OKB spektrum bozuklukları geçerli bir tanı kümesi midir?

1. Dr. Fuad BASHİROV
OKB SPEKTRUM BOZUKLUKLARI
GEÇERLİ
BİR TANI KÜMESİ MİDİR?

2. sunum planı
Tanısal geçerlik (diagnostic validity) nedir?
OKB’nin Sınıflamasının Tarihçesi

3. Geçerlik ve güvenilirlik, modern psikiyatrinin gelişiminde önemli rolü olan iki konudur.
Güvenilirlik, deney, test veya herhangi bir ölçümün tekrarlanan denemelerde aynı sonuçları
verip vermediğinin bir ölçüsüdür…
Geçerlik, genel anlamda, bilimsel önermelerin yaklaşık olarak doğruluk ya da yanlışlık payını
ifade eder …
Carmines EG, Zeller RA. Reliability and Validity Assessment. London: SAGE, 1979.

4. Hepatit-B’nin geçerli bir tanı olduğunun ölçütleri;
-bu hastalığın hepatit-B virüsü’ne bağlı olarak ortaya çıkması;
-tutulan insanların kabul edilebilir bir çoğunluğunda;
-aynı belirtilere yol açması;
-karaciğer fonksiyon testlerinde benzer derecede bir yüksekliğe neden olması; -aynı
ilaçla tedavi edilebilmesidir

5. Psikiyatrik hastalıklar söz konusu olduğunda durum biraz daha karışıktır. Çünkü
-psikiyatrik tanılar fenomenolojik tanılardır
-klinisyen hastanın
tavır,
davranış ve
düşünce sürecini gözleyerek bu içsel süreçlerin ne derece tanı
ölçütleriyle örtüştüğüne karar vermek durumundadır.
-ve de tanıyı doğrulamak için daha az kesin nesnel ölçütler (örn. x-ray ve balgam kültürü)
vardır.

6. Geçerliğin dört ana tipi tanımlanabilir:
İçerik geçerliği
Genel olarak bir hastalığın hangi belirtilerden oluştuğunu tanımlayan bir ölçüttür
Ölçüt geçerliği
İçerik geçerliğini doğrulamak için kullanılan biyolojik ölçütler (işaretleyiciler) olup olmadığıdır.
Ölçümlerin zamanlamasına bağlı olarak ölçüt geçerliliği, bozukluğu öngören (predictive) bozuklukla eş zamanlı ortaya çıkan
(concurrent) ya da bozukluktan sonra ortaya çıkan ölçümler (post dictive) biçiminde olabilir.
Yapı geçerliği
Bir psikiyatrik rahatsızlık (örneğin bipolar bozukluk) konusunda uzman kişiler gözlemleri doğrultusunda çeşitli hipotezler ortaya atarlar
(örn. Bipolar bozukluk kadında ve erkekte benzer sıklıkta görülür, erken başlangıçlıdır vs.). Daha sonra bu hipotezler bilimsel yöntemle
sınanır. Doğrulandıkları takdirde bozukluğun yapısını oluşturan elemanlar haline gelirler.

7. DSM 5 de kullanılan geçerlik tanımı
❖ kenneth kendler 2009 yılında geçerlilik için yeni tanı geliştirdi, Guse ve Robins
tarafından geliştirlen bu yeni geçerlik ölçütleri temel alınarak değerlendirildi

8. Tanıyı Önceleyen Ölçütler
A. Ailesel birikim (aile, ikiz ya da evlat edinme çalışmaları)
B. Sosyo-demografik ve kültürel etmenler
C. Çevresel risk etmenleri
D. Premorbid psikiyatrik öykü, bilişsel, mizaç ve kişilik özellikleri

9. Tanıyla eş zamanlı ortaya çıkan ölçütler
A. Bilişsel, duygusal, mizaç ve kişilik özellikleri
B. Biyolojik işaretleyiciler; örneğin, moleküler genetik, nöral substratlar
C. Eştanılar

10. Yordayıcı ölçütler
A. Tanının zaman içindeki kararlılığı
B. Hastalık seyri
C. Tedavi yanıtı

11. Bu seminerde OKB-Spektrum bozuklukları tanı kümesinin geçerli bir tanı kümesi olup olmadığını
tartışmak için de aynı ölçütler kullanılacaktır. Fakat öncelikle OKB’nin tarihsel olarak nasıl
sınıflandığını gözden geçireceğiz.

12. Ruhsal hastalıkların mani, melankoli, paranoya, fobi, transvestizm olarak ilk
sınıflandırılması Antik Yunanda Hipokrat tarafından yapılmıştır
Ayrıntılı sınıflandırma ise ilk 10. yy da Arap psikiyatristi Najab ud-din
Unhammed tarafından yapılmış, buna göre, 30 farklı ruhsal hastalık 9 ana
başlıkta sınıflanmıştır (Theodore 2004)
Unhammad’ın sınıflamasında dejeneratif bozukluklar, sanrılı bozukluklar,
anormal heyecan, istemsiz melankoli gibi başlıkların yanı sıra OKB’nin bir ana
başlık olarak ele alındığı görülür
İbni Sina (980-1037) Tıbbın Kanunları adlı kitabında OKB’den başlı başına
bir psikiyatrik bozukluk olarak bahsetmemiş fakat kara sevda adını verdiği
ruhsal bozukluğun içinde obsesyon ve kompulsyonlar olduğundan söz
etmiştir.

13. Ortaçağ Avrupasında obsesyon ve kompulsyonlar bazen dinsel nedenlerle ortaya çıkan
melankoli belirtileri olarak bazen de pozesyon (şeytan girmesi) belirtisi olarak ele alınmıştır
(Aardema ve O’Connor 2007).
18 yy ortalarında Fransız hekim ve botanikçi olan Boissier de Sauvages (1706-1769) Nosologia
Methodica (1763) isimli kitabında T. Sydenham’ın medikal nozolojisinden ve C. Linnaeus’un
biyolojik taksanomisinden yararlanarak yaklaşık 2400 kadar hastalığı 10 sınıfta gruplamıştır. Buna
göre ruhsal hastalık sınıfı 24 grup ve 23 cinsten oluşmaktadır.

14. Esquirol (1772-1840) 1838 psikiyatrik ders kitabında OKB’i monomania , kısmi delilik gibi
nitelendirmiş
Fransız psikiyatristler 1850'lerde monomania kavramını çıkartmış, ve OKB yi şu an özgül
fobi, panik bozukluğu, agorafobi ve hipokondriyazis olarak tanımladığımız hastalıkların
dahil olduğu geniş nozolojik kategoriler içinde değerlendirmişler.
19. yüzyılda, Pierre Janet (1859-1947) OKB’ i nevrozlardan ayırdı ve psikosteni (anlamı;
ruhun yetersiz ‘tonusu’) olarak isimlendirdi. Ayrıca P.Janet OKB i ‘mental tik’ olarak
açıklıyordu