Deze preesntatie is onderdeel van de MKB Visie die op woensdagavond 13 maart werd georganiseerd voor de leden van ondernemersclub De Achterban.Gastspreekster deze avond was Nynke Struik, sectormanager Zakelijke Dienstverlening bij Rabobank Nederland.
Meer kennisbijeenkomsten vindt u op www.kennisvloer.nl
10. Zakelijke kredietverlening (cijfers)
Zakelijke kredietverlening Rabobank in Nederland
In miljarden euro's dec-07 dec-08 dec-09 dec-10 jun-11 dec-11 jun-12
Food & Agri 25,9 28,1 29,2 29,1 28,9 29,1 29,0
Handel, industrie, dienstverlening 46,1 55,7 58,9 61,1 62,7 62,8 62,9
Binnenlands Retailbedrijf 72,0 83,8 88,1 90,1 91,6 91,9 91,9 +
NL - Rabobank International 11,6 15,7 14,0 11,4 12,5 13,5 15,7
Rabobank in Nederland 83,6 99,5 102,1 101,5 104,1 105,4 107,6 +
LB'en LB'en LB'en Rabo Markt *
Groeicijfers (F&A) (HID) (totaal) (incl. RI) (cijfers DNB)
Laatste 12 maanden 0,2% 0,4% 0,3% 3,3% 2,7%
In 2012 -0,5% 0,2% 0,0% 2,1% 0,9%
Sinds december 2007 12,0% 36,4% 27,6% 28,7% 26,4%
* Kredietverlening door Nederlandse MFI aan niet-financiële bedrijven in Nederland, gecorrigeerd voor securitisaties.
10 Bron: Jaarverslag Rabobank en www.dnb.nl
Sectormanagement
10
11. bankenbelasting DGS premie
EUR 600 miljoen 400 miljoen
spaaroorlog
toenemende kredietrisico’s
commercieel onroerend goed, toenemende kans op recessie
Samen betalen we de prijs voor stabiliteit
stijgende
fundingkosten
noodzaak tot
extra regelgeving versterken van de
-basel III
kapitaalsbuffers
moeilijker
11 Sectormanagement
11
24. Internetaankopen groeien flink
• Totale online omzet 2012 circa € 10 mld
Omzet totale detailhandel 2012 circa € 82 mld
• In 2012 groei omzet online verkopen van circa 9%
Omzetgroei totale detailhandel in 2012 -1%
• Sinds 2000 een
verzesvoudiging van
de omzet online
winkelen
• 37.500 webwinkels
eind 2011 (schatting)
Sectormanagement
24
28. Verschillen in bedrijfsresultaat
Spreiding van het bedrijfsresultaat (€ x 1000)
700
600
500
400
300
200
100
0
-100
-200
-300
-400
-500
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Sectormanagement
28
29. Nederland
Een van de rijkste landen ter wereld
x 1,000 GDP per head (2010, $PPP) x 1,000
50 50
45 45
40 40
35 35
30 30
25 25
20 20
15 15
10 10
5 5
0 0
Sectormanagement
29
30. Nederland
Lage werkloosheid
% Unemployment rate 2012 - IMF %
24 24
20 20
16 16
12 12
8 8
4 4
0 0
F
T
E
P
I
J
I
I
T
R
N
P
A
Z
B
S
S
F
T
D
E
E
E
E
C
A
U
U
L
N
G
H
D
G
S
A
Z
E
C
B
K
R
Sectormanagement
30
31. Conclusie
• Nederlandse economie ontbeert sterke aanjager
• Groei is niet meer vanzelfsprekend
• Uitgangspositie Nederland is nog steeds goed
• En er zijn ook kansen….
Sectormanagement
31
33. Trends: van ver weg naar dichtbij
Megatrends zijn bekend; IN2030
Globalisering
Grondstoffen schaarste
Groei wereldbevolking
Vergrijzing
Technologie
Waar kunt u morgen al mee aan de slag?
