SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  101
Télécharger pour lire hors ligne
Tamedyazt
Idurar ireqmanen
SOPHONISBE
(Tadyant)
Lêusin Äerbawi
2
3
Sophonisbe
(Tadyant)
4
5
Lêusin Äerbawi
Sophonisbe
(Tadyant)
6
Tamawt n umaru
Tadyant-agi tettwaxdem deg unebdu n 1989.
Tu$-itt isem-is "Ajenwi n lâahed", tu$al ”Sophonisbe”.
Di dujember 2004, tettureqqeâ u teffe$-d, i tikelt
tamenzut, s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a
(HCA). Deg unebdu n 2013, nu$al $er-s, nules-as
akk tira u nerna-yas-d aêric aneggaru (tibratin).
7
« Oui, comme ma mère l’Afrique mille fois
Conquise, mais qui demeure immuablement
Elle-même... »
Taos Amrouche,
« Solitude ma mère »
8
Tin$eft1
Tadyant tewwi-d $ef Sophonisbe, yelli-s n Asdrubal,
tameîîut n Syphax, agellid n Imasisiliyen, a$ref
amazi$. Syphax niqal tu$-it d amdakkel n Rruman.
Akken ad t-id twexxer fell-asen, Carthage, ihi, ad
tekker tnaseb-it, tefk-as Sophonisbe ; xas akken
baba-s yeqqen-as yakan deg-s i Massinissa, agellid
n Imasiliyen, u d$a akkenni ara s-ddukklen i Rome
u ad tt-nna$en di tmurt n Lispan. Massinissa i tu$ si
tama-s d amdakkel n Carthage di teswiât-nni, asmi
ara ysell s wayagi, Ad t-yeqreê lêal u ad yegzem
assa$en yellan gar-as d Carthage. Rome mi akken
ara t-wali di Syphax texûer-it dayen, ad d-tezzi $er
Massinissa wa ad tewwet ad t-id terr $ef llemm-is.
D$a Massinisa ad yernu $er Scipion, ad yenna$
Syphax, yernu-t, yesse$vel tamana$t-is Cirta. Di
Sophonisbe, mi ara tmuqel akken, ad tessuter di
Massinissa ya$-itt ne$ yen$-itt wala ad d-te$li gar
ifassen n Rruman. D$a Massinissa, yi$ilen Syphax
yemmut deg umennu$, ad s-yeddu leb$i u ad yerr
fell-as tame$ra d umatu. Maca ayagi ur t-iqebbel
ara Scipion i yugaden $ef Massinissa ammar d anda
t-tessefra$ Sophonisbe u ad asen-t-id terr d azrem
uqelmun am akken texdem yakan d ugellid Syphax.
Ad iâeddi ihi yagi-yas wa ad t-iêettem ad yu$al deg
wayen akka iga. Massinissa mi ara yeîîilli maççi d
ayen d-ifeddu di Sophonisbe, d$a ad iâeddi iceggeâ-
as taqerâunt n ssem akken ad teg lêed i lmeêna-s.
1
Tin$eft : Argument.
9
10
Imyurar
Syphax, agellid n Numidya.
Massinissa, agellid nniven n Numidya.
Sophonisbe, yellis n Asdrubal, tameîîut n Syphax.
Scipion, asastan n Rome.
Taqeddact n Sophonisbe.
Akli n Masnsn.
Ihellalen.
Am$ar azemni.
Tagnit di Sirîa, Qsenîina n wass-a, tamana$t n
Numidya.
11
12
Asekkir amenzu.
Asayes amenzu.
Am$ar azemni.
Macahu !
Tellem cahu !
Irgazen yekkaten awal
Yetturaren tamedyazt
At tmedyazt d amawal
N ddunit teb$iv ssnat
Lmeâna tetta$ awal
Ad dergen mazal tekkat
13
Asayes II
Ihellalen
(Lheffa n yilfan)
— D ilfan-nne$
(Kifkif)
A lferê-nne$
Ilfan-nne$
Nettagad-iten
D$a ma jerêen
Glun yes-ne$
Lebêayer-nni
Kfant irkel
Leâtab-nni
Iruê d asfel
àçet ternum
Tuççêa fiêel
Nekkni nennum
Nerou wabel
Ilfan-nne$
Ifen akk ilfan
Cebêen ûeêêan
Di tmurt-nne$
14
Tamduct-nni
Deg i la nses
Tlu$ dayen
Kecmen dg-es
Swan aman
Teqqel i yives
Qeyylen tekkan
Deg later-ines
Ilfan-nne$
Fehmen d aya
£ran yerna
Ula ay d-wwte$
Ilfan-nne$
Seg wasmi d-necfa
Akka i $-d-ufan
I ten-id-nufa
Deg-sen laman
I ak-nenna
Wi i ten-isuman
Yak aql-a$ da
Ilfan-nne$
D nutni i d nutni
Rebbi deg yigenni
Nutni nnig-ne$
15
Asayes III.
Sophonisbe, taqeddact-is.
Sophonisbe.
Sel a Favma a wletma sel
Bqaâlaxir a éérubat
Aâdaw fell-ane$ i d-yen$el
Am teérut deg tkessart
Tikelt-a ixdem-a$ d cc$el
Ur cukke$ ad d-negri a tinnat
D$a argaz-nni iêeqqa
Wissen amek tevra yid-s
Yemmut ur yemmut ara
Tessegra-t-id deffir-s
Ne$ iruê yeooa-yi-d da
Ula wi irnun $er $ur-s
Aâdaw yewwev-d dayenni
Ssefk a tamgervt i lmus
Ur di-i$av ur di-nerzi
Ar gma s-d-iîîfen afus
Lbaz fi nedda ur neb$i
I nexdem $ef tmurt drus
16
Xas êemmle$-t tamurt tif-it
Nni$-as i wul-iw : err !
D$a am zzayla nenher-it
D nnif-is awer tt-yekker
Akken ad as-d-tegri tmeddit
Carthage ad tezher teâmer
Nni$ ad yim$ur yefhem
Yin-as ur tevlim ara
Xas di tazwara ad yasem
èri$ maççi d menwala
Ad yeqlileê yessusem
Yekk-d sennig tyita
Lli-d ul-im ad m-êku$
Mmle$-am tin yevran yid-i
A lbavna-w ad am-bru$
Alse$-d i yâeddan fell-i
Ma drus a wletma i yettru$
Nna$ i tewâer tayri
Sin yirgazen gar-asen
Yiwen g wul wayev g leâqel
Amek ara sen-ddu$ akken
Ul-iw di tlemmast iwêel
Yerna i sin d atmaten
D weâdaw yeb$a ad tt-yecâel
Nni$ i baba qeble$
Ay ansi i teb$u tekk
èri$ d am$ar ara a$e$
Ur tufiv ara yi-d-yefk
Ula d nekk ula i s-fke$
D igellilen am netta am nekk
17
Asmi yeddi$ i s-nni$
Ad s-rre$ tablavt i wul
Nekk d umeâzuz ssali$
Axxam ur a$-yesdukul
Yettmekti-d ad d-ttmekti$
Mi $-tu$ d arrac nesmuhbul
D Rome i yeb$an akka
I $-yerran $er tûeffit
Aâdaw-is anga yella
Ad t-id nqewwer na$-it
Awi-d kan ad s-yebdded da
Ad as-yesfunneg targit
18
Taqeddact.
Ay axbir i a$ d-iwwven
D ugellid amek i tevra
D ajedâun-is i yjerrêen
Infev-it-id $er lqaâa
Deg widenni am igudar
Lhedda fell-as d-zzin
Ad t-ééu$ren am wakrar
Si$ertemt a tulawin !
Nnan ma ur skaddben ara
£ef Cirta te$li dayen
Ëevru-ten-id $er da tura
A ssaddat d iâessasen
Rnu rnan nnan-iyi
Anwa i dasen-d-yezwaren
D aêbib-im n zik-nni
A tita deg-ne$ yersen
19
Ni$ ugade$ ad yerr ttar
D ccama teooiv deg-s
Yezlu-kem zdat umnar
Ya$-d lêeq i wul-ines
Yewâer webrid n tayri
Weâren wuguren i t-yessan
Drus i s-yessnen tikli
D leqlil i t-id iâeddan
20
Asayes IV.
Sophonisbe, imanis.
Di lêebs ideg lli$
Yella lexyal-ik
Ssarame$ ad n-ff$e$
Ad wali$ udem-ik
Di lêebs ideg lli$
Lehna ur a$-tufi
Lweqt ittâeddin
Amek ara yâeddi
Di lêebs ideg lli$
Tiwwura u ttagint
A ééher ay sâi$
Anda ddi$ llint
Di lêebs ideg lli$
Arruz d ssnasel
D acu ara k-ini$
A ééher imqeggel
Di lêebs ideg lli$
èélent tirga-yiw
Ugint ad aysent
Cennunt tuff$a-yiw
Di leêêbs ideg lli$
D keçç i ttaâu$
Sani rri$ d udem-ik
Amek ara k-ttu$
21
Asayes V.
Masnsn, iman-is.
Ay ass yufraren ay ass-a
Ay ul-iw freê ternuv
Tamurt n jeddi d baba
Tu$al-ik-id ma ad tettruv
Fell-as i nnejla$ nnfi$
D tagmat i d iyi-infan
£ef qerru-w amcum rri$
Bdi$ inig d ameéyan
Ff$e$ ur xdime$ ara
Imi d-ssutre$ lêeq-iw
I d-yekkren $ur-i d gma
Yennak wagi d ayla-yiw
Rou a tamurt ad n-knu$
Ad d-ssudne$ akal-im
Si lferê anef-iyi ad ttru$
Tu$alev-iyi-d a cwiîîeê-iw
Ay ass yufraren ay ass-a
Ay ul-iw freê ternuv
S kra nesâedda yâedda
D nnuba-k tura ad tezhuv
22
Asekkir II.
Asayes I.
Sophonisbe, Masnsn.
Sophonisbe.
Ah ! d keççini… !
Amek tettiliv ?
Masnsn.
Mi tenniv…
La tettwaliv
La heddre$ fell-am
Ten$a-yi l$iba-m
Wali anda d-gri$
Mi tenniv…
La tettwaliv
Fell-am la cennu$
Äeddi ma ad kem-ttu$
Seg wasmi d-cfi$
23
Mi tenniv…
La tettwaliv
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad d-zzi$ $ur-m
Ad kem-id-mmekti$
Mi tenniv…
La tettwaliv
Di tirga svave$
Deg yisefra xeddme$
Wid i m-d-ttawi$
Mi tenniv…
Wiss ma tecfiv
£ef lehdur-nni
Tenniv ass-nni
Ad kem-id-smekti$
Sophonisbe.
D acu k-nni$ ?
Xas ini-yi-d
Ttu$ ay aêbib
Smekti-yi-d
24
Masnsn.
Tenniv-iyi :
Ulac tayri !
D lekdeb irkelli
Tu$al am laman-
Nni wwin waman
Tenniv-iyi :
Ulac tayri !
Ass-a ne$ ivelli
D tirga n teméi
Simi ara tâeddi
Tenniv-iyi :
Ulac tayri !
Ttu-tt a wlidi
D timucuha kan
N wid yestufan
Tenniv-iyi :
Ulac tayri !
Ruê henni-yi
Nni$-am :
Ten$iv-iyi
Susem a tayri !!!
25
Sophonisbe.
Sli$ i wayen ad d-issawal
Fell-ak i d-bdan awal
Ur nqebbel widen ixanen
Nnif w’ur das ngi azal
Labudda ad s-yebru wakal
Acêal mu tevra d yiwen
Argaz ur nêezzeb i lmuêal
Sseg-s ara d-yezwir ccwal
Ad t-wwten wid yettuten
Aya a gma ar k-nhu$ cfu
Tefkiv lâahed ur tettu
Adrum-ik êed ma ad t-yeêqer
Kker ma ad teréev asalu
S leâtab mebla asteâfu
S tid-ik vewwel-as lateô
Ur êebbes akud la yleêêu
A lhejna ass-en mi aa d-yejbu
W’ad d-yerren jeddi ad s-yeêver
26
Ur tettu lbaîel iâeddan
D tewwurt i a$-d-réan
U$alen-a$-d si tesga
Neffe$ axxam i $-d-irebban
Neooa-t ibeddel imawlan
Nettru ass-a mi d-nemmekta
I yevran d wayen ivran
Nugem-d si lmeêna am waman
Nerwa-tt u $-tectaq ara
Bedde$ $ef tizi n tmeddit
Wala$ azekka amack-it
Wi iêrezn asirem-is ad t-yaf
Ad k-ini$ awal ales-it
Qqar-it ttâawad-it
Alamma yger-d ixulaf
Wi iooan talaba n tnaûlit
Ad yecbu i$es di tessirt
R tesga ad t-êazen i$uraf
27
Masnsn.
Win ara yemmten yella
Win ara yeddern ulac
Am teméin i a$-tevra
Tid mu qqaren timeclac
Ansi i a$-d-tekka tyita
Necba iger nerna alewwac
A wihin la ytell$en kan
Ta d lêentit ta d tamment
A tisselbi ten-yuman
Kkren i yilel kerrzen-t
Ay asmi fkant iéuran
Nbeddel ssmid s takemt
28
Sophonisbe.
Zerrâen lxuf d lbaîel
Teffe$ lmut d tineqqalin
Leqmen lwerd d inijel
Am ééerb i tmu$liwin
Yal mi ara nekker ad nmuqel
D tider$elt ay nedder$el
Anida nbedd d tasraft
La ttheggin deg tekmamin
Ttverriqen di l$ulat
La $-tt$izin timevlin
Yefti uzaglu $ef sin
Sers wa teddmev wihin
Rran-a$ imru d azrem
Lka$ev icuba r lekfen
Leâqel di tselbi itellem
Ayagi deg yiderwicen
Rran asirem r yilem
Armi yuyes ad yessirem
Rran ccek di tyemmat
Mmis ma d mmis
N$an tavat di tavat
Rnan tasusmi-s
Gren annar di tegmat
Wer tufi iman-is
R tmucuha n zik rnan-tt
Teâdem ussan-is
29
Masnsn.
Tiwwura begêent axxam
Asemmiv la yeççali
Ccer itturar f idekwnan
Asirem iddaddac tikli
Mi akken yettnerni ittim$ur
Ittazzal ye$li yiwwas
Mi ye$li yerreé g uzagur
Nu$al nettazzal fell-as
Axxam iêgen-it îîlam
Ala avu la yetteffir
Laé $ef yimi n ikufan
Deg ulac la d-yettâemmir
Tilufa r yiri n lkanun
Lêif yeééel di tesga
Leêzen yerra-d aqelmun
Mebâid i la d-yettavsa
Lehwa la tzeggwi g uxxam
Adfel yerna-d tigad-is
Lweêc ur yeooi amkan
Kkes-d $ef ayeg ur iris
Lehna tekmec di te$mert
Ccwal isseêma abendir
Lxiq yurar ti$er$ert
Ma d iîij mazal yekkir
30
Sophonisbe.
A$-iyi a gma ne$ en$-iyi
Imi akkagi i a$-yura
Ur yi-ittaooa i wberrani
Ddel ur as zmire$ ara
(Ma swi$ r $ur-k tibûelt
Yerkan)-nni qqaren akken
Ur tent-ttaooa ad d-nezhent
Sut Rome deg mm yixelxalen
Lmut $ef medden irkelli
Xerûum d gma ad i yi-ine$
Win d-itturebban yid-i
Win d-tefka tmurt-nne$
Aâdaw u k-t-mmale$ ara
Ma di $li$-d gar ifassen-is
D rreêma ur tt-issin ara
Deg-i ixdem rray-is
Teériv d acu i a$-yeroan
Tessnev tisselbi n Rrum
Zzin-d akk yess-i iberdan
Snezhen-d deg-i adrum
D ixf-ik d yixf n tayri-k
D kra nurar zik-nni
Ad k-d-ssudne$ avar-ik
Ttxil-k ay aêbib qil-iyi
31
Masnsn.
(Ad yezzi akin udem-is.)
Ay$er d-tu$alev
Ruêe$ ttu$-kem
Itêaya-d wul-iw
Eoo-it ttxil-m
Ay$er d-tu$alev
Ad yi-d-tesmektiv kan
Truêev dayen
D acu kem-id yerran
Ay$er d-tu$alev
Ula i di-tiniv
Te$leq tektabt-im
Äeddi ma ad tâeddiv
32
(Yawi s wawal…)
Ma tettu a tayri
Smektay-itt-id
I teqsivt-nni
Ttawi-yas-tt-id
Asmi akken ulac-itt
Yenna wul b$i$-tt
Jehle$ d amecîuê
Afus-a yemsel-itt
Wagi yessels-itt
Rri$-as rruê
T$abev am lexyal
Gri$-d weêd-i
Am llamba uzal
Ur tu$ ur texsi
Gar tili d tili
Ur tban fell-i
Ma vsi$ ne$ ttru$
Gar tayri d tayri
Ur yi-iban sani
D acu ara m-d-rnu$
33
Sophonisbe.
Ad ruêe$ a tamurt
Ul-iw ur yeddi
Ad ruêe$ a tamurt
Ur iban sani
Ad ruêe$ a tamurt
Igiooi wâaruû
Ad ruêe$ a tamurt
Uqbel ad nimsus
Ad ruêe$ a tamurt
Tenîerrev nîerre$
Ad ruêe$ a tamurt
Ula i am-xedme$
Ad ruêe$ a tamurt
D inig i $-d-ifnan
Ad ruêe$ a tamurt
Ula wi i kem-iglan
34
Masnsn.
Amek ara truêev
Sani ara têarev
D ayen i $-ifaten
I da$ immalen
Tikwal am akken
Acemma ur ittfat
Kra ur ittmettat
Mi yexsint tergin
Ma tmuqlev akin
D acu i d-iqqimen
Lweqt ittâeddi
Leâmer di$enni
Leâmer d lfani
Lweqt d lmuêal
Tegriv kem…
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad ya$ lêal
Teftiv $ef wacêal
35
Ttxil-m a tayri
Ur ttruê ara
Qim yid-i
Ur yi-ittaooa ara
Qim ar nemwanas
Ard yali wass
U la ggane$ ara
Am uferteîîu
D win ay cbi$
Kemmi d tiniri
Tagrest anebdu
Di later-im r$i$
Ijdi iîij d tayri
36
Masnsn.
Amzun tu$alev-d
Amzun tbedlev aîas
Amzun tenniv-d
Ar tin xedme$ nedme$-as
Amzun tu$alev-d
Ar laman-nni d layas
Amzun tu$alev-d
Tenniv ul-iw d aterras
Yettraou-k kecm-d
D lfeôê ad yagar fell-as
Amzun tu$alev-d
Ar tayri-nni-inem d layas
Amzun tu$alev-d
Yu$al-d kulci g yiwwas
Tettruv teqqarev-d
Ul-iw tgezmev tasa-s
Amzun tu$alev-d
Ar ussan-nni d layas
37
Sophonisbe.
Ul-iw tzed$ev-t
Keçç ad t-id tessuturev
A nniyya tmelkev-t
Xas u$e$ wayev
F tmurt âzizen
Ur yi-d-tettûaêev
Ma ooi$-k ay afrux
F îîejra ubelluv
Maççi d menwala
Tin if tettrusuv
Ata d keççini
D acu ara s-teb$uv
Ma ooi$-k ay ukyis
