Aan de CSG Rehoboth in Hoogezand wordt sinds september 2010 tweetalig onderwijs Duits gegeven. Lees in deze bijdrage wat dat betekent voor de leerlingen en de school. In september 2013 zijn de eerste leerlingen geslaagd voor het Goethe-certificaat op niveau A2 en B1. Fantastisch. Deze leerlingen hebben een streepje vóór.

1. 44 Levende Talen Magazine 2012|3 45 Levende Talen Magazine 2012|3
school ruimschoots. Eelke Teitsma lacht
als ik ernaar vraag. Het legt wel een grote
druk op het team, moet hij toegeven. ‘Als
twee docenten met leerlingen weg zijn,
komt er in ons kleine team veel op het
bord van de andere docenten. Maar dat
doen we graag.’
In het derde jaar leggen de leerlingen
een Goethe-examen af. Karin Teitsma
hoopt dat ze ERK-niveau B1 halen voor
de vaardigheden luisteren, lezen en
gesprekken voeren. ‘Luisteren gaat zeker
lukken, de tweedeklassers krijgen nu al
alles mee. Lezen vinden ze lastig, ze
zitten nu ergens tussen A1 en A2. Dat
blijven we oefenen. En ze zijn heel vrij
in het spreken. In Wenen vroegen ze of
ze alleen weg mochten. Als jij je niet uit
kunt drukken in een taal, dan durf je dat
niet.’
Scholing
Rehoboth zet nu nog niet zo in op ICT.
De leerlingen chatten en mailen wel
thuis met hun nieuwe vrienden en in de
toekomst willen ze zeker ook ICT gaan
inzetten, maar het is nu al erg intensief
voor de staf. Het docententeam heeft
veel te leren. De school heeft gekozen
voor interne scholing van de (vak)do-
centen. Zij moeten Duits op B2-niveau
leren, en de aanpak van hun lessen moet
veel taliger zijn dan ze gewend zijn. De
techniekdocent groeide ook op in deze
regio: ‘Ik luister van jongs af aan altijd
naar de Duitse radio, en ik kom vaak in
Duitsland. Lesgeven in het Duits gaat
mij wel goed af en ik vind het leuk om
te doen.’ De docente rekenen zit dit jaar
voor het eerst bij het tto-team. Zij vindt
het niet moeilijk om Duits te praten,
maar ze weet niet goed of de leerlingen
de opdrachten wel begrijpen. Een leuke
uitdaging vindt ze het zeker. Na de eer-
ste projectles denkt ze dat de leerlingen
het niet gaan redden. Maar uit ervaring
weet Karin Teitsma dat het kwartje in-
eens valt en dat het in de tweede les dan
erg snel kan gaan.
Op mijn vraag of tweetalig onder-
wijs wel geschikt is voor vmbo-leer-
lingen antwoordt Karin Teitsma heel
stellig: ‘Het taalniveau dat een leer-
ling kan halen, is niet gelinkt aan het
niveau van de opleiding. Kijk maar naar
Nederlandse kinderen die in Duitsland
gaan wonen: binnen de kortste keren
zitten ze met Duits op C-niveau, ook
leerlingen van het basisberoepsonder-
wijs. Onze leerlingen zijn echt gemoti-
veerd om de Duitse taal goed onder de
knie te krijgen, ze vinden het leuk en ze
weten dat daar een toekomst voor hen
ligt.’ GW ■
Leerlingen van de tweede klas van de CSG Rehoboth
bezoeken de kerstmarkt in Oldenburg. Foto: Eelke
Teitsma
TWEETALIG DUITS VMBO
BIEDT LEERLINGEN EEN TOEKOMST
Nieuwsgierig geworden naar de praktijk
van tweetalig onderwijs op het vmbo be-
zocht ik begin januari de CSG Rehoboth
in Hoogezand, waar sinds september
2010 tweetalig onderwijs Duits wordt ge-
geven aan mavoleerlingen. Voor vmbo-
leerlingen uit deze regio is het van groot
belang dat ze Duits spreken en Duitsland
kennen. Plezier in lesgeven en motivatie
om te leren gaan hand in hand.
‘In deze grensstreek hebben leerlin-
gen meer kans op een baan als ze een
Goethe-certificaat hebben, als ze kunnen
zeggen: “Ik kan Duits lezen en spreken.”
