1. ECONOMISCH BUREAU
Markten in beweging 21 december 2012
21 december 2012
Afgesloten om 14.00 uur Markten in beweging
Geld- en kapitaalmarktrente Voorbij het einde
5
10-jaars swaprente
Hoewel de wereld doordraaide eindigde de beursweek toch in mineur, doordat
4 3maands euribor onderhandelingen over het Amerikaanse “begrotingsravijn” terug bij af zijn. Maar
3 dit hoeft niet direct het einde van de wereld te betekenen. Europa sluit het jaar
2 relatief rustig af, al zal de eurocrisis ook in 2013 nog veel aandacht opeisen.
1
Berichten over het einde der tijden vandaag blijken schromelijk overdreven. Het
0 onderstreept maar weer eens dat voorspellen niet alleen voor economen een hachelijke
Jan-12 May-12 Sep-12
zaak is. De beurs leek zich toch al weinig aan te trekken van de Maya-kalender: het
Wisselkoersen dreigende einde der tijden heeft niet tot winstnemingen geleid. De AEX zette tot en met
donderdag de stijgende lijn van de afgelopen weken voort. Donderdag werd met 346.6
1.40 EUR/USD, l. as 0.90
EUR/GBP, r. as
punten het vooralsnog hoogste punt van het jaar aangetikt. Op moment van schrijven
1.35 staat de beurs in de min doordat vannacht in de VS alle vorderingen in de
0.85
onderhandelingen over de “begrotingsafgrond” in één klap teniet zijn gedaan. De
1.30 Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden dacht president Obama
0.80 onder druk te kunnen zetten door een eigen plan in stemming te brengen, maar dit
1.25
bleek vannacht een lelijke misrekening. Hij kreeg onvoldoende steun in de eigen
1.20 0.75 partij en moest het plan schielijk terugtrekken. De kans is hiermee toegenomen dat het
Jan-12 May-12 Sep-12
niet meer dit jaar lukt om tot een akkoord te komen en dit door het Congres te
loodsen. Dit zou betekenen dat per 1 januari de belastingen in de VS flink stijgen en de
Aandelenmarkten
overheid scherp moet bezuinigen. Op zich hoeft dit nog geen ramp te zijn als er
400 AEX, l. as 1600 binnen enkele weken alsnog een akkoord komt, waar wij vooralsnog vanuit gaan.
S&P500, r.
as
Europa sluit deze week een tumultueus jaar relatief rustig af. De Europese
350 1400
economie zit nog in recessie, maar kleine lichtpuntjes zijn er wel te bespeuren. Zo
zijn Duitse ondernemers zeer negatief over de huidige economische situatie, maar
300 1200
worden ze tegelijkertijd optimistischer over de toekomst. Dit geeft aan dat de
economische tegenspoed in Duitsland wel eens van korte duur kon zijn. Iets waar ook
250 1000 Nederland in de loop van 2013 van zou kunnen profiteren.
Jan-12 May-12 Sep-12
Bron: Ecowin Vorige week verklaarde de Franse president Hollande dat de eurocrisis voorbij is. Nu
zijn er dit jaar inderdaad zeer belangrijke stappen gezet, maar we zijn er nog niet. De
Videobericht Economie fragiele rust op financiële markten kan ook in 2013 weer heel snel en eenvoudig
plaatsmaken voor hernieuwde euro-angst. Zo zal Italië al snel, waarschijnlijk in
februari, verkiezingen uitschrijven. Met name de 76-jarige Berlusconi lijkt er een
sport van te maken om voor verrassingen te zorgen. In september volgen Duitse
verkiezingen. Het valt te verwachten dat Merkel tot die tijd niet bereid is gevoelige
concessies te doen in Europa. En ook de Griekse minister van financiën deed een duit
in het zakje door deze week te waarschuwen dat 2013 voor Griekenland “erop of
eronder” wordt. De Griekse politieke situatie is fragiel en het risico op een “Grexit”
blijft bestaan. Kortom: geniet van de rust de komende week, want ook al zijn we op de
goede weg, 2013 wordt weer een spannend jaar.
Maarten Leen Focus: de Nederlandse economie maakt een moeilijke tijd door, maar Nederland blijft
Hoofd Macro- en Consumenteneconomie
Amsterdam 020-563 4406 een van de meest welvarende eurolanden.