£ef udem n tmurt-iw
Meyyze$ ssali$
Fki$ ccerî-iw
Talaba n lêerma-w
D tin i d leohaz-iw
38
Asayes II.
Ihellalen.
Ay akal rundu tettruv
Ma drus i yâeddan fell-ak
Ur yelli deg-k ma tettuv
Ula $er tirga ddant-ak
D acu k-mazal ad t-ternuv
A rrezg-nne$ anda fell-ak
Irgazen wid tt-iêemmlen
En$-iten ur s-t-qqaren ara
£er daxel ay rran êerqen
Nnehta ur tt-id giren ara
Irgazen wid tt-iâebden
Ma ur tt-urgan u gganen ara
Laûel-ik am tecrav ye$man
Maççi d lêenni ad yekkes
Seg wasmi d-bdan wussan
I tt-id wwin deffir-s
Sekra n triwa yellan
Tara-nne$ a medden weêd-s
39
Asayes III.
Am$ar azemni.
Amedyaz iger aéeîîa
D taqbaylit i yga d ustu
Awal izger s lmeâna
Iferreq rruê iteddu
Wwet ay amedyaz wwet
èwer-k kkes-a$-d asefru
Wi i s-yennan yemmut lêeq
Xas ad inadi fell-as
Ula d iîij ad $-yeâreq
A win mu teâreq yemma-s
In-as i zzit ad te$req
Nnan-t-id nettâawad-as
40
Asekkir III.
Asayes amenzu.
Syphax, Scipion.
Scipion.
Wali wali wi i d-yusan
D agellid s timmad-is
Ahaw zi$ egt-as amkan
Xas akka meqqer ccan-is
Ya êeûra ay ussan-nni
Anida-k anida-ten
Asmi i k-tu$ d ilelli
Am lbaz $ef i$allen
£ef yisem-ik êebsen waman
Wi ara d-yinin maççi akka
Tirrugza nnif d ayen kan
S yes-k tzux tferka
41
Ad k-d-rnu$ f ddula-nni
Nekk mu d-tezziv aârur-ik
Anida-tt tdukli-nni
D kra neçça g uxxam-ik
Lemmer di heddren yitran
Id$a$en lemmer neîqen
Ad ak-inin di Lispan
Anwa din i k-iêudden
Kra din iruê mavi
Yewwet ugeffur iâedda
£ef teqcict n yivelli
Tenniv u kwen-ssine$ ara
D$a ihi yelha wakka
Muqel tagnit deg d-tegriv
I yivulan-ik tura
Ruê awi-ten-id mi tenniv
In-as ad d-nadin fell-ak
Xerûum yiwet n lemêella
Tessawalev sâuéégen-ak
In-as ad k-êudden tura
Di$ netta amzun b$an-ak-tt
Ruê yerreé yiwen usennan
Ay ageswaê nndin-ak-tt
D asfel i a$ k-id fkan
42
Syphax.
Ay ass amcum d ass-nni
Asmi yu$e$ ti$irdemt
Ad tezzi tezzi-d-fell-i
Teqqes-i teoo-i-d tisiqest
Segmi d-tewwev d a$izi
Teqqar-i eoo leêbab-ik
Lmerqa ye$li yizi
Äiwed ay argaz leêsab-ik
Siwa ul-iw ara llumme$
D netta i terwi ûûifa-s
Mi s-nni$ a tin xedme$
Yenna-yi sellbe$ fell-as
Tekkes-i leêbab d imawlan
D kra i yi-xedmen lxir
Amek tezdiv d izerman
Tenna d wigad-iw axir
Tegla ula s weâdaw-iw
Tger-iyi-t-id $er tesga
Yekcem-d ff$e$ axxam-iw
I nnâi-w terra tame$ra
43
Asayes II.
Syphax, iman-is.
Ay ixf-iw rfed s yixf-ik
Ayagi deg yirgazen
Ulac lâib di tiréi-k
Zdi lqedd-ik $ef sawen
Tarkeft in-as tâedda
Kunwi ay ivan sgelfet
D ilelliyen anda nedda
Yir tudert axir nemmet
£ef tmurt i $li$ yecbeê
Maççi f tukerva i ttwaîîfe$
I wmezruy m’ad yewwet nneê
Ad âyu$ ttubedre$
Qerreb-d a lmut wer ttagad
Yya-d ad m-gre$ irebbi
Mi d tudert ur d-ttâawad
Xerûum d rrwaê s ibeddi
Ay areé ikeccmen ta$rast
Yettwakkes sser f ugellid
Yu$al wayla-$ di têerraût
Tizizwa ff$emt i webrid
44
Hder ay asefru nîeq
Fakk-iten-id ur ttkukru
Argaz yettna$ $ef lêeq
I wemzabni $ef wacu
Ih d nekk d nekkini
I wen-issalin tisiwa
D dadda-k ay Arumi
Xas akka seddu ssnesla
Nekkini aql-i ad mmte$
Ma d kenwi cfut fell-i
Nekk lule$-d ad d-qqime$
Di kenwi xas nn$et-iyi
45
Asayes III.
Sophonisbe, Syphax.
Syphax.
Sophonisbe muqel-d deg-i
Ula ay d-ternuv tigad-im
Ma âerqe$-am d nekkini
Ih a wletma d argaz-im
Maççi $er tuzzma i d-usi$
D ul-im ul’i nexdem ara
Ur ifat ad am-t-ini$
Lexyal-im u ggane$ ara
Fell-am i ssudne$ azrem
I srewte$ tirgin êafi
Ula mi akka d ini$em
Mazal lemêibba-m deg-i
I wul-iw nn$ant tesmin
Nni$-as zi$ testafev
A wi isâan seg ul-is sin
Wi iqquren ad d-yilqiq wayev
Jebde$-d ssif-iw muqle$
D udem-im i wala$ deg-s
S u$ilif-im ttna$e$
Wiss amek tevra yid-s
46
S yixf-im d yixf n tayri
A wletma $urem i txeddmev
Ruê nekki teççur-iyi
I kem acimi ara temmtev
èri$ d tiâdewt n Rum
I kem-id yerran $er $ur-i
Tayri n tiddas ur tettdum
Ayen din akk d lxaîi
èri$ weroin di têemmlev
Akka i d-ufrare$ $ef ul-im
D ul-iw k’i tesseêôaôtev
Mazal-it di loerra-yim
Sophonisbe.
Ussan iâeddan âeddan
A lukan ad d-u$alen
Ad s-d-alse$ i wayen ivran
Ur d-kki$ ansi nniven
Lfayda n wawal d ta
Tallit d-sâedda$ yid-ek
Ini$ ur s-ndime$ ara
Yak ur sewqe$ deffir-ek
Tu$ev taluft-iw u$e$-k
Tayri terna-d sufella
Di ddunit-iw ni$ cerke$-k
Ooi$-d ula d dderya
47
Awal-agi beddel awal
Ayen yevran yak yevra
Tamu$li s ayen d-mazal
Lemmer di $-yelli uzekka
Maâni ulac u$ilif
Ula wi izwiren zdat-ek
Keçç ruê ay adrar n nnif
Nekk aql-iyi-n deffir-ek
48
Asekkir IV.
Asayes amenzu.
Scipion, Masnsn.
Scipion.
D acu akka sli$ ini-yi
Ruê ay abeêri meqqrev
D tidet tzewoev akkagi
Yernu anita i tu$ev !
Buh ay amdakel buh buh
Waqila yeffe$-ik leâqel
In-as i wul-ik ttfuh
Atayen yeb$a ad k-yesfel
Anda-t deg-k urgaz-nni
Yebdan tem$er d amecîuê
I tmeddit i teg tizi
Ur neqbil tirrugza ad truê
D lebda yeîîef iman-is
In-as ad teêren tnefsit
Yettarra-tent $er wul-is
Wala ad yeoo si teqbaylit
49
Nnif tessnev azal-is
Maççi d nekk ara k-yemmlen
Tayri-yagi g umviq-is
Ur tufiv wi k-iêettmen
Ruê teqqimev d yiman-ik
Teérev ma yecbeê waya
Ayen d-tessasev i yiri-k
Nekk cfu u stehza$ ara
Syphax irreé dayenni
D Rome i yesâa lexûem
Sekra i d-iooa irkelli
Tura d ayla-$ ad t-neddem
S netta s tmeîîut-is
D tmurt-nni ideg yeêkem
Rnu-d ula d a$ref-is
Wi ittalasen ad d-iqeddem
D$a i tgellidt-agi
Wi tt-illan ma di tceffuv
Tettuv wi d baba-s âni
Ne$ tura dayen tettuv
D nettat akk kra da
I yegren i$es gar-ane$
Wigi d lehdur n tsumta
Tetti-d argaz fell-ane$
50
D$a anef-as tura ad tsellek
Tsellek aqdim d umaynut
Aâejmi n Rome ad tt-yeârek
Ar temmet s yir lmut
I tikelt taneggarut
£urek ay aêbib i txeddmev
£ef ul-ik mdel tawwurt
Ma ulac ad yames tamsev
51
Masnsn.
Lemmer d wayev ma s-ssle$
Maççi di lehdur i nxuû
Imi d keçç ad ssusme$
Ayen ara d-tiniv drus
Ulêal txedmev-tt yagi
Terriv i flan tameîîut
Akka i d tirrugza a lwali
D iêiqel d-teooa tsekkurt
Yerreé-n weâdaw tâetqev-t
Tenniv ar nnif ala
Tezwarev ul-ik tennu$ev-t
Ay izem d-teooa tsedda
Tenniv lêerma telha
Ad nenna$ kan akken ilaq
Maççi di teégi ay nella
A lhiba lbaz aremmaq
52
Maca …
Kkes a$ilif wer ttagad
Te$liv-v deg udrar n nnif
D lâez hatat ilmendad
Ur i-t-temmalev ay uvrif
Lasmaê i yir tawenza
I d-ye$lin gar yiâdawen
Ma di d tudert ay teb$a
Ilaq ad tefren yiwen
Yegra-d a tagi ay tenniv
Uyse$-tt asmi di yi-truê
Kkes a$ilif tethenniv
Alma d asmi aa yeffe$ rruê
Ma rri$ tame$ra fell-as
Maççi d zzhu i a$-d-ifnan
Di leb$i kan ddi$-as
èri$ tsedda i tt-yeroan
Maâni ur tfehmev ara
Taqbaylit ééeg ssendu
Ruê ur a$-temmlev ara
Win k-iêemmlen ad k-yesru !
53
Asayes II.
Masnsn, iman-is.
A ru ay ul-iw fell-i
Ne$ anef-iyi ad ru$ fell-ak
Fiêel nni$-ak tenniv-i
A tesrugmutev sli$-a$
A ru ay ul-iw fell-i
Tt$ave$ la tett$avev
D lqebla n teméi-k te$li
Sani$er ara teééallev
A ru ay ul-iw fell-i
Di nekk d lâib ad ttru$
Ad s-inin terna-t tayri
Ay asmi nt-tu$ ur tsu$ !
A ru ay ul-iw fell-i
Xerûum d keçç d amwanes
Aql-a$ nebzeg wer neksi
Ur nemzil ur nemmurves
54
Asayes III.
Ihellalen.
D nekkni i d-yesse$valen iv
D nekkni i d-yessalayen ass
D nekkni i yecban lêiv
D nekkni i yecban llsas
D nekkni i yekkaten awal
I la ssusumen warrac
D nekkni i yekkaten uzzal
D nekkni i yesraw wulac
D nekkni i n tizi n litta
D nekkni i n tizi n îîiq
D nekkni i n tizi n lehna
D nekkni i n tizi yi$erriq
D nekkni i d arraw n tmurt
Nekkni i d amayeg ufella
D nekkni i yecban tawwurt
D nekkni i yecban tasga
55
Asayes IV.
Masnsn, akli.
Msnsn.
Ruê ay axudi heggi-d
Heggi-d êellej$ar-nni
Awi-yas-t i Sophonisbe
Ternuv-as tabrat-agi
Ha $urek efk-as-t s tuffra
Tinv-as ur yezmir ad d-yas
A wer nelhi d tiyita
I yelhan d ssmaê in-as
Asayes V.
Sophonisbe, akli.
Akli.
Ax a lalla ttucegâe$-d
Si $ur Sidi-w i d-kki$
£er $ur-m aql-i ssawve$-d
Steqsi-yi-d ad m-ini$
56
Am m-ini$ d acu ad m-ini$
A kra yezzan ur yettru
Armi d ass-agi ay éri$
Azal-im ay asaru
Ata wacu yi-d-yewwin
Yerna-yam-d tabrat-a
La m-yeqqar Sidi ax-tt-in
Rebbi irad tuzzma tekfa
Sophonisbe.
I netta anda yella
Ayen akka ur d-innunnet
Ccedha$-t u zmire$ ara
A wi iéran udem-is yemmet
Sophonisbe
(ad d-t$er.)
Attayen tebrat-agi
A wletma d taneggarut
Xas ar nekkini ayes-iyi
Ulamek i m-nekke$ tawwurt
Lâahed amenzu yerreé
Ma d wis sin îîfe$ deg-s
In-as ul-iw am fareé
Ayes-it ay imelli-ines
57
In-as ax tarzeft-agi
Ugade$ a wletma ad neênet
Ibeddi bedde$ ass-agi
Am kemmini zzman fayet
£ef tmurt tefkiv teméi-m
Wala ad tt-yennal weâdaw
Ma teqqimev d yiman-im
Ula nekk ass-a d nnuba-w
Ula d nekk $ef tmurt-iw
Menna$ a wletma tfehmev
Dayen maççi deg ufus-iw
Ur tektibev ur tkettbev
Lemmer di s-yehwi i lmektub
Tili si zik i nemlal
A tazart ittin d aêbub
Ay ixf-iw d acu d-mazal
Tayri-nne$ d tagi i d nettat
Nefka-tt d asfel i tsertit
Nettmettat ur tettmettat
Tennak d acu d ddunit
A wletma awal efk-iyi-t
Aêbib nnan am teâkemt
Anida teâyiv sers-it
D akessar ne$ d tasawent
58
Sophonisbe.
Ini-as tarzeft-ik îîfe$-tt
Ma ala aya i gar ifassen-is
Ula ma réaget qeble$-tt
Mi d-tekka si tama-yis
Ini-as ulac u$ilif
Yessefk umayeg i tyita
Tame$ra ne$ nnâi kifkif
Mi d fell-a$ akka i yura
Ini-as ayen akka ur d-terziv
Xerûum d udem-ik nwali-t
Ad ruêe$ wer di-tenniv
Awal-ni if tebna ddunit
Ini-as i lbaz aremmaq
Ula i ylum deg yiman-is
Nekk yid-s yak nemsewwaq
Yal ta$awsa s wazal-is
Yal ta$awsa s ssuma-s
Ini-as baîel $er t$irdemt
I $-d-tewwi nedma fell-as
Wi ib$an ad yidir yemmet !
59
Asekkir V
Asayes I.
Masnsn, iman-is.
Masnsn.
Tayri-nne$...
Tekker-d am ujeooig
Acemma ur tt-ixuû
Txuûû-itt tefsut
Tayri-nne$...
Tekker-d tettinig
Seg ufus $er ufus
Alarmi temmut
Tayri-nne$...
Fell-as ad tenwer
Tenêaf d tileméit
Tini ad im$ure$
Tayri-nne$...
Tekker tafejrit
Tesker tameddit
Tekk tawwurt teffe$
60
Tayri-nne$...
Ur terni deffir teméi
Tu$al am tirgit
Lhedda texsi
Tayri-nne$...
Tger i dunnit irebbi
Tu$al am targit
Tu$al-d irkelli
(Tsew ssem.)
61
Asayes II.
Masnsn, Sophonisbe.
(Tettmettat gar ifassen-is
Netta la yteddu yeéri-s.)
Masnsn.
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad ggani$
Ad ggani$ tawwurt
Ahat ad kem-id tefk
D kemmini i d tasarut
Afus-is d nekk
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad sâeddi$
Ad sâeddi$ idurar
Ad d-$lin fell-i
Gar usawen d ukessar
Tizi d kemmini
62
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad d-mmekti$
Ad d-mmekti$ i yâeddan
Tbeâdev fell-i
Ad d-mmekti$ i d-yernan
Kem baqi akkenni
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ur d-nîiqe$
D acu d-ssali$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara ssusme$
Anef-iyi ad d-ini$ :
Sophonisbe.
D acu ara d-tiniv ?
63
Masnsn.
B$i$ ad m-êku$
U kem-ufi$ ara
B$i$ ad kem-argu$
U la ggane$ ara
Anida ara ddu$
Si tayri am ta
£ef acu ay nennu$
Ur wala$ ara
Nni$ ad kem-ttu$
Lexyal-m ata-ya
Yufa-yi-d ttru$
Akken i di yi-iooa
Mmlalen ivudan deg ufus-iw
Nekk yid-m ur nemlal ara
Dduklen sin deg ul-iw
Nekk yid-m ur neddukel ara
Sophonisbe.
Ma têemmlev-iyi ?
64
Masnsn.
Tusiv-d kan
Issenîi lferê-iw
Ufi$ iman-iw
Kkren ivudan
D tira ay bdan
Truêev kan
U$alen a êettben ussan
Tusiv-d kan
Attan tu$ teméi-w
Iwwet ikker ééher-iw
Ruêen i$eblan
D$a rnan wurfan
Truêev kan
Atna-ya zzin-d akken llan
Tusiv-d kan
Mmlale$ d wul-iw
Tejjuooeg tayri-w
Ur d-igri u$ilif
Iquc akk lêif
Truêev kan
Iâawed asenîi am lexrif
I kemmini ?
Sophonisbe.
èer keççini… !
65
Masnsn.
Tin b$u$ ssne$-tt
Lamççi am kemmini
Kemmini iman-im
Ulac lemtel-im
Kemmini d tayri mi ara tâellem
Kemmini d ûûut-im
D sser-im
D kulci-yim
Kemmini d tayri mi ara teqdem
Tin b$u$ êemmle$-tt
Lamççi am kemmini
Kemmini weêd-m
Ulac sennig-m
Kemmini d tayri mi ara trekkem
Kemmini ulac am kem
Ulac deg udem
Ulac deg yisem
Kemmini d tayri mi ara tessusem
Tin b$u$ vegâe$-tt
Lamççi am kemmini
Kemmini ala kem
Anta ur nettasem
Kemmini d tayri mi ara d-tezvem
Kemmini wi ib$un yerûem
Tissent s$ur-m
Isefra yes-sem
Kemmini d tayri mi ara tsellem
66
Asayes III.
Ihellalen.
Ata-ya ata-ya wavu
Ata-ya yekka-d tizi
La yetteffir icennu
Wexret-as ad iâeddi
Ata-ya ata-ya wavu
Ixav tamurt irkelli
Ata-ya ata-ya wavu
Yekka-d timura n medden
Selt-as i la yettuvu
Ixlef-d a$ebbar s allen
Ata-ya ata-ya wavu
Yusa-d ad yeglu yes-wen
Ata-ya ata-ya wavu
Yekka-d sennig n lkanun
La yesgerwiê irennu
Ëbes-it-id ay aâeggun
Ata-ya ata-ya wavu
Ur vmine$ i d-iteddun
67
Asayes IV.
Am$ar azemni.
Macahu tellem cahu