Rabobank Nederland
Sectormanagement
33
34. 7 trends voor de komende jaren…
Film voor nu en over
straks
Rabobank Nederland
Sectormanagement
34
Rabobank Wholesale Powerpoint design 14 March 2013 Rabobank Wholesale Powerpoint design 14 March 2013
14 March 2013
Het programma van vandaag is als volgt: Hier kun je eigen eigen sheet plaatsen met daarin een foto ter introductie Zijn er nog vragen over het programma? 14 March 2013
Vraag om financiële stabiliteit Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Rabobank Wholesale Powerpoint design 14 March 2013
Samen betalen we de prijs van dit financiële stelsel door de genoemde voorbeelden. De economische malaise zorgt voor hogere kredietrisico’s Kosten van geld (mn lang) loopt op door beperkte beschikbaarheid en toegenomen onzekerheid icm hoge vraag Bankbelasting en DGS premie drukken de reserveringscapaciteit van banken en vertragen zo het vermogen van banken om te groeien in kredietverlening Doordat wereldwijd banken sterkere buffers moeten hebben, zoeken zij allemaal naar kapitaal. Dit drijft de prijs verder op Toegenomen regelgeving, nationaal, maar ook internationaal zorgt voor extra werkzaamheden bij financiële instellingen en drukt op de inspanningen die ondernemers in dit kader moeten verrichten De financieringen voor ondernemers wordt duurder Meer regelgeving zorgt voor grotere administratieve belasting voor de ondernemer in contact met de bank. De ondernemer moet meer stukken aanleveren bij revisie/kredietaanvragen zodat de bank kan voldoen aan de strengere wet en regelgeving Kapitaal krijgt een kortere looptijd waardoor grotere herfinancieringsrisico’s bij de ondernemer komen te liggen. De ondernemer moet zich er van bewust zijn dat het niet zo vanzelfsprekend is dat hij voor 20/30 jaar een financiering heeft. Een ondernemer moet niet alleen naar de bank kijken, maar ook naar andere mogelijkheden als Private Equity, Stimuleringskapitaal, interne financiering, leverancierskredieten enz. Dit vervangt de bank niet maar is een aanvulling en om de in de vorige slide genoemde redenen noodzakelijk.
Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Onzekerheid troef door: Afwikkeling Eurocrisis en mate van economisch herstel in Europa (veel vertrouwensindicatoren staan in de min (oktober 2012)) USA: positieve en negatieve berichen wisselen elkaar af, al is er wel een tendens naar licht herstel + wat gaan presidentverkiezingen brengen? Japan: impuls wederopbouw zwakt af, risicofactor is staatsschuld (230% van BBP) China: lagere economische groei door export die onder druk staat en consumentenbestedingen kunnen lagere groei export niet opvangen. Verder veel investeringen in onrendabele infrastructuur (o.a. hoge snelheidslijnen) Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
De groei van de export was in 2012 het enige lichtpuntje voor de Nederlandse eco¬nomie. Hoewel de volumegroei met 3,1% lager was dan het jaar ervoor groeide de import door de daling van de binnenlandse bestedingen ook trager dan in 2011. De bijdrage van de netto internationale handel aan de BBP-groei was daardoor in 2012 met 0,5%-punt even groot als in 2011. De wereldhandelsgroei was in 2012 zeer beperkt doordat wereldwijd de econo¬mische groei vertraagde. In het laatste kwartaal trok de wereldhandel onder aanvoering van Azië echter weer aan (figuur 4). Stemmingsindicatoren wijzen wereldwijd op een verder herstel van de economische groei aan het begin van 2013. Voor het jaar als geheel verwachten wij ook een iets hogere groei van de wereldeconomie dan in 2012 en daardoor ook een hogere wereldhandel. Omdat de econo¬mische groei in Europa echter uitermate zwak blijft zal het voor Nederland rele¬vante deel van de wereldhandelsgroei echter iets minder sterk toenemen. Voor 2013 voorzien wij dan ook slechts een kleine versnelling van de groei van het Neder¬landse exportvolume, naar 3½% van 3,1% in 