Maarten.Leen@ing.nl
Teunis Brosens
Teunis Brosens
Senior Econoom
Dit is de laatste Markten in Beweging van dit jaar. De volgende editie verschijnt
Amsterdam 020-563 6167
Teunis.Brosens@ing.nl op 11 januari 2013.
1

2. Markten in beweging 21 december 2012
Focus: troost in de donkere dagen voor Kerst
Nederland is één van de meest welvarende eurolanden
• Deze week maakte het Europees statistische bureau
Inkomen per hoofd van de bevolking
(EU-27 = 100, gecorrigeerd voor koopkrachtverschillen) Eurostat cijfers bekend over het inkomen per hoofd van de
bevolking in de verschillende landen van de Europese Unie
140
(EU). Nederland blijkt nog steeds één van de meest
130 welvarende landen van Europa te zijn.
120 • Vergeleken met de andere kernlanden van het eurogebied
komt het economisch herstel in ons land moeilijk op gang.
110 Hierdoor is in Nederland—vergeleken met de gemiddelde
100
ontwikkeling in de EU—vanaf 2008 het inkomen per hoofd
gedaald. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland waar
90 het inkomen per hoofd zich sinds 2009 juist gunstiger
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
ontwikkelt vergeleken met de overige EU-landen.
België Duitsland Spanje Waarschijnlijk zal de inkomensdaling in ons land ook in
Frankrijk Italië Nederland 2013 doorzetten (zie onze deze week verschenen Dutch
Economic Outlook – Lichtpuntjes in donkere dagen).
Bron: Eurostat, ING (raming 2012).
* Het hoge inkomen per hoofd van de bevolking in Luxemburg is deels het
gevolg van het grote aantal grenswerkers in dat land. Deze grenswerkers
• De cijfers van Eurostat (aangevuld met onze eigen
dragen wel bij aan de economische groei van Luxemburg maar worden niet ramingen voor 2012) zetten deze inkomensdaling echter in
meegeteld bij de bevolkingsomvang van dat land.
perspectief, want desondanks heeft ons land na
Luxemburg* nog steeds het hoogste inkomen per hoofd van
de bevolking van alle 27 EU-landen. Kortom, omdat we erg
welvarend waren voordat de financiële crisis uitbrak
verdienen we nu per persoon nog steeds meer dan de
Belgen, Duitsers en de Fransen.
• Inkomen inleveren is natuurlijk nooit leuk maar de grafiek
laat wel overduidelijk zien dat Nederland nog steeds een rijk
land is. Voeg dit bij de uitkomsten van andere internationale
ranglijstjes zoals bijvoorbeeld de economische
concurrentiekracht (Nederland op een vijfde plaats
wereldwijd volgens het World Competitiveness Report) en
geluk beleving (op de ranglijst van gelukkige landen eindigt
Nederland op de vierde plaats volgens het World
Happiness Report) en Kerstmis 2012 is toch wat minder kil.
Maarten Leen
Rente- en valutavooruitzichten
Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2013
1 1,2,4
ING3
1,2,4 3 1,2,4
ING3
1,2,4
Huidig Forward Forward ING Forward Forward ING3
Rentes %
ECB refi-rente 0.75 0.50 0.50 0.50 0.50
3-maands euribor 0.18 0.17 0.20 0.17 0.20 0.19 0.30 0.23 0.30
2-jaars swap euro 0.38 0.43 0.75 0.46 0.70 0.51 0.90 0.57 1.15
5-jaars swap euro 0.81 0.89 1.20 0.96 1.20 1.05 1.30 1.14 1.40
10-jaars swap euro 1.62 1.69 1.80 1.75 1.80 1.82 1.80 1.89 2.00
Wisselkoersen Aantal vreemde valuta per 1 euro
EUR/USD 1.32 1.32 1.20 1.32 1.20 1.32 1.25 1.33 1.28
EUR/JPY 111 111 98 111 103 111 110 111 115
EUR/GBP 0.81 0.82 0.78 0.82 0.78 0.82 0.79 0.82 0.80
EUR/CHF 1.21 1.21 1.25 1.21 1.25 1.20 1.25 1.20 1.25
Noot: kwartaalultimo’s tenzij anders aangegeven
1) 21 december om 14:30 uur
2) Impliciete renteverwachting en wisselkoers zoals kan worden afgeleid uit forward-contracten
3) Basisverwachting ING, d.d. 6 december 2012
4) Voor de 3-maandsrente is gebruik gemaakt van de volgende Forward Rate Agreements 3x6, 6x9, 9x12 en 12x15 met als spotdatum 21 december 2012
2

3. Markten in beweging 21 december 2012
Disclaimer
Copyright 2012 ING Bank N.V.
