1. Kees Galema
Eindelijk beet,
en nu moeten we loslaten
In 2009 trakteerde minister Van Inburgering in Lelystad, deel 1
der Laan wethouder en
klantmanagers van Lelystad op een
taart: Lelystad was een van de
april ’11
Beide beloningen werden uitgedeeld 3. Maatschappelijke participatie voor
dertien gemeentes die het aantal omdat de nieuwe minister landelijk deelnemers voor wie het perspectief
14 inburgeraars in een traject had de inburgering een duwtje in de goe- op werk of opleiding niet reëel was.
zitten dat men zichzelf als taak had de richting wilde geven. Op veel 4. Min of meer los van de vorige pro-
Les 170
gesteld (900 inburgeraars in de plaatsen in het land verliep de inbur- fielen staat het ‘profiel’ Staatsexa-
gering zeer moeizaam, Verdonk was men of Inburgeringsexamen.
periode 2007 tot en met 2009). En
gekomen en gegaan, Vogelaar was ge- Meedoen in de maatschappij is het ul-
in mei 2010 ontving Lelystad om komen en gegaan. De laatste had net tieme doel van de Inburgering. Dat
een vergelijkbare reden een bonus de wet vereenvoudigd. De gemeentes was vanaf het begin ook ons doel.
van 750.000 euro (als een van de 49 hadden de ruimte gekregen om zelf Daarom beschouwen we profiel 4
grote gemeentes met een bonus) op basis van door hen vastgestelde be- niet echt als een doelprofiel. Met al-
hoeftes prioriteiten te stellen. leen het halen van een examen ben je
omdat men weer op schema lag. In de gemeente Lelystad was de uit- er niet; het behalen van een examen
40% van het aantal beoogde voering van de wet in handen van is een middel om tot een doel te ko-
inburgeraars voor dat jaar zat een apart project binnen de afdeling men. We zetten daarom vanaf het be-
in een traject. Werk en Inkomen. Men had voor gin zo veel mogelijk in op een duale
Qua aantallen gaat het dus goed een apart project gekozen omdat de voorziening, het combineren van taal
wet complex was, er veel geld in om enerzijds en werk, opleiding of maat-
met de inburgering in Lelystad. ging en men wilde werken met een schappelijke activiteiten anderszijds.
Gaat het echt zo goed? apart gespecialiseerd team. Men kon Uiteindelijk hebben we in de peri-
Wordt het ultieme doel, maatschap- in dit project alle activiteiten onder- ode 2007 tot en met 2009 1200 men-
pelijke participatie, bereikt? brengen die met allochtonen te ma- sen in een traject kunnen plaatsen,
ken hadden: van mensen in de bij- verdeeld over de profielen Werk
En hoe ziet de toekomst er uit? stand tot statushouders, van Pardon- 20%, Educatief 20%, Maatschappelijke
Les ging op bezoek, sprak met de regeling tot reïntegratie, van taalpro- Participatie 20%, terwijl nog eens 40%
coördinator inburgering van de bleem tot huisvesting. een examen (Staats- of Inburgerings-
gemeente, René Koldenhoven, en examen) heeft behaald.
met docent en cursisten van een Werd er in Lelystad gekozen voor speci- Overigens zijn we er nog niet; in
fieke doelgroepen en specifieke doelper- de periode 2010 en 2011 dient een
bijzonder maatwerktraject. spectieven? substantieel aantal inburgeraars exa-
We gingen werken met drie, je zou men te doen.
kunnen zeggen vier, doelperspectie-
ven. Wie voeren de inburgeringstrajecten uit?
1. Profiel Werk, vooral voor mensen We hebben in Lelystad gekozen voor
in de bijstand, maar ook voor ande- twee grote aanbieders: ROC Flevo-
ren die de stap naar werk zouden land en ttif-company. Elk van hen be-
kunnen of willen maken. dient circa 50% van de deelnemers,
2. Profiel Educatief, voor mensen die waarbij ROC Flevoland zich vooral
een opleiding zouden kunnen vol- richt op het Profiel Educatie en op de
gen, met (voorbereiding) op een analfabeten, ttif-company verzorgt alle
mbo-opleiding, bij voorkeur mbo 3 genoemde soorten trajecten behalve
of 4. de taaltrajecten voor analfabeten.
2. april ’11
We kozen voor twee aanbieders voor hierna), bijvoorbeeld een veel te grote de afgelopen jaren goed op gang is 15
de overzichtelijkheid. Je kunt zo nog groep, grote niveauverschillen, veel te veel gekomen.