Het tweetalig Duits vmbo voorziet dui-
delijk in een behoefte bij bedrijven in de
regio, en de leerlingen zijn erg gemoti-
veerd om de taal te leren.’ Eelke Teitsma
is zich ervan bewust dat het scheppen
van extra kansen juist voor vmbo’ers heel
belangrijk is. ‘Er is een grote kans dat
juist vmbo-leerlingen in de regio blijven
waar ze opgroeien. Dan moet je inspelen
op de lokale behoefte. In deze regio is dat
kennis van het Duits. Op Karfreitag kun je
net over de grens een kanon afschieten,
en in Groningen en Winschoten zie je
alleen maar witte nummerborden.’ De
aardrijkskundeleraar werkt sinds zeven
jaar op de CSG Rehoboth om internati-
onalisering op te zetten. De eerste keer
dat hij naar het buitenland ging met
havo 3-leerlingen was een catastrofe. Ze
spraken geen woord Duits, misschien wel
omdat het Duits altijd in het Nederlands
gedoceerd werd. Om hier verandering
in aan te brengen voerde de school ver-
sterkt Duits in. Langzaam groeide zo
het idee tweetalig Duits onderwijs in te
voeren, alleen voor de mavoleerlingen.
Schooljaar 2010–2011 is tto Duits van
start gegaan met de doelstelling kansen
op werk en een toekomst te creëren. Het
was niet de opzet om meer leerlingen te
werven, maar blijkbaar spreekt het twee-
talig onderwijs de leerlingen wel aan: er
is veel belangstelling voor.
Tweetalig curriculum
Hoewel er verschillen zijn tussen twee-
talig onderwijs Engels en Duits, hante-
ren ze op de Rehoboth zo veel mogelijk
de Standaard tvmbo zoals die door de
Werkgroep tvmbo vooral voor het Engels
is vastgesteld (zie <www.europeesplat-
form.nl>). Er wordt dus dertig procent
van de lestijd in het Duits lesgegeven met
authentieke lesmaterialen. Daarnaast is
er in het hele curriculum extra aandacht
voor taal. De leerlingen krijgen vijf uur
Nederlands en vier uur Engels per week.
In het eerste jaar krijgen leerlin-
gen vier uur per week Duits volgens het
principe ‘doeltaal is voertaal’. Twee uur
wordt er uit het boek gewerkt. Daarnaast
krijgen ze één uur leesles en één uur
communicatieles. De docente Duits en
een taalassistent (moedertaalspreker)
delen de klas in twee groepen en kun-
nen zo veel aandacht aan de leerlingen
besteden. Dat werpt vruchten af. Karin
Teitsma, de tto-docente Duits, vertelt
dat ze de onderwerpen eerst dicht bij
huis houden: ‘Wie ben ik, mijn hobby’s,
als ik op een feestje ben, en dergelijke.
Natuurlijk is er ook veel aandacht voor
Schülersprache.’ Vóór de kerstvakantie zijn
de leerlingen al twee keer een dag in
Duitsland geweest: boodschappen doen
in Weener met projectgeld (de winke-
liers zijn op de hoogte en later wordt
er echt afgerekend) en een kerstmarkt
bezoeken. Na de kerstvakantie wordt in
drie projectweken uitsluitend de doel-
taal Duits gesproken, ook door de vak-
docenten aardrijkskunde, geschiedenis,
godsdienst, nask, rekenen, techniek en
gym. Er is een overkoepelend thema,
waarvoor de Duitse lesmaterialen door
de leraren zelf ontwikkeld zijn. In een
Nachhilfestunde kunnen de leerlingen
met vragen komen en dingen afmaken.
Huiswerk hebben ze deze weken niet, het
is al vermoeiend genoeg.
In de tweede klas krijgen de leer-
lingen naast Duits bij drie andere vak-
ken permanent les in de doeltaal. Dat
zijn aardrijkskunde, gym en godsdienst.
Na de krokusvakantie wordt er gewis-
seld met bijvoorbeeld economie, om de
docenten te ontlasten. De godsdienstle-
raar is een Duitser, dus die geeft het hele
jaar les in de doeltaal. Verspreid over het
jaar gaan er steeds acht leerlingen op
uitwisseling: ze gaan naar Boedapest,
Wenen, Zwickau en Abtenau. Later in
het jaar komen de Duitstalige leerlingen
naar Nederland en wordt er hier samen-
gewerkt aan onder andere een project
over te veel sneeuw en te veel water.
In het derde leerjaar lopen de leerlin-
gen een week stage in Duitsland. Daar
krijgt de Rehoboth volgend jaar voor
het eerst mee te maken. Hoewel er al
stageplaatsen zijn aangeboden, wordt
dat nog best spannend en druk: subsi-
dies aanvragen bij onder meer de Eems-
Dollardregio, voldoende stageplaatsen
regelen, vervoer regelen en eventueel
onderdak. Maar iedereen kijkt ernaar
uit. Bovendien gaan de derdeklassers
een week naar Wenen voor een taal- en
cultuurproject. Later komen de Weners
natuurlijk naar Hoogezand, maar dan
wordt er Engels gesproken. Zij willen
natuurlijk ook graag een vreemde taal
leren.
Aan de internationaliseringseis die
in de Standaard tvmbo staat, voldoet de
praktijk DUITS