8. osmanli konu anlatimi

20. YÜZYILIN BAŞINDA OSMANLI
İMPARATORLUĞU
KONU ANLATIMI

20. YÜZYILIN BAŞINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU
20.(XX). YY OSMANLI DEVLETİ
 Osmanlı toprakları XX. Yy başlarından itibaren
milliyetçilik ve sömürgecilik faaliyetleri artmış ve devletin
dağılma süreci hızlanmıştır.
Trablusgarp Savaşı (1911-1912)
 Osmanlı devleti ile İtalya arasında meydana gelen savaştır.
Savaşın Nedenleri
 İtalya’nın gelişen sanayisi için sömürge arayışları.
 Trablusgarp’ın hammadde kaynakları bakımından zengin
olması ve ticaret yolları üzerinde bulunması.

Savaşın Nedenleri
 Mustafa Kemal Paşa Derne ve Tobruk’ta başarılı
mücadeleler verdi.(Mustafa Kemal’in sömürgeciliğe
karşı ilk askeri başarısıdır)
 İtalya, Osmanlı devletini barışa zorlamak amacıyla On
iki adayı işgal etmiş, Balkan savaşlarının da başlamasıyla
Osmanlı devleti ile İtalya arasında antlaşma
imzalamıştır.

Quchy (Uşi) Antlaşması(18 Ekim 1912)
 Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı
 Yunanlılar 12 (on iki) adaya istekli olduklarından bu adalar
geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. (Balkan savaşlarında
Yunanistan’ın saldırma ihtimali ve donanmanın
yetersizliğinden dolayı İtalya’ya bırakılan on iki ada bir
daha geri alınamadı. On iki ada 1947’de Yunanlıların
eline geçti.)

Osmanlı devleti Kuzey Afrika’daki son toprağını da kaybetti
 Kuzey Afrika’daki Toprak Kayıp Sırası:
 Cezayir -1830 -Fransa
 Tunus -1881 -Fransa
 Mısır -1882 -İngiltere
 Trablusgarp -1912 -İtalya
 Mustafa Kemal’in Trablusgarp’taki başarıları
sonucunda rütbesi Binbaşılığa yükseltilmiştir.

BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)
Nedenleri:
 Rusların Balkanlarda takip ettiği Panslavizm (Slav birliği)
politikası,
 Balkan devletlerinin kendi aralarında Osmanlı Devletine
karşı ittifak yapmaları
 Osmanlı devletinin Balkanlardan atmak istemeleri

BİRİNCİ BALKAN SAVAŞI (1912)
 8 Ekim 1912’de başlayan savaşta
 Osmanlıya Karşı Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve
Karadağ savaşmıştır.( BüYüSeK olarak kodlayabiliriz)
 Osmanlı devleti tüm cephelerde yenilmiş bu duruma
 Ordunun terhis edilmesi,
 Orduda Alaylı-Mektepli ve İtilafçı-İttihatçı şeklinde
gruplaşmanın olması,
 Komutanlar arasında rekabetin olması etkili olmuştur.
 Bulgarların Edirne’yi alarak Çatalca’ya kadar gelmeleri ile
Osmanlı barış istemek zorunda kaldı.

ÖRNEK SORU:
Osmanlı Devleti’nde;
- Ordularının önemli bir kısmının terhis edilmiş olması,
- Ordularının teknoloji bakımından yetersiz olması,
- II. Meşrutiyet’in ilanı nedeniyle iç karışıkların çıkması,
gelişmeleri aşağıdakilerden hangisine sebep olmuştur?
A) 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı
B) Dömeke Savaşı
C) Balkan Savaşları
D) Kırım Savaşı
E) Sırp İsyanı’nı bastırma harekâtı
CEVAP: C

LONDRA BARIŞ ANTLAŞMASI (30 Mayıs 1913)
 Osmanlı Devletinin batı sınırı Midye-Enez hattı olacak
 Yunanistan; Selanik, Güney Makedonya ve Girit’i alacak
 Bulgaristan; Kavala, Dedeağaç ve bütün Trakya’yı alacak
 Sırbistan; Orta ve Kuzey Makedonya’yı alacak
 (Osmanlı, Batı Trakya, Arnavutluk, Doğu Trakya,
Edirne, Makedonya’yı kaybetti)

ÖRNEK SORU:
1913 yılında toplanan Londra Konferans’ının amacı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Balkan Yarımadası’nın yeni siyasi haritasının belirlenmesi
B) İstanbul ve boğazların Rusya’ya verilmesi
C) İngiltere ve Fransa’nın Almanya’ya karşı yeni bir politika belirlemesi
D) Almanya’nın, Müslümanların Halifesi olan Osmanlı Padişahı’yla
yakınlık kurmak istemesi
E) Rodos ve On iki Ada’nın Yunanistan’a verilmesi
CEVAP: A

BALKAN SAVAŞININ SONUÇLARI:
 Osmanlı devleti, Edirne, Kırklareli dâhil Batı Trakya –
Balkan topraklarını kaybetti.
 Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
 Arnavutluk, Osmanlı Devletinden ayrılan son Balkan
devletidir. (28 Kasım 1912)
 Balkan Devletleri bağımsızlığını ilan ettiği için
Osmanlıcılık fikir akımı sona erdi.

