2. << TITEL >>
AMSTERDAMSE
<< Subtitel>>
ONDERNEMERS
PANEL
Onderwijs & ondernemen
MSC.
CECILIA KEUCHENIUS MSC.
DRS. HANS ONKENHOUT
AMSTERDAM OKTOBER 2011
Kwantitatief online onderzoek onder het Amsterdamse Ondernemerspanel. Uitgevoerd door Ruigrok |
NetPanel, in opdracht van MKB-Amsterdam, oktober 2011.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 2
3. INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING 5
1.1 Inleiding 5
1.2 Indeling van het rapport 5
2 ONDERZOEKSOPZET 6
2.1 Methode van onderzoek 6
2.2 Respondentenen en uitvoering 6
2.3 Vragenlijst 6
3 CONCLUSIES 8
4 RESULTATEN 10
4.1 Ondernemers over onderwijs 10
4.2 Ervaring werknemers meest van belang 14
4.3 De competenties van nieuwe werknemers 16
4.4 De relatie tussen de onderwijsinstellingen en ondernemers 18
4.5 Taken voor MKB-Amsterdam 20
4.6 Helft ondernemers positief over opleidingsbudget 22
Bijlage
Profiel
Vragenlijst
Tabellen
Antwoorden open vragen
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 3
5. 1 INLEIDING
1.1 INLEIDING
Voor u ligt het zesde onderzoek dat is gehouden onder het Amsterdamse
Ondernemerspanel. Het Amsterdamse Ondernemerspanel is een initiatief van MKB-
Amsterdam. Met het panel wil MKB-Amsterdam inzicht krijgen in de meningen, wensen en
behoeften van het midden- en kleinbedrijf in Amsterdam. Het Amsterdamse
Ondernemerspanel is in maart 2009 van start gegaan bestaat momenteel uit ongeveer 260
ondernemers uit Amsterdam en omgeving.
‘Onderwijs en ondernemen’ is het onderwerp dat in dit rapport centraal staat. We bespreken
hoe de Amsterdamse ondernemers aankijken tegen de relatie tussen ondernemen en
onderwijs. Hierbij maken we inzichtelijk hoe de ondernemers de opleiding en competenties
van hun (nieuwe) werknemers beoordelen, wat zij belangrijke competenties vinden, en in
hoeverre nieuwe werknemers met voldoende vakinhoudelijke kennis en praktijkervaring de
arbeidsmarkt betreden. Hiernaast gaan we in op de ‘kloof’ die er volgens sommigen bestaat
tussen het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen in Amsterdam, en wat MKB-Amsterdam
op dit gebied kan betekenen.
1.2 INDELING VAN HET RAPPORT
RAPPORT
We starten dit rapport met een korte beschrijving van de onderzoeksopzet. Hierna volgen de
conclusies van het onderzoek. Vervolgens bespreken we de resultaten. De resultaten zijn
ingedeeld in zes paragrafen te weten:
o Ondernemers over onderwijs
o Ervaring versus een diploma
o Aansluiting kennis en ervaring van nieuwe werknemers
o De relatie tussen de onderwijsinstellingen en ondernemers
o Taken voor MKB-Amsterdam
o Opinie opleidingsbudget
In de bijlage is het profiel van de ondernemers en bedrijven, de vragenlijst, de tabellen en de
antwoorden op de open vragen opgenomen.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 5
6. 2 ONDERZOEKSOPZET
2.1 METHODE VAN ONDERZOEK
VAN
Het onderzoek is kwantitatief uitgevoerd onder Amsterdamse ondernemers met 1 tot 200
werknemers in dienst door middel van een online vragenlijst. De dataverzameling heeft
plaatsgevonden van dinsdag 11 oktober tot woensdag 26 oktober 2011.
2.2 RESPONDENTENEN EN UITVOERING
ESPONDENTENEN
PONDENTEN
Er zijn in totaal 248 e-mails met een uitnodiging om deel te nemen aan het onderzoek
verstuurd aan leden van het Amsterdams Ondernemerspanel. 105 ondernemers uit het panel
zijn gestart met de vragenlijst. 27 ondernemers hebben geen werknemers in dienst en
konden daarom niet meedoen met het onderzoek. 66 ondernemers hebben ten minste één
werknemer in (vaste) dienst en hebben de vragenlijst volledig ingevuld. De respons onder het
panel komt hiermee op 30%.