2012. In 2014 verwachten wij een verdere versnelling, maar met 4½% groei blijft de exportgroei in historisch perspectief gematigd. Wel verwachten we dat de binnenlands geproduceerde export dit en volgend jaar in tegenstelling tot vorig jaar bij zal dragen aan de totale exportgroei. Doordat aan de binnenlands geproduceerde uitvoer meer waarde wordt toegevoegd is de bijdrage aan de economische groei hoger. Omdat de groei van het importvolume dit en volgend jaar beperkt blijft door krimp van de binnenlandse bestedingen en hogere groei van de binnenlands geproduceerde uitvoer zal de netto-export positief bijdragen aan de economische groei. Door de iets hogere exportgroei verwachten wij voor beide jaren een wat hogere bijdrage van de netto-export, met ¾%-punt vergeleken met 0,5%-punt in 2012. De schuldencrisis in de eurozone blijft de gemeenschappelijke munt onder druk zetten: de reële handelsgewogen wisselkoers nam voor Nederland in het laatste kwartaal met 1,6% af ten opzichte van een jaar eerder (figuur 5). Over 2012 als geheel kwam was deze koers 3% lager uit dan in het jaar ervoor. Naar verwach¬ting neemt de wisselkoers van Nederland in 2013 en 2014 toe. De door ons ver¬wachte waardestijging van de euro (zie Rente en valuta elders in dit kwar¬taal¬bericht) betekent dat Nederlandse goederen en diensten duurder worden voor het buitenland. De uitvoergroei zal daardoor geen steun in de rug krijgen van een goedkopere wisselkoers, waardoor deze vooral zal moeten komen van een groeiend wereldhandelsvolume. Kennis & Economisch Onderzoek 14-03-13 Rabobank
Consumentenvertrouwen negatief september 2012 -29 (bij nul zijn er evenveel positieve als negatieve antwoorden) Vertrouwen eigenlijk al 10 jaar slecht. Consumentenbestedingen liggen in 2013 op niveau eind 2004…….. Producentenvertrouwen negatief, september 2012 -6,7 (laatste maanden daling van de stemming onder producenten, orderportefeuilles staan onder druk) Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Bezettingsgraad (van mens en machinecapaciteit) in de industrie ligt op c.a. 79% Bedrijven laten eerst deze capaciteit ‘vollopen’ voordat ze gaan investeren, bijv. in een nieuwe lijn of extra productiehal. Productie beweegt laatste maanden rond nul (exportgroei vlakt af, weinig dynamiek op binnenlandse markt Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Spreekt voor zich Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
2013 - 2015 Groei vooral in sectoren / bedrijven met een oriëntatie op export / internationale handel : industrie, groothandel en transport. Consumentgerichte sectoren hebben het lastig zolang er geen vertrouwensherstel is en koopkrachtontwikkeling beperkt is. Bouw: na een sterke krimp in 2012 is de verwachting dat ook 2013 een lichte krimp laat zien. De productiedaling doet zich zowel voor in de woningbouw, utiliteitsbouw als grond-, weg- en waterbouw (GWW). Pas vanaf 2014 is er een mogelijk herstel in de bouw. Veel zal afhangen van de kabinetsmaatregelen. Maar allesbepalend is het vertrouwensherstel bij particulieren en bedrijven. De doorstroming in de huizenmarkt stropt. Er dient duidelijkheid te komen mbt de hervorming van de woningmarkt; huurbeleid en arbeidsmarkt. Dienstverlening: na een groeiperiode van meerdere decennia (economen spraken al van een diensteneconomie) staat de volumegroei in de sector sinds 2009 onder druk. Ook in 2013 is er geen substantiële verbetering van de bedrijvigheid in de zakelijke dienstverlening. Bedrijven moeten daarom hun business model tegen het licht houden. Innovatie moet de sector een nieuwe impuls geven. Gezondheidszorg: sterke groei door vergrijzing, hogere eisen zorgconsument en nieuwe technieken die beschikbaar komen. Ter info nog 2 zaken die in het plaatje opvallen: Volumemutatie in 2011 in Automotive: sterke groei autoverkopen door gunstige fiscale regelingen rondom kleinere en energiezuinige auto’s