Balkan Savaşı Sonrası;
Babıali Baskını (23 Ocak 1913)
 Enver Paşa komutasındaki bir grup İttihat ve Terakki'nin
gerçekleştirdiği hükümet darbesidir.
 Rejimi değiştirmeye yönelik değildir, herhangi bir padişah
değişikliği yaşanmamıştır.
 İTP'nin Osmanlı yönetimindeki gücü artmıştır.
 Hükümet darbesidir.

Balkan Savaşı Sonrası;
 Balkan Savaşından sonra Osmanlıcık fikrinin başarılı
olamayacağı görüldü ve milliyetçilik (Türkçülük) cereyanı
güçlendi.
 Balkanlarda Türk azınlığı meselesi ortaya çıktı.
 Osmanlı Devletinin elinden çıkan Balkan topraklarından
birçok
 Türk ve Müslüman Anadolu'ya göç etmek zorunda kaldı.

İKİNCİ BALKAN SAVAŞI (1913)
 Osmanlı devletinin Balkanlardan çekilmesi ile meydana
gelen otorite boşluğu ve Balkanlardaki güç dengesinin
Bulgaristan lehine değişmesi diğer Balkan devletlerinin
çıkarına aykırı olması nedeniyle meydana gelmiştir.
 Bulgaristan’a karşı, Yunanistan, Romanya, Sırbistan
ve Karadağ savaşmıştır.
 Osmanlı devleti savaşa katılmamış ancak Bulgaristan’ın
durumundan faydalanarak Edirne ve Kırklareli bölgesini
geri almıştır.

İKİNCİ BALKAN SAVAŞI (1913)
 I. Balkan savaşına Romanya katılmamıştır.
 II. Balkan Savaşına Osmanlı katılmamıştır.
 Bulgaristan, yapılan savaşı kaybetmiş ve Balkan devletleri
kendi arasında Bükreş antlaşmasını imzalamıştır. (10
Ağustos 1913)
 Osmanlı devleti diğer Balkan devletleri ile ayrı ayrı
antlaşma imzalamıştır.

 İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)
 Bulgaristan ile imzalanmıştır.
 Edirne ve Kırklareli Osmanlı’da kalacak
 Meriç Nehri sınır olacak
 Bulgaristan’da kalan Türkler azınlık statüsüne
düştü
 Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)
 Yunanistan la imzalanmıştır.
 Yunanistan’da kalan Türkler azınlık statüsüne
düştü

 İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)
 Osmanlı devleti ile Sırbistan arasında imzalanmıştır
 Sırbistan’la sınırımız olmadığından anlaşmada sınır
sorunu olmamıştır.
 Sırbistan’da kalan Türkler azınlık statüsüne düştü

Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları:
 Osmanlı devleti Meriç nehrinin batısındaki topraklarını
kaybetti
 Osmanlı devletinin sınırlarının daralması üzerine
Anadolu’ya göçler olmuş bu da Anadolulun nüfusunun
artmasına ekonomisinin bozulmasına neden olmuştur
 Osmanlı devletinin Balkan topraklarından çekilmesi ve
buradaki Türklerin diğer Balkan devletlerinin hâkimiyetine
girmesi Balkan Türkleri sorununu ortaya çıkarmıştır
Osmanlı Almanya yakınlaşması başladı

ÖRNEK SORU:
I. Girit ve Arnavutluk,
II. Makedonya ve Batı Trakya,
III. Gökçeada ve Bozcaada,
Osmanlı İmparatorluğu yukarıdaki topraklardan hangilerini
Balkan Savaşları sonunda imzalanan antlaşmalarla
kaybetmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
CEVAP: D

I.DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)
 Birinci Dünya Savaşı, Avrupa’da dört merkezi devlete karşı, dünyanın
çeşitli yerlerindeki otuz iki devletin giriştiği ve o döneme kadar
görülmeyen ilk büyük savaştır.
 Savaştan ilk çekilen devlet Japonya’dır.
 Savaşa son katılan devlet Yunanistan’dır.
SAVAŞIN NEDENLERİ:
Genel Nedenler:
 Milliyetçilik hareketlerinin XX. yy’da da, devam etmesi.
 Sömürgeciliğin devletlerarası rekabette büyük bir paya sahip olması.
 Hammadde ve pazar arayışlarının devletler arasında meydana getirdiği
anlaşmazlıklar.

