1. Info Patrimonium Een voorlichtingsbrochure van
DE STADSwINKEL
DE STADSWINKEL
De daklijst
vzw
De daklijst
D
e daklijst steunt de dakgoot Dikwijls uit het gezichtsveld, en
die het regenwater opvangt weinig toegankelijk, is de daklijst een
en het bovenste deel architecturaal element waarvan men
van de gevel beschermt soms het bestaan vergeet. Dat is de reden
tegen overmatige vochtigheid. waarom deze, ondanks haar belangrijke
Naast deze technische functie geeft rol, vaak te lijden heeft onder een gebrek
ze de “finishing touch” aan de aan onderhoud.
gevelcompositie en beklemtoont ze de
continuïteit van de huizenrijen.
Met de steun van de
Directie Monumenten
en Landschappen
van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest

2. EEN BEETJE GESCHIEDENIS… Onder de daklijst ontwikkelt zich de fries
voorzien van steigergaten met regelmatige
In Brussel wordt het gebruik van tussenpozen, waardoor stellingen kunnen
de daklijst pas in de XVIIIe eeuw vastgemaakt worden. Ze worden dikwijls
veralgemeend, wanneer men de huizen gesloten d.m.v. kleine decoratieve deksels
met puntgevels vaarwel zegt. Tijdens deze met stervormig motief, in diamantpunt of
periode, gekenmerkt door het classicisme, met leeuwenkoppen…
is de daklijst nauw geïnspireerd op
de antieke architectuur. Ondanks de
eindeloze varianten in de geveltekening
die de trend van historische stijlen in de
XIXe eeuw met zich meebrengt, wordt dit
klassieke model tot het begin van de XXe
eeuw ruim toegepast.
De klassieke daklijst bestaat meestal uit
drie niveaus:
- de hollijst: grote sierlijst van het
bovenste deel;
- de druiplijst: tussenniveau dat de
dakgoot steunt;
- de consoles, modillons, tandlijsten:
versieringselementen die een zichtbare
verbinding vormen tussen de druiplijst
en de verticale doorsnede van de gevel. Witte-Bergstraat, 29-31 – (foto AAM, Brussel)
(Structuur van een klassieke daklijst in hout. Tekening Patrick DEMUYLDER, Col. AAM, Brussel).

3. ONDERHOUD
De daklijst bestaat uit timmerwerk,
gewoonlijk in grenenhout. Ze wordt
gesteund door de “blokkelen”, stukken
die bij voorkeur van eiken zijn en met
regelmatige tussenpozen verankerd zijn
in de bovenkant van de gevelmuur. Een
zinkbekleding zorgt meestal voor de
dichtheid van de dakgoot.
ZORGEN VOOR
wATERDICHTHEID VAN DE
DAKGOOT
Een onvoldoende waterdichtheid
veroorzaakt snel grote schade: vochtig
worden van de gevelmuur, beschadiging
van het pleisterwerk. Als deze toestand
blijft aanhouden, begint het houtwerk dat
Saint-Quentinstraat 30 en 32, Gustave Strauven half in de muur gemetseld is te rotten:
(foto AAM, Brussel). dakgeraamte, zoldervloer …
Rond 1900 veranderen sommige art nouveau Eens per jaar, op het einde van de herfst,
architecten compleet de vorm van de moet men de dakgoot vrijmaken van alle
daklijst: ze steekt voortaan breeduit boven brokstukken (puin, mos, boombladeren…)
de gevel, neemt een golvende tekening aan die de regenpijp zouden kunnen
en rust soms op consoles in smeedijzer… verstoppen. De waterdichtheid en het
Ze beschermt vaak sgraffiti (techniek van de afschot van de dakgoot moeten bij voorkeur
decoratieve muurschildering) of versieringen worden nagezien bij regenachtig weer.
in keramiek die leven brengen in het Let op: het optreden van vochtige plekken
bovenste deel van de gevel. In de periode onder de daklijst, aanwezigheid van
tussen de twee oorlogen blijft de daklijst plassen in de dakgoot...
een belangrijke component van de art deco Zich op een dak of een dakgoot wagen
gevels. vereist een gepaste veiligheidsuitrusting.
Model van deksel van steigergat
in gietijzer (Gieterij Nestor Martin.
Filialen in Sint-Jans-Molenbeek.
Album des Articles de Bâtiments
et de Jardins, 1911). Col. AAM,
Brussel.

