http://xristx.blogspot.gr/2012/11/4-2.html#.WBeJj_lTLIV Γλώσσα Δ΄- 4. 2. ΄΄Στάση βροχοσταλίδων (συνέχεια)΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
http://xristx.blogspot.gr/
Γλώσσα Δ΄- Ενότητα 4η - Μάθημα 2ο
:
΄΄ Στάση βροχοσταλίδων (συνέχεια)΄΄
Γραμματική
Φύλλα εργασιών

2. (συνέχεια)
Τα παιδιά σε όλο τον κόσμο είπαν στις μαμάδες και τους μπαμπάδες τους
πως για να βρέξει ξανά πρέπει όλοι να μην πετάνε σκουπίδια, να μην καίνε
τα δάση και να μην αφήνουν πολύ νερό να τρέχει. Τα σύννεφα στον
ουρανό ήταν χαρούμενα που οι άνθρωποι προσέχουν τη γη και τους
έδωσαν για δώρο τη βροχή τους. Τότε οι άνθρωποι έκαναν μια μεγάλη
γιορτή.
Τι είπαν τα παιδιά στη μαμά και το μπαμπά τους πως πρέπει να
κάνουν για να βρέξει ξανά;
1) .................................................................................................
2) .................................................................................................
3) .................................................................................................
Διάβασε τη γραμματική σου
Μερικές λέξεις γίνονται από κάποιες άλλες λέξεις
Πρωτότυπη λέξη Παράγωγη λέξη
Κίνδυνος κινδυνεύω
Σκούπα .................................
eva - edu
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1

3. Διάβασε τη γραμματική σου
Ανδρέα ποιά πρόταση είναι απλή;
Απλή είναι η πρόταση που έχει :
1) Μόνο ένα ρήμα Παίζω.
2) Ρήμα και υποκείμενο Η Χριστίνα παίζει
3) Ρήμα, υποκείμενο και αντικείμενο Η Χριστίνα παίζει
κουτσό
4) Ρήμα, υποκείμενο, κατηγορούμενο Η Χριστίνα είναι
χαμογελαστή
Ανδρέα ποιά πρόταση είναι σύνθετη;
Σύνθετη είναι η πρόταση που έχει ένα ρήμα αλλά πολλά
υποκείμενα, αντικείμενα ή κατηγορούμενα που βάζουμε κόμμα ( , )
ανάμεσά τους ή βάζουμε το και.
Η Χριστίνα και η Όλγα παίζουν κρυφτό
eva - edu
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.2

4. Σήμερα θα μάθουμε να γράφουμε μια επιστολή
Όνομα και επίθετο
.........................................................................................................
Οδός..................................................................................................
..........................................................................................................
.................................Τόπος και ημερομηνία....................................
..........................................................................................................
Κυρία...............................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Με αγάπη ...........................
eva - edu
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.3

5. Στάση βροχοσταλίδων(συνέχεια)
1.Να σχηματίσεις ρήματα από τις παρακάτω λέξεις.
ίσιος …………………………………… εύκολος ……………………………………
ζωντανός …………………………………… χαμηλός ……………………………………
ξύλο …………………………………… θερμός ……………………………………
άγιος …………………………………… ξινός ……………………………………
νεύρα …………………………………… σκληρός ……………………………………
φωλιά …………………………………… άδειος ……………………………………
2.Να μετατρέψεις τις παρακάτω ρηματικές φράσεις σε
ονοματικές.
Καθαρίζω την αυλή. Ο καθαρισμός της αυλής.
Καταναλώνω νερό. …………………………………………………..
Συνηθίζει να τρώει. …………………………………………………..
Απολαμβάνουν τα φαγητά. …………………………………………………..
Απαγορεύεται το κάπνισμα …………………………………………………..
Διακόπηκε το νερό. …………………………………………………..
3.Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω λέξεων με ι ή υ.
δακρ….ζω βραδ….άζει διαδίκτ….ο δίχτ….
οξ….γόνο οξ…. δάκρ….α δάκρ….
μόλ….νση στάχ….α βράδ…. ν….χτα
τυρ…. παχ….ς ξ….νός βαθ….ς
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.4

