autorka - Krystyna Osińska-Francuz

1. Interpretacja
tekstu
poetyckiego na
maturze

2. Polecenie na egzaminie brzmi :
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę
interpretacyjną i ją uzasadnij.
Co to jest interpretacja?
 odczytanie myśli czy intencji tekstu, poszukiwanie
znaczenia, odkrywanie sensu, rozszyfrowywanie za
pomocą wybranego klucza, tego co w tekście
nieoczywiste.
Co musisz zrobić?
 postawić tezę lub hipotezę – czyli proponowane przez
ciebie odczytanie głównej myśli utworu
 napisać wypowiedź argumentacyjną - czyli
sformułować argumenty wynikające z tekstu lub
możliwych kontekstów, które uzasadnią twoją tezę.

3. Od czego zacząć?
 uważnie przeczytaj tekst
 zastanów się, jakie emocje u ciebie wywołuje
 określ problematykę tekstu – o czym on jest?...
Sprawdź, co podpowiada ci tytuł, motto, powtarzające
się słowa…
 zastanów się nad konwencją literacką, rozpoznaj
konteksty – epoka, autor, gatunek…

4. I bardziej szczegółowo…zwróć
uwagę na:
 TYTUŁ - zastanów się, jakich informacji dostarcza tytuł (możemy
w nim odnaleźć informację o gatunku wiersza, jego adresacie,
temacie)
 MOTTO – zastanów się, czy wiersz posiada motto i jaka jest
jego rola?
 GATUNEK - zastanów się jakiego gatunku lirycznego użył autor?
 PODMIOT LIRYCZNY - określ podmiot liryczny w wierszu. Nie
utożsamiaj go z autorem
 ADRESATA LIRYCZNEGO – czy adresatem jest konkretna
osoba? tzw. adresat uogólniony, grupa osób? pokolenie ?,
przedmiot czy pojęcie abstrakcyjne (miłość, śmierć itp.)

5. Zastanów się nad tzw. „sytuacją komunikacyjną” –
kto? do kogo? i w jakiej sytuacji mówi?
1. nadawca i adresat
- kto? - kreacja podmiotu lirycznego („ja” liryczne)
- do kogo? - konstrukcja adresata monologu („ty” liryczne)
- opisujemy relacje pomiędzy nimi – co ich łączy, czy istnieje pomiędzy nimi
dystans?
2. sytuacja
- tu opisujemy, w jakiej sytuacji znajdują się nadawca i adresat – okoliczności,
warunki itd.
- odpowiadamy na pytanie, jaki to typ liryki : pośrednia, bezpośrednia, zwrotu do
adresata
3. Po zbadaniu utworu zabieramy się za uogólnienie, zbieranie rozproszonych
wcześniej informacji w całość, by określić temat utworu.
- o czym właściwie mówi utwór?
- które miejsca tekstu są najważniejsze dla zrozumienia sensu utworu?
- czy istnieją tu jakieś motywy, nawiązania, które umożliwiają głębsze zrozumienie
treści?
- jak cały utwór ma się do powszechnie obowiązujących poglądów? Czy jest to coś
nowatorskiego, czy może przeciwnie?

6. Krok pierwszy: teza lub hipoteza
 czyli zdanie lub kilka zdań, w których wyrażasz
propozycje odczytania całościowego sensu utworu
 rozpoczynasz od wstępu, który będzie zwierał tezę
/hipotezę - powinien wiązać się z koncepcją
interpretacyjną, nawiązać np. do problematyki, której
dotyczy utwór

7. Uzasadnienie tezy interpretacyjnej
 musisz pokazać, ze rozumiesz sens utworu
 musisz uzasadnić przyjętą przez ciebie koncepcję
interpretacyjną, przytaczając argumenty z tekstu – twoja
wypowiedź musi mieć formę wypowiedzi argumentacyjnej
 nie analizuj szczegółowo wszystkich elementów dzieła, np.
nie musisz pisać wszystkiego, co wiesz nt. teorii literatury –
wybieraj te elementy, które są ważne dla zrozumienia utworu
 nie musisz wymieniać wszystkich środków stylistycznych
użytych w wierszu – wybierasz te, które służą ci uzasadnieniu
tezy
 musisz widzieć, co po co autor użył danych środków albo
dlaczego tak a nie inaczej zbudował wiersz

8. Kompozycja wypowiedzi,
czyli logika, uporządkowanie i funkcjonalność
Sposoby na to:
 od analizy poszczególnych elementów tekstu do
wniosków ogólnych – wtedy teza jest na końcu, w
podsumowaniu
 najpierw teza, a następnie potwierdzanie jej słuszności
 możesz krótko przedstawić swoje wrażenia związane z
tekstem – albo we wstępie, albo na koniec

9. Konteksty i wnioski
Konteksty – jeśli przychodzą ci do głowy jakieś inne układy
odniesienia, które pogłębiają odczytanie utworu – uwzględnij je
– pamiętaj, że utwór poetycki nie powstaje w próżni
Rodzaje kontekstów to: filozoficzny, historyczny, biograficzny,
historycznoliteracki, polityczny, kulturowy, społeczny itp. –
nawiąż do nich
Wnioski i koniec - na końcu pracy podsumowujemy krótko
swoje ustalenia, umieszczamy tu wynikającą z całej pracy tezę
interpretacyjną

10. Czego nie robić?
 Nie streszczać!
 Nie stawiać tezy, która jest sprzeczna z utworem –
interpretacja nie jest całkowicie dowolna!
 Nie pisać wszystkiego, co wie się o epoce czy autorze
tekstu – interpretacja dotyczy tekstu a nie autora.