Taqbaylit ayen i k-nnan
Iwa$ezniwen usefru
Lmeâna anda u tt-walan
Lâebd ittas-d ittruêu
Ar awal ittas-d kan
Amedyaz ikker r lebni
Wi ixaqen irfed acewwiq
Deg wawalen la ysenni
La yettâawad yettêeqqiq
Mi t-steqsa$ yenna-yi
Taqbaylit tett$acca îîiq
Ifûiêen asif d amsaâef
Ad s-tiniv ulac deg-s
Netta zi$ ar k-id iîîef
I yruêen di tsusmi-ynes
Anef iwbujad iskwefkwef
Ayen din akk d asmusses
68
69
Idaren
70
71
Mêemmalen seg wasmi llan meééiyit.
Wwin-tt akken armi d asmi meqqrit.
Ma teqqarev ivudan n ufus, nutni akter. lêaûun
ulac win ur ten-nessin, meééi meqqer. Niqal
mmyexvaben akk ya. Melmi kan, tu$-it ittaru-yas
tibratin. Atenta kra seg-sent :
72
Tibratin
73
74
Yennayer 215 S.S.Ä
Attan tusa-d
Tayri d tmucuha-s d aêric
Nettat d wayev
Terna-d azgen di leâmer-iw
I mi ara thedder ...
Amzun d ass mi ara d-yali
Tettu$al-d deg wawal-iw
I mi ara tessusem...
Amzun d iv mi ara d-ye$li
Yiwen yiîij ay yellan
Wayev d kemmini
Tettâayar iîij
Tessekreh i tizzya-s lemri
Tettâayar irrij
Tessa$ uvan irkelli
Anwa ur tt-nettêemmil
Iîij d wayyur di sin
Nettat iman-is
75
Me$res, 215 S.S.Ä
Tayri-m tewwi-yi
Hemmle$ am tagut
Tayri-m tesru-yi
Tessken-iyi lmut
Tayri-m d asennan
Nekk ul-iw êafi
Tayri-m d iberdan
Sseâreqn-iyi
Tayri-m ay telha
Ay tess$er deg-i
Tayri-m ay ter$a
Ay d-teooa a ccwami
Tayri-m d ddunit
Nekk u d-lule$ ara
Tayri-m d targit
Ur nesgan ara
Tayri-m am lehwa-
Nni tarqaqant
Ur as-faqe$ ara
Bezge$ s tawant
Tayri-m d loennet
Kulci yella deg-s
Tayri-m d laxert
D ajajiê n tmes
76
Magu 215 S.S.Ä
Ma kfant-i tirga
Yiwet-im ad tili
Ma tegra tnafa
Ëûu i kemmini
Fell-am ul yeêfa
Tesseêfa-t tayri
Fell-am ul yufa
Yufa i yettnadi
Ma kfan-i lehdur
Ttre$ tasusmi
Ula ma d lbur
Lêeq-im ad yili
Fell-am ul yeççur
Ur t-ilêiq yimi
Fell-am ul yeqqur
Ur t-telêiq tayri
77
£uct 215 S.S.Ä
Yif-itt yiv
Anda ur telliv
D kem i d itri ur yewwi igenni
D kem i d udem yugaren allen
D kem ur d-nlul nekk $ile$ d kemmini
D kem ur nemmut nekk $ile$ dayenni
D kem ur neroi nekk $ile$ teroiv-iyi
D kem ur nfut nekk $ile$ teooiv-iyi
D kem ur âqile$ nekk $ile$ ssne$-kem
D kem ur ssine$ nekk $ile$ ttu$-kem
£ef udem n uglim-im teééu$...
Teééu$...
Ayen i mu semma$ nekk later
Maâni kra din...
Yu$al ssin
78
Yennayer 214 S.S.Ä
Nekk ôwi$ deg-m tavsa
Teqqimev kan
Tbeddelv-iyi
Nekk ôwi$ deg-i tavsa
Qqime$ kan deg yiwet-nni
Nekk ôwi$ deg-ne$ tavsa
Anwa ur nevsi ara
Kkes-d ula d kemmini
Yu$al usefru d wayev
Seg wasmi truêev
D nekk d anadi fell-am
Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d deg uzzal
Alama s wawal
I la kwen-ferqe$
Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d deg wawal
Alama s wuzzal
I la kem-âeqle$
79
Yebrir 214 S.S.Ä
Tikwal...
Akken ad kem-id mmekti$
Regwle$ $ef medden
Regwle$ fell-asen
Weêdi i tt$imi$
Mi d-gri$ weêdi
Miga ad bdu$...
Ad âerve$ ad d-îîfe$
Udem-im
Üûut-im
Lheffa-m
Ula d rriêa-m
Ulac
Ittargu wayyur tafukt !
Uêeq kra $-icerken
D kra $-iferqen
Uêeq ul-iw i d-iruêen
Ad s-teffungev ad yu$al
Uêeq kra yfaten
D kra d-yeqqimen
Uêeq afus i kem-ikettben
Ittcerrig-ikem tikwal
Uêeq amayeg ufella
Necba di tmurt-a
Uêeq ass-en d wass-a
Ar ul-iw deg-m i t-mazal
80
Yulyu 214 S.S.Ä
Ddunit ma tella tayev
D kemmini
Iîijj d win tifev
Xas ad yexsi
Yu$al lxiq d askikev
Mi ara kem-iwali
Tegra-d tyerza n lka$ev
D kemmini
Targit ma tella tayev
D kemmini
Tayri fell-am ay telmed
Selmed-iyi
Tayri fell-am ay telqev
Selqev-iyi
Tegra-d tyerza n lka$ev
D kemmini
81
Tuber 214 S.S.Ä
Yal asefru d kemmini
Kemmini d asefru-ynu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am tmes lakked usafu
Ass-a ad m-ini$ semmeê-iyi
Fell-am awal ma yteddu
Ula ma êki$-d a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu
Yal awal d kemmini
Kemmini d awal-inu
Tvaq ddunit yess-i
Yeb$a wul ad am-yeêku
D idlisen kan akkenni
Ad m-n-iqqar kem ttaru
Xas ad nt-taruv a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu
Yal adlis d kemmini
Kemmini d adlis-inu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am lka$ev akked yimru
Ass-a ad m-ini$ dayenni
Awal fell-am ad yekfu
Xas ssusme$ a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu
82
Dujember 214 S.S.Ä
Anda teddiv
Anda d-tegriv
Asmi telliv
Ulac ajeooig ur neftiê
Ifreê yiîij yepmerriê
Inîeq wul i kem-iccedhan
D acu i yettmenni
Ahat d tayri-m t-irêan
Ne$ aha d kem mavi
Ahat d ass-nni
Seg ussan i $-d-iqqimen
Akka d asawen
Nekk yid-m...
Tugi tayri !
83
Yebrir 213 S.S.Ä
Rnan-d wussan $ef wiyav
Armi ttu$ lexyal-inem
Yu$al wul-iw d asemmav
Ig yella akka i yrekkem
Tayri ad am-tt-mmle$
D iv mi ara d-yeûbeê
Akken truê targit
D$a kem tejbiv-d
Times tasusamt
Zi$ tewwev r yi$es
Tâedda-d tagut
£ile$ d kemmini
Ata-ya lexrif
Wi ara $-ikerrzen
Ulawen-nni-nne$
D tayuga mmuten
84
Yebrir 213 S.S.Ä
Amzun d kem i d-yusan
Turiv i m-yehwan
Tenniv akka i di yi-ihwa
Amzun d kem i d-yusan
Tenîelv allen-iw deg waman
Tiqit ur tt-ctaqe$ ara
Amzun d kem i d-yusan
Tleqvev akk itran
Itri u yi-t-id teooiv ara
Amzun d kem i d-yusan
Ivra wayen ivran
Tkemmlev ur d-teêbisev ara
85
Magu 213 S.S.Ä
Ur yi-ittaooa ara
Ugade$ ad d-gri$ weêd-i
Ur nemmu$ ara
Yid-m ay u$e$ tanumi
Ur yi-ittaooa ara
Atta tmurt ata igenni
Beîîu ulamek ara
A tin âzizen fell-i
Ur yi-ittaooa ara
Fell-am ur sebbre$ teériv
Ur dmi$ ara
Maççi akkagi i di-tenniv
Ur yi-ittaooa ara
Am tili-m i di-terriv
Yak u lli$ ara
A tayri-w anda ur telliv
Ur yi-ittaooa ara
Aîas i d-nelêa akkenni
U d-mazal ara
Meêsub newwev dayenni
Ur yi-ittaooa ara
Teqqimev-iyi-d kemmini
Ma terniv tura
Amek ara tevru yid-i
86
Yulyu 213 S.S.Ä
èôi$ ad y-teooev
Am tmes iooa dduxxan
Deg-i ur tecliâev
Aêaruq n win yer$an
èôi$ ad y-teooev
Maççi $ur-i d-tettedduv
Imi y-d-temlalev
Tenniv-as ad testeâfuv
èôi$ ad y-teooev
Ad d-gri$ nekk d wul-iw
Am asmi d-tewwvev
I d-izaden d lemêayen-iw
èôi$ ad y-teooev
Kem âziz lweqt-inem
Kker ma ad truêev
Semmeê-iyi ma âeîle$-kem
87
Nunember 213 S.S.Ä
D ul-iw i kem-id yemmektan
D ul-iw maççi d nekkini
Xas akka âeddan wussan
R $ur-i amzun d ivelli
R $ur-i amzun d ivelli
Asmi nettdukul akken
Cfi$-as tenniv-iyi
Ala lmut i $-izemren
Taggara teooiv-iyi
D ulac i a$-iferqen
D ulac i a$-iferqen
Anida-ten lehdur-im
Inzef wul i kem-iêemmlen
Tessenzef-it l$iba-yim
Öwi$ akessar d usawen
Öwi$-tent di loerra-yim
88
Furar 212 S.S.Ä
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yi$es d agergis
Yu$al lqut d aréagan
Kem baqi ur d-tu$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yeéri-w s-imeîîi-s
U$alen idammen d aman
Kem baqi ur d-tu$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yixf-iw am yilis
Yu$al wul-iw d i$essan
Kem baqi ur d-tu$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al kulci s-amviq-is
Yu$al leêrir d asennan
Kem baqi ur d-tu$alev
89
Yebrir 212 S.S.Ä
Tenniv ma txemmev asefru
Llan wid a yxemmen kter
Fell-i ma truv abandu
Llan wid a yrun lebêer
Akka i d nekk i d tayri-inu
Ar lehdur w’ib$un yehder
Asmi nemlal ay éri$
Ay éri$ ur tektibev
D leb$i kan ay s-ddi$
I wul-iw yugin tayev
Ass-a nekk yid-m ar s-ini$
Rwu rray-ik tuklalev
èri$ teb$iv ad truêev
Xas ruê ulac u$ilif
D lêeq-im ad textirev
Gar teslent d wes$ersif
Regwle$ la y-d-îîafarev
I s-tenna ccetwa i lexrif
90
Menna$-am lehna n kullas
Menna$ ad tafev iman-im
Awer txaqev ula yiwwas
Siwa zzhu di ddunit-im
Fell-am ul-iw d aâessas
Yerwu-tent deg umviq-im
Ur am-qqare$ ad tnedmev
Ahat ur tevlimev ara
Ahat si llhem tmenâev
Ahat ur am-laqe$ ara
Lxir ara yi-terrev
Ttu-yi u y-d-ttmekti ara
91
£uct 212 S.S.Ä
Ttu$-am udem-im amek-it
Ttu$-t ad m-neqqar
Ttu$-t a tayri mel-iyi-t
Fekker-iyi-d meqqar
Dli$ $ef ul-iw ufi$-t
Yuli-t u$ebbar
Ufi$ a$ebbar yuli-t
Yu$al d a$urar
Dli$ $ef ul-iw ufi$-t
Temdel-as tewwurt
Annect-a deg-s ulac-it
Isfillit i lmut
Sani s-tu$alev a ddunit
D wasmi ittkuffut
Kra din yekka am targit
Yufrar am tagut
Ddunit d tizza
Tizi-m a tayri tâedda
A ruê di lehna
Tanfev i kra nesâedda
92
Tuber 212 S.S.Ä
Deg sin i tt-nebda
Gri$-d weêd-i
Ur s-zmire$ ara
U$al-d a tayri
U$al-d a tayri
Uma di tnafa
Leâmer yettâeddi
D acu nesâedda
Deg sin i tt-nebna
Aéru $ef wayev
Ur tfuk ara
Asmi tt-thuddev
Asmi tt-thuddev
D acu yi-d-yegran
Gran-i-d wussan
Lukan ad teérev
Deg sin i tt-neééa
Zi$ kem ad truêev
Cfi$ am ass-a
Asmi tt-tqelâev
Asmi tt-tqelâev
Tenniv yehwa-yi
èéi$-tt i wayev
Maççi i keccini
93
Deg sin i tt-nura
Weêd-m i tt-te$riv
Tekkiv di tme$ra
N wasmi tt-ten$iv
N wasmi tt-ten$iv
Nekk u ttu$ ara
Nekk u kki$ ara
Weêd-m i tt-tekfiv
94
Yennayer 211 S.S.Ä
Ur mazal ara
Ad hedre$ fell-am
Tu$ac isefra
Yak tewwiv ayla-m
Tayri dayenni
Tâedda nnuba-m
Iîij mi ye$li
Rnu-t $er îîlam
Tbeddel twerqet
Ibeddel lawan
Ivelli d times
Ass-a d dduxxan
Tayri dayenni
Ooan-i wussan
Times mi texsi
Rnu-tt $er waman
Äedda$-d i tizi-m
Aql-i $ef tayev
Tekfa ddula-yim
Xas ad d-tu$alev
Tayri dayenni
Xas ruê ad truêev
Awal mi yewwi
Rnu-t $ lka$ev
95
Furar 211 S.S.Ä
Sekra n tin wala$
Ad kem-id mmekti$
Zi$ sekra nuda$
D kem i ttnadi$
Armi i am-âedda$
I kem-id-ttmenni$
Amek akken tura
Ur d-teooiv deg-i
Ruê a lemêibba
Ggulle$ ass-nni
Nekk yid-m alamma
Tefreq-a$ tayri
Ma cbi$ imelli
Tecbiv afareé
Teûâeb tdukli
Alama nerreé
96
Magu 211 S.S.Ä
Qqiment-i-d tebôatin-im
D awal-im mi ara yeîîes
D acu d-rebêe$ di later-im
Siwa a$bel-iw weêd-s
Yeqqim-iyi-d lexyal-im
La tettawi$ d amwanes
Kra iruê kra yeqqim
Am yi$ed deffir tmes
Teqqim-iyi-d targit-im
Ttu$ale$-d $er $ur-s
Teqqim-iyi-d tayri-yim
La leqme$ deg tara-ynes
Teqqim-iyi-d teqsivt-im
A tin iketben tekkes
Iqqim-iyi-d waîîan-im
Nekk ûaêe$-as-d d ayla-ynes
97
Tuber 211 S.S.Ä
Mazal-iyi ttqellibe$
Fell-am ahat ad kem-aâu$
Nuda$ ad kem-id mlile$
Ula di tirga ttargu$
Nuda$ armi dayen uyse$
Zzi$-d i l$iba-m ttru$
Ib$a wul ad kem-immeslay
Izlu-yam-d akk imetman
Mazal-t ad kem-id ittmektay
Yusa-d am win yenne$nan
Wiyyam lweqt ittâedday
Di leâmer d acu i yellan
Ma la yi-d-tsellev err-iyi-d
Axi ini-yi-d henni-yi
Ma ur teskiddibev ini-yi-d
Melmi ara d-tezziv $ur-i
Kem truêev nekk gri$-d
Am ureqqas ma aa ytezzi
Ivelli bedde$ i wemkan
I wemkan deg i kem-ssne$
D abrid kan i di yi-ifkan
Nni$-as ar t-id ddehme$
Rri$-d ul-iw d iceqfan
Am lkas i as-serrêe$
98
Ufi$-n akken nett$imi
Mazal later-im $ef teéra
Sanda valle$ d kemmini
Lexyal-im ala netta
Ya êeûra ay ussan-nni
Amzun ur âeddan ara
Am teméi i d-tessawvev
Am nettat i di-teooiv
Am ifeîîiwej i tnesrev
Ur éri$ ansi tekkiv
èri$ ala akken truêev
Maççi d lêal ad d-tezziv
Anwa ara steqsi$ fell-am
Wa yi-d yawin lexbar-im
Am win ittnadin i îîlam
Icâel allen-is ne$ yeqqim
Teqqim-iy-id l$iba-m
Ad tt-rwu$ deg umviq-im
Menna$ a w’i kem-id yerran
Xerûum d lhedda lâali
Iêreq wul i kem-iccedhan
Ittru la kem-id yettmekti
Äyan ttâeddin wussan
Lemêibba-m tugi ad tâeddi
Yuyes wul ad s-d-tu$alev
Yu$al iserreê i wawal
Ittu seg wasmi t$abev
Ad yayes ume$bun d uzzal
Äni s ayyur i truêev
Yevêa-d ibâed-am lêal
99
Yennayer 210 S.S.Ä
Vegre$ afus-iw $er îîlam
Anida-kem
A yewwet-d wul-iw fell-am
Ulac-ikem
F imepi ttnusu$
Ttargu$ ttru$
Ttru$ la ttnadi$
Anida telliv
Aql-iyi xaqe$
Meêsub mmute$
Aql-iyi ttlawi$
Ayen di-d teooiv
Ttdekkire$ isem-im
Tefée$ di tayri-m
Ëerqe$ i m-nni$
Anida teddiv
Tasusmi lheffat
Ala ul-iw ikkat
La kem-id-ttmekti$
Anida d-tegriv
100
Me$res 210 S.S.Ä
Tiydert n teméin
F i zzint twevfin
Zzi$-d i tili-m !
Taxxamt n uâruû
I$san ufeqqus
Ttawi$ tayri-m !
Aql-a$ di yebrir
Meskwer yettdeggir
Ccedha$ udem-im !
Azger yesrugmut
Awi-yi-d tatut
Wagi d lexyal-im !
Uraw n tirga
Ar temmed tnafa
Wagi d ûûut-im !
Jjiê afriwen
Ay iberriqen
Tvul l$iba-m !
101
Notice biographique
Ilul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubirett).
Lêusin Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n
tmedyazt anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n
tmedyazt Si Muêend U Mêend, i d-yellan deg unebdu n
1989 di Äin n lêemmam lakked tfaska n tmedyazt n Bgayet
anida d-yella d inebgi n lêerma. Am akken i d-yella di$en d
inebgi, i ssnat n tikal, n tedwilt “Imru d Usefru” n Rabeê
Gerruj di Rradyu tissnat. Di Decembre 2004, yessufe$-d
adlis-is amenzu (Sophonisbe, tadyant tudyizt) s ufus n
Usqamu Unnig n Timmuz$a.
Couverture : Nicolas Régnier, La Mort de Sophonisbe.
Londres, Matthiesten Gallery.
arbaouihussein@yahoo.fr