6. 5
ΣΣττάάσσηη ββρροοχχοοσσττααλλίίδδωωνν ((σσυυννέέχχεειιαα))
Ρήμα τα πα ρά γωγα α πό
ονόμα τα
Πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε στο λόγο μας παράγονται, δηλαδή
σχηματίζονται, από άλλες λέξεις. Έτσι, όταν μια λέξη γίνεται από μια άλλη,
έχουμε παραγωγή.
π.χ. βραβείο βραβεύω
πρωτότυπη λέξη παράγωγη λέξη
παραγωγή
Η πρώτη λέξη από τη οποία παράγεται μια άλλη νέα λέξη λέγεται
πρωτότυπη (π.χ. βραβείο) και η λέξη που παράγεται από την πρωτότυπη λέξη
λέγεται παράγωγη (π.χ. βραβεύω).
Ρήματα παράγονται από ονόματα (ουσιαστικά και επίθετα). Τα ρήματα που
παράγονται από ονόματα τελειώνουν σε :
-εύω π.χ. κλαδί – κλαδεύω
-ώνω π.χ. κρύος – κρυώνω
-ίζω π.χ. χτένα – χτενίζω
-ιάζω π.χ. γκρίνια – γκρινιάζω
-ύνω π.χ. οξύς – οξύνω
-άζω π.χ. πηγή – πηγάζω
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα κατάλληλα
ρήματα που παράγονται από τις λέξεις που βρίσκονται στην παρένθεση.
α) Σιγά σιγά …………………………………………… (καλύτερος) ο καιρός.
Το σχολικό παρεάκι mgavalaΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.5

7. 6
β) Κάθε φορά που ο πατέρας …………………………………………… (ανηφόρα) προς το
σπίτι …………………………………… (ανάσα) βαριά, γιατί ……………………………………………
(καπνός) πολύ.
γ) Όλο κάτι …………………………………………… (πάθος) και …………………………………
(νύστα) συνέχεια.
δ) Η Δέσποινα …………………………………………… (νοίκι) το παλιό της σπίτι.
ε) Όταν …………………………………………… (νύχτα), τα παιδιά μαζεύονται στα σπίτια
τους.
στ) Όσο πάει όλο και …………………………………………… (πλατύς) και
…………………………………………… (βαθύς) το άνοιγμα.
2. Να σχηματίσεις ρήματα από τις παρακάτω λέξεις.
σημάδι …………………………………… ζύμη ……………………………………
ζωντανός …………………………………… χαμηλός ……………………………………
κόπος …………………………………… γυαλί ……………………………………
άγιος …………………………………… κίτρινος ……………………………………
ακριβός …………………………………… σκληρός ……………………………………
φωλιά …………………………………… άδειος ……………………………………
3. Να συμπληρώσεις τις οικογένειες των παρακάτω λέξεων.
Ρήμα Αυτός που το κάνει
α) καθαρός …………………………………… ……………………………………
β) σχόλιο …………………………………… ……………………………………
γ) καπνός …………………………………… ……………………………………
δ) εξουσία …………………………………… ……………………………………
ε) πάλη …………………………………… ……………………………………
στ) αγορά …………………………………… ……………………………………
Οι εξαιρέσεις τ ων ουδέτερων ουσιαστικών σε –ι
Τα ουδέτερα ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ι γράφονται με ι.
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι το βράδυ, το οξύ, το δάκρυ, το στάχυ, το δόρυ, το δίχτυ
και κλίνονται ως εξής:
Το σχολικό παρεάκι mgavalaΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6

8. 7
Ενικός αριθμός
ονομαστική το βράδυ το δάκρυ το δόρυ το δίχτυ
γενική του βραδιού του δακρύου του δόρατος του διχτυού
αιτιατική το βράδυ το δάκρυ το δόρυ το δίχτυ
κλητική - βράδυ - δάκρυ - δόρυ - δίχτυ
Πληθυντικός αριθμός
ονομαστική τα βράδια τα δάκρυα τα δόρατα τα δίχτυα
γενική των βραδιών των δακρύων των δοράτων των διχτυών
αιτιατική τα βράδια τα δάκρυα τα δόρατα τα δίχτυα
κλητική - βράδια - δάκρυα - δόρατα - δίχτυα
Ενικός αριθμός
ονομαστική το στάχυ το οξύ
γενική του σταχυού του οξέως
αιτιατική το στάχυ το οξύ
κλητική - στάχυ - οξύ
Πληθυντικός αριθμός
ονομαστική τα στάχυα τα οξέα
γενική των σταχυών των οξέων
αιτιατική τα στάχυα τα οξέα
κλητική - στάχυα - οξέα
Ασκήσεις
1. Να γράψεις τις προτάσεις στον άλλο αριθμό.
α) Το βράδυ με παίρνει δύσκολα ο ύπνος.
…………………………………………………………………………………………………………………………
β) Μάζευαν στα χωράφια τα στάχυα που άφηναν οι θεριστές.
…………………………………………………………………………………………………………………………
γ) Το οξύ είναι μια χημική ένωση που είναι πολύ καυστική.
…………………………………………………………………………………………………………………………
δ) Σκούπισε το δάκρυ του με ένα μαντίλι.
…………………………………………………………………………………………………………………………
ε) Το δόρυ είναι ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι που στην αρχαιότητα το
χρησιμοποιούσαν για όπλο.
Το σχολικό παρεάκι mgavalaΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7