Er is tweemaal een reminder verstuurd naar de ondernemers die niet hadden gereageerd op
de eerste uitnodiging voor het onderzoek. Als incentive zijn tien Bol.com bonnen ter waarde
van 20 euro verloot, en is een samenvatting van de resultaten in het vooruitzicht gesteld.
Naast deze uitnodigingen zijn Amsterdamse ondernemers met 1 tot 200 werknemers uit het
eigen panel van Ruigrok | NetPanel (De NetPanel Adviesraad) en via onze vaste access panel
provider uitgenodigd om aan het onderzoek deel te nemen. In totaal hebben 134
Amsterdamse ondernemers de vragenlijst volledig ingevuld.
2.3 VRAGENLIJST
De vragenlijst is in nauw overleg met MKB-Amsterdam opgesteld en bestaat uit maximaal 29
vragen (afhankelijk van de routing). Het invullen van de vragenlijst duurde gemiddeld 8
minuten. De gebruikte vragenlijst is als bijlage opgenomen.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 6
7. …
CONCLUSIES
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 7
8. 3 CONCLUSIES
Tekort geschoolde vakmensen in Amsterdam
De helft van de Amsterdamse ondernemers vindt dat er een tekort is aan goed geschoolde
vakmensen in Amsterdam. Nieuwe werknemers beschikken meestal wel over voldoende
vakinhoudelijke basiskennis maar de praktijkervaring ontbreekt. Dit is voor ondernemers
echter wel belangrijk. Wanneer zij nieuwe werknemers aannemen, maken zij de eerste
selectie meestal niet op basis van het diploma maar op basis van de competenties en
vaardigheden waar de kandidaten over beschikken.
Belangrijke vaardigheid: Zelfstandig werkzaamheden kunnen uitvoeren
Belangrijke vaardigheden waar werknemers over moeten beschikken, zijn het zelfstandig
kunnen uitvoeren van werkzaamheden, vakinhoudelijke kennis, resultaatgerichtheid,
discipline en professionaliteit in de omgang met klanten. De knelpunten ontstaan vooral bij
het zelfstandig werkzaamheden kunnen uitvoeren. Een kwart van de ondernemers is van
mening dat dit de werknemers op hun opleiding onvoldoende is bijgebracht. Ook het
commercieel denken, de professionaliteit in de omgang met klanten en discipline zijn
vaardigheden waar tijdens de opleiding meer aandacht aan moet worden besteed.
Te weinig contact tussen het Amsterdamse bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen
Ruim de helft van de Amsterdamse ondernemers vindt dat er te weinig contact is tussen het
Amsterdamse bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen en dat er een kloof bestaat tussen
beiden. Dit ligt met name in de communicatie tussen beiden. Er is volgens de ondernemers
nauwelijks interactie tussen de bedrijven en de onderwijsinstellingen (stagebegeleiders). De
opleiding sluit soms onvoldoende aan bij de benodigde vaardigheden in het vak. Dit komt
volgens de ondernemers onder andere doordat de (leraren aan de) onderwijsinstellingen te
weinig weten over hoe het er in het bedrijfsleven aan toe gaat. Het onderwijs is te
theoretisch en de behaalde resultaten van een student zijn niet altijd een goede maatstaf
voor het slagen in de praktijk.
MKB-
MKB-Amsterdam moet zich inzetten om het contact te verbeteren
Hier ligt volgens de ondernemers een taak voor MKB-Amsterdam. Zij zou zich moeten
inzetten om het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen meer met elkaar in contact te
brengen om het begrip tussen beiden te verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld door momenten te
organiseren waarbij beiden elkaar ontmoeten (evenementen, bijeenkomsten), stages te
faciliteren of door zelf als tussenpersoon naar beide partijen te luisteren en informatie te
verspreiden (workshops, nieuwsbrief et cetera).