Alle rechten zijn uitdrukkelijk voorbehouden.
Dit materiaal is opgesteld door ING Bank N.V. Het wordt uitsluitend ter informatie beschikbaar gesteld en is op geen enkele wijze een aanbod,
uitnodiging of advies tot het kopen of verkopen van enig effect of tot het aangaan van enige andere transactie. Hoewel ING binnen redelijke
grenzen alle stappen heeft ondernomen om de betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie te waarborgen, aanvaarden ING Bank N.V.
en/of enigerlei dochtermaatschappij, gelieerde maatschappij of branche van ING Bank N.V. (waaronder begrepen ING Groep N.V, tezamen als
ieder afzonderlijk te noemen: "ING") echter geen enkele aansprakelijkheid voor de juistheid, nauwkeurigheid, actualiteit, volledigheid of
betrouwbaarheid van de hier gepubliceerde informatie. De in dit materiaal opgenomen opinies, prognoses, aannames, schattingen, afgeleide
waarderingen en koersdoel(en) gelden per de aangegeven datum en zijn te allen tijde onderhevig aan wijziging, zonder voorafgaande
kennisgeving.
De beleggingen waarnaar in dit materiaal wordt verwezen, zijn mogelijk niet geschikt voor de specifieke beleggingsdoelstellingen, financiële
positie, kennis, ervaring en/of individuele behoeften van de verkrijgers van dit materiaal en de informatie in dit materiaal dient niet te worden
gebruikt in plaats van een onafhankelijk oordeel. Tevens kunnen beleggingen waarnaar wordt verwezen significant risico inhouden, niet
noodzakelijkerwijze mogelijk zijn alle jurisdicties of wellicht illiquide zijn. De waarde van, of inkomsten uit, enige belegging waarnaar wordt
verwezen kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in enigerlei wisselkoers. Resultaten behaald in het verleden bieden
geen garantie voor de toekomst.
ING of haar functionarissen, directeuren, of medewerkers, waaronder tevens begrepen personen die zijn betrokken bij het opstellen of de
uitgifte van dit materiaal, kunnen van tijd tot tijd een long- of shortpositie aanhouden in effecten, warrants, futures, opties, derivaten of andere
financiële waarden waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. ING kan te allen tijde investment banking-, commercial banking-, krediet-, advies-
en andere diensten aanbieden en verlenen aan de emittent van effecten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. Uit hoofde van het
aanbieden en verlenen van dergelijke diensten kan ING in het bezit komen van informatie die niet is opgenomen in dit materiaal. ING kan
voorafgaand aan of direct na de publicatie hiervan hebben gehandeld of handelen op basis van dergelijke informatie. Noch ING noch andere
personen kunnen aansprakelijk worden gehouden voor directe, indirecte of incidentele schade, gevolgschade of punitieve of exemplarische
schade, met inbegrip van gederfde winst die op enigerlei wijze het gevolg is van de in dit materiaal opgenomen informatie. Dit materiaal is
uitsluitend bedoeld voor gebruik door de beoogde verkrijgers hiervan en de inhoud mag noch geheel noch gedeeltelijk voor enig doel worden
vermenigvuldigd, opnieuw worden verspreid of worden gekopieerd zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van ING. Dit materiaal
of kopieën hiervan mogen niet worden verspreid in de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Canada of aan ingezetenen in
de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk en Canada. Ook in andere jurisdicties kunnen beperkingen gelden. U wordt
verzocht zich aan deze beperkingen te houden.
ING Bank N.V., haar branches en/of haar dochtermaatschappijen zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht bij de betrokken nationale
toezichthouders. ING Bank N.V. heeft een vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële
Markten (AFM). ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, houdt kantoor aan Bijlmerplein 888, 1102 MG Amsterdam, Nederland en is
onder nummer 33031431 ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel van Amsterdam.
Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden
gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming
van de ING. Alle rechten zijn voorbehouden.
Mededelingen aangaande persoonlijke betrokkenheid
De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de onderliggende financiële waarde(n) en/of over de
uitgevende instantie(s) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen
van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de
vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak.
3