Özel Nedenler:
 Almanya’nın sanayisi için İngiltere ile hammadde ve Pazar
rekabetine girmesi.
 İngiltere’nin yeni bir güç olarak ortaya çıkan Almanya’yı saf dışı
etmek ve sömürgelerini korumak istemesi .
 Fransa’nın 1871 Sedan Savaşı ile Almanya’ya kaptırdığı Alsaco-
Loraine bölgesini geri almak istemesi ve iki devlet arasındaki tarihi
rekabet.
 Rusya’nın boğazlardan geçerek Akdeniz’e ulaşmak istemesi
 Balkanlardaki Avusturya ve Rusya’nın başını çektiği Slav- Germen
çatışması.

 Avusturya-Macaristan imparatorluğunun bütünlüğünü
korumak istemesi ve Balkanlarda “pangermenizm”akımını
yaymak istemesi
 İtalya’nın sömürgeler elde etme ve İtalya’nın Akdeniz’de
hakimiyet kurmak istemesi.
 Japonya’nın Uzakdoğu’daki Alman sömürgelerini ele
geçirmek istemesi
Görünen Nedeni:
 Avusturya-Macaristan Veliahdının Sırplar tarafından
öldürülmesi.

ÖRNEK SORU:
I. Dünya Savaşı’nın çıkmasında, aşağıdakilerden hangisinin en az
rol oynadığı savunulabilir?
A) Ekonomik yayılma politikası
B) Avrupa’da Alman – Fransız anlaşmazlığı
C) Balkanlar’da Rus – Avusturya – Macaristan anlaşmazlığı
D) Ulusçuluk düşüncesi
E) Hanedan çekişmesi
CEVAP: E

Gruplaşma
 Devletler ekonomik çıkarlarına göre grup oluşturmuşlardır.
İTİLAF (ANLAŞMA) DEVLETLERİ İTTİFAK (BAĞLAŞMA) DEVLETLERİ
İngiltere
Fransa
Rusya
Sırbistan
İtalya (1915)
Japonya
Romanya
ABD
Yunanistan
Almanya
Avusturya-Macaristan
İtalya
Osmanlı
Bulgaristan

 Osmanlı devleti savaşın başlarında tarafsızlığını ilan
etmiştir
 İtilaf devletleri tarafında savaşa girmek istemişse de bu
isteği
 İngiltere tarafından savaşın geniş alana yayılmaması ve
 Osmanlının güçsüzlüğü nedeniyle reddedilmiştir

Almanya’nın Osmanlı Devletini Savaşa Katmak
İstemesinin Nedenleri
 Yeni cepheler açarak üzerinde yoğunlaşan itilaf devletleri
baskısını hafifletmek düşüncesi
 Osmanlı halifesinin kutsal Cihat fetvası yayınlanmasını
sağlayarak Rusya’daki Türk ve Müslümanlar ile İngiliz ve Fransız
sömürgelerindeki Müslümanların ayaklanmasını sağlamak
istemesi
 İtilaf devletlerinin Boğazlar yoluyla Rusya’ya yardım
göndermesini engellemek istemesi

Osmanlı Devletinin Savaşa Katılma Nedenleri:
 Osmanlı devletinin siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi,
 Osmanlı Devletinin kaybettiği toprakları geri almak istemesi,
 İktidardaki ittihatçıların Almanya’ya sempati duymaları,
 Turancılık fikrinin gerçekleştirilmek istenilmesi,
 Alman desteği ile ülkenin kalkınabileceği düşüncesi,
 Almanya ile 2 Ağustos 1914’te gizli bir anlaşma yapılması,
 Kapitülasyonlar ve Duyun-u Umumiye ’denkurtulmak
istenilmesi.

Osmanlı Devletinin Savaşa Girmesiyle;
 Yeni cepheler açıldı. Savaş, daha geniş alana yayıldı ve uzadı.
TAARRUZ SAVUNMA YARDIM
Kafkas
kanal
Irak
Çanakkale
Suriye-Filistin
Hicaz-Yemen
Galiçya
Romanya
Makedonya

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
Kafkas Cephesi
 Bu cephedeki savaşlar 1 Kasım 1914’te Rusların Kuzey Anadolu’yu
işgalleri ile başladı.
Açılma nedenleri:
 İttihatçıların Anadolu’daki Türkler ile Orta Asya’daki
 Türkleri birleştirerek Osmanlı topraklarını Hindistan’a kadar genişletme
istekleri,
 Almanların Bakü petrollerini ele geçirmek için Osmanlı Devletini
kışkırtmasıdır.
 22 Aralık 1914’te başlayıp 09 Ocak 1915’te biten “Sarı Kamış Harekâtı” büyük
bozgunla sonuçlandı.
 Rusya’nın bölgedeki Ermenilerle işbirliği yapması üzerine Osmanlı devleti
“Tehcir Kanunu” çıkararak bölgede yaşayan Ermenileri Van ve Suriye’ye
doğru zorunlu göçe tabi tutmuştur.(1915 olayları)

