1. Thuốc lợi tiểu
Thuốc lợi tiểu là loại thuốc làm tăng hình thành nước tiểu ở
thận, kết quả làm bệnh nhân đi tiểu nhiều. Thuốc được dùng để
giảm phù, điều trị một số bệnh lý tim mạch hay tăng huyết áp. Có
bốn nhóm thuốc lợi tiểu chính, chúng ta đi vào từng nhóm cụ thể.
1. Lợi tiểu ức chế men CA
Ống lượn gần là nơi diễn ra quá trình tái hấp thu phần lớn các
chất: glucose, acid amin, Na+, HCO3
-…. Các dưỡng chất trong lòng
ống thận sẽ được các tế bào biểu mô tái hấp thu rồi đưa vào mao
mạch quanh ống (số 2 ở hình vẽ bên dưới).

2. Ion bicarbonat HCO3
- được tái hấp thu nhờ tác dụng của
enzym carbonic anhydrase (viết tắt là CA).

3. Loại thuốc này ức chế enzym CA dẫn đến giảm tái hấp thu ion
HCO3
- → tăng đào thải ion này, làm một phần nước bị đào thải theo
và lượng nước tiểu tăng lên. Nói chung, tác dụng lợi tiểu của thuốc
không được cao nên người ta ít dùng.
2. Lợi tiểu quai
Ở nhành lên quai Henle, ion Na+ được tái hấp thu theo cơ chế
đồng vận chuyển Na+, K+, Cl-.
Bước 1: 1 ion Na+, 2 ion Cl- và 1 ion K+ được đồng vận chuyển từ
lòng quai Henle vào tế bào biểu mô.
Bước 2: ion Na+ được vận chuyển từ tế bào ra mao mạch quanh ống
nhờ bơm chủ động.

4. Thuốc lợi tiểu quai ức chế mạnh mẽ quá trình đồng vận
chuyển Na+, K+, Cl- ở nhành lên quai Henle → làm giảm tái hấp thu
Na+, K+, Cl- dẫn đến tăng thải 3 ion này vào nước tiểu, do đó nước
cũng bị hút theo các ion này. Kết quả là lượng nước tiểu tăng lên.
Cơ chế tái hấp thu ion Na+
ở ống lượn xa:
Bước 1: Na+ và Cl- được đồng vận chuyển từ lòng ống lượn xa vào
tế bào biểu mô.
Bước 2: Dưới tác động của Aldosteron, ion Na+ được tái hấp thu
vào mao mạch quanh ống, đồng thời K+ từ mao mạch quanh ống
vào tế bào biểu mô.
Bước 3: ion K+ từ tế bào biểu mô bị chuyển vào lòng ống lượn xa
và bài tiết vào nước tiểu.

5. 3. Lợi tiểu kháng Aldosteron
Thuốc này ức chế Aldosteron làm quá trình tái hấp thu Na+ ở
ống lượn xa bị ức chế, dẫn đến nhiều ion Na+ bị đẩy vào ống góp,
kéo theo nước vào và làm tăng lượng nước tiểu. Ngoài ra ion K+ sẽ
không bị đào thải theo nước tiểu mà được giữ lại trong máu nên
thuốc này còn có tên là lợi tiểu giữ Kali máu.
4. Lợi tiểu thiazid
Thuốc ức chế đồng vận chuyển Na+ Cl- ở ống lượn xa (bước 1)
→ ức chế tái hấp thu Na+ → nhiều ion Na+ bị đẩy vào ống góp, kéo
theo nước vào và làm tăng lượng nước tiểu.