Contenu connexe
Similaire à Izinkondlo zika bw vilakazi (20)
Izinkondlo zika bw vilakazi
- 2. UMLANDO NGOKUZALWA
KWAKHE
UBenedict Wallet Vilakazi wabona ilanga mhla ziyi-6
kuMasingana ngo-1906 endaweni yaseGroutville
Wathola igama lokumteketisa likaBhambatha
kaMakhwatha ngoba ezalwe ngonyaka wempi
kaKhandampondo ka-1906 eyayiholwa yinkosi
uBhambatha KaMancinza wakwaZondi
2
- 3. UMLANDO
Wafundela ubuthishela eMarianhill waphinde wafundisa
khona. Wabe esedlula efundisa eXobho kanye
nasOhlange.
Waphothula iziqu zakhe ze-BA ne-Unisa ngo-1934.
Ngo-1936 waqashwa ukuba afundise isiZulu eYunivesithi
yaseWits. Ngawo lo nyaka wakwazi ukwenza iziqu ze-BA
Hons.
3
- 4. UMLANDO
Ngo-1937 wathola iziqu ze-MA ngomcwaningo wakhe
othi: The conception and development of poetry in Zulu.
Ayibanga mihle iminyaka yawo-1940 empilweni
kaVilakazi: kwashona umfowabo ngo-1940, kwashona
umkakhe uFanny, uMaNxaba ngo-1942.
Nokho wayibamba ngoba ngo-1946 wathola iziqu
zobudokotela ngomcwaningo osihloko sithi: The oral and
written literature in Nguni
UVilakazi washona ngo-1947 eneminyaka enga-40
4
- 5. IMISEBENZI YAKHE
UVilakazi wayengumuntu okhuthele. Ube ngumuntu
wokuqala omnyama ukuthola iqhuzu lobudokotela. Ube
ngowokuqala futhi ukufundisa eYunivesithi
yaseWitwatersrand neyayaziwa njengeyunivesithi
yabamhlophe.
Iqoqo lokuqala lezinkondlo zesiZulu liphuma osibeni
lukaVilakazi: Inkondlo KaZulu nelashicilelwa ngo-1935.
Inoveli yakhe ethi Noma Nini yashicilelwa ngo-1935
5
- 6. IMISEBENZI YAKHE
Washicilela inoveli lakhe lesibili elithi UDingiswayo
KaJobe ngo-1939, kanti elesithathu elithi Nje Nempela
laphuma ngo-1943. Iqoqo lakhe lesibili lezinkondlo
elithi Amal’ ezulu lalandela ngo-1945.
Omunye umsebenzi obalulekile esiZulwini
yisichazamazwi esithi Zulu-English Dictionary awubhala
ngokubambisana noClement Doke nowashicilelwa ngo-
1948 engasekho emhlabeni.
6
- 7. IMISEBENZI YAKHE
Ziningi izimbongi ezithathela kuVilakazi uma zihaya.
Ziningi futhi ezihaya ngale ngwazi, ngisho nanamuhla.
Ezinye zezinkondlo zakhe njengalezi ezithi: “Ma ngificwa
ukufa” kanye nethi “Kwadedangendlale” zaguqulwa
nguSolwazi uMzilikazi Khumbalo zaba yizingoma
zamakwaya ezaduma kakhulu.
7
- 8. IMISEBENZI YAKHE
AYEBHALA NGAKHO:
Kukhona izinkondlo zakhe ezikhuluma ngomlando:
“UShaka kaSenzangakhona” (Inkondlo KaZulu)
“Phezu kwethuna likaShaka” (Inkondlo KaZulu)
“NgoMbuyazi eNdondakusuka” (Amal’ ezulu)
“Inkelenkele yakwaXhosa” (Inkondlo KaZulu)
8
- 10. UGQOZI
Ubuye abhale ngezinto ezingabonakali ezifana nogqozi:
“Ugqozi” (Amal’ ezulu)
“Ithongo lokwazi” (Inkondlo KaZulu)
“Umthandazo wembongi” (Amal’ ezulu)
10
- 11. UKUFA
Ezinye zezinkondlo zakhe zikhuluma ngokufa:
“Ukufa” (Inkondlo KaZulu)
“Sengiyokholwa-ke” (Inkondlo KaZulu)
“Sengiyakholwa” (Amal’ ezulu)
“Nayaphi?” (Amal’ ezulu)
“Ma ngificwa ukufa” (Inkondlo KaZulu)
11
- 12. AMAGUGU
Ezinye zilila ngokulahlekelwa kwabantu abamnyama
amagugu nomcebo wabo:
“Wo, leli Khehla” (Amal’ ezulu)
“Ukhamba lukaSonkomose” (Inkondlo KaZulu)
“Izinsimbi zesonto” (Amal’ ezulu)
12
- 18. Phambi kwami nant’ ukhamba,
Bath’ ukhamb’ olwaludlela
Wena mfo waseMzwangedwa,
Owashiy’ uhamba wedwa
Wakhohlwa nokukhumbula
Okuphethwe lolu khamba.
18
- 19. IMPINDAMQONDO
Umqondo wamagama asemgqeni ongenhla uhambisana
nomqondon wamagama asemgqeni ongezansi. Isib.
Ithongo Lokwazi.
Ngabheka phansi eMkambathini wamaXhosa,
Ngabheka phezulu eNtabakusuka yabeSuthu.
19