Volumemutatie in 2011 in de Bouw: +4,9% door gunstig weer in 1 e + 4 e kwartaal (geen winter) én fiscale maatregelen (o.a. tijdelijke BTW- verlaging op arbeid) Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Industrie, groothandel, transport: Grijp de kansen in het buitenland! Inzetten op competenties/concurrentievoordeel Verdere samenwerking in de keten. De handel met het buitenland is sinds 2010 de belangrijkste stuwende kracht in de Nederlandse economie. Hiervan profiteren bedrijven in de industrie, de groothandel en het transport. Dat zal ook in 2013 zo zijn. De exportgerichtheid van veel bedrijven kan echter veel beter. Zeker het MKB in de industrie laat hier nog steken vallen. Dat is niet alleen jammer. Het is ook bijna onbegrijpelijk, gezien de beperkte binnenlandse dynamiek (lees: lage bestedingen en een bescheiden niveau van de bedrijfsinvesteringen) en de relatief hoge economische groei in onder andere ‘emerging countries’ als China, India en Brazilië. Verder zijn er natuurlijk kansen in de export naar landen als Duitsland en UK. Belangrijk voor specifiek de transportsector is dat zij de regie in het internationale transport houdt. Rotterdam niet alleen als Gateway to Europe, maar ook als ‘hup’ naar China en andere emerging countries. Bepalend voor de positie van het individuele bedrijf is ook de eindmarkt die zij bedient (bijv. automotive of voedingsindustrie) en de plaats/rol in de keten Eventueel kan een link gelegd worden met Trend #7 (‘De wereld dichtbij’) De wereld dichtbij vraagt om een meer internationale oriëntatie van bedrijven. Natuurlijk zit een bedrijf normaal gesproken niet zomaar internationaal in het zadel. Er is een nieuwe houding voor nodig en er moeten bepaalde vaardigheden voor aangeleerd worden. Bovendien is de concurrentiepositie van het individuele bedrijf bepalend. Een goedkopere euro helpt daarbij. Maar bedrijven moeten vooral slimmere producten en diensten ontwikkelen en in de markt zetten; slimmere producten en diensten dan die van hun buitenlandse concurrenten. Dat betekent dat ondernemers ook in deze turbulente tijden moeten (blijven) investeren. Niet alleen in producten en diensten, maar eveneens in de competenties van medewerkers. Uiteraard moeten ze daarbij goed rekening houden met trend #5 (‘Groen is poen’). Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Detailhandel: Kom in actie en doorgrond de klant! Een laag consumentenvertrouwen, een tanende koopkracht, de opkomst van e-commerce, veranderend consumentengedrag, leegstand van winkelcentra en dan ook nog een BTW-verhoging. De detailhandel zucht onder al deze ontwikkelingen. Het rappe tempo waarin de veranderingen in Nederland en de wereld elkaar opvolgen, vraagt om een ondernemer die zich verdiept in zijn klant. Die zich afvraagt hoe hij deze klant het beste kan bereiken en bedienen. En die zijn eigen onderscheidende vermogen aanboort – op het gebied van assortiment, beleving en service, maar ook via samenwerking op verschillende niveaus. Een ondernemer, kortom, die zich rekenschap geeft van trends #1 (‘Klinkende keuzes’), #2 (‘IWIN’), #4 (‘Do It Together’) en #7 (‘Voel het verschil’). Het BTW effect zal beperkt zijn. Consumenten zijn al terughoudend en een BTW verhoging zal dat niet verder opschroeven. De detaillisten zullen de prijzen deels door berekenen aan de consument (in 2013), deels bij de leveranciers neerleggen en deels voor eigen rekening moeten nemen Horeca: Richt de pijlen op beleving en samenwerking! Trends #6 (‘Do It Together’) en #4 (‘Voel het verschil) zijn zeer belangrijk voor de sector horeca en recreatie. Bedrijven met uniek belevingsaanbod hebben een streepje voor, zeker als dat gecombineerd kan worden met relatieve ‘low budget’-prijzen. Samenwerking kan in deze sector bijvoorbeeld gezocht worden in de gezamenlijke promotie van een bepaalde stad, streek of recreatiegebied. Door de laagconjunctuur