Contenu connexe

Tendances

شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیشطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیalireza behbahani
 
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیalireza behbahani
 
Tamsirt 8 addad amaruz
Tamsirt 8  addad amaruzTamsirt 8  addad amaruz
Tamsirt 8 addad amaruzIdles Amazigh
 
Creative writing نگارش خلاق
Creative writing  نگارش خلاقCreative writing  نگارش خلاق
Creative writing نگارش خلاقMahnaz Taslimi
 

Tendances (13)

شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیشطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
شطحیات از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
4798
47984798
4798
 
653
653653
653
 
993
993993
993
 
411
411411
411
 
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
740
740740
740
 
289
289289
289
 
296
296296
296
 
Tamsirt 8 addad amaruz
Tamsirt 8  addad amaruzTamsirt 8  addad amaruz
Tamsirt 8 addad amaruz
 
872
872872
872
 
986
986986
986
 
Creative writing نگارش خلاق
Creative writing  نگارش خلاقCreative writing  نگارش خلاق
Creative writing نگارش خلاق
 

En vedette

Présentation oenojet
Présentation oenojetPrésentation oenojet
Présentation oenojetoenojet
 
Présentation oenojet
Présentation oenojetPrésentation oenojet
Présentation oenojetoenojet
 
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With You
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With YouCollection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With You
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With YouBoutique Onze Paris
 
T2 e2 rodriguez
T2 e2 rodriguezT2 e2 rodriguez
T2 e2 rodriguezGemmaub
 
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie Mihara
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie MiharaCollection Automne-Hiver 2014-15 de Chie Mihara
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie MiharaBoutique Onze Paris
 
H. arbaoui. adhar d uzar
H. arbaoui. adhar d uzarH. arbaoui. adhar d uzar
H. arbaoui. adhar d uzarHussein Arbaoui
 
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKER
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKERCollection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKER
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKERBoutique Onze Paris
 