9. 2ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας
Εμένα με νοιάζει …
Στάση βροχοσταλίδων (συνέχεια)
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8

10. Ονοματικές και ρηματικές φράσεις
Ονοματική: λέγεται μια φράση όταν οι
λέξεις από τις οποίες αποτελείται είναι
ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα).
Η υπογραφή συμφωνίας για το περιβάλλον.
Π.χ.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9

11. Ονοματικές και ρηματικές φράσεις
Ρηματική: λέγεται μια φράση όταν
περιλαμβάνει ρήμα.
Υπογράφτηκε συμφωνία για το περιβάλλον.
Π.χ.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10

12. Π.χ.
Η υπογραφή συμφωνίας.
Υπογράφτηκε συμφωνία.
Ονοματικές και ρηματικές φράσεις
Μπορούμε να μετατρέψουμε μια
ονοματική φράση σε ρηματική και το
αντίστροφο.
Η ρύπανση της θάλασσας.
Ρυπαίνω τη θάλασσα.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11

13. Ρήματα παράγωγα από ονόματα
Πολλές λέξεις που χρησιμοποιούμε
σχηματίζονται από άλλες λέξεις
(παραγωγή). Η αρχική λέξη λέγεται
πρωτότυπη, ενώ αυτή που παράγεται
παράγωγη.
Π.χ. πηγή
κόπος
αρχή
πάλη
ξερός
βαρύς
κλειδί
πηγάζω
κοπιάζω
αρχίζω
παλεύω
ξεραίνω
βαρύνω
κλειδώνω
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12

14. Ουδέτερα σε ‐ι
Τα ουδέτερα ουσιαστικά που
τελειώνουν σε –ι γράφονται με ι.
Εξαιρούνται το βράδυ, το δάκρυ, το
στάχυ, το δόρυ, το δίχτυ, το οξύ.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13

15. ‐ στάχυα‐ βράδιαΚλητ.
τα στάχυατα βράδιαΑιτ.
των σταχυώντων βραδιώνΓεν.
τα στάχυατα βράδιαΟνομ.
Πληθυντικός αριθμός
‐ στάχυ‐ βράδυΚλητ.
το στάχυτο βράδυΑιτ.
του σταχυούτου βραδιούΓεν.
το στάχυτο βράδυΟνομ.
Ενικός αριθμός
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14

16. Στάση βροχοσταλίδων ( συνέχεια )
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η παραγωγή είναι η δημιουργία μιας λέξης από μια
λέξη που υπάρχει ήδη . Συνήθως η παραγωγή της νέας
λέξης γίνεται με την προσθήκη μιας κατάληξης στο θέμα
της παλιάς λέξης .
Από κάποια ουσιαστικά και επίθετα παράγονται
ρήματα , αν τους βάλουμε ορισμένες καταλήξεις όπως –
ίζω , - ώνω , - εύω , - αίνω , κτλ
φόβος + ίζω → φοβίζω
πράσινος + ίζω → πρασινίζω
κουμπί + ώνω → κουμπώνω
πρόεδρος + εύω → προεδρεύω
ανάσα + αίνω → ανασαίνω
τεμπέλης + ιάζω → τεμπελιάζω
Σχολική συντροφιά
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15

17. ΑΣΚΗΣΗ
Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με
τα κατάλληλα ρήματα που παράγονται από τις λέξεις που
βρίσκονται στην παρένθεση .
α) Σιγά σιγά .................................................... (
καλύτερος ) ο καιρός.
β) Κάθε φορά που ο πατέρας ....................................... (
ανηφόρα ) προς το σπίτι , ...................................... (
ανάσα ) βαριά , γιατί ..................................... ( καπνός )
πολύ .
γ) Όλο κάτι .......................................... ( πάθος ) αυτός
και .........................................
( νύστα ) συνέχεια .
δ) Η Δέσποινα .......................................... ( νοίκι ) το
παλιό μας σπίτι .
ε) Όταν .................................................... ( νύχτα ) τα
παιδιά μαζεύονται στα σπίτια τους .
στ) Όσο πάει όλο και ......................................... ( πλατύς
) , και .........................................
( βαθύς ) το άνοιγμα .
Σχολική συντροφιά
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16