blijven consumenten en bedrijven kritisch letten op hun uitgavenpatroon. Het risico van ‘overprijzing’ ligt op de loer, zeker nu branchevreemde aanbieders de concurrentie vol ingaan en vooral op prijs concurreren. Plaatje links Groeipercentages online winkelen versus detailhandel De omzet in online winkelen is sinds 2002 jaarlijks met dubbele cijfers blijven groeien, zelfs wanneer er bij de traditionele detailhandel sprake was van krimp. Zo waren er (negatieve) groeicijfers in de detailhandel Non-food in 2005, 2009 , 2010 en 2011 respectievelijk: -0,4, -4,1, -0,3 en -1% procent. Verkopen Online winkelen 2011 + 10%, 1 e halfjaar 2012 + 9% Hierbij moet worden aangetekend dat deze veel gebruikte benchmark niet zuiver is: de groeipercentages online winkelen zijn inclusief de online verkopen van reizen, verzekeringen en tickets. De benchmark is wel indicatief voor het groeiende aandeel van online winkelen ten opzichte van de detailhandel. Plaatje midden Toenemende branchevervaging treft horeca. Andere voorbeelden foodaanbod bij tankstations en AH to go Plaatje rechts Veranderende consument… Kinderen tot vijf jaar oud kunnen vandaag de dag vaak beter overweg met technologie dan met een fiets en hun eigen veters, zou uit onderzoek blijken. De cijfers beperken zich niet enkel tot het spelen van games. 19 procent van de kinderen zijn bijvoorbeeld in staat een applicatie op een smartphone te bedienen, terwijl 9 procent pas net zijn eigen veters kan strikken. 25 procent van de kleuters kan omgaan met een webbrowser terwijl 20 procent kan zwemmen. Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
De verkoop van producten en diensten via internet in de eerste helft van 2012 gestegen naar € 4,61 miljard. De markt voor online verkopen groeit met 9% tov de eerste helft van 2011. Consumenten blijven meer en vaker online bestellen. In totaal zijn er in de eerste helft van 2012 42 miljoen internetbestellingen gedaan, een groei van 15 procent. Online bestellingen hadden in de eerste helft van 2012 een gemiddelde waarde van €110, een daling van 5% ten opzichte van een jaar daarvoor. Dit is onder meer te verklaren door de toename van de online verkoop van apps en downloads. De verwachting is dat de online consumentenbestedingen dit jaar op € 10 miljard zullen uitkomen. De omzet in de detailhandel ligt op ongeveer 84 miljard. De omzet in online winkelen groeit sinds 2002 zelfs wanneer er bij de traditionele detailhandel sprake was van krimp. Hierbij moet worden aangetekend dat deze veel gebruikte benchmark niet zuiver is: de groeipercentages online winkelen zijn inclusief de online verkopen van reizen, verzekeringen en tickets. De benchmark is wel indicatief voor het groeiende aandeel van online winkelen ten opzichte van de detailhandel. T huiswinkelen in Nederland zit flink in de lift, zo laten de omzetcijfers zien. Lag de omzet in 2000 nog op 1,5 miljard euro, in 2011 is dat 9 miljard euro. Dat is meer dan een verzesvoudiging. Het aantal webwinkels in Nederland groeit jaarlijks. Thuiswinkel.org schat de jaarlijkse aanwas tussen 2005-2009 op zo'n 2.500 nieuwe webwinkels per jaar. Na 2009 is het aantal webwinkels significant toegenomen. Daarmee komt het aantal webwinkels in 2011 uit op 37.500 webwinkels, die producten of diensten verkopen aan consumenten (b-t-c). De raming van Thuiswinkel.org is beduidend hoger dan het aantal bij de Kamer van Koophandel en bij het CBS geregistreerde webwinkels. De Kamer van Koophandel heeft alleen die webwinkels ingeschreven die zich als webwinkels (laten) registreren. Veel klein-, midden- en grootbedrijf vallen daar buiten, omdat zij in andere SBI-code indelingen vallen en derhalve niet als webwinkel geregistreerd staan. Het aantal Nederlanders dat op internet koopt, is sinds 2002 gestegen. In dat jaar hadden 3,3 miljoen mensen online één of meerdere aankopen gedaan. In 2010 was dat aantal 9,6 miljoen.