The hackersmanual 2015
The hackersmanual 2015The hackersmanual 2015
The hackersmanual 2015boubacar fall
 
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINT
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINTTemis Luxid recommande GROUPE ONEPOINT
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINTGroupeONEPOINT
 
Valoriser son expertise grace aux medias sociaux
Valoriser son expertise grace aux medias sociauxValoriser son expertise grace aux medias sociaux
Valoriser son expertise grace aux medias sociauxEsther Wiest
 
Offre Onepoint - Architecture et Urbanisation
Offre Onepoint - Architecture et UrbanisationOffre Onepoint - Architecture et Urbanisation
Offre Onepoint - Architecture et UrbanisationGroupeONEPOINT
 
Offre Onepoint - Conduite du Changement et Transformation
Offre Onepoint - Conduite du Changement et TransformationOffre Onepoint - Conduite du Changement et Transformation
Offre Onepoint - Conduite du Changement et TransformationGroupeONEPOINT
 

En vedette (14)

Présentation oenojet
Présentation oenojetPrésentation oenojet
Présentation oenojet
 
Présentation oenojet
Présentation oenojetPrésentation oenojet
Présentation oenojet
 
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With You
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With YouCollection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With You
Collection Automne-Hiver 2014-15 - In Bed With You
 
T2 e2 rodriguez
T2 e2 rodriguezT2 e2 rodriguez
T2 e2 rodriguez
 
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie Mihara
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie MiharaCollection Automne-Hiver 2014-15 de Chie Mihara
Collection Automne-Hiver 2014-15 de Chie Mihara
 
Questionnaire analysis
Questionnaire analysisQuestionnaire analysis
Questionnaire analysis
 
H. arbaoui. adhar d uzar
H. arbaoui. adhar d uzarH. arbaoui. adhar d uzar
H. arbaoui. adhar d uzar
 
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKER
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKERCollection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKER
Collection Automne-Hiver 2014 FIORENTINI+BAKER
 
The hackersmanual 2015
The hackersmanual 2015The hackersmanual 2015
The hackersmanual 2015
 
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINT
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINTTemis Luxid recommande GROUPE ONEPOINT
Temis Luxid recommande GROUPE ONEPOINT
 
Sartup et spinoff
Sartup et spinoffSartup et spinoff
Sartup et spinoff
 
Valoriser son expertise grace aux medias sociaux
Valoriser son expertise grace aux medias sociauxValoriser son expertise grace aux medias sociaux
Valoriser son expertise grace aux medias sociaux
 
Offre Onepoint - Architecture et Urbanisation
Offre Onepoint - Architecture et UrbanisationOffre Onepoint - Architecture et Urbanisation
Offre Onepoint - Architecture et Urbanisation
 
Offre Onepoint - Conduite du Changement et Transformation
Offre Onepoint - Conduite du Changement et TransformationOffre Onepoint - Conduite du Changement et Transformation
Offre Onepoint - Conduite du Changement et Transformation
 