Budget voor scholing goed ontvangen, maar baangarantie lastig te geven
Het idee van MKB-Amsterdam om een budget voor scholing aan te bieden in ruil voor een
werkgarantie voor de werknemer wordt over het algemeen goed ontvangen. Ondernemers
verwachten dat zij werknemers zo gerichter kunnen opleiden en denken ook dat de motivatie
bij de werknemers verbetert. Sommigen lijkt dit echter een slecht idee. Zij vinden dat het
probleem niet bij de werkgevers moet worden neergelegd, maar dat de onderwijsinstellingen
een oplossing moeten bieden. Verder lijkt het geven van een baangarantie lastig, als je een
werknemer nog niet goed kent.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 8
19. Dit heeft tot gevolg dat de onderwijsinstellingen niet goed weten wat de wensen van het
bedrijfsleven zijn. Ook geven ondernemers aan dat de leraren zelf te weinig praktijkervaring
hebben: De docenten weten niet hoe het er in de praktijk aan toe gaat, De leraren moeten
inzicht krijgen in de behoefte van het bedrijfsleven en De leraar moet de school uit en de
werkgever de school in.
Het onderwijs is te theoretisch en geen maatstaf voor het slagen in het werkveld
Het onderwijs is volgens de ondernemers te theoretisch en te weinig praktijkgericht: Ik ben
van mening dat het onderwijs teveel theorie omvat. De praktijk is totaal anders. Zodoende
zegt de opleiding weinig over het slagen van een werknemer in de praktijk: Onderwijs meet
haar resultaten niet op de wijze zoals dat in het bedrijfsleven gebeurt.
Bovendien zijn sommigen niet tevreden over het competentiegericht leren: Het echte
‘ambacht’ wordt de leerling nu niet meer voldoende bijgebracht. Ook missen ondernemers
discipline bij de nieuwe werknemers: Ze zijn steeds vrijer, in het bedrijfsleven moeten ze zich
echt aanpassen.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 19
21. MKB-
4.5.2 MKB-Amsterdam moet actief contact stimuleren
Aan de Amsterdamse ondernemers is gevraagd of zij zelf ideeën hebben over wat MKB-
Amsterdam kan doen om de aansluiting tussen het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen
in Amsterdam te verbeteren.
De ondernemers vinden vooral dat MKB-Amsterdam moet zorgen dat beide partijen elkaar
beter begrijpen: Zodat men over en weer te weten komt wat er aan de andere kant gebeurt
en wat de specifieke wensen zijn. Zij hebben verschillende ideeën over hoe dit kan.
Beide partijen vaker samenbrengen:
• Kennismakingstrajecten of bijeenkomsten organiseren: Uitwisselprogramma’s van
studenten en praktijkmensen, Seminars, netwerkevents en Workshops.
• Stage en/of opleidingsplekken faciliteren door bemiddelingsactiviteiten: Meer
bemoeien met stagetrajecten.
• Zorgen voor meer contactmomenten tussen de onderwijsinstellingen en het
bedrijfsleven: Meer leerlingen uitnodigen voor info-dagen en Meer
communicatiemomenten inbouwen.
• Stimuleren van een constante samenwerking: Mensen uit het bedrijfsleven
aanmoedigen en faciliteren om ook onderwijs te geven.
Zelf zorgen voor de kennisoverdracht:
• Tussenpersoon zijn in de kennisoverdracht tussen beiden: Overleggen met het
bedrijfsleven waar echt behoefte aan is en dit met de onderwijsinstellingen
bespreken en Luisteren naar bedrijven en resultaten communiceren.
• Meer informatie verspreiden: Nieuwsbrieven en kenniscentra, Publiceren richting
ondernemers over veranderingen in onderwijs en Zelf ervaring uitwisselen door
workshops te geven.
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 21
26. VRAGENLIJST
BLOK 1: SITUATIE WERKNEMERS
1. Hoeveel werknemers heeft u in dienst?
We bedoelen hier vaste werknemers maar ook werknemers die op onregelmatige basis
wel eens voor uw bedrijf werken.
Meer dan 50 werknemers
21-50 werknemers
11-20 werknemers
5-10 werknemers
3-4 werknemers
1-2 werknemers
Ik heb geen werknemers in diens -> exit vragenlijst
Indien werknemers in dienst
2. Wat voor opleiding hebben (de meeste van) uw werknemer(s) gevolgd? Meerdere
antwoorden mogelijk.