De situatie in de bouw is zorgwekkend. De productie daalt in de woning-, utiliteits- én GWW-nieuwbouw. De verwachting is dat de nieuwbouwproductie pas vanaf 2014 weer iets toeneemt. Er is al een flinke capaciteitsreductie geweest bij bouwers, en de bodem van hun reserves is inmiddels in zicht. De mogelijkheden voor bedrijven om zich verder aan te passen drogen kortom op. Dat kan leiden tot een toename van faillissementen. Naast conjuncturele problemen staat de bouwsector voor structurele veranderingen (onder andere door demografische ontwikkelingen, meer binnenstedelijk bouwen, meer renovatie en meer vraag gestuurde productie). Per saldo zit er voorlopig waarschijnlijk geen terugkeer in naar productieniveaus van vóór de financiële crisis. Zeker niet naar de niveaus die werden gehaald in de jaren negentig (het VINEX-tijdperk). Positieversterking kan met name worden gerealiseerd door ideeën te combineren uit trends #1 (‘Klinkende keuzes’), #6(‘Do It Together’) en #2 (‘Groen is poen’). Ook beleving kan een belangrijk aandachtspunt zijn (trend #4: ‘Voel het verschil’). Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
De zakelijke dienstverlening heeft te maken met prijsdruk en toenemende concurrentie. Klanten zijn kritisch en verwachten duidelijk meer toegevoegde waarde. Na een groeiperiode van meerdere decennia (economen spraken al van een ‘diensteneconomie’) staat de volumegroei sinds 2009 onder druk. Ook in 2013 zal de bedrijvigheid in de zakelijke dienstverlening niet substantieel beter zijn. Bedrijven moeten daarom werken aan manieren om zich te onderscheiden in de markt. Dit kunnen ze doen door zich te specialiseren en hun zichtbaarheid te vergroten (trend #1: ‘Klinkende keuzes’). Ook samenwerking met partners binnen en buiten de branche is aan te raden (trend #6: ‘Do it Together’). Bovendien is een innovatieve houding, net als in veel andere sectoren, een belangrijk middel om de groei een nieuwe impuls te geven. Dit middel helpt ondernemers om in nieuwe marktsegmenten toe te treden en nieuwe diensten te ontwikkelen. Verder wordt er flexibiliteit gevraagd, zowel in de klantbenadering als in de interne kostenstructuur (trend #5: ‘Hebben maar niet houden’). Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Gezonheidszorg Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
De zakelijke dienstverlening heeft te maken met prijsdruk en toenemende concurrentie. Klanten zijn kritisch en verwachten duidelijk meer toegevoegde waarde. Na een groeiperiode van meerdere decennia (economen spraken al van een ‘diensteneconomie’) staat de volumegroei sinds 2009 onder druk. Ook in 2013 zal de bedrijvigheid in de zakelijke dienstverlening niet substantieel beter zijn. Bedrijven moeten daarom werken aan manieren om zich te onderscheiden in de markt. Dit kunnen ze doen door zich te specialiseren en hun zichtbaarheid te vergroten (trend #1: ‘Klinkende keuzes’). Ook samenwerking met partners binnen en buiten de branche is aan te raden (trend #6: ‘Do it Together’). Bovendien is een innovatieve houding, net als in veel andere sectoren, een belangrijk middel om de groei een nieuwe impuls te geven. Dit middel helpt ondernemers om in nieuwe marktsegmenten toe te treden en nieuwe diensten te ontwikkelen. Verder wordt er flexibiliteit gevraagd, zowel in de klantbenadering als in de interne kostenstructuur (trend #5: ‘Hebben maar niet houden’). Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Gezonheidszorg Eerste Lijn aan zet! De gezondheidszorg staat aan het begin van een ingrijpend transitieproces. Door de huidige laagconjunctuur en de snelle groei van de zorgkosten, dringt steeds meer het besef door dat ons zorgstelsel niet duurzaam is. Het is gelukkig mogelijk om de kwaliteit van zorg te bevorderen en tegelijkertijd de kosten beheersbaar te houden. Maar dat vraagt wel om een ‘ paradigma shift ’ in het denken en doen van alle betrokkenen. Eén van de essentiële veranderingen is de patiënt te beschouwen als kritische consument en de zorg te modelleren naar diepgaande kennis over deze consument – feitelijk zoals in trend #1 beschreven staat (‘Klinkende keuzes’). Vanwege het directe contact met de patiënt, de schaalgrootte en de relatief beperkte kostenbelading, zijn vooral de medische vrije beroepen in staat om deze verandering vorm te geven. Daarmee creëren zij niet alleen meer waarde voor hun patiënten, maar ook voor zichzelf. De eerste lijn heeft de toekomst! Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