4. Thermisch afbijten voor het herschilderen.
Gespecialiseerde firma’s bieden meer gebruikelijk. Voor het herschilderen
onderhoudscontracten aan. van de daklijst moet dus een volledige
Als de dakbekleding niet plaatselijk steiger geplaatst worden, en het werk zal
kan hersteld worden (meerdere lekken, gelijktijdig met andere onderhoudswerken
vervormingen die een goede afvoer van de gevel worden uitgevoerd. Omdat
belemmeren…) moet deze vervangen het onderhoud van het houtwerk minder
worden. frequent is, is de kwaliteit van het
De eerste stap bestaat uit het verwijderen voorbereidende werk en van het schilderen
van de oude waterdichte lagen. Daarna des te belangrijker. De verf zelf moet
wordt het afschot van de dakgoot hersteld voldoende dampdoorlatend zijn om de
vooraleer een nieuwe zinkbekleding wordt afvoer van eventuele vochtigheid in het
geplaatst. Het gebruik van waterdicht hout mogelijk te maken. De keuze van wit
asfaltpapier is af te raden omdat het weinig of een heldere kleur beantwoordt het best
geschikt is voor de bekleding van kleine aan het subtiele spel van schaduw en licht
oppervlakken met ingewikkelde vormen. op de ornamenten en het lijstwerk van
de klassieke daklijst. De art nouveau en
BESCHERmING VAN HET art deco hebben beroep gedaan op meer
HOUTwERK gevarieerde kleuren. Een analyse van de
Het gebruik van “daklijstladders”, oude verflagen (stratigrafie) kan de keuze
waardoor voor weinig geld de verf van het van de kleur helpen bepalen.
houtwerk regelmatig kon opgefrist worden,
is vandaag om veiligheidsredenen niet

5. Rechts : daklijst bedekt met PVC latten (foto AAM, Brussel).
Opgepast! de gewoonte om een daklijst
HERSTELLING, VERVANGING? te bedekken met kleine PVC latten, om ze
niet te moeten herschilderen, brengt niet
De vervanging van een daklijst is zelden alleen een verarming van de gevel mee,
nodig. Meestal volstaat het om bepaalde maar is ook een technische fout. Een fout in
delen te vernieuwen. Het lijstwerk waaruit de dichtheid zal pas met vertraging aan het
de traditionele daklijsten bestaan wordt nog licht komen, terwijl een slechte ventilatie
door enkele gespecialiseerde houthandelaars het rotten van het houtwerk bevordert.
gemaakt. Vanuit deze elementen zal een
goede schrijnwerker de herstelling van uw
daklijst met respect voor het karakter van de
Op wie kan u beroep doen
gevel, tot een goed einde brengen.
voor uw werken?
Denk eraan dat voor elke wijziging van het Het Register van de beroepen
uitzicht van de gevel voorafgaandelijk een van het patrimonium kan
stedenbouwkundige vergunning moet u helpen bij het zoeken naar
gevraagd worden. uitvoerders. Bezoek onze site
www.patrimonium-beroepen.be
De premies van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Sommige onderhouds-en herstellingswerken komen in aanmerking voor de premies voor
huisvesting. Er worden specifieke subsidies toegekend aan de eigenaar van een beschermd goed .
Nuttige lectuur: Collectie Kunst in de Straat
Hout en metaal in de Brusselse huisgevel, Koning Boudewijnstichting en Archives d’architecture
moderne, Brussel, 1997.
Onderhoudsboekje, Metaal, Koning Boudewijnstichting en Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1997.

6. VOOR mEER INfO…
Info Patrimonium
Een dienst van De Stadswinkel vzw
Ons Regionaal Infocentrum over Wonen
bevindt zich in hartje Brussel, in de Contacteer onze verschillende
Sint-Gorikshallen (metro Beurs). Een team diensten:
van specialisten informeert u en geeft u Info Patrimonium, Info Energie
gratis advies, ter plaatse, telefonisch en en Info Renovatie
per e-mail. van dinsdag tot vrijdag van 10 u tot 18 u,
en zaterdag van 14 u tot 17 u
SINT-GORIKSHALLEN
Sint-Goriksplein 1
1000 Brussel
Tel. 02/512.86.19
Fax. 02/219.35.91
info@curbain.be
www.curbain.be
Redactie en illustratiemateriaal: Jérôme BERTRAND
Fotoverantwoording : De Stadswinkel, Brussel – Jérôme BERTRAND, behalve indien anders vermeld.
L. en A. De Rijker, 1889, kroonlijst met consoles, Allardstraat 25, (foto AAM, Bruxelles).
Vertaling: Karin Brysens
Design : www.mazygraphic.be
Verantwoordelijke uitgever: Eddy Deruwe, Anspachlaan 59, 1000 Brussel
 Le Centre Urbain - De Stadswinkel, vzw – 1991-2007 DE STADSWINKEL
vzw
Wettelijk Depot: D/2007/6636/2