Kafkas Cephesi
 Ruslar; Van, Muş, Bitlis, Erzurum, Erzincan ve Trabzon’u işgal
ettiler.
 M. Kemal’in Kafkas Cephesi komutanlığına atanmasıyla Muş ve
Bitlis geri alındı.
 Mustafa Kemal’in rütbesi Generalliğe (Paşalığa) yükseltilmiştir.
 Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı’nda; Çanakkale, Kafkas
(Doğu)ve Suriye – Filistin cephelerinde savaşmıştır)

Kafkas Cephesi
 1917 yılında Rusya’da Bolşevik ihtilali çıkmış ve Rusya savaştan
çekilmek zorunda kaldı.
 Rusya 3 MART 1918’de Brest-Litowsk Antlaşmasını imzaladı.
 Kars, Ardahan ve Batum Osmanlıda kaldı. (1878 Berlin ile
Ruslara bırakılmıştı)
 Sovyet Rusya, İtilaf devletleri tarafından çekilmiştir.
 Kafkas cephesi Osmanlı Devleti lehine sonuçlandı ve Doğu
Anadolu’da birlik sağlandı.
 Osmanlı devletinin Kaybettiği halde toprak kazandığı tek
cephedir.

Çanakkale Cephesi
Nedenleri:
 İtilaf devletlerinin Boğazlar ve İstanbul’u alarak Osmanlı Devletini Saf
dışı bırakmak istemesi
 İtilaf devletlerinin müttefikleri Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım
ulaştırmak istemesi
 İtilaf Devletlerinin Balkan milletlerini kendi safında savaşa çekmek
düşüncesi içerisinde bulunması
 İtilaf Devletlerinin Balkanlarda yeni bir cephe açarak ittifak
devletlerinin arasındaki bağlantıyı kesmek istemeleri
 Çanakkale savaşlarının deniz kısmı 18 Mart 1915’te kara kısmı ile 9
Ocak 1916’da Osmanlı üstünlüğü ile sona erdi.

Sonuçları:
 Osmanlı Devleti tarihindeki en büyük savunma savaşını vermiş
ve I. Dünya savaşında sadece bu cephede başarılı olmuştur.
 Savaşın uzamasına neden oldu.
 Rusya’ya yardım yapılamadı ve Rusya’da Bolşevik ihtilali başladı.
 Osmanlı ordusunda bulunan çok sayıda subay ve yedek subayın
bu cephede şehit düşmüş olması, Cumhuriyet’in ilk yıllarında
kalkınma için gerekli olan eğitilmiş insan açığının doğmasına da
neden olmuştur.

Kanal Cephesi
Nedenleri:
 İngiltere’nin sömürgeleriyle irtibatını kesmek
 Mısır’ı İngilizlerden geri almak
 Osmanlı devleti İngiltere’nin Mısır valisi Mac - Mahon ile
Mekke Emiri Şerif Hüseyin’in işbirliği nedeniyle başarısız
olmuştur.

Irak Cephesi
 İngilizlerin Hint Deniz yolunun güvenliğini sağlamak ve
Musul- Kerkük petrollerine sahip olmak istemesi açtığı
cephedir.
 Osmanlı Devleti 29 Nisan 1916’da KÜT’ÜL AMARE’de zafer
kazanmasına rağmen deniz yollarını iyi kullanan İngiltere
11 MART 1917’de Bağdat’ı ele geçirdi.
Hicaz ve Yemen Cephesi
 Kutsal yerleri korumak amacıyla savaşılmıştır.

Osmanlı Topraklarını Paylaşma Tasarıları
 Rusya;
 Boğazlar Antlaşması ile Boğazlar çevresi
 Petrograd Protokolü ile Doğu Anadolu bölgesi
 İtalya;
 Londra Antlaşması ile On iki Ada ve Batı Anadolu,
 Sint Jean De Maurienne Antlaşması ile G.Batı Anadolu,
 İngiltere ve Fransa
 Sykes-Picot Antlaşması ile Ortadoğu bölgesi paylaşıldı.
 Gizli antlaşmalar kamuoyuna ilk defa Rusya’da iktidara gelen
Bolşevik rejim tarafından duyurulmuştur. Bundan dolayı
antlaşmalar uygulama alanı bulamamıştır.