Geen onderwijs
Basisonderwijs
LBO / VBO / VMBO kader en beroepsgerichte leerweg (bijvoorbeeld LTS,
huishoudschool, ambachtsschool)
MAVO (of Mulo, Ulo) / Theoretische en gemengde leerweg VMBO
MBO (bijvoorbeeld MTS, MEAO, ROC)
HAVO
VWO (atheneum of gymnasium, of bijvoorbeeld HBS, handelsdagschool, WO-
propedeuse)
HBO (bijvoorbeeld HTS, HEAO), WO-bachelor / kandidaats)
Universiteit (WO-doctoraal / WO-master)
Postdoctoraal
Anders, namelijk…
3. Heeft u de afgelopen drie jaar personeel aangenomen, zonder werkervaring, die net hun
aangenomen, werkervaring,
opleiding hadden afgerond?
Ja
Nee
Indien nieuwe werknemers
4. In hoeverre vindt u dat de opleiding van uw nieuwe werknemer(s) aansluit bij de huidige
functie?
Sluit zeer slecht aan
Sluit slecht aan
Neutraal
Sluit goed aan
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 26
27. Sluit zeer goed aan
Weet ik niet/geen mening
Indien slechte aansluiting
5. Waarom vindt u dat de opleiding (zeer) slecht aansluit?
_______________________________________________________________
Indien goede aansluiting
6. Waarom vindt u dat de opleiding (zeer) goed aansluit?
vindt
_______________________________________________________________
7. Wat vindt u de belangrijkste vaardigheden die werknemers op een opleiding moeten
leren? Kies maximaal drie vaardigheden
Professioneel samenwerken
Zelfstandig werkzaamheden uitvoeren
Creatieve oplossingen en ideeën bedenken
Discipline
Professionaliteit in de omgang met klanten
Aanpassingsvermogen
Vakinhoudelijke kennis
Commercieel denken
Computervaardigheden
Praktijkervaring
Resultaatgerichtheid (output kunnen leveren)
Ondernemerschap
Anders, namelijk:
8. Welke vaardigheden vindt u dat uw nieuwe werknemers op hun opleiding niet goed
geleerd?
hebben geleerd? / Welke vaardigheden vindt u dat nieuwe werknemers op hun opleiding
geleerd?
niet goed hebben geleerd?
Professioneel samenwerken
Zelfstandig werkzaamheden uitvoeren
Creatieve oplossingen en ideeën bedenken
Discipline
Professionaliteit in de omgang met klanten
Aanpassingsvermogen
Vakinhoudelijke kennis
Commercieel denken
Computervaardigheden
Praktijkervaring
Resultaatgerichtheid (output kunnen leveren)
Ondernemerschap
Anders, namelijk…
9. Stel, u bent opzoek naar een nieuwe medewerker. Waarop baseert u dan uw eerste
selectie?
Of de kandidaten de juiste ervaring/competenties hebben
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 27
28. Of de kandidaten de juiste opleiding(en) hebben
In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen? (Helemaal niet mee eens,
bent
Niet mee eens, Neutraal, Mee eens, Helemaal mee eens, Weet niet/geen mening)
10. De ervaring van een medewerker vind ik belangrijker dan een diploma
nooit
11. Iemand zonder diploma zou ik nooit aannemen, ook al heeft deze de juiste ervaring
In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen (Helemaal niet mee eens,
Niet mee eens, Neutraal, Mee eens, Helemaal mee eens, Weet niet/geen mening)
vakmensen
12. Er is een tekort aan goed geschoolde vakmensen in Amsterdam
13. Er zijn te weinig specialistische vakopleidingen in Amsterdam
14. Er is te weinig contact tussen het Amsterdamse bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen
in Amsterdam
15. Er is een kloof tussen de wensen van het Amsterdamse bedrijfsleven en de vaardigheden
van de net afgestudeerden
Indien (zeer) eens met de stelling over kloof bedrijfsleven en onderwijsinstellingen
U heeft aangegeven dat u vindt dat er een kloof bestaat tussen het bedrijfsleven en de
onderwijsinstellingen in Amsterdam.
