  προάγω  _________________
 παράτολμος  _________________  γνώμη  _________________
3. Μερικές λέξεις είναι γραμμένες λάθος. Γράψε τες σωστά
όπως στο παράδειγμα.
Λάθος γραφή Σωστή γραφή Λάθος γραφή Σωστή γραφή
δέκα πέντε δεκαπέντε εικοσιτρία είκοσι τρία
δέκα εννιά τριανταένα
προ πάντων όλως διόλου
ως τόσο κάθε τι
με μιας κάθε εξής
επί κεφαλής εν τάξει
Υ.Γ. Για τις ασκήσεις 2 και 3 μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το λεξικό σας
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.83

84. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ____________________________________________ ΤΑΞΗ Ε΄
Παλάνης Αθανάσιος
1. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με μια τελική πρόταση.
 Προπονήθηκε σκληρά __________________________________________
 Προμηθεύτηκε ακριβά εισιτήρια ___________________________________
 Πηγαίνει σε αθλητικό γυμνάσιο ___________________________________
 Η Μαργαρίτα επιθυμεί __________________________________________
 Αγωνιστήκαμε πολύ __________________________________________
2. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με μια αποτελεσματική (ή
συμπερασματική) πρόταση.
 Είναι τόσο καλός αθλητής, ______________________________________
 Το κοινό στις εξέδρες του σταδίου χάρηκε τόσο πολύ,
_____________________________________________________________
 Η ομάδα μας είχε τόσο δύσκολη κλήρωση, __________________________
 Ο Μαραθώνιος είναι τόσο δημοφιλής, ______________________________
 Λίγα μέτρα πριν από τον τερματισμό είχε εξαντληθεί τόσο πολύ,
_____________________________________________________________
3. Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα.
Οριστική ενεστώτα Οριστική παρατατικού Οριστική αορίστου
συμβάλλω
επιλέγω
υπογράφω
περιγράφω
παραγγέλλω
προβλέπω
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.84

85. Χρυσάνθη Διαμαντίδου
Ε΄ΤΑΞΗ - ΓΛΩΣΣΑ
16 ΕΝΟΤΗΤΑ –EΠΑΝΑΛΗΨΗ
Διαμαντίδου Χρυσάνθη
Ονοματεπώνυμο______________________Ημερ/μηνία________
1. Υπογράμμισε τα επίθετα της παρακάτω περιόδου και γράψε
τους βαθμούς τους:
Το σώμα του ήταν δυνατό και γυμνασμένο, με φαρδύ στέρνο.
Έδειχνε τίμιος και ειλικρινής και είχε πολλές ικανότητες.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
2. Υπογράμμισε τις αντωνυμίες στο κείμενο που ακολουθεί και
γράψε τι είδους είναι:
Ο καλός του χαρακτήρας μ’ έκανε να ξεχάσω κάθε φόβο που
είχα αποκτήσει και να σαλπάρω μαζί του. Το ταξίδι αυτό ήταν
σωστό σχολείο για μένα τον ίδιο, γιατί έμαθα τους τρόπους με
τους οποίους υπολογίζεται η πορεία οποιουδήποτε πλοίου.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.85

86. Χρυσάνθη Διαμαντίδου
3. Γράψε τα ρήματα του προηγούμενου κειμένου και κατόπιν τη
φωνή, το χρόνο, το πρόσωπο, την έγκλιση στην οποία
βρίσκονται.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
4. Ποιες λέξεις είναι γραμμένες λάθος. Κάποιες γράφονται με
δύο λέξεις και άλλες με μια. Να τις γράψεις σωστά:
Δέκα τέσσερα ____________________
Οποιοσδήποτε ___________________
Τελοσπάντων ____________________
Καταγής ________________________
Προ πάντων _____________________
Κάθε ένα ________________________
Καλωσόρισες ____________________
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.86

87. ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΑΡΡΑΣ
Φύλλο Εργασίας
[7 Φεβ 2012]
Αγωνιστικό Σαββατοκύριακο, Τι, πότε, πως.
Πλησιάζοντας πλέον προς το φθινόπωρο με πολλούς αγώνες να
υπολείπονται στο αγωνιστικό πρόγραμμα και με την μεγαλύτερη
πρόκληση (αυτή του μαραθωνίου) μπροστά, καλό είναι να δούμε τι,
πότε και πως, θα πρέπει να προετοιμάζεται ένας αθλητής το
Σαββατοκύριακο του αγώνα.
Όλοι όσοι προετοιμάζονται για κάποιους αγώνες κάνουν ό, τι μπορούν
καλύτερο στη διάρκεια της προετοιμασίας τους θυσιάζοντας πολλές
προσωπικές ώρες, χρήματα και κόπο για να έχουν το καλύτερο δυνατό
αποτέλεσμα. Δεν είναι λίγες όμως οι περιπτώσεις αθλητών που ενώ τα
καταφέρνουν καλά στη περίοδο της προετοιμασίας τους και βγάζουν με
μεγάλη επιτυχία την προπόνηση τους δεν έχουν τα αναμενόμενα
αποτελέσματα στους αγώνες.
Η αιτία μπορεί να έχει πολλές πλευρές, συνήθως ο σημαντικότερος
παράγοντας είναι ο ψυχολογικός, στο επίπεδο της διαχείρισης του
άγχους. Συνήθως, αυτό ξεκινάει από τον φόβο της αποτυχίας σχετικά με
τον στόχο που έχει θέσει, είτε είναι κάποια επίδοση σε χρόνο, είτε
κάποια επίδοση σε θέση. Πάνω σε αυτόν τον τομέα, όσο ψηλότερο
είναι το επίπεδο του αθλητή τόσο καλύτερη διαχείριση έχει στο θέμα
του άγχους και μάλιστα οι πολύ ψηλού επιπέδου αθλητές καταφέρνουν
να το μετατρέψουν σ’ αυτό που ονομάζουμε ¨θετικό άγχος¨. Είναι αυτό
που τον φέρνει στη μέγιστη ετοιμότητα στον αγώνα χωρίς όμως να
φτάνει στην υπερβολή.
Γι’ αυτό το πράγμα, θέλει πολύ διανοητική προσπάθεια και
προπόνηση του μυαλού από την πλευρά του αθλητή, ώστε από αγώνα
σε αγώνα να έρχεται πιο κοντά στην επιτυχία, η οποία έχει κάποια
στάδια. Η επιτυχία δεν εξαρτάται αυστηρά από την επίδοση, αλλά
κυρίως από τον τρόπο που ελέγχει ο αθλητής την κάθε του κίνηση, τόσο
τις προηγούμενες μέρες πριν τον αγώνα, όσο τις στιγμές πριν την
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.87

88. ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΑΡΡΑΣ
εκκίνηση και τελικά τις ενέργειες και τις αποφάσεις που καλείται να
πάρει μέσα στον αγώνα. Η επίδοση είναι το τελικό αποτέλεσμα των
παραπάνω ενεργειών. Όταν δεν υλοποιούνται τα παραπάνω συνειδητά
από τον αθλητή, τότε μιλάμε για τυχαία επίδοση ή για έναν όχι σταθερό
αθλητή του οποίου οι επιδόσεις έχουν πολύ μεγάλη διαφορά κι ενώ την
μια φορά μπορεί να κερδίζει, την άλλη να μην πλησιάζει ούτε στο μισό
της συνηθισμένης του απόδοσης. Ελπίζω πως τώρα καταλαβαίνετε πως
δεν χρειάζεται να ψάχνουμε αλλού εξηγήσεις.
http://www.coachingservices.gr/arthra_arthro.asp?id=133&range=0
Ασκήσεις
1.Υπογραμμίστε τα επίθετα και τα επιρρήματα του κειμένου.
2.Γράψτε 3 προτάσεις χρησιμοποιώντας το ίδιο επίθετο ή επίρρημα σε
όλους τους βαθμούς.
3.Κάντε μια δικιά σας περιγραφή αθλητικού γεγονότος (σε 5 σειρές).
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.88

89. ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΑΡΡΑΣ
4. Φανταστείτε ότι είστε αθλητικογράφοι σε μια μεγάλη αθλητική
εφημερίδα. Δημιουργήστε ένα άρθρο όπου θα περιγράφετε το
απόσπασμα από τον αγώνα του σχολικού βιβλίου που διαβάσαμε.
(Χρησιμοποιήστε παρελθοντικό χρόνο και κάνετε τις απαραίτητες
μετατροπές).
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.89