Amerika Birleşik Devletlerinin Savaşa Girmesi (2
Nisan 1917)
 Alman Denizaltılarının Amerika ticaret ve daha sonra da yolcu
gemilerine saldırmaları üzerine ABD itilaf devletleri yanında
savaşa girdi. (2 Nisan 1917)
 İtilaf devletleri ABD’yi savaşa katarak;
 Rusya’nın bıraktığı boşluğu doldurmaya,
 Silah ve asker gücünden yararlanmayı amaçlamışlardır
 ABD’nin savaşa girme şartı olarak ileri sürdüğü Wilson İlkeleri’ni
çıkarlarına aykırı olduğu halde kabul etmişlerdir.

WİLSON İLKELERİ (8 OCAK1918)
 ABD cumhurbaşkanı Wilson, savaşa girmelerinden sonra
gelecekte yapılacak olan barışın esaslarını açıkladı.
 İtilaf devletleri ABD’yi kaybetmemek için bu ilkeleri kabul
ettiklerini açıkladılar.
Bu ilkeler:
 Galip devletler, yeniden devletlerden toprak ve savaş
tazminatı almayacaklar.

 İtilaf Devletleri, Wilson ilkelerine ters düşmemek için
Mondros Ateşkesine 7. ve 24. Maddesi koydular. Toprak
elde etmek için de “Manda ve Himaye” düşüncesini ortaya
attılar
 Devletlerarasındaki gizli diplomasiye son verilecek ve barış
antlaşması açık olarak yapılacaktı.
 Gizli antlaşmalara bir tepkidir.
 Ülkeler arasındaki silahlanma yarışı sona erecekti.
 Wilson ilkeleri ilk silah azaltma bildirgesi olarak kabul
edilir.

 Devletlerarasındaki anlaşmazlıkları barış yoluyla çözümlemek
amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacaktı.
 Osmanlı imparatorluğunun Türk bölgelerine kesin egemenlik
hakkı tanınacaktı.
 Anadolu’da bağımsız Türk devletinin varlığını ifade eder
 Türk egemenliği altında yaşayan başka milletlere kendi
 kendini yönetme hakkı verilecektir.
 Osmanlı topraklarının milliyetçilik prensibine göre
parçalanacağını ifade eder
 Boğazlar her devletin ticaret gemilerine açık olacak.

Önemi
 Mağlup devletler Wilson ilkelerine güvenerek savaştan
çekilmişler ve ateşkes antlaşması imzalamışlardır.
 Bulgaristan, Selanik Ateşkes (29 Eylül),
 Osmanlı, Mondros Ateşkes (30 Ekim),
 Avusturya, Villa Gusti Ateşkes (3 Kasım),
 Almanya,Rethondes Ateşkes (11 Kasım) antlaşmaları ile
savaştan çekilmişlerdir.

ÖRNEK SORU:
Aşağıdakilerden hangisi Wilson İlkeleri’nden biri değildir?
A) Devletler arasındaki anlaşmazlıkları barış yoluyla çözecek bir
teşkilat kurulması
B) Yenen devletlerin, yenilen devletlerden toprak almaması
C) Yenilen devletlerin, yenen devletlere savaş tazminatı ödemesi
D) Boğazların her devletin ticaret gemilerine açık olması
E) Devletlerarasında gizli anlaşmalar yapılmaması
CEVAP: C

PARİS KONFERANSI (18 Ocak 1919)
 Toplanma amacı; I. Dünya Savaşı sonunda mağlup olan
devletlerin durumlarını belirlemek ve bu devletlerle yapılacak
barış antlaşmalarının esaslarını tespit etmektir.
 İtilaflar arasında ilk anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Sömürge yolları
üzerinde güçlü bir devlet istemeyen İngiltere İtalya’ya verilen
Batı Anadolu’yu; Fransa’nın da desteğini alıp Yunanistan’a
bıraktı.
 Doğu Trakya ve İzmir Yunanistan’a verildi.
 Dünya barışını sağlamakamacıyla Milletler Cemiyeti kuruldu.

ÖRNEK SORU:
Aşağıdakilerden hangisi I. Dünya Savaşı sonrasında ABD’nin
önderliğinde, dünya barışını korumak için kurulan örgüttür?
A) NATO
B) Milletler Cemiyeti
C) Birleşmiş Milletler
D) Sadâbat Paktı
E) Balkan Antantı
CEVAP: B

PARİS KONFERANSI (18 Ocak 1919)
 Sömürgecilik kavramının yerini Manda ve Himaye fikri almıştır.
 Manda ve Himaye: Zayıf olan devletin güçlü olan devletin
himayesinde olmasıdır.
 Barış antlaşmalarının taslağı hazırlandı.
 Antlaşmalar ağır maddeler içermekle birlikte mağlup devletlere
ağır yaptırımlar getirmiştir.
 Almanya ile Versailles (Versay) Barış Antlaşması,
 Avusturya ile Saint Germain (Sen Jermen) Barış Antlaşması,
 Bulgaristan ile Neuilly (Nöyyi) Barış Antlaşması,
 Macaristan ile Trianon (Triyanon) Barış Antlaşması,
 Osmanlı ile Sevres (sevr) Barış Antlaşması imzalanmıştır.