Sophonisbe

  • 2. 2
  • 4. 4
  • 6. 6 Tamawt n umaru Tadyant-agi tettwaxdem deg unebdu n 1989. Tu$-itt isem-is "Ajenwi n lâahed", tu$al ”Sophonisbe”. Di dujember 2004, tettureqqeâ u teffe$-d, i tikelt tamenzut, s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a (HCA). Deg unebdu n 2013, nu$al $er-s, nules-as akk tira u nerna-yas-d aêric aneggaru (tibratin).
  • 7. 7 « Oui, comme ma mère l’Afrique mille fois Conquise, mais qui demeure immuablement Elle-même... » Taos Amrouche, « Solitude ma mère »
  • 8. 8 Tin$eft1 Tadyant tewwi-d $ef Sophonisbe, yelli-s n Asdrubal, tameîîut n Syphax, agellid n Imasisiliyen, a$ref amazi$. Syphax niqal tu$-it d amdakkel n Rruman. Akken ad t-id twexxer fell-asen, Carthage, ihi, ad tekker tnaseb-it, tefk-as Sophonisbe ; xas akken baba-s yeqqen-as yakan deg-s i Massinissa, agellid n Imasiliyen, u d$a akkenni ara s-ddukklen i Rome u ad tt-nna$en di tmurt n Lispan. Massinissa i tu$ si tama-s d amdakkel n Carthage di teswiât-nni, asmi ara ysell s wayagi, Ad t-yeqreê lêal u ad yegzem assa$en yellan gar-as d Carthage. Rome mi akken ara t-wali di Syphax texûer-it dayen, ad d-tezzi $er Massinissa wa ad tewwet ad t-id terr $ef llemm-is. D$a Massinisa ad yernu $er Scipion, ad yenna$ Syphax, yernu-t, yesse$vel tamana$t-is Cirta. Di Sophonisbe, mi ara tmuqel akken, ad tessuter di Massinissa ya$-itt ne$ yen$-itt wala ad d-te$li gar ifassen n Rruman. D$a Massinissa, yi$ilen Syphax yemmut deg umennu$, ad s-yeddu leb$i u ad yerr fell-as tame$ra d umatu. Maca ayagi ur t-iqebbel ara Scipion i yugaden $ef Massinissa ammar d anda t-tessefra$ Sophonisbe u ad asen-t-id terr d azrem uqelmun am akken texdem yakan d ugellid Syphax. Ad iâeddi ihi yagi-yas wa ad t-iêettem ad yu$al deg wayen akka iga. Massinissa mi ara yeîîilli maççi d ayen d-ifeddu di Sophonisbe, d$a ad iâeddi iceggeâ- as taqerâunt n ssem akken ad teg lêed i lmeêna-s. 1 Tin$eft : Argument.
  • 9. 9
  • 10. 10 Imyurar Syphax, agellid n Numidya. Massinissa, agellid nniven n Numidya. Sophonisbe, yellis n Asdrubal, tameîîut n Syphax. Scipion, asastan n Rome. Taqeddact n Sophonisbe. Akli n Masnsn. Ihellalen. Am$ar azemni. Tagnit di Sirîa, Qsenîina n wass-a, tamana$t n Numidya.
  • 11. 11
  • 12. 12 Asekkir amenzu. Asayes amenzu. Am$ar azemni. Macahu ! Tellem cahu ! Irgazen yekkaten awal Yetturaren tamedyazt At tmedyazt d amawal N ddunit teb$iv ssnat Lmeâna tetta$ awal Ad dergen mazal tekkat
  • 13. 13 Asayes II Ihellalen (Lheffa n yilfan) — D ilfan-nne$ (Kifkif) A lferê-nne$ Ilfan-nne$ Nettagad-iten D$a ma jerêen Glun yes-ne$ Lebêayer-nni Kfant irkel Leâtab-nni Iruê d asfel àçet ternum Tuççêa fiêel Nekkni nennum Nerou wabel Ilfan-nne$ Ifen akk ilfan Cebêen ûeêêan Di tmurt-nne$
  • 14. 14 Tamduct-nni Deg i la nses Tlu$ dayen Kecmen dg-es Swan aman Teqqel i yives Qeyylen tekkan Deg later-ines Ilfan-nne$ Fehmen d aya £ran yerna Ula ay d-wwte$ Ilfan-nne$ Seg wasmi d-necfa Akka i $-d-ufan I ten-id-nufa Deg-sen laman I ak-nenna Wi i ten-isuman Yak aql-a$ da Ilfan-nne$ D nutni i d nutni Rebbi deg yigenni Nutni nnig-ne$
  • 15. 15 Asayes III. Sophonisbe, taqeddact-is. Sophonisbe. Sel a Favma a wletma sel Bqaâlaxir a éérubat Aâdaw fell-ane$ i d-yen$el Am teérut deg tkessart Tikelt-a ixdem-a$ d cc$el Ur cukke$ ad d-negri a tinnat D$a argaz-nni iêeqqa Wissen amek tevra yid-s Yemmut ur yemmut ara Tessegra-t-id deffir-s Ne$ iruê yeooa-yi-d da Ula wi irnun $er $ur-s Aâdaw yewwev-d dayenni Ssefk a tamgervt i lmus Ur di-i$av ur di-nerzi Ar gma s-d-iîîfen afus Lbaz fi nedda ur neb$i I nexdem $ef tmurt drus
  • 16. 16 Xas êemmle$-t tamurt tif-it Nni$-as i wul-iw : err ! D$a am zzayla nenher-it D nnif-is awer tt-yekker Akken ad as-d-tegri tmeddit Carthage ad tezher teâmer Nni$ ad yim$ur yefhem Yin-as ur tevlim ara Xas di tazwara ad yasem èri$ maççi d menwala Ad yeqlileê yessusem Yekk-d sennig tyita Lli-d ul-im ad m-êku$ Mmle$-am tin yevran yid-i A lbavna-w ad am-bru$ Alse$-d i yâeddan fell-i Ma drus a wletma i yettru$ Nna$ i tewâer tayri Sin yirgazen gar-asen Yiwen g wul wayev g leâqel Amek ara sen-ddu$ akken Ul-iw di tlemmast iwêel Yerna i sin d atmaten D weâdaw yeb$a ad tt-yecâel Nni$ i baba qeble$ Ay ansi i teb$u tekk èri$ d am$ar ara a$e$ Ur tufiv ara yi-d-yefk Ula d nekk ula i s-fke$ D igellilen am netta am nekk
  • 17. 17 Asmi yeddi$ i s-nni$ Ad s-rre$ tablavt i wul Nekk d umeâzuz ssali$ Axxam ur a$-yesdukul Yettmekti-d ad d-ttmekti$ Mi $-tu$ d arrac nesmuhbul D Rome i yeb$an akka I $-yerran $er tûeffit Aâdaw-is anga yella Ad t-id nqewwer na$-it Awi-d kan ad s-yebdded da Ad as-yesfunneg targit
  • 18. 18 Taqeddact. Ay axbir i a$ d-iwwven D ugellid amek i tevra D ajedâun-is i yjerrêen Infev-it-id $er lqaâa Deg widenni am igudar Lhedda fell-as d-zzin Ad t-ééu$ren am wakrar Si$ertemt a tulawin ! Nnan ma ur skaddben ara £ef Cirta te$li dayen Ëevru-ten-id $er da tura A ssaddat d iâessasen Rnu rnan nnan-iyi Anwa i dasen-d-yezwaren D aêbib-im n zik-nni A tita deg-ne$ yersen
  • 19. 19 Ni$ ugade$ ad yerr ttar D ccama teooiv deg-s Yezlu-kem zdat umnar Ya$-d lêeq i wul-ines Yewâer webrid n tayri Weâren wuguren i t-yessan Drus i s-yessnen tikli D leqlil i t-id iâeddan
  • 20. 20 Asayes IV. Sophonisbe, imanis. Di lêebs ideg lli$ Yella lexyal-ik Ssarame$ ad n-ff$e$ Ad wali$ udem-ik Di lêebs ideg lli$ Lehna ur a$-tufi Lweqt ittâeddin Amek ara yâeddi Di lêebs ideg lli$ Tiwwura u ttagint A ééher ay sâi$ Anda ddi$ llint Di lêebs ideg lli$ Arruz d ssnasel D acu ara k-ini$ A ééher imqeggel Di lêebs ideg lli$ èélent tirga-yiw Ugint ad aysent Cennunt tuff$a-yiw Di leêêbs ideg lli$ D keçç i ttaâu$ Sani rri$ d udem-ik Amek ara k-ttu$
  • 21. 21 Asayes V. Masnsn, iman-is. Ay ass yufraren ay ass-a Ay ul-iw freê ternuv Tamurt n jeddi d baba Tu$al-ik-id ma ad tettruv Fell-as i nnejla$ nnfi$ D tagmat i d iyi-infan £ef qerru-w amcum rri$ Bdi$ inig d ameéyan Ff$e$ ur xdime$ ara Imi d-ssutre$ lêeq-iw I d-yekkren $ur-i d gma Yennak wagi d ayla-yiw Rou a tamurt ad n-knu$ Ad d-ssudne$ akal-im Si lferê anef-iyi ad ttru$ Tu$alev-iyi-d a cwiîîeê-iw Ay ass yufraren ay ass-a Ay ul-iw freê ternuv S kra nesâedda yâedda D nnuba-k tura ad tezhuv
  • 22. 22 Asekkir II. Asayes I. Sophonisbe, Masnsn. Sophonisbe. Ah ! d keççini… ! Amek tettiliv ? Masnsn. Mi tenniv… La tettwaliv La heddre$ fell-am Ten$a-yi l$iba-m Wali anda d-gri$ Mi tenniv… La tettwaliv Fell-am la cennu$ Äeddi ma ad kem-ttu$ Seg wasmi d-cfi$
  • 23. 23 Mi tenniv… La tettwaliv Mi ruêe$ ttu$-kem Ad d-zzi$ $ur-m Ad kem-id-mmekti$ Mi tenniv… La tettwaliv Di tirga svave$ Deg yisefra xeddme$ Wid i m-d-ttawi$ Mi tenniv… Wiss ma tecfiv £ef lehdur-nni Tenniv ass-nni Ad kem-id-smekti$ Sophonisbe. D acu k-nni$ ? Xas ini-yi-d Ttu$ ay aêbib Smekti-yi-d
  • 24. 24 Masnsn. Tenniv-iyi : Ulac tayri ! D lekdeb irkelli Tu$al am laman- Nni wwin waman Tenniv-iyi : Ulac tayri ! Ass-a ne$ ivelli D tirga n teméi Simi ara tâeddi Tenniv-iyi : Ulac tayri ! Ttu-tt a wlidi D timucuha kan N wid yestufan Tenniv-iyi : Ulac tayri ! Ruê henni-yi Nni$-am : Ten$iv-iyi Susem a tayri !!!
  • 25. 25 Sophonisbe. Sli$ i wayen ad d-issawal Fell-ak i d-bdan awal Ur nqebbel widen ixanen Nnif w’ur das ngi azal Labudda ad s-yebru wakal Acêal mu tevra d yiwen Argaz ur nêezzeb i lmuêal Sseg-s ara d-yezwir ccwal Ad t-wwten wid yettuten Aya a gma ar k-nhu$ cfu Tefkiv lâahed ur tettu Adrum-ik êed ma ad t-yeêqer Kker ma ad teréev asalu S leâtab mebla asteâfu S tid-ik vewwel-as lateô Ur êebbes akud la yleêêu A lhejna ass-en mi aa d-yejbu W’ad d-yerren jeddi ad s-yeêver
  • 26. 26 Ur tettu lbaîel iâeddan D tewwurt i a$-d-réan U$alen-a$-d si tesga Neffe$ axxam i $-d-irebban Neooa-t ibeddel imawlan Nettru ass-a mi d-nemmekta I yevran d wayen ivran Nugem-d si lmeêna am waman Nerwa-tt u $-tectaq ara Bedde$ $ef tizi n tmeddit Wala$ azekka amack-it Wi iêrezn asirem-is ad t-yaf Ad k-ini$ awal ales-it Qqar-it ttâawad-it Alamma yger-d ixulaf Wi iooan talaba n tnaûlit Ad yecbu i$es di tessirt R tesga ad t-êazen i$uraf
  • 27. 27 Masnsn. Win ara yemmten yella Win ara yeddern ulac Am teméin i a$-tevra Tid mu qqaren timeclac Ansi i a$-d-tekka tyita Necba iger nerna alewwac A wihin la ytell$en kan Ta d lêentit ta d tamment A tisselbi ten-yuman Kkren i yilel kerrzen-t Ay asmi fkant iéuran Nbeddel ssmid s takemt
  • 28. 28 Sophonisbe. Zerrâen lxuf d lbaîel Teffe$ lmut d tineqqalin Leqmen lwerd d inijel Am ééerb i tmu$liwin Yal mi ara nekker ad nmuqel D tider$elt ay nedder$el Anida nbedd d tasraft La ttheggin deg tekmamin Ttverriqen di l$ulat La $-tt$izin timevlin Yefti uzaglu $ef sin Sers wa teddmev wihin Rran-a$ imru d azrem Lka$ev icuba r lekfen Leâqel di tselbi itellem Ayagi deg yiderwicen Rran asirem r yilem Armi yuyes ad yessirem Rran ccek di tyemmat Mmis ma d mmis N$an tavat di tavat Rnan tasusmi-s Gren annar di tegmat Wer tufi iman-is R tmucuha n zik rnan-tt Teâdem ussan-is
  • 29. 29 Masnsn. Tiwwura begêent axxam Asemmiv la yeççali Ccer itturar f idekwnan Asirem iddaddac tikli Mi akken yettnerni ittim$ur Ittazzal ye$li yiwwas Mi ye$li yerreé g uzagur Nu$al nettazzal fell-as Axxam iêgen-it îîlam Ala avu la yetteffir Laé $ef yimi n ikufan Deg ulac la d-yettâemmir Tilufa r yiri n lkanun Lêif yeééel di tesga Leêzen yerra-d aqelmun Mebâid i la d-yettavsa Lehwa la tzeggwi g uxxam Adfel yerna-d tigad-is Lweêc ur yeooi amkan Kkes-d $ef ayeg ur iris Lehna tekmec di te$mert Ccwal isseêma abendir Lxiq yurar ti$er$ert Ma d iîij mazal yekkir
  • 30. 30 Sophonisbe. A$-iyi a gma ne$ en$-iyi Imi akkagi i a$-yura Ur yi-ittaooa i wberrani Ddel ur as zmire$ ara (Ma swi$ r $ur-k tibûelt Yerkan)-nni qqaren akken Ur tent-ttaooa ad d-nezhent Sut Rome deg mm yixelxalen Lmut $ef medden irkelli Xerûum d gma ad i yi-ine$ Win d-itturebban yid-i Win d-tefka tmurt-nne$ Aâdaw u k-t-mmale$ ara Ma di $li$-d gar ifassen-is D rreêma ur tt-issin ara Deg-i ixdem rray-is Teériv d acu i a$-yeroan Tessnev tisselbi n Rrum Zzin-d akk yess-i iberdan Snezhen-d deg-i adrum D ixf-ik d yixf n tayri-k D kra nurar zik-nni Ad k-d-ssudne$ avar-ik Ttxil-k ay aêbib qil-iyi
  • 31. 31 Masnsn. (Ad yezzi akin udem-is.) Ay$er d-tu$alev Ruêe$ ttu$-kem Itêaya-d wul-iw Eoo-it ttxil-m Ay$er d-tu$alev Ad yi-d-tesmektiv kan Truêev dayen D acu kem-id yerran Ay$er d-tu$alev Ula i di-tiniv Te$leq tektabt-im Äeddi ma ad tâeddiv
  • 32. 32 (Yawi s wawal…) Ma tettu a tayri Smektay-itt-id I teqsivt-nni Ttawi-yas-tt-id Asmi akken ulac-itt Yenna wul b$i$-tt Jehle$ d amecîuê Afus-a yemsel-itt Wagi yessels-itt Rri$-as rruê T$abev am lexyal Gri$-d weêd-i Am llamba uzal Ur tu$ ur texsi Gar tili d tili Ur tban fell-i Ma vsi$ ne$ ttru$ Gar tayri d tayri Ur yi-iban sani D acu ara m-d-rnu$
  • 33. 33 Sophonisbe. Ad ruêe$ a tamurt Ul-iw ur yeddi Ad ruêe$ a tamurt Ur iban sani Ad ruêe$ a tamurt Igiooi wâaruû Ad ruêe$ a tamurt Uqbel ad nimsus Ad ruêe$ a tamurt Tenîerrev nîerre$ Ad ruêe$ a tamurt Ula i am-xedme$ Ad ruêe$ a tamurt D inig i $-d-ifnan Ad ruêe$ a tamurt Ula wi i kem-iglan
  • 34. 34 Masnsn. Amek ara truêev Sani ara têarev D ayen i $-ifaten I da$ immalen Tikwal am akken Acemma ur ittfat Kra ur ittmettat Mi yexsint tergin Ma tmuqlev akin D acu i d-iqqimen Lweqt ittâeddi Leâmer di$enni Leâmer d lfani Lweqt d lmuêal Tegriv kem… Mi ruêe$ ttu$-kem Ad ya$ lêal Teftiv $ef wacêal
  • 35. 35 Ttxil-m a tayri Ur ttruê ara Qim yid-i Ur yi-ittaooa ara Qim ar nemwanas Ard yali wass U la ggane$ ara Am uferteîîu D win ay cbi$ Kemmi d tiniri Tagrest anebdu Di later-im r$i$ Ijdi iîij d tayri
  • 36. 36 Masnsn. Amzun tu$alev-d Amzun tbedlev aîas Amzun tenniv-d Ar tin xedme$ nedme$-as Amzun tu$alev-d Ar laman-nni d layas Amzun tu$alev-d Tenniv ul-iw d aterras Yettraou-k kecm-d D lfeôê ad yagar fell-as Amzun tu$alev-d Ar tayri-nni-inem d layas Amzun tu$alev-d Yu$al-d kulci g yiwwas Tettruv teqqarev-d Ul-iw tgezmev tasa-s Amzun tu$alev-d Ar ussan-nni d layas
  • 37. 37 Sophonisbe. Ul-iw tzed$ev-t Keçç ad t-id tessuturev A nniyya tmelkev-t Xas u$e$ wayev F tmurt âzizen Ur yi-d-tettûaêev Ma ooi$-k ay afrux F îîejra ubelluv Maççi d menwala Tin if tettrusuv Ata d keççini D acu ara s-teb$uv Ma ooi$-k ay ukyis £ef udem n tmurt-iw Meyyze$ ssali$ Fki$ ccerî-iw Talaba n lêerma-w D tin i d leohaz-iw
