2. Verloop van actieonderzoek 1. Exploratie 2. Experimenteren en beschrijven 3. Veralgemenen en methode formuleren 4. Verspreiden 5. Toepassen en toe-eigenen 6. Evalueren, leren en aanpassen ATOL Boîte de Boisot
3. Keuze van thema en partners Vanuit empowermentvisie : avoir, savoir, vouloir, pouvoir « AVOIR »: economische versterking als hefboom voor empowerment Als bijdrage aan strijd tegen armoede Met partners in Benin, Congo, Mali, Niger en Senegal Dienstverlenende organisaties (ngo’s) en ledenorganisaties (federaties) ATOL
4. Verloop van ateliers IESS ATOL Eerste atelier : verkennen van thema met input vanuit ervaringen van partners en ATOL Aanreiken van een eerste referentiekader: componenten Volgende ateliers Delen van kennis vanuit praktijk van de participanten Uitdiepen van één of meerdere componenten Bezoek aan een IESS Nieuwe engagementen / planning Evaluatie Uitgangspunt : vertrekken van de kennis en ervaringen van deelne(e)m(st)ers – momenten van delen en creëren
5. Schema van begeleiding ONG Structures d’accompagnement Femmes Hommes Paysans Artisans Producteurs Atelier ESS Résultats : une meilleure façon d’accompagner les groupes cibles Résultats : une meilleure façon de produire, d’être organisé, d’augmentation de revenus, de disponibilité de services sociaux ATOL
7. Evolutie van het referentiekader:L’ « Œuf » Groep in Niger en Mali Sociale en economische acties als één geheel en link met de context ATOL
8. Evolutie van hetreferentiekader« La case de l’ESS » Groep in Senegal : Evolutie van begeleiding Volgorde van componenten Transversale thema’s ATOL
9. Rooster voor begeleiding in functie van de maturiteit van een IESS De aard van steun in functie van de graad van maturiteit Laat toe om prioriteiten te stellen wat betreft de domeinen van begeleiding Hoe zijn de verschillende componenten omschreven en welke vormen de fundamenten, de steunpunten (muren) en het dak (bescherming)? Schema om het engagement van elke organisatie op het einde van het atelier in te plaatsen Getest in Benin en Senegal ATOL
11. Matrice Intégrée des capacités d’accompagnement « MICA » Opgesteld op basis van de presentaties van de ervaringen Voor elk van de componenten aangeven welke de aandachtspunten zijn, welke kennis en capaciteiten de begeleidende organisaties nodig hebben Draagt bij tot een globale aanpak, dwz werken op alle aspecten Belangrijk ! Link tussen de verschillende componenten voor een begeleiding van duurzame initiatieven van Sociale en Solidaire Economie ATOL
13. VOORSTELLING 7 COMPONENTEN VAN REFERENTIEKADER 1. Ketenaanpak : Lisette Genderaanpak : Lisette Bedrijfsmatige aanpak : Laure Relaties met lokale overheden: Patrick Economische alfabetisatie : Lisette Democratische cultuur : Patrick Organisatiebeheer : Laure Verder vindt u per component reeds enkele elementen. Deze worden op dit moment nog verder bestudeerd/uitgetest. ATOL
14. 1.1 Ketenaanpak ATOL ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE De productie-eenheden bekijken in een globaal kader van alle actoren die betrokken zijn bijhet product Een analyse van elke activiteit in de “waardeketen” De interessante waardeketens bepalen De bottlenecks vinden en daarop werken “Verticale integratie” bevorderen De samenwerking tussen de verschillende functies/actoren bevorderen
16. 1.3 Ketenaanpak VOORBEELDEN VAN INSTRUMENTEN Selectie van de subsector: de 3 zeven Cartografie Vereenvoudigde winstmarge Analyse van de kansen en bedreigingen in de keten Verbeteringsstrategieën: Verbetering van het proces Productinnovatie Functionele verbetering Overgaan tot andere waardeketens ATOL
17. 1. Selectie van de subsector(en): de driezeven SS Economischecritéria Criteria mandaat Strategische criteria DCV2008 17
18. 1.4 Ketenaanpak VOORBEELDEN CRAS Mali : Begeleiding van artisans voor de verwerking van katoen – bijvoorbeeld het bevorderen van samenwerking tussen spinsters en wevers ASDES : Cartografie van de keten “recyclage van afval van de associatie” en uit te voeren ideeën rond versterking/interventies SNV Niger : keten ajuin en nièbe: mobilisatie van financiële middelen – toegang tot productiemiddelen RESOPP (Netwerk van 5 coöperatieven) : Verbetering van de doorstroming van de voorraad door een “keteninterventiestrategie” (binnen en buiten het netwerk) GAAS Mali : toegang tot de markt verbeteren – diversificatie markt ATOL
19.