18. Ενότητα 4γ
Στάση βροχοσταλίδων2
Συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν:
Θερμ…νω πλ…νω δαν…ζω
Πηγ…νουμε βγ…νω αρρωστ…νω
Φροντ…ζω ελπ…ζουμε ξερ…νω
Ποτ…ζω γλυκ…νω δαν…στηκα
Εμποδ…ζω μ…νω δ…νω
Ομορφ…νουν πληθ…νω αντικρ…ζω
Ευνίκη Τοκατλή
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.17

19. Όνομα:………………………. 18/11/11
Μάθημα: Στάση βροχοσταλίδων 2
Ασκήσεις
1.Να γράψετε τα παράγωγα ρήματα:
Πρωτότυπη λέξη Παράγωγη λέξη
ανάγκη
τρόμος
αγκαλιά
κλαδί
ζωντανός
θερμός
παχύς
νεύρα
ίσιος
καθαρός
σκληρός
αλάτι
Όταν μία λέξη παράγεται από μια άλλη λέξη ,
έχουμε ………………….
2.Να γίνει γραμματική αναγνώριση :
λύκων : Είναι …………, πτώσης ………,
αριθμού…………., γένους………….., του
ονόματος …………………..
Μαριάνθη Χαλκίτη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.18

20. 1. Να σχηματίσεις ρήματα από τις παρακάτω λέξεις :
σημάδι ____________ ζύμη _______________ κόπος _____________
άγιος _____________ ζωντανός ____________ τρόμος ____________
φωλιά ____________ σκληρός ____________ χαμηλός ____________
ανάγκη ___________ άδειος _____________ κίτρινος ____________
2. Να ξαναγράψεις τις προτάσεις με άλλο τρόπο, όπως στο παράδειγμα :
Η άσκηση μας κάνει δυνατούς. Η άσκηση μας δυναμώνει .
Η ηλιοθεραπεία μας κάνει πιο μαύρους. ________________________________
Τα γλυκά μας κάνουν πιο χοντρούς. ___________________________________
Ο πατέρας κάνει άσπρο τον τοίχο. ____________________________________
Εδώ ο δρόμος γίνεται στενός. ________________________________________
Τα μάγουλα του κοριτσιού είναι κόκκινα _______________________________
3. Γράφω τις άλλες πτώσεις των παρακάτω ουσιαστικών, προσέχοντας τον τόνο.
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική Γενική Γενική Αιτιατική
ο έλεγχος
ο ανθόκηπος
ο σύμβουλος
ο σύντροφος
ο
πονοκέφαλος
ο ανήφορος
Ονοματεπώνυμο:………………………………………………………
……………………………………………
Όταν μια λέξη σχηματίζεται από μια άλλη, έχουμε …………………………..
Η πρώτη λέξη λέγεται …………………………………………………………
Η λέξη που παράγεται ονομάζεται ……………………………………………..
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.19

21. Ενότητα 4 Έμένα με νοιάζει Στάση βροχοσταλίδων2
Ασκήσεις εμπέδωσης
giannis 2013 1
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.20

22. Ενότητα 4 Έμένα με νοιάζει Στάση βροχοσταλίδων2
Ασκήσεις εμπέδωσης
giannis 2013 2
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.21

23. Όνομα : _________________________________ Ημερομηνία : ____________________________
(συνέχεια)
1. Να σχηματίσεις ρήματα από τις παρακάτω λέξεις :
 σημάδι  ____________ ζύμη  _______________ κόπος  _________________
 άγιος  _____________ ζωντανός  ____________ τρόμος  ________________
 φωλιά  ____________ σκληρός  ____________ χαμηλός  ________________
 ανάγκη  ___________ άδειος  _____________ κίτρινος  ________________
2. Να ξαναγράψεις τις προτάσεις με άλλο τρόπο, όπως στο παράδειγμα :
♥ Η άσκηση μας κάνει δυνατούς.  Η άσκηση μας δυναμώνει .
♥ Η ηλιοθεραπεία μας κάνει πιο μαύρους.  _______________________________________
♥ Τα γλυκά μας κάνουν πιο χοντρούς.  __________________________________________
♥ Ο πατέρας κάνει άσπρο τον τοίχο.  ____________________________________________
♥ Εδώ ο δρόμος γίνεται στενός.  _______________________________________________
♥ Τα μάγουλα του κοριτσιού είναι κόκκινα  ________________________________________
Μαλαματίδου Μαρίνα
Τι; Μόνο αυτές ήταν ;
Τέλεια !!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.22