  • 38. 38 Asayes II. Ihellalen. Ay akal rundu tettruv Ma drus i yâeddan fell-ak Ur yelli deg-k ma tettuv Ula $er tirga ddant-ak D acu k-mazal ad t-ternuv A rrezg-nne$ anda fell-ak Irgazen wid tt-iêemmlen En$-iten ur s-t-qqaren ara £er daxel ay rran êerqen Nnehta ur tt-id giren ara Irgazen wid tt-iâebden Ma ur tt-urgan u gganen ara Laûel-ik am tecrav ye$man Maççi d lêenni ad yekkes Seg wasmi d-bdan wussan I tt-id wwin deffir-s Sekra n triwa yellan Tara-nne$ a medden weêd-s
  • 39. 39 Asayes III. Am$ar azemni. Amedyaz iger aéeîîa D taqbaylit i yga d ustu Awal izger s lmeâna Iferreq rruê iteddu Wwet ay amedyaz wwet èwer-k kkes-a$-d asefru Wi i s-yennan yemmut lêeq Xas ad inadi fell-as Ula d iîij ad $-yeâreq A win mu teâreq yemma-s In-as i zzit ad te$req Nnan-t-id nettâawad-as
  • 40. 40 Asekkir III. Asayes amenzu. Syphax, Scipion. Scipion. Wali wali wi i d-yusan D agellid s timmad-is Ahaw zi$ egt-as amkan Xas akka meqqer ccan-is Ya êeûra ay ussan-nni Anida-k anida-ten Asmi i k-tu$ d ilelli Am lbaz $ef i$allen £ef yisem-ik êebsen waman Wi ara d-yinin maççi akka Tirrugza nnif d ayen kan S yes-k tzux tferka
  • 41. 41 Ad k-d-rnu$ f ddula-nni Nekk mu d-tezziv aârur-ik Anida-tt tdukli-nni D kra neçça g uxxam-ik Lemmer di heddren yitran Id$a$en lemmer neîqen Ad ak-inin di Lispan Anwa din i k-iêudden Kra din iruê mavi Yewwet ugeffur iâedda £ef teqcict n yivelli Tenniv u kwen-ssine$ ara D$a ihi yelha wakka Muqel tagnit deg d-tegriv I yivulan-ik tura Ruê awi-ten-id mi tenniv In-as ad d-nadin fell-ak Xerûum yiwet n lemêella Tessawalev sâuéégen-ak In-as ad k-êudden tura Di$ netta amzun b$an-ak-tt Ruê yerreé yiwen usennan Ay ageswaê nndin-ak-tt D asfel i a$ k-id fkan
  • 42. 42 Syphax. Ay ass amcum d ass-nni Asmi yu$e$ ti$irdemt Ad tezzi tezzi-d-fell-i Teqqes-i teoo-i-d tisiqest Segmi d-tewwev d a$izi Teqqar-i eoo leêbab-ik Lmerqa ye$li yizi Äiwed ay argaz leêsab-ik Siwa ul-iw ara llumme$ D netta i terwi ûûifa-s Mi s-nni$ a tin xedme$ Yenna-yi sellbe$ fell-as Tekkes-i leêbab d imawlan D kra i yi-xedmen lxir Amek tezdiv d izerman Tenna d wigad-iw axir Tegla ula s weâdaw-iw Tger-iyi-t-id $er tesga Yekcem-d ff$e$ axxam-iw I nnâi-w terra tame$ra
  • 43. 43 Asayes II. Syphax, iman-is. Ay ixf-iw rfed s yixf-ik Ayagi deg yirgazen Ulac lâib di tiréi-k Zdi lqedd-ik $ef sawen Tarkeft in-as tâedda Kunwi ay ivan sgelfet D ilelliyen anda nedda Yir tudert axir nemmet £ef tmurt i $li$ yecbeê Maççi f tukerva i ttwaîîfe$ I wmezruy m’ad yewwet nneê Ad âyu$ ttubedre$ Qerreb-d a lmut wer ttagad Yya-d ad m-gre$ irebbi Mi d tudert ur d-ttâawad Xerûum d rrwaê s ibeddi Ay areé ikeccmen ta$rast Yettwakkes sser f ugellid Yu$al wayla-$ di têerraût Tizizwa ff$emt i webrid
  • 44. 44 Hder ay asefru nîeq Fakk-iten-id ur ttkukru Argaz yettna$ $ef lêeq I wemzabni $ef wacu Ih d nekk d nekkini I wen-issalin tisiwa D dadda-k ay Arumi Xas akka seddu ssnesla Nekkini aql-i ad mmte$ Ma d kenwi cfut fell-i Nekk lule$-d ad d-qqime$ Di kenwi xas nn$et-iyi
  • 45. 45 Asayes III. Sophonisbe, Syphax. Syphax. Sophonisbe muqel-d deg-i Ula ay d-ternuv tigad-im Ma âerqe$-am d nekkini Ih a wletma d argaz-im Maççi $er tuzzma i d-usi$ D ul-im ul’i nexdem ara Ur ifat ad am-t-ini$ Lexyal-im u ggane$ ara Fell-am i ssudne$ azrem I srewte$ tirgin êafi Ula mi akka d ini$em Mazal lemêibba-m deg-i I wul-iw nn$ant tesmin Nni$-as zi$ testafev A wi isâan seg ul-is sin Wi iqquren ad d-yilqiq wayev Jebde$-d ssif-iw muqle$ D udem-im i wala$ deg-s S u$ilif-im ttna$e$ Wiss amek tevra yid-s
  • 46. 46 S yixf-im d yixf n tayri A wletma $urem i txeddmev Ruê nekki teççur-iyi I kem acimi ara temmtev èri$ d tiâdewt n Rum I kem-id yerran $er $ur-i Tayri n tiddas ur tettdum Ayen din akk d lxaîi èri$ weroin di têemmlev Akka i d-ufrare$ $ef ul-im D ul-iw k’i tesseêôaôtev Mazal-it di loerra-yim Sophonisbe. Ussan iâeddan âeddan A lukan ad d-u$alen Ad s-d-alse$ i wayen ivran Ur d-kki$ ansi nniven Lfayda n wawal d ta Tallit d-sâedda$ yid-ek Ini$ ur s-ndime$ ara Yak ur sewqe$ deffir-ek Tu$ev taluft-iw u$e$-k Tayri terna-d sufella Di ddunit-iw ni$ cerke$-k Ooi$-d ula d dderya
  • 47. 47 Awal-agi beddel awal Ayen yevran yak yevra Tamu$li s ayen d-mazal Lemmer di $-yelli uzekka Maâni ulac u$ilif Ula wi izwiren zdat-ek Keçç ruê ay adrar n nnif Nekk aql-iyi-n deffir-ek
  • 48. 48 Asekkir IV. Asayes amenzu. Scipion, Masnsn. Scipion. D acu akka sli$ ini-yi Ruê ay abeêri meqqrev D tidet tzewoev akkagi Yernu anita i tu$ev ! Buh ay amdakel buh buh Waqila yeffe$-ik leâqel In-as i wul-ik ttfuh Atayen yeb$a ad k-yesfel Anda-t deg-k urgaz-nni Yebdan tem$er d amecîuê I tmeddit i teg tizi Ur neqbil tirrugza ad truê D lebda yeîîef iman-is In-as ad teêren tnefsit Yettarra-tent $er wul-is Wala ad yeoo si teqbaylit
  • 49. 49 Nnif tessnev azal-is Maççi d nekk ara k-yemmlen Tayri-yagi g umviq-is Ur tufiv wi k-iêettmen Ruê teqqimev d yiman-ik Teérev ma yecbeê waya Ayen d-tessasev i yiri-k Nekk cfu u stehza$ ara Syphax irreé dayenni D Rome i yesâa lexûem Sekra i d-iooa irkelli Tura d ayla-$ ad t-neddem S netta s tmeîîut-is D tmurt-nni ideg yeêkem Rnu-d ula d a$ref-is Wi ittalasen ad d-iqeddem D$a i tgellidt-agi Wi tt-illan ma di tceffuv Tettuv wi d baba-s âni Ne$ tura dayen tettuv D nettat akk kra da I yegren i$es gar-ane$ Wigi d lehdur n tsumta Tetti-d argaz fell-ane$
  • 50. 50 D$a anef-as tura ad tsellek Tsellek aqdim d umaynut Aâejmi n Rome ad tt-yeârek Ar temmet s yir lmut I tikelt taneggarut £urek ay aêbib i txeddmev £ef ul-ik mdel tawwurt Ma ulac ad yames tamsev
  • 51. 51 Masnsn. Lemmer d wayev ma s-ssle$ Maççi di lehdur i nxuû Imi d keçç ad ssusme$ Ayen ara d-tiniv drus Ulêal txedmev-tt yagi Terriv i flan tameîîut Akka i d tirrugza a lwali D iêiqel d-teooa tsekkurt Yerreé-n weâdaw tâetqev-t Tenniv ar nnif ala Tezwarev ul-ik tennu$ev-t Ay izem d-teooa tsedda Tenniv lêerma telha Ad nenna$ kan akken ilaq Maççi di teégi ay nella A lhiba lbaz aremmaq
  • 52. 52 Maca … Kkes a$ilif wer ttagad Te$liv-v deg udrar n nnif D lâez hatat ilmendad Ur i-t-temmalev ay uvrif Lasmaê i yir tawenza I d-ye$lin gar yiâdawen Ma di d tudert ay teb$a Ilaq ad tefren yiwen Yegra-d a tagi ay tenniv Uyse$-tt asmi di yi-truê Kkes a$ilif tethenniv Alma d asmi aa yeffe$ rruê Ma rri$ tame$ra fell-as Maççi d zzhu i a$-d-ifnan Di leb$i kan ddi$-as èri$ tsedda i tt-yeroan Maâni ur tfehmev ara Taqbaylit ééeg ssendu Ruê ur a$-temmlev ara Win k-iêemmlen ad k-yesru !
  • 53. 53 Asayes II. Masnsn, iman-is. A ru ay ul-iw fell-i Ne$ anef-iyi ad ru$ fell-ak Fiêel nni$-ak tenniv-i A tesrugmutev sli$-a$ A ru ay ul-iw fell-i Tt$ave$ la tett$avev D lqebla n teméi-k te$li Sani$er ara teééallev A ru ay ul-iw fell-i Di nekk d lâib ad ttru$ Ad s-inin terna-t tayri Ay asmi nt-tu$ ur tsu$ ! A ru ay ul-iw fell-i Xerûum d keçç d amwanes Aql-a$ nebzeg wer neksi Ur nemzil ur nemmurves
  • 54. 54 Asayes III. Ihellalen. D nekkni i d-yesse$valen iv D nekkni i d-yessalayen ass D nekkni i yecban lêiv D nekkni i yecban llsas D nekkni i yekkaten awal I la ssusumen warrac D nekkni i yekkaten uzzal D nekkni i yesraw wulac D nekkni i n tizi n litta D nekkni i n tizi n îîiq D nekkni i n tizi n lehna D nekkni i n tizi yi$erriq D nekkni i d arraw n tmurt Nekkni i d amayeg ufella D nekkni i yecban tawwurt D nekkni i yecban tasga
  • 55. 55 Asayes IV. Masnsn, akli. Msnsn. Ruê ay axudi heggi-d Heggi-d êellej$ar-nni Awi-yas-t i Sophonisbe Ternuv-as tabrat-agi Ha $urek efk-as-t s tuffra Tinv-as ur yezmir ad d-yas A wer nelhi d tiyita I yelhan d ssmaê in-as Asayes V. Sophonisbe, akli. Akli. Ax a lalla ttucegâe$-d Si $ur Sidi-w i d-kki$ £er $ur-m aql-i ssawve$-d Steqsi-yi-d ad m-ini$
  • 56. 56 Am m-ini$ d acu ad m-ini$ A kra yezzan ur yettru Armi d ass-agi ay éri$ Azal-im ay asaru Ata wacu yi-d-yewwin Yerna-yam-d tabrat-a La m-yeqqar Sidi ax-tt-in Rebbi irad tuzzma tekfa Sophonisbe. I netta anda yella Ayen akka ur d-innunnet Ccedha$-t u zmire$ ara A wi iéran udem-is yemmet Sophonisbe (ad d-t$er.) Attayen tebrat-agi A wletma d taneggarut Xas ar nekkini ayes-iyi Ulamek i m-nekke$ tawwurt Lâahed amenzu yerreé Ma d wis sin îîfe$ deg-s In-as ul-iw am fareé Ayes-it ay imelli-ines
  • 57. 57 In-as ax tarzeft-agi Ugade$ a wletma ad neênet Ibeddi bedde$ ass-agi Am kemmini zzman fayet £ef tmurt tefkiv teméi-m Wala ad tt-yennal weâdaw Ma teqqimev d yiman-im Ula nekk ass-a d nnuba-w Ula d nekk $ef tmurt-iw Menna$ a wletma tfehmev Dayen maççi deg ufus-iw Ur tektibev ur tkettbev Lemmer di s-yehwi i lmektub Tili si zik i nemlal A tazart ittin d aêbub Ay ixf-iw d acu d-mazal Tayri-nne$ d tagi i d nettat Nefka-tt d asfel i tsertit Nettmettat ur tettmettat Tennak d acu d ddunit A wletma awal efk-iyi-t Aêbib nnan am teâkemt Anida teâyiv sers-it D akessar ne$ d tasawent
  • 58. 58 Sophonisbe. Ini-as tarzeft-ik îîfe$-tt Ma ala aya i gar ifassen-is Ula ma réaget qeble$-tt Mi d-tekka si tama-yis Ini-as ulac u$ilif Yessefk umayeg i tyita Tame$ra ne$ nnâi kifkif Mi d fell-a$ akka i yura Ini-as ayen akka ur d-terziv Xerûum d udem-ik nwali-t Ad ruêe$ wer di-tenniv Awal-ni if tebna ddunit Ini-as i lbaz aremmaq Ula i ylum deg yiman-is Nekk yid-s yak nemsewwaq Yal ta$awsa s wazal-is Yal ta$awsa s ssuma-s Ini-as baîel $er t$irdemt I $-d-tewwi nedma fell-as Wi ib$an ad yidir yemmet !
  • 59. 59 Asekkir V Asayes I. Masnsn, iman-is. Masnsn. Tayri-nne$... Tekker-d am ujeooig Acemma ur tt-ixuû Txuûû-itt tefsut Tayri-nne$... Tekker-d tettinig Seg ufus $er ufus Alarmi temmut Tayri-nne$... Fell-as ad tenwer Tenêaf d tileméit Tini ad im$ure$ Tayri-nne$... Tekker tafejrit Tesker tameddit Tekk tawwurt teffe$
  • 60. 60 Tayri-nne$... Ur terni deffir teméi Tu$al am tirgit Lhedda texsi Tayri-nne$... Tger i dunnit irebbi Tu$al am targit Tu$al-d irkelli (Tsew ssem.)
  • 61. 61 Asayes II. Masnsn, Sophonisbe. (Tettmettat gar ifassen-is Netta la yteddu yeéri-s.) Masnsn. Tusiv-d ssusme$ Truêev ssusme$ Imi ara d-neîqe$ D acu ara d-ini$ Mm$i$-d qqure$ Valle$-d u$ale$ Imi ara im$ure$ Anef ad ggani$ Ad ggani$ tawwurt Ahat ad kem-id tefk D kemmini i d tasarut Afus-is d nekk Tusiv-d ssusme$ Truêev ssusme$ Imi ara d-neîqe$ D acu ara d-ini$ Mm$i$-d qqure$ Valle$-d u$ale$ Imi ara im$ure$ Anef ad sâeddi$ Ad sâeddi$ idurar Ad d-$lin fell-i Gar usawen d ukessar Tizi d kemmini
  • 62. 62 Tusiv-d ssusme$ Truêev ssusme$ Imi ara d-neîqe$ D acu ara d-ini$ Mm$i$-d qqure$ Valle$-d u$ale$ Imi ara im$ure$ Anef ad d-mmekti$ Ad d-mmekti$ i yâeddan Tbeâdev fell-i Ad d-mmekti$ i d-yernan Kem baqi akkenni Tusiv-d ssusme$ Truêev ssusme$ Imi ur d-nîiqe$ D acu d-ssali$ Mm$i$-d qqure$ Valle$-d u$ale$ Imi ara ssusme$ Anef-iyi ad d-ini$ : Sophonisbe. D acu ara d-tiniv ?
  • 63. 63 Masnsn. B$i$ ad m-êku$ U kem-ufi$ ara B$i$ ad kem-argu$ U la ggane$ ara Anida ara ddu$ Si tayri am ta £ef acu ay nennu$ Ur wala$ ara Nni$ ad kem-ttu$ Lexyal-m ata-ya Yufa-yi-d ttru$ Akken i di yi-iooa Mmlalen ivudan deg ufus-iw Nekk yid-m ur nemlal ara Dduklen sin deg ul-iw Nekk yid-m ur neddukel ara Sophonisbe. Ma têemmlev-iyi ?
  • 64. 64 Masnsn. Tusiv-d kan Issenîi lferê-iw Ufi$ iman-iw Kkren ivudan D tira ay bdan Truêev kan U$alen a êettben ussan Tusiv-d kan Attan tu$ teméi-w Iwwet ikker ééher-iw Ruêen i$eblan D$a rnan wurfan Truêev kan Atna-ya zzin-d akken llan Tusiv-d kan Mmlale$ d wul-iw Tejjuooeg tayri-w Ur d-igri u$ilif Iquc akk lêif Truêev kan Iâawed asenîi am lexrif I kemmini ? Sophonisbe. èer keççini… !
  • 65. 65 Masnsn. Tin b$u$ ssne$-tt Lamççi am kemmini Kemmini iman-im Ulac lemtel-im Kemmini d tayri mi ara tâellem Kemmini d ûûut-im D sser-im D kulci-yim Kemmini d tayri mi ara teqdem Tin b$u$ êemmle$-tt Lamççi am kemmini Kemmini weêd-m Ulac sennig-m Kemmini d tayri mi ara trekkem Kemmini ulac am kem Ulac deg udem Ulac deg yisem Kemmini d tayri mi ara tessusem Tin b$u$ vegâe$-tt Lamççi am kemmini Kemmini ala kem Anta ur nettasem Kemmini d tayri mi ara d-tezvem Kemmini wi ib$un yerûem Tissent s$ur-m Isefra yes-sem Kemmini d tayri mi ara tsellem
  • 66. 66 Asayes III. Ihellalen. Ata-ya ata-ya wavu Ata-ya yekka-d tizi La yetteffir icennu Wexret-as ad iâeddi Ata-ya ata-ya wavu Ixav tamurt irkelli Ata-ya ata-ya wavu Yekka-d timura n medden Selt-as i la yettuvu Ixlef-d a$ebbar s allen Ata-ya ata-ya wavu Yusa-d ad yeglu yes-wen Ata-ya ata-ya wavu Yekka-d sennig n lkanun La yesgerwiê irennu Ëbes-it-id ay aâeggun Ata-ya ata-ya wavu Ur vmine$ i d-iteddun