Les 170
enigszins de resultaten vergelijken en zelfstandig moeten werken, verloop onder De cursussen zijn bekend, veel kan-
zo nodig gaan schuiven. docenten. didaten tonen belangstelling. Boven-
We hebben niet heel strikt gekozen Voor een deel is dit ongetwijfeld te- dien: we weten beter te werven.
voor een verdeling over profielen. Als recht. Maar je ontkomt daar niet aan Wierven we eerst vooral via zoge-
je dat doet (zoals andere gemeentes als je in korte tijd veel mensen een naamde buurtvoorlichters die de deu-
wel doen) kunnen cursisten minder aanbod wilt doen. We geven bijvoor- ren langs gingen, op dit moment zijn
gemakkelijk switchen van traject. En beeld prioriteit aan flexibele instroom. we een hecht netwerk aan het opbou-
onze ervaring leert dat cursisten gaan- Deelnemers moeten, als ze belangstel- wen met instanties als buurtcentra,
deweg het traject tot inzichten komen ling tonen, zo snel mogelijk geplaatst moskeeën, vluchtelingenwerk, GGD,
over wat ze willen. Flexibiliteit is dan kunnen worden. Dat lukt heel goed. huisartsen, scholen.
erg belangrijk. Een keerzijde is dat de groep mis- De groep potentiële deelnemers blijkt
schien heterogeen is. Tegelijkertijd is inmiddels veel groter dan we aanvan-
Hoe beoordelen jullie de uitvoerders? Stel dit ook een reden om met grote aan- kelijk dachten.
je kwalitatieve criteria? tallen cursisten bij slechts twee aan- We hebben bijvoorbeeld in 2010
Het beleid is in eerste instantie gericht bieders te werken. Cursisten kunnen een extra groep, een onverwacht gro-
op aantallen. Hoeveel deelnemers ha- dan gemakkelijk naar een andere ni- te groep van 583 deelnemers in een
len de examens? Hoeveel deelnemers veaugroep overgeplaatst worden (als traject kunnen plaatsen. De verhou-
vallen uit? Dat is ook waar Den Haag ze snel gaan, naar een groep met een ding verplicht-vrijwillig is nu circa
vooral op let. Daarnaast brengen we hoger niveau, als ze langzaam gaan, 65% - 35%.
de uitstroom in kaart; hoeveel mensen naar een niveau lager). We hebben op dit moment de pri-
stromen door naar een opleiding of Maatwerk is natuurlijk veel beter, oriteit gelegd bij een aanvullend tra-
naar werk? Op het moment dat men- maar met zulke grote aantallen cursis- ject voor mensen die verplicht zijn in
sen het traject hebben afgerond, heb- ten is dat te duur. Er wordt in zo’n te burgeren, maar nog niet van het
ben we daar redelijk zicht op. constellatie wel een groot appel ge- aanbod gebruik hebben gemaakt, en
We vinden deze gegevens voldoen- daan op de eigen verantwoordelijk- voor mensen die uitgevallen zijn of
de indicatief voor kwaliteit. We letten heid van deelnemers, iets wat ze mis- niet zijn geslaagd voor het examen.
dan ook verder niet op zaken als schien niet verwachten. Maar zoals We schatten echter dat er nog
competenties van docenten, gebruikte gezegd, de resultaten zijn goed. steeds 1500 à 2000 potentiële kandi-
leermiddelen, en dergelijke. Dat is daten zijn voor een inburgeringstra-
een zaak van de uitvoerders. Heb je met die 1200 deelnemers een ject, vooral vrijwillige inburgeraars.
groot deel van de totale doelgroep be- We zullen deze mensen waarschijn-
Ex-cursisten uitten in een gesprek dat we reikt? lijk als gevolg van de regeringsplannen
met hen voerden de nodige kritiek (zie Je kunt met recht zeggen dat de trein geen aanbod meer kunnen doen.
Het beleid is in eerste instantie gericht op aantallen.
Hoeveel deelnemers halen de examens? Hoeveel deelnemers vallen uit?
Dat is ook waar Den Haag vooral op let
3. FLEVOTAAL
Flevotaal verzorgt voor de gemeente Le-
lystad enkele maatwerktrajecten.
Deelnemers krijgen hierbij in een kleine
setting de kans een examen (alsnog) te
behalen.
1. Een traject met op dit moment elf
deelnemers die zich voorbereiden op
Staatsexamen I. Het traject duurt van
september tot eind maart met vijf
contacturen per week (totaal 130 uur
+ 260 uur zelfstudie).
In de contacturen wordt veel aan-
dacht besteed aan spreken en feed-
back op schrijfproducten, aan het aan-
leren van examenstrategieën, en aan
het bespreken van huiswerk.