20. 2.1 Genderaanpak ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE Het concept “gender” verwijst naar de sociale organisatie van de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen Twee strategieën : “gelijkheid en gelijkwaardigheid van gender”: de verschillende behoeftes en kansen van M/V “empowerment van vrouwen”: economische macht, kennis, interne macht en sociaal en politieke macht ATOL
22. 2.3 Genderaanpak VOORBEELDEN VAN INSTRUMENTEN Analysekader van Harvard : taakverdeling, toegang en controle, beïnvloedende factoren Analysekader van Moser : verscheidene elementen, waaronder “praktische behoeftes” en “strategische belangen” GAM GenderAnalysisMatrix : de impact van een actie analyseren Empowerment schema van Sarah Longwey Genderboom ATOL
23. Genderboom Rôles et tâchesAccès à l’éducationBRANCHES = PRATIQUES Accès aux moyens de production (terre, crédit, temps,…). Participation à la prise de décision (ménage, communauté, politique) Pouvoir (la possibilité de s’organiser et de faire valoir ses droits) Comportement Mobilité Violence TRONC = LES INSTITUTIONSÉglise État Famille ONG Media École Banques Marché Valeurs normes Perceptions Attitudes Stéréotypes Préjugés L’image de soi Les Peurs Tabous RACINES = LES NORMES ET VALEURS ATOL
24. 2.4 Genderaanpak VOORBEELDEN SONGES Niger : Begeleiden van vrouwen (seropositief) - productie van batik stoffen CARE Mali : begeleiden van vrouwengroepen in de versterking van hun AGR (inkomensgenererende activiteiten) ENDA : het uitwerken van een kader voor overleg om het gewicht dat vrouwen die vis en lokale granen transformeren in de schaal leggen, te vergroten om zo meer onderhandelingsmacht en betere prijzen te verkrijgen ATOL
25. 3.1 Bedrijfsmatige aanpak ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE Delen van economische doelstellingen Financiële en sociale rentabiliteit Levensvatbaarheid van de onderneming – keuze van de activiteit Component markt – marktonderzoek en haalbaarheidsstudies Beroep doen op microfinancieringsinstellingen is pertinent? Technische, economische en sociale relevantie HRM Innovatie, diversificatie, flexibiliteit: productie en technologie Kennis en informatie Aandacht voor ecologische aspecten ATOL
27. 3.3 Bedrijfsmatige aanpak VOORBEELDEN VAN INSTRUMENTEN Begeleiding bij oprichting van een onderneming/organisatie gericht op economische activiteiten (uit de gids ADEPME Senegal / GTZ) Business plan Matrix MIDE (ModèleIntégral de DéveloppementEntrepreneurial ) Voortgekomen uit een ervaring in Peru (IIPT), incl. elementen van kennisbeheer en MVO Kleurencodes voor een zelfdiagnose Managementinstrument Vereenvoudiging door partners Opvolgingsinstrument voor ontwikkeling IESS ATOL
29. 3.4 Bedrijfsmatige aanpak VOORBEELDEN TERRE NOUVELLE en ECO/PN (Senegal) : Uitwerking van een “participatief” diagnose-instrument om de te versterken domeinen van de productie-eenheden in Pikine te identificeren. ENDA Ecopole (Senegal): De rentabiliteit van vrouwengroepen die zich richten op transformatie van producten verbeteren/verzekeren door realistische exploitatierekeningen op te stellen gebaseerd op marktstudies AMAPEF (Mali) : Begeleiden van Graanbanken in het beheer van het aspect “onderneming”: moment van aankoop en verkoop, berekenen van prijzen, afschrijvingen, … ATOL
30. 4.1 Samenwerking met lokale overheden ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE De politieke/administratieve autoriteiten spelen een belangrijke rol in de sociale en solidaire economie. Ze moeten gezien worden als partners met een complementaire rol bij de steun aan deze initiatieven De socio-economische verantwoordelijkheid is niet hét wondermiddel van ngo’s. Het openbaar belang van deze initiatieven begrijpen en hieraan bijdragen is een uitdaging voor een rechtvaardige lokale economische ontwikkeling ATOL
32. 4.3 Samenwerking met lokale overheden ATOL VOORBEELDEN VAN INSTRUMENTEN Mindmap toegepast op 4 domeinen : Advocacy/lobbying om de overheid te betrekken Sensibilisering opdat ze het belang ervan erkent Communicatie opdat men de informatie en kansen valoriseert Werken met de technici van de gemeenschap voor meer efficiëntie Beoordelingsfiches ivm subsidiëren van sociale economie (Canada) Matrix voor de beoordeling van het maatschappelijk nut/verankering: geeft argumenten om de overheid te overtuigen tot complementariteit.
34. 4.4 Samenwerking met lokale overheden ATOL VOORBEELDEN CEBEDES Benin: meer bereidheid tot informatie en betrekken van de overheid bij de IESS-interventies (mee opnemen in PDL, bezoeken van partners…) ENDA Senegal: verderzetten van advocacy om de steun van de lokale gemeenschap aan het vormingscentrum opnieuw te verlenen (na een politieke verandering)) Inades Kananga Congo: samenwerken om zich te verzekeren van de landbouwgrond die de groepen bewerken ICD Mali : samenwerken met centraal Veterinair Labo voor een kwaliteitscontrole van de melk gebruikt voor transformatie
35.