  • 67. 67 Asayes IV. Am$ar azemni. Macahu tellem cahu Taqbaylit ayen i k-nnan Iwa$ezniwen usefru Lmeâna anda u tt-walan Lâebd ittas-d ittruêu Ar awal ittas-d kan Amedyaz ikker r lebni Wi ixaqen irfed acewwiq Deg wawalen la ysenni La yettâawad yettêeqqiq Mi t-steqsa$ yenna-yi Taqbaylit tett$acca îîiq Ifûiêen asif d amsaâef Ad s-tiniv ulac deg-s Netta zi$ ar k-id iîîef I yruêen di tsusmi-ynes Anef iwbujad iskwefkwef Ayen din akk d asmusses
  • 68. 68
  • 70. 70
  • 71. 71 Mêemmalen seg wasmi llan meééiyit. Wwin-tt akken armi d asmi meqqrit. Ma teqqarev ivudan n ufus, nutni akter. lêaûun ulac win ur ten-nessin, meééi meqqer. Niqal mmyexvaben akk ya. Melmi kan, tu$-it ittaru-yas tibratin. Atenta kra seg-sent :
  • 73. 73
  • 74. 74 Yennayer 215 S.S.Ä Attan tusa-d Tayri d tmucuha-s d aêric Nettat d wayev Terna-d azgen di leâmer-iw I mi ara thedder ... Amzun d ass mi ara d-yali Tettu$al-d deg wawal-iw I mi ara tessusem... Amzun d iv mi ara d-ye$li Yiwen yiîij ay yellan Wayev d kemmini Tettâayar iîij Tessekreh i tizzya-s lemri Tettâayar irrij Tessa$ uvan irkelli Anwa ur tt-nettêemmil Iîij d wayyur di sin Nettat iman-is
  • 75. 75 Me$res, 215 S.S.Ä Tayri-m tewwi-yi Hemmle$ am tagut Tayri-m tesru-yi Tessken-iyi lmut Tayri-m d asennan Nekk ul-iw êafi Tayri-m d iberdan Sseâreqn-iyi Tayri-m ay telha Ay tess$er deg-i Tayri-m ay ter$a Ay d-teooa a ccwami Tayri-m d ddunit Nekk u d-lule$ ara Tayri-m d targit Ur nesgan ara Tayri-m am lehwa- Nni tarqaqant Ur as-faqe$ ara Bezge$ s tawant Tayri-m d loennet Kulci yella deg-s Tayri-m d laxert D ajajiê n tmes
  • 76. 76 Magu 215 S.S.Ä Ma kfant-i tirga Yiwet-im ad tili Ma tegra tnafa Ëûu i kemmini Fell-am ul yeêfa Tesseêfa-t tayri Fell-am ul yufa Yufa i yettnadi Ma kfan-i lehdur Ttre$ tasusmi Ula ma d lbur Lêeq-im ad yili Fell-am ul yeççur Ur t-ilêiq yimi Fell-am ul yeqqur Ur t-telêiq tayri
  • 77. 77 £uct 215 S.S.Ä Yif-itt yiv Anda ur telliv D kem i d itri ur yewwi igenni D kem i d udem yugaren allen D kem ur d-nlul nekk $ile$ d kemmini D kem ur nemmut nekk $ile$ dayenni D kem ur neroi nekk $ile$ teroiv-iyi D kem ur nfut nekk $ile$ teooiv-iyi D kem ur âqile$ nekk $ile$ ssne$-kem D kem ur ssine$ nekk $ile$ ttu$-kem £ef udem n uglim-im teééu$... Teééu$... Ayen i mu semma$ nekk later Maâni kra din... Yu$al ssin
  • 78. 78 Yennayer 214 S.S.Ä Nekk ôwi$ deg-m tavsa Teqqimev kan Tbeddelv-iyi Nekk ôwi$ deg-i tavsa Qqime$ kan deg yiwet-nni Nekk ôwi$ deg-ne$ tavsa Anwa ur nevsi ara Kkes-d ula d kemmini Yu$al usefru d wayev Seg wasmi truêev D nekk d anadi fell-am Ttargu$-kem tikwal Tmeqqiv-d deg uzzal Alama s wawal I la kwen-ferqe$ Ttargu$-kem tikwal Tmeqqiv-d deg wawal Alama s wuzzal I la kem-âeqle$
  • 79. 79 Yebrir 214 S.S.Ä Tikwal... Akken ad kem-id mmekti$ Regwle$ $ef medden Regwle$ fell-asen Weêdi i tt$imi$ Mi d-gri$ weêdi Miga ad bdu$... Ad âerve$ ad d-îîfe$ Udem-im Üûut-im Lheffa-m Ula d rriêa-m Ulac Ittargu wayyur tafukt ! Uêeq kra $-icerken D kra $-iferqen Uêeq ul-iw i d-iruêen Ad s-teffungev ad yu$al Uêeq kra yfaten D kra d-yeqqimen Uêeq afus i kem-ikettben Ittcerrig-ikem tikwal Uêeq amayeg ufella Necba di tmurt-a Uêeq ass-en d wass-a Ar ul-iw deg-m i t-mazal
  • 80. 80 Yulyu 214 S.S.Ä Ddunit ma tella tayev D kemmini Iîijj d win tifev Xas ad yexsi Yu$al lxiq d askikev Mi ara kem-iwali Tegra-d tyerza n lka$ev D kemmini Targit ma tella tayev D kemmini Tayri fell-am ay telmed Selmed-iyi Tayri fell-am ay telqev Selqev-iyi Tegra-d tyerza n lka$ev D kemmini
  • 81. 81 Tuber 214 S.S.Ä Yal asefru d kemmini Kemmini d asefru-ynu Ssne$-kem tessnev-iyi Am tmes lakked usafu Ass-a ad m-ini$ semmeê-iyi Fell-am awal ma yteddu Ula ma êki$-d a tayri Ur yeéri êed $ef wacu Yal awal d kemmini Kemmini d awal-inu Tvaq ddunit yess-i Yeb$a wul ad am-yeêku D idlisen kan akkenni Ad m-n-iqqar kem ttaru Xas ad nt-taruv a tayri Ur yeéri êed $ef wacu Yal adlis d kemmini Kemmini d adlis-inu Ssne$-kem tessnev-iyi Am lka$ev akked yimru Ass-a ad m-ini$ dayenni Awal fell-am ad yekfu Xas ssusme$ a tayri Ur yeéri êed $ef wacu
  • 82. 82 Dujember 214 S.S.Ä Anda teddiv Anda d-tegriv Asmi telliv Ulac ajeooig ur neftiê Ifreê yiîij yepmerriê Inîeq wul i kem-iccedhan D acu i yettmenni Ahat d tayri-m t-irêan Ne$ aha d kem mavi Ahat d ass-nni Seg ussan i $-d-iqqimen Akka d asawen Nekk yid-m... Tugi tayri !
  • 83. 83 Yebrir 213 S.S.Ä Rnan-d wussan $ef wiyav Armi ttu$ lexyal-inem Yu$al wul-iw d asemmav Ig yella akka i yrekkem Tayri ad am-tt-mmle$ D iv mi ara d-yeûbeê Akken truê targit D$a kem tejbiv-d Times tasusamt Zi$ tewwev r yi$es Tâedda-d tagut £ile$ d kemmini Ata-ya lexrif Wi ara $-ikerrzen Ulawen-nni-nne$ D tayuga mmuten
  • 84. 84 Yebrir 213 S.S.Ä Amzun d kem i d-yusan Turiv i m-yehwan Tenniv akka i di yi-ihwa Amzun d kem i d-yusan Tenîelv allen-iw deg waman Tiqit ur tt-ctaqe$ ara Amzun d kem i d-yusan Tleqvev akk itran Itri u yi-t-id teooiv ara Amzun d kem i d-yusan Ivra wayen ivran Tkemmlev ur d-teêbisev ara
  • 85. 85 Magu 213 S.S.Ä Ur yi-ittaooa ara Ugade$ ad d-gri$ weêd-i Ur nemmu$ ara Yid-m ay u$e$ tanumi Ur yi-ittaooa ara Atta tmurt ata igenni Beîîu ulamek ara A tin âzizen fell-i Ur yi-ittaooa ara Fell-am ur sebbre$ teériv Ur dmi$ ara Maççi akkagi i di-tenniv Ur yi-ittaooa ara Am tili-m i di-terriv Yak u lli$ ara A tayri-w anda ur telliv Ur yi-ittaooa ara Aîas i d-nelêa akkenni U d-mazal ara Meêsub newwev dayenni Ur yi-ittaooa ara Teqqimev-iyi-d kemmini Ma terniv tura Amek ara tevru yid-i
  • 86. 86 Yulyu 213 S.S.Ä èôi$ ad y-teooev Am tmes iooa dduxxan Deg-i ur tecliâev Aêaruq n win yer$an èôi$ ad y-teooev Maççi $ur-i d-tettedduv Imi y-d-temlalev Tenniv-as ad testeâfuv èôi$ ad y-teooev Ad d-gri$ nekk d wul-iw Am asmi d-tewwvev I d-izaden d lemêayen-iw èôi$ ad y-teooev Kem âziz lweqt-inem Kker ma ad truêev Semmeê-iyi ma âeîle$-kem
  • 87. 87 Nunember 213 S.S.Ä D ul-iw i kem-id yemmektan D ul-iw maççi d nekkini Xas akka âeddan wussan R $ur-i amzun d ivelli R $ur-i amzun d ivelli Asmi nettdukul akken Cfi$-as tenniv-iyi Ala lmut i $-izemren Taggara teooiv-iyi D ulac i a$-iferqen D ulac i a$-iferqen Anida-ten lehdur-im Inzef wul i kem-iêemmlen Tessenzef-it l$iba-yim Öwi$ akessar d usawen Öwi$-tent di loerra-yim
  • 88. 88 Furar 212 S.S.Ä Yu$al-iyi-d wul fell-am Yu$al yi$es d agergis Yu$al lqut d aréagan Kem baqi ur d-tu$alev Yu$al-iyi-d wul fell-am Yu$al yeéri-w s-imeîîi-s U$alen idammen d aman Kem baqi ur d-tu$alev Yu$al-iyi-d wul fell-am Yu$al yixf-iw am yilis Yu$al wul-iw d i$essan Kem baqi ur d-tu$alev Yu$al-iyi-d wul fell-am Yu$al kulci s-amviq-is Yu$al leêrir d asennan Kem baqi ur d-tu$alev
  • 89. 89 Yebrir 212 S.S.Ä Tenniv ma txemmev asefru Llan wid a yxemmen kter Fell-i ma truv abandu Llan wid a yrun lebêer Akka i d nekk i d tayri-inu Ar lehdur w’ib$un yehder Asmi nemlal ay éri$ Ay éri$ ur tektibev D leb$i kan ay s-ddi$ I wul-iw yugin tayev Ass-a nekk yid-m ar s-ini$ Rwu rray-ik tuklalev èri$ teb$iv ad truêev Xas ruê ulac u$ilif D lêeq-im ad textirev Gar teslent d wes$ersif Regwle$ la y-d-îîafarev I s-tenna ccetwa i lexrif
  • 90. 90 Menna$-am lehna n kullas Menna$ ad tafev iman-im Awer txaqev ula yiwwas Siwa zzhu di ddunit-im Fell-am ul-iw d aâessas Yerwu-tent deg umviq-im Ur am-qqare$ ad tnedmev Ahat ur tevlimev ara Ahat si llhem tmenâev Ahat ur am-laqe$ ara Lxir ara yi-terrev Ttu-yi u y-d-ttmekti ara
  • 91. 91 £uct 212 S.S.Ä Ttu$-am udem-im amek-it Ttu$-t ad m-neqqar Ttu$-t a tayri mel-iyi-t Fekker-iyi-d meqqar Dli$ $ef ul-iw ufi$-t Yuli-t u$ebbar Ufi$ a$ebbar yuli-t Yu$al d a$urar Dli$ $ef ul-iw ufi$-t Temdel-as tewwurt Annect-a deg-s ulac-it Isfillit i lmut Sani s-tu$alev a ddunit D wasmi ittkuffut Kra din yekka am targit Yufrar am tagut Ddunit d tizza Tizi-m a tayri tâedda A ruê di lehna Tanfev i kra nesâedda
  • 92. 92 Tuber 212 S.S.Ä Deg sin i tt-nebda Gri$-d weêd-i Ur s-zmire$ ara U$al-d a tayri U$al-d a tayri Uma di tnafa Leâmer yettâeddi D acu nesâedda Deg sin i tt-nebna Aéru $ef wayev Ur tfuk ara Asmi tt-thuddev Asmi tt-thuddev D acu yi-d-yegran Gran-i-d wussan Lukan ad teérev Deg sin i tt-neééa Zi$ kem ad truêev Cfi$ am ass-a Asmi tt-tqelâev Asmi tt-tqelâev Tenniv yehwa-yi èéi$-tt i wayev Maççi i keccini
  • 93. 93 Deg sin i tt-nura Weêd-m i tt-te$riv Tekkiv di tme$ra N wasmi tt-ten$iv N wasmi tt-ten$iv Nekk u ttu$ ara Nekk u kki$ ara Weêd-m i tt-tekfiv
  • 94. 94 Yennayer 211 S.S.Ä Ur mazal ara Ad hedre$ fell-am Tu$ac isefra Yak tewwiv ayla-m Tayri dayenni Tâedda nnuba-m Iîij mi ye$li Rnu-t $er îîlam Tbeddel twerqet Ibeddel lawan Ivelli d times Ass-a d dduxxan Tayri dayenni Ooan-i wussan Times mi texsi Rnu-tt $er waman Äedda$-d i tizi-m Aql-i $ef tayev Tekfa ddula-yim Xas ad d-tu$alev Tayri dayenni Xas ruê ad truêev Awal mi yewwi Rnu-t $ lka$ev
  • 95. 95 Furar 211 S.S.Ä Sekra n tin wala$ Ad kem-id mmekti$ Zi$ sekra nuda$ D kem i ttnadi$ Armi i am-âedda$ I kem-id-ttmenni$ Amek akken tura Ur d-teooiv deg-i Ruê a lemêibba Ggulle$ ass-nni Nekk yid-m alamma Tefreq-a$ tayri Ma cbi$ imelli Tecbiv afareé Teûâeb tdukli Alama nerreé
  • 96. 96 Magu 211 S.S.Ä Qqiment-i-d tebôatin-im D awal-im mi ara yeîîes D acu d-rebêe$ di later-im Siwa a$bel-iw weêd-s Yeqqim-iyi-d lexyal-im La tettawi$ d amwanes Kra iruê kra yeqqim Am yi$ed deffir tmes Teqqim-iyi-d targit-im Ttu$ale$-d $er $ur-s Teqqim-iyi-d tayri-yim La leqme$ deg tara-ynes Teqqim-iyi-d teqsivt-im A tin iketben tekkes Iqqim-iyi-d waîîan-im Nekk ûaêe$-as-d d ayla-ynes
  • 97. 97 Tuber 211 S.S.Ä Mazal-iyi ttqellibe$ Fell-am ahat ad kem-aâu$ Nuda$ ad kem-id mlile$ Ula di tirga ttargu$ Nuda$ armi dayen uyse$ Zzi$-d i l$iba-m ttru$ Ib$a wul ad kem-immeslay Izlu-yam-d akk imetman Mazal-t ad kem-id ittmektay Yusa-d am win yenne$nan Wiyyam lweqt ittâedday Di leâmer d acu i yellan Ma la yi-d-tsellev err-iyi-d Axi ini-yi-d henni-yi Ma ur teskiddibev ini-yi-d Melmi ara d-tezziv $ur-i Kem truêev nekk gri$-d Am ureqqas ma aa ytezzi Ivelli bedde$ i wemkan I wemkan deg i kem-ssne$ D abrid kan i di yi-ifkan Nni$-as ar t-id ddehme$ Rri$-d ul-iw d iceqfan Am lkas i as-serrêe$
  • 98. 98 Ufi$-n akken nett$imi Mazal later-im $ef teéra Sanda valle$ d kemmini Lexyal-im ala netta Ya êeûra ay ussan-nni Amzun ur âeddan ara Am teméi i d-tessawvev Am nettat i di-teooiv Am ifeîîiwej i tnesrev Ur éri$ ansi tekkiv èri$ ala akken truêev Maççi d lêal ad d-tezziv Anwa ara steqsi$ fell-am Wa yi-d yawin lexbar-im Am win ittnadin i îîlam Icâel allen-is ne$ yeqqim Teqqim-iy-id l$iba-m Ad tt-rwu$ deg umviq-im Menna$ a w’i kem-id yerran Xerûum d lhedda lâali Iêreq wul i kem-iccedhan Ittru la kem-id yettmekti Äyan ttâeddin wussan Lemêibba-m tugi ad tâeddi Yuyes wul ad s-d-tu$alev Yu$al iserreê i wawal Ittu seg wasmi t$abev Ad yayes ume$bun d uzzal Äni s ayyur i truêev Yevêa-d ibâed-am lêal
  • 99. 99 Yennayer 210 S.S.Ä Vegre$ afus-iw $er îîlam Anida-kem A yewwet-d wul-iw fell-am Ulac-ikem F imepi ttnusu$ Ttargu$ ttru$ Ttru$ la ttnadi$ Anida telliv Aql-iyi xaqe$ Meêsub mmute$ Aql-iyi ttlawi$ Ayen di-d teooiv Ttdekkire$ isem-im Tefée$ di tayri-m Ëerqe$ i m-nni$ Anida teddiv Tasusmi lheffat Ala ul-iw ikkat La kem-id-ttmekti$ Anida d-tegriv
  • 100. 100 Me$res 210 S.S.Ä Tiydert n teméin F i zzint twevfin Zzi$-d i tili-m ! Taxxamt n uâruû I$san ufeqqus Ttawi$ tayri-m ! Aql-a$ di yebrir Meskwer yettdeggir Ccedha$ udem-im ! Azger yesrugmut Awi-yi-d tatut Wagi d lexyal-im ! Uraw n tirga Ar temmed tnafa Wagi d ûûut-im ! Jjiê afriwen Ay iberriqen Tvul l$iba-m !
  • 101. 101 Notice biographique Ilul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubirett). Lêusin Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n tmedyazt anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n tmedyazt Si Muêend U Mêend, i d-yellan deg unebdu n 1989 di Äin n lêemmam lakked tfaska n tmedyazt n Bgayet anida d-yella d inebgi n lêerma. Am akken i d-yella di$en d inebgi, i ssnat n tikal, n tedwilt “Imru d Usefru” n Rabeê Gerruj di Rradyu tissnat. Di Decembre 2004, yessufe$-d adlis-is amenzu (Sophonisbe, tadyant tudyizt) s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a. Couverture : Nicolas Régnier, La Mort de Sophonisbe. Londres, Matthiesten Gallery. arbaouihussein@yahoo.fr