Methode: IJsbreker 3 (Op Koers).
2. Een traject met op dit moment zes
Wordt het ultieme doel, maatschappelijke inburgeraars; 10 tot 15% blijkt analfa- deelnemers die zich voorbereiden op
participatie, voldoende bereikt? beet, ook in de herkomsttaal. Staatsexamen II. Het traject is iets
april ’11
Dit baart me grote zorgen. Zoals ge- Een en ander is ook de reden dat korter dan het vorige, met drie con-
zegd, meedoen in de maatschappij we op dit moment een groep van cir- tacturen per week (totaal 82 uur +
16 was vanaf het begin het grote doel. ca honderd deelnemers een vervolg- 250 uur zelfstudie).
We hebben weliswaar zicht op de traject hebben aangeboden. Het gaat De groepen zijn divers met doorstro-
Les 170
uitstroom op het moment dat het tra- om een groep van zeer gemotiveerde, mers, deelnemers die voor (onderde-
ject afgelopen is. En dat ziet er goed vaak hoog opgeleide deelnemers. Ze len van) een Staatsexamen zijn gezakt,
uit. Maar om werkelijk te kunnen be- bereiden zich in een maatwerktraject of deelnemers die zonder een basis-
oordelen of inburgeraars meedoen, bij bijvoorbeeld Flevotaal voor op traject gevolgd te hebben, toch kans-
moet je eigenlijk kijken naar de situa- Staatsexamen I of II. rijk zijn om een Examen te halen.
tie twee of drie jaar na het afronden Overeenkomst is dat ze allemaal door
van de cursus. Hebben ze dan werk? Hoe ziet de toekomst er uit? willen, in werk of opleiding.
Of een opleiding afgerond? Zijn ze De trein was goed op gang gekomen. Er is sprake van flexibele instroom.
actief in hun buurt of op de school Je kunt zeggen: we hebben beet, we De samenwerking met de klantmana-
van hun kinderen? Of zitten ze weer zijn er nog lang niet, maar hebben ger van de gemeente is optimaal (kor-
in een vergelijkbare situatie als vóór een goede start gemaakt. We begin- te lijnen). Na aanmelding kan een
de inburgeringscursus? Daar hebben nen elkaar te begrijpen (aanbieders, deelnemer - nadat er een offerte en
we geen gegevens over. opdrachtgevers, cursisten, maatschap- trajectplan is gemaakt - snel aanschui-
Ik heb zorgen temeer omdat ik pelijke organisaties). Om resultaten te ven in de cursus.
twijfels heb bij het niveau en de aard boeken zou je nu moeten doorpak- Per drie maanden is er een voort-
van het Inburgeringsexamen. Ik vind ken. gangsrapportage (presentie, motivatie,
het niveau te laag; met een Inburge- De trein stopt binnenkort echter als inzet).
ringsexamen ben je mijns inziens nog gevolg van het nieuwe regeringsbe- 3. Tien individuele trajecten (ook voor
te weinig taalvaardig. En het sterke leid abrupt. De doelen worden daar- nieuwkomers) waarin men een speci-
portfoliokarakter van het Inburge- door onvoldoende bereikt. Enerzijds fieke wat intensievere taaltraining
ringsexamen leidt mijns inziens vaak is er is nog een grote groep potentiële krijgt (10 tot 15 uur per week).
te veel tot het aanleren van een aantal inburgeraars, anderzijds vallen velen
trucjes. Het lijkt soms meer een die wel hun inburgeringsexamen heb-
kwestie van verzamelen van handte- ben behaald, terug in de oude situatie.
keningen dan van echte taalvaardig- Je kunt wel uitgaan van de eigen
heid. Ik denk dat de taalvaardigheid verantwoordelijkheid van de inburge-
onvoldoende beklijft. raar; het zal niet werken. Geleide ver-
Ik ben voorstander van een echte antwoordelijkheid heeft zichzelf juist
taalvaardigheidstoets op een hoger ni- net bewezen.
veau dan het geval is, een niveau waar Er is de afgelopen jaren een half
je echt wat mee kunt. Ik ben bang dat miljard geïnvesteerd in inburgering.
veel deelnemers na het examen weer Met de huidige stop kun je dit kapi-
terug vallen in hun oude situatie. taalvernietiging noemen.
Werkgevers zijn wel bereid iemand een Waarschijnlijk blijft er in Lelystad
stage aan te bieden of een tijdelijk con- vanaf 2012 alleen een aanbod over in
tract, maar een vaste aanstelling? het kader van reïntegratie (bijstand)
Ik ben overigens de afgelopen jaren en voor vluchtelingen.
geschrokken van het niveau van veel