Kunt
16. Kunt u uw antwoord toelichten?
_______________________________________________________________
Indien nieuwe werknemers
17. Vindt u dat uw (nieuwe) eigen werknemers op hun opleiding voldoende of onvoldoende
praktijkervaring opgedaan?
Zij hebben op hun opleiding voldoende praktijkervaring opgedaan
Zij hebben op hun opleiding onvoldoende praktijkervaring opgedaan
Weet ik niet/geen mening
Indien nieuwe werknemers
18. Vindt u dat uw (nieuwe) eigen werknemers op hun opleiding voldoende vakinhoudelijke
geleerd?
kennis hebben geleerd?
Zij hebben op hun opleiding voldoende vakinhoudelijke kennis geleerd
Zij hebben op hun opleiding onvoldoende vakinhoudelijke kennis geleerd
Weet ik niet/geen mening
Indien werknemers
cursus
19. Heeft u uw werknemer(s) wel eens laten bijscholen door een (korte) cursus of opleiding
voor hen te betalen? Meerdere antwoorden mogelijk
Ja, een korte cursus (1-3 dagen)
Ja, een uitgebreide cursus (meer dan 3 dagen)
Ja, een opleiding (aantal weken)
Nee, ik heb dit nooit gedaan
Indien men werknemers nooit heeft laten bijscholen
20. Waarom heeft u (nog) nooit werknemer(s) laten bijscholen door voor hen een (korte)
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 28
29. cursus of opleiding te betalen?Meerdere antwoorden mogelijk (antwoorden random
tonen)
Ik heb hier nog nooit over nagedacht/mij in verdiept
Hier is binnen mijn bedrijf geen geld voor
Ik vind de cursussen/opleidingen te duur
Ik ben bang dat de kwaliteit van cursussen/opleidingen tegenvalt
De opleidingen/cursussen zijn niet specialistisch genoeg
De cursussen/opleidingen sluiten niet aan bij de werkzaamheden in mijn bedrijf
De cursussen/opleidingen die hier geschikt voor zijn, zijn te ver weg
Ik weet niet welke opleiding ik het best voor mijn werknemer(s) kan kiezen
Anders, namelijk…
Weet niet/geen mening
Er bestaan ideeën om ondernemers een budget voor scholing en opleiding per werknemer te
geven in ruil voor de garantie voor werk voor deze werknemers tijdens en na hun opleiding.
21. Hoe staat u hier tegenover?
Zeer negatief
Negatief
Neutraal
Positief
Zeer positief
Weet ik niet/geen mening
Indien (helemaal) niet waarschijnlijk
22. Waarom staat u (zeer) negatief tegenover deze ideeën?
<open antwoord> (optioneel)
óf
Indien (heel) waarschijnlijk
Waarom staat u (zeer) positief tegenover deze ideeën?
<open antwoord> (optioneel)
óf
Indien neutraal
Waarom staat u neutraal tegenover deze ideeën?
<open antwoord> (optioneel)
Indien (heel) waarschijnlijk
23. Zou u uw werknemers liever zelf opleiden of hen een cursus/opleiding ergens anders
aanbieden?
Ik zou mijn werknemers liever zelf opleiden
Ik zou mijn werknemers liever een cursus/opleiding ergens anders aanbieden
Weet ik niet/Geen mening
In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen (Voor alle stellingen
gelden de antwoordcategorieën: Helemaal niet mee eens, Niet mee eens, Neutraal, Mee
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 29
30. eens, Helemaal mee eens, Weet niet/geen mening)
MKB-
24. MKB-Amsterdam moet zich inzetten om de aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven
verbeteren
25. MKB-Amsterdam moet het contact tussen het regionaal bedrijfsleven en de
MKB-
onderwijsinstellingen stimuleren
MKB- de
26. MKB-Amsterdam moet zich inzetten om de specialistische vakopleidingen te behouden
MKB-
27. Wat zou het MKB-Amsterdam volgens u kunnen doen om de aansluiting tussen het
bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen in Amsterdam te verbeteren?
_______________________________________________________________
+ Niets
28. Heeft u zelf nog opmerkingen over de scholing van werknemers en werkgevers?
_______________________________________________________________
+ Nee
Ruigrok | NetPanel – oktober 2011 30