I.DÜNYA SAVAŞININ GENEL SONUÇLARI
 Dünya Savaşından en kârlı çıkan devlet İngiltere oldu.
 Savaş sonunda Osmanlı imparatorluğu, Rus Çarlığı,
Avusturya- Macaristan imparatorluğu ve Alman
İmparatorluğu yıkılarak milli devletler kuruldu.
 Litvanya, Çekoslovakya, Polonya, Yugoslavya ve Macaristan
bağımsız birer devlet olarak ortaya çıktılar.
 Dünya savaşı sonunda yenilen devletlerde “Rejim
Değişikliği” oldu.

I.DÜNYA SAVAŞININ GENEL SONUÇLARI
 Dünya barışını korumak amacıyla Cemiyet-i Akvam
kuruldu.
 Sömürgeciliğin yerini mandacılık aldı.
 Sınırlar çizilirken “Milliyetçilik” prensibi göz önüne
alınmadı ve azınlıklar meselesinin doğmasına neden oldu.
 Sivil savunma teşkilatı önem kazandı.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)
 Ahmet İzzet Paşa kabinesi tarafından Bahriye Nazırı Rauf Orbay
ile itilaf temsilcisi İngiliz Amirali Caltrophe arasında 30 Ekim
1918 tarihinde Mondros limanında Agemennon Zırhlısı
içerisinde imzalandı.
 Ateşkesin imzalanmasında;
 Bulgaristan’ın savaştan çekilmesiyle müttefiklerle bağlantının
kesilmesi,
 Wilson ilkelerine güvenilmesi,
 ”Türklerin çoğunlukta olduğu yerlere kesin egemenlik verilecektir”
maddesi Silah ve cephane bakımından yetersiz olunması gibi
durumlar etkili olmuştur.

Maddeleri:
 İtilaf devletleri işgalleri bu maddeye dayanarak yaptılar.
 Bu madde bütün Osmanlı topraklarının işgal edilmesine
zemin hazırladı.
 Ateşkesin en ağır maddesidir.
 İtilaf devletleri bu maddeyi ateşkese koyarak Wilson
Prensiplerine ters düşmekten kurtuldular.

Maddeleri:
 Vilâyat-ı Sitte’de ( Sivas,Erzurum Van, Diyarbakır,
Elazığ,Bitlis) bir karışıklık çıktığında itilaf devletleri
buraları işgal edebileceklerdir. (Asıl Metnin 24.
Maddesidir)
 Bu madde ile Ermeniler korunmuş ve ileride kurulması
amaçlanan Ermeni Devletine zemin hazırlanmıştır.
 Sovyet Rusya’nın güneye inmesini engellemek
istemişlerdir.

Maddeleri:
 Bütün ulaşım ve haberleşmeye ait araç-gereçler itilaf
devletlerinin denetimine girecektir.
 Haberleşme hattı ele geçirilerek işgalci güçlere karşı
yapılabilecek top yekûn isyanlar önlenmeye çalışılmıştır.
 Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması için gerekli
askeri kuvvetten başkası terhis edilecektir.
 Bu madde ile Osmanlı Devleti savunmasız duruma getirilmiş ve
işgaller kolaylaştırılmıştır.
 Kuvayı milliye ruhunun doğmasına eki etmiştir.
 XV. kolordu komutanı Kazım Paşa bu maddeye uymamıştır.

Önemi:
 Ateşkes hükümlerine göre Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona
ermiştir.
 Mondros imzalandığı sırada M. Kemal “Suriye” de
bulunmaktaydı.
 Mustafa Kemal, İstanbul’a geldiğinde itilaf devletlerine ait
gemileri gördüğünde “Geldikleri gibi giderler” ifadesini
kullanmıştır.
 Anadolu halkı işgallere tepki olarak
 Cemiyetler kurmuş, Basın –Yayın yoluyla mücadele etmiş, Kuvayı
Milliye örgütünü kurmuştur.

MONDROS’A TEPKİLER VE CEMİYETLER
 Milli Kongre Cemiyeti; ilk defa Kuvayi Milliye adını kullanan ve basın
yayın yolunu seçen cemiyettir.
Milli Cemiyetler (Yararlı)
 Cemiyetlerin kuruluşunda hâkim olan duygu Türklük (Milliyetçilik)
duygusudur.
 Türk halkının Mondros’a ilk tepkisidir. Milli bilinci uyarmışlardır.
 Sadece kendi bölgelerini kurtarmak amacıyla kurulmuşlardır.
 İzmir’in işgalinden sonra silahlı mücadeleye girmişlerdir.
 Sivas Kongresinde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk” cemiyeti adı
altında birleştirilmişlerdir.

Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 2 Aralık 1918’de Edirne’de kuruldu.
 İlk kurulan milli cemiyettir.
 Osmanlı yıkılınca bağımsız bir Cumhuriyet kurmayı
düşünmüştür. (Trakya Cumhuriyeti) Edirne kongresini
düzenlemiştir.

İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 İzmir’in Yunanlılara verilmesini engellemek amacıyla
 İzmir’in işgalinden önce kurulmuştur.
 İzmir’de Müdafaa-i Hukuk kongresini topladı.
İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti
 İzmir’in işgali sonucunda silahlı mücadele etmek amacıyla “Milis
Teşkilatı” nı kurdu. İlk silahlı direnme kararını almıştır.
 Birinci ve ikinci Balıkesir, Alaşehir kongresinin toplanmasında
etkili olmuştur.

Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 İstanbul’da kurulmuştur. Erzurum ve Elazığ’da şubeler açmıştır.
 Doğu vilayetlerinin Ermenilere verilmesini engellemek amacıyla
kurulmuştur.
 Erzurum Kongresini düzenlemişlerdir.
 Le Payş adlı gazete çıkardılar. (Türkleri azınlıklara karşı güçlü
tutmak amaç edinmiştir.)

Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 Aldığı kararlara göre,
 Hiçbir surette göç edilmeyecek
 Bilim, iktisat ve din alanında örgütlenecek
 Doğu vilayetlerinin uğrayacağı bir saldırıya karşı birleşelecek
 Basın-yayın yoluyla propaganda yapılacak
 En başarılı cemiyettir.

Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti
 Karadeniz kıyılarında kurulması amaçlanan Rum-Pontus
Devletine karşı kuruldu.
 D. Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin şubesi oldu.
 Erzurum kongresinin toplanmasında etkili olmuştur.
Milli Kongre Cemiyeti
 Basın-Yayın yolu ile mücadeleyi prensip edinmiştir.
 Kuvay-i Milliye tabirini kullanan ilk siyasi kuruluştur.
 Merkezi İstanbul’dur.
 Yabancı dilde (Fransızca) eserler yayınlanmıştır.

Kilikyalılar Cemiyeti
 Adana ve çevresini Ermenilere karşı korumak amacıyla
kurulmuştur.
 Hınçak cemiyetine ve Ermeni intikam olayına karşı faaliyet
gösterilmiştir.

ÖRNEK SORU:
Tüzüğünde amacı; Adana, İçel, Maraş ile bu bölgeye
Komşu Ayıntab, Antakya, İskenderun, Beylan ve Reyhaniye’de
nüfusun % 90’ını oluşturan Türkleri temsil etmek ve buraların
Osmanlı Devleti’ne bağlılıklarını kuvvetlendirmek amacıyla gerekli
çalışma ve yayınlarda bulunmak olarak açıklanan cemiyet
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Millî Kongre
B) Vilâyât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye
C) Redd-i İlhak Heyet-i Milliyesi
D) Kilikyalılar
E) Vahdet-i Milliye
CEVAP: D

Osmanlı saltanat ve Hilafet yanlısı Cemiyetler:
 Saltanat ve Hilafetçi bir düşünceye sahiplerdir.
 Milliyetçiliğe karşı ümmetçiliği savunmuşlardır.
 Manda ve Himaye fikrini benimsemişlerdir.
 Osmanlı hanedanını yaşatma ve devam ettirme gayreti
içindeydiler.

Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti:
 Padişaha bağlılığı savunmuş ve sürekli olarak işbirliğinde bulunmuştur.
 Kurtuluşu padişahın emirlerine uymakla mümkün olacağını
savunmuştur.
Teali İslam Cemiyeti:
 Ülkenin kurtuluşunun İslam’da olacağını savunmuştur.
İngiliz Muhipleri Cemiyeti:
 İngiliz mandacılığını savunmuştur.
 Amacı milli bilinci boğmak ve yabancı müdahalesini kolaylaştırmak

Wilson Prensipleri Cemiyeti:
 Amerikan mandasına girmeyi amaçlamışlardır.
Kürt Teali Cemiyeti:
 Wilson Prensiplerine dayalı olarak bağımsız bir Kürdistan
devleti kurmayı amaç edinmiştir.
 İngilizler tarafından desteklenmiştir.
 D. Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşmeyi kabul
etmemiştir.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası:
 İ.T.P’ye muhalefet olarak ortaya çıkmıştır.
 1919’da rakipsiz olarak faal bir duruma gelmiştir.
 İngilizlerle beraber hareket etmiş, Milli mücadeleyi
desteklememiştir.

Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler:
 İtilaf devletlerinin Anadolu’nun işgalini kolaylaştırmaya
yönelik faaliyette bulunmuşlardır.
 İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
 Türk topraklarını parçalayarak Wilson ilkelerine göre milli
devletlerini kurmak istemişlerdir

Rumların Kurdukları;
 Mavri Mira:
 Rum Patrikhanesi tarafından kuruldu.
 İzmir çevresi ile Doğu Trakya’nın Yunanistan’a katmak için çalıştı.
 Etnik-i Eterya Cemiyeti:
 Mondros’tan sonra Büyük Yunanistan ve Bizans için çalıştı.
 Karadeniz’de Samsun ve Trabzon dolaylarında bir Pontus Rum
Devleti kurmayı amaçlıyordu.
 Pontus Rum Cemiyeti:
 Doğu Karadeniz’de Rum imparatorluğu kurmak için çalıştı.

Ermenilerin Kurduğu
 Hınçak-Taşnak Cemiyetleri:
 Adana ve Doğu Anadolu’da Wilson ilkelerinden yararlanarak
bağımsız bir ermeni devleti kurmak için mücadele
etmişlerdir.
Yahudilerin Kurdukları;
 Alyans İsrailit/Makabi Cemiyeti
 Filistin’de bir Yahudi devleti kurmak amacıyla kurulmuştur.
 Başarıya ulaşan tek azınlıktır.

İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)
 Temel neden: Megola idea (Büyük Yunanistan Hayali)
 Bahane neden: Rumların Türkler tarafından katledildiği
iddiası
 Gizli antlaşmalarla İtalya’ya bırakılan Batı Anadolu bölgesi Paris
 Barış Konferansı’nda Rumların çoğunlukta olduğunu gösteren
sahte belgelerle Yunanistan’a bırakılmıştır. (İngiltere Akdeniz’de
güçlü İtalya yerine zayıf Yunanistan olmasını istemiştir)

 15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgale başlaması;
 İşgallerin kalıcı olacağının anlaşılmasına,
 Kuvayı milliye ruhunun doğmasına,
 Anadolu halkında milli bilincin uyanmasına etki etmiştir.
 Yunanlılara karşı ilk kurşun Gazeteci Hasan Tahsin
tarafından sıkılmıştır.
 İstanbul hükümeti ve halkın tepkisi sonucunda Milletler
cemiyeti tarafından bölgeye Amiral Bristol başkanlığında
bir heyet gönderilmiştir.

Amiral Bristol Raporu:
 Yunanlıların iddialarının asılsız olduğunu,
 Bölgede Türklerin çoğunlukta olduğunu milliyet prensibine
göre bölgenin Türklere bırakılması gerektiğini,
 Bölgenin İtilaf devletleri askeri birliği tarafından işgal
edilmesi gerektiğini belirtmiştir.
 Rapor işgallerin haksızlığını ve milli mücadelenin
haklılığını dünya kamuoyuna duyuran ilk resmi
belgedir.

Milne Raporu ve Hattı: Kuvay-i Milliye’nin sert
direnişi
 Yunanistan’ı endişelendirmesi üzerine İtilaflar General Milne’yi
görevlendirdiler. Milne bir hat çizmiş ve Kuvay-ı Milliye’nin bu
hattı geçemeyeceğini İstanbul Hükümetine bildirmiştir. Fakat
Kuvay-ıMilliye bu Milne Hattına uymamıştır.
 Hattın kurulma amacı Yunan birliklerinin güvenliğini
sağlamaktan başka bir şey değildir.

KUVAY-I MİLLİYE (Milis Teşkilatı)
 Kuvayı Milliye;
 Osmanlı ordusunun dağıtılması,
 İstanbul Hükümeti’nin işgallere kayıtsız kalması,
 Halkın bölgesini işgallere karşı korumak amacıyla kurduğu direniş
örgütüdür.
 Batı Anadolu’da mücadeleye başlamıştır
 Düşmanı oyalama ve yıpratma savaşı verdi. (Gerilla Taktiği)
 TBMM’ye karşı ayaklanmaları bastırdı.(Kuvayı Seyyare)
 Sivas kongresi sonrasında Ali Fuat Paşa’nın Batı cephesi
komutanlığına atanmasıyla Temsil Kurulu’nun denetimi altına
girdi

ÖRNEK SORU:
Kuvayı milliye birlikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Bazı yerel isyanların bastırılmasında etkili olduğu
B) İşgallere karşı halkın tepkisi sonucu oluştuğu
C) Düşman ilerleyişini yavaşlattığı
D) Doğu cephesinde etkin rol oynadığı
E) Bölgesel mahiyette olduğu
CEVAP: D

8. osmanli konu anlatimi

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à 8. osmanli konu anlatimi

Similaire à 8. osmanli konu anlatimi (19)

Plus de Yiğitcan BALCI

Plus de Yiğitcan BALCI (20)

8. osmanli konu anlatimi