14 March 2013 Dit plaatje gaat op in vrijwel alle branches 15-20% van de bedrijven heeft een nul- of negatief resultaat, grote middengroep van ca 60% van de bedrijven, 15-20% van de bedrijven heeft een beduidend beter resultaat (soms 4-6 keer zo hoog als middengroep). Geschetst beeld rechtvaardigt geen sectorbeleid. Immers, in elke branche zijn er bedrijven die bovengemiddeld performen; ook nu! De getallen op de Y-as verschillen natuurlijk wel per branche
Spreekt voor zich Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Spreekt voor zich Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
14 March 2013 2013-2015 relatief magere groei, onder langjarig gemiddelde Geen sterke aanjager (bedrijfsinvesteringen, consumentenbestedingen zwak), groei internationale handel enigste ‘drijver’ maar deze is lang niet meer zo krachtig als in de periode voor de financiële crisis. Desondanks: Groei vooral in sectoren / bedrijven met een oriëntatie op export / internationale handel : industrie, groothandel en transport. Consumentgerichte sectoren hebben het lastig zolang er geen vertrouwensherstel is en koopkrachtontwikkeling beperkt is.
Grote instituties schudden op hun grondvesten. Landen dreigen om te vallen. En modellen voor beleid en economie dwingen steeds minder vertrouwen af. Dat alles leidt tot onrust en onzekerheid in de maatschappij. Veel ondernemers vragen zich af hoe zij in deze crisis nog het hoofd boven water kunnen houden. Voor toekomstvisies hebben ze weinig tijd. De Rabobank begrijpt dit. Maar als u als ondernemer uw succes wilt behouden of herwinnen, dan is het toch verstandig als u vooruitblikt. Om u hierbij te helpen, zetten wij de meest relevante trends voor u op een rij. Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013
Er zijn vier type trends, te weten: Hype < 1 jaar; Industrie en consumenten trends, 5 – 10 jaar; en Megatrends 50 jaar. Als Rabobank hebben we de impact van de Megatrends onderzocht. Deze zijn door onze macro economische afdeling gepresenteerd in de scenario studie IN2030 . We zijn ons bewust van deze megatrends en ook u zult deze vast herkennen. Voor het MKB is vooral de periode < 5 jaar van belang. Dit is de tijdspanne waarbinnen een businessplan wordt gepresenteerd met daarin de strategie en bedrijfsdoelen. Voor deze middellange termijn zien wij een aantal trends die van belang zijn. Deze willen we graag met u delen.
Start van de film. Inhoud spreek voor zich.
Klinkende Keuzes. Laat aan de markt duidelijk zien waar je voor staat. Geen ingewikkelde en complexe producten /diensten. Maak producten en diensten eenvoudig, transparant en lever maatwerk. Gericht op specifieke behoefte en gemak. Voorbeelden: vergelijkingssite. Auto met onderhoudspakketten, makkelijke menukaarten in restaurants, groothandel moet maatwerkpakketten leveren aan retail, bijv bloemenhandel Aalsmeer. In de bouw: prefab huizen.
Groen = Poen. MVO ……niet soms maar altijd! De verantwoordelijkheid van een verantwoorde productie wordt door de finale consument in de keten gelegd. Voor deze nieuwe standaard kunt u geen meerprijs te vragen. Het verdringt de huidige conventionele producten /diensten en het wordt daarmee de norm. Voorbeelden: Duurzaam produceren. Maatschappelijk betrokken, personeelsvoorwaarden, waar komen producten vandaan, cradle-to-cradle. Gaat over MVO in de breedte. Wat past het beste bij u bedrijf?