36. 5.1 Economische alfabetisatie ATOL ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE Inzicht in de socio-economische omgeving en de socio-economische inzet Inzicht in de context en de systemen Inzicht in de rol van de staat Inzicht in de socio-economische ongelijkheid op lokaal niveau Mondialisering als een van de uitdagingen Inzicht in de ideologieën Belang van deze component: een kritische analyse van verschillende politieke benaderingen – risicoanalyse - invloed uitoefenen en deelnemen aan debatten – socio-economische netwerking
38. 5.3 Economische alfabetisatie INSTRUMENTEN Arbeidsverdeling Binnen de familie Binnen de primaire sector ( landbouw-veeteelt-tuindbouw-exploitatie van natuurlijke hulpbronnen) Binnen de handel In de administratie Economische achtergrond van de regio Eetgewoontes – huisvesting – gezondheidszorg – basisdiensten Valorisatie van productieve taken door de samenleving Plaats van sociaal kapitaal (onderlinge hulp en solidariteit) Verdeling tussen de “economische” departementen Etc. Wie waren vroegen en wie zijn vandaag economisch gezien de invloedrijke groepen/beslissers ATOL
39. 5.4 Economische alfabetisatie VOORBEELDEN SONGES (Niger): reflectie met de groep Bafouneye over de prijzen van soortgelijke producten op de markt Waarom kunnen we niet concurreren met Chinese producten ? Waarom kosten onze producten veel? (grondstof, belastingen, ….) Mogelijkheid om de prijzen van onze producten aanzienlijk te verminderen en veel meer inkomsten te hebben als we ons op verschillende plaatsen in de keten bevinden ATOL
40. 6.1 Democratische cultuur ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE Deelname in de besluitvorming Keuze van toekenning van de winst bevoordeelt niet iemand ten koste van één of enkele andere personen Vertegenwoordiging (formeel of informeel) van de verschillende componenten in de organen Interne communicatie – transparantie – informatie Leadership training om afwisseling te stimuleren Mogelijkheid om de verantwoordelijken sancties op te leggen Effectieve controlemechanismen ATOL
41. 6.2 Democratische cultuur Deze component moetnogverderuitgewerktworden SCHEMA :verderuit te werken ATOL
42. 6.3 Democratische cultuur INSTRUMENTEN Deelnameladder Aanwezig zijn is een voorwaarde Zich uitdrukken: het eigen standpunt kunnen verwoorden Handelen: deelnemen aan activiteiten om geloofwaardig te zijn Beïnvloeden: de eigen belangen kunnen verdedigen Deelnemen aan het beslissingsproces SWOT en Kader om de participatie te versterken ATOL
44. 6.4 Democratische cultuur VOORBEELDEN ECO/PN (Senegal) : Aanpakken van een situatie die “afwijkt” van de “democratische cultuur” binnen een vrouwelijke productie-eenheid CARE (Mali) : Analyse van de deelname van de vrouwen aan het beheer van vrouwengroepen – formuleren van punten die empowerment vragen ATOL
45.
46. 7.1 BEHEER VAN DE VERENIGING ELEMENTEN VAN DE DEFINITIE Het verenigingsleven stimuleren De leden: hun engagement, hun deelname aan de activiteiten (associatief en economisch), betalen voor lidmaatschap De wettelijke erkenning voor de officiële vertegenwoordiging, verkrijgen van steun, conflictbeheer De teksten (intern reglement): beheer van goederen, het functioneren van de groep HRM: verdelen van taken en verantwoordelijkheden, valoriseren van leden (M/V), leiderschap ATOL
47. 7.2 BEHEER VAN DE VERENIGING SCHEMA : verderuit te werken Source: document canadien ATOL ATOL
48. 7.3 BEHEER VAN DE VERENIGING VOORBEELDEN VAN INSTRUMENTEN “Verenigingsleven – nieuwe formule”: toepassen van “l’ApprocheValorisante” (AI) op een vereniging die goed werkt Analyse van de cumul van functies: Analyse van één of meerdere activiteiten Via deze oefening: analyse van de rol gespeeld door elkeen van de leden en zo zicht krijgen op de cumul van functies Factor C : Unie/solidariteit omgezet in economische macht, productie ATOL
50. 7.4 BEHEER VAN DE VERENIGING VOORBEELDEN ENDA Ecopole (Senegal) : Identificeren van knelpunten in de motivatie, uitgaande van beheer van de vereniging (niet enkel via het verbeteren van de rentabiliteit) GAMA (Niger) : uitwerken van een vormingsmodule “Vieassociative – nouvelle formule” - toegepast met de groep KAZAAM GRAIM Thiès (Senegal) : Hoe het beheer van de vereniging versterken om het probleem van leadership aan te pakken, meerbepaald via het uitwerken van een aangepaste procedure (handboek), op een participatieve manier ATOL