I Want it now. Bereikbaarheid 24/7. Consumenten en B-2-B wensen op elk moment van de dag en overal in hun behoefte te worden voorzien. Ze wensen een makkelijke oriëntatie en een snelle levering. Geen uitstel maar nu! Voorbeelden: Bol.com ; volgende dag bezorgd, we willen ook ‘s avonds met onze accountant overleggen. Uitzendbureaus die 24/7 personeel leveren. Last minute hotel boeken. Impact op industrie en groothandel (voorraad, hoe snel leverbaar) en uitdaging voor transportsector.
Voel het verschil. Ervaar het, beleef het. Kwaliteit is een randvoorwaarde, maar het verhaal erachter wordt steeds belangrijkers. De keuze voor een product wordt ook gedreven door emotie. Het gaat om voelen, soms letterlijk. Het delen van ervaringen kan doorslaggevend zijn. Extra service in de zorg (prive klinieken), in groothandel en industrie; geef afnemers een kijkje in productieproces, laat mensen de producten voelen (textuur), winkels verwijzing naar de voorbeelden in film (Nespresso, Apple, Nike). Automotive; BMW-experience in München. Detailhandel : Miele experience waar je kan koken en Miele producten kan uitproberen.
Hebben maar niet houden. Niet het hebben is belangrijk, maar het gebruik maken van. Flexibiliteit (mensen, machines, diensten) stelt ons in staat om snel op veranderingen in te spelen. Voorbeelden: flexpersoneel (uitzend, zzp-ers), graafmachines per uur, kopieer- en koffieautomaten, auto’s, huur kantoorpanden of Seats-to-Meat. Ook consumenten; bijv. gereedschap huren.
DIT. Samen sta je sterker. Gezamenlijk inkopen, verkopen maar ook innovatie. Maak gebruik van elkaars competenties en versterk hiermee je eigen concept. Nieuwe variant op de coöperatie? Veel samenwerkingsvormen, zowel binnen als buiten de keten. Voorbeeld Eerste lijns gezondheidscentra, regionale samenwerking, 9 e straatjes in Amsterdam (hebben samen webshop), Utrechtinc (Utrecht) en Creative Facory (R’dam) waar startende ondernemers samenwerken en elkaar versterken. Biobedrijven starten samenwerking transport (Wessanen en De Zaai) Doel: kostenbesparing. Groothandel: gezamenlijke voorraadbeheer; volumes worden gebundeld en het vervoer wordt gebundeld. Samenwerking met buitenlandse partners om ook daar een voet aan de grond te krijgen (voorbeeld: Arcadis in Argentinië) Recent in het nieuws: Philips start een zorg joint-venture in Saudie Arabie.
De wereld dichtbij. Verleg je grenzen en sta open voor invloeden uit het buitenland. Niet alleen import, export of outsourcing, maar wellicht volgt u uw klanten naar het buitenland. NL lange traditie van internationaal zaken doen. De wereld biedt kansen! Het CBS heeft afgelopen week net cijfers gepresenteerd dat de groei naar niet europese landen in een jaar met 11% is gegroeid. Internet en de euro spelen hierbij een belangrijke rol. Al van oudsher hebben we in NL een handelsgeest en doen internationaal zaken, onze geografische ligging is hierbij natuurlijk een pluspunt. Toch zijn er ook barrières, zoals taal en cultuur, zichtbaarheid en bereikbaarheid in het buitenland. Mkb-bedrijven zijn goed voor bijna 60 procent van totale Nederlandse export, maar slechts 20 procent van de mkb-bedrijven exporteert blijkt uit een onderzoek van vnoncw. Er liggen kansen voor export naar de BRIC landen alsmede voor China. Afrika onder de Sahara vertoont een jaarlijkse groei van 5 á 6 procent volgens de Wereldbank in de komende jaren. Hiermee gaat het zowel om producten als diensten. En door het internet shoppen ook steeds meer particuliere klanten over de grens
Visie op sectoren in bijzondere tijden 14 March 2013