2. • U dzieci osobowość wciąż kształtuje się , dlatego
nie mówimy o zaburzonej osobowości, lecz o
zaburzeniach emocjonalnych, zaburzeniach
zachowania i emocji , albo po prostu trudnych
zachowaniach
• Zaburzenia emocjonalne często nie mają swoich
konsekwencji w dorosłości, zaburzenia
zachowania mogą w przyszłości przyjąć formę
zaburzeń osobowości, zwłaszcza jeśli nie zostaną
zrozumiane i zlikwidowane przyczyny tych
zaburzeń.
Zaburzenia osobowości
a zaburzenia emocjonalne
i zachowania
3. • u 23% osób z ADHD w dorosłości rozpoznano
cechy osobowości antyspołecznej
• wśród osób z zaburzeniami obsesyjno-
kompulsywnymi w dorosłości często
rozpoznawane są różne zaburzenia
osobowości (do 40%), ponadto wielu
nadużywa alkoholu, u 15%-60% występują
zaburzenia jedzenia
Zaburzenia osobowości
a zaburzenia u dzieci
5. Przykłady diagnoz psychiatrycznych
zaburzeń emocjonalnych u dzieci
• Lęk przed separacją w dzieciństwie /ok. 4,1% u
dzieci 7-12l./
• Zaburzenia lękowe w postaci fobii w dzieciństwie
/2-9% między 5-13l./
• Lęk społeczny w dzieciństwie /1%/
• Zaburzenia związane z rywalizacją w rodzeństwie
• Uogólnione zaburzenia lękowe /3-4%/
• Mutyzm wybiórczy /0,02%/
• Zaburzenia więzi w dzieciństwie
6. Zaburzenia emocjonalne a zachowanie
dziecka
Wiele trudności emocjonalnych dziecka wyraża się
w zachowaniu dziecka i może przybierać postać:
• Moczenie mimowolne, zanieczyszczanie się kałem
• Nadpobudliwość psychoruchowa
• Tiki, ruchy mimowolne
• Zaburzenia zachowania
• Zachowania opozycyjno-buntownicze
• Kompulsje, rytuały, stereotypie
• Zaburzenia odżywiania
• Depresyjne zaburzenia zachowania
7. Współwystępowanie zaburzeń
emocjonalnych z innymi zaburzeniami
• całościowe zaburzenia rozwojowe /autyzm,
Zespół Aspergera/
• niepełnosprawność intelektualna
• trudności szkolne /np.dysleksja/
9. ETIOLOGIA ZABURZEŃ
Styl życia
Kontekst kulturowy
Środowisko szkolne
Rozwój intrapsychiczny
Relacje z rodzeństwem
Relacje małżeńskie i triangulacje
Wieź wczesnodziecięca
Przekaz transgeneracyjny
Uszkodzenia okołoporodowe i inne
Neuroplastyczność i neurodegeneracja
Środowiskowa modyfikacja ekspresji genowe
Geny
10. DIAGNOZA
• Im młodszy jest pacjent tym mniej uzyskać możemy
poprzez zadawanie mu bezpośrednich pytań.
• Wiele danych pochodzić może z :
wywiadu z rodzicem
obserwacji dziecka
obserwacji relacji rodzinnych pacjenta
dodatkowo ważne informacje pochodzić mogą od
wychowawców, nauczycieli, pedagogów.
wielkie znaczenie mają też pozawerbalne metody
diagnostyczne takie jak testy projekcyjne oraz
oczywiście obserwacja zabawy dziecka
11.
12. Diagnoza
Metody projekcyjne:
- Techniki obrazkowe: Test Apercepcji dla Dzieci
(CAT),
- Techniki werbalne: Test Zdań Niedokończonych,
Niedokończone Bajki wg L.Duss
- Techniki zabawowe: Test Stosunków Rodzinnych,
techniki ekspresyjne
- Techniki graficzne: Test Rysowania Rodziny, Test
Drzewa Kocha
13. Diagnoza
• W rozwoju dziecka przenikają się dwa procesy:
dojrzewanie i uczenie się,
osobowość dziecka nie ma jeszcze wyraźnej
struktury, stąd interpretacja projekcji wymaga
dużej wnikliwości i wiedzy z psychologii
ogólnej , rozwojowej i klinicznej.
14. Podsumowanie diagnozy
• Konsultacja z rodzicami albo rodzicami
/ sprawdzenie hipotez rozumienia trudności
dziecka, wspólne formułowanie wniosków,
poszukiwanie rozwiązań, sposobów pomocy
dziecku, formułowanie wskazówek do pracy z
dzieckiem/
• Propozycja terapii indywidualnej lub rodzinnej
15. POMOC PSYCHOLOGICZNA
• Psychoedukacja
• W niektórych przypadkach opinia o dostosowaniu
wymagań edukacyjnych wobec dziecka
• Psychoterapia jest traktowana jako podstawowa
metoda leczenia większości zaburzeń
psychicznych wieku rozwojowego.
• Brak jest jednoznacznych danych wskazujących na
istotnie lepszą skuteczność w okresie
rozwojowym którejkolwiek ze szkół
terapeutycznych.
16. Terapia - przykładowe metody leczenia
zaburzeń lękowych
psychoedukacja pomagająca zrozumieć dziecku naturę
lęku
zachęcanie do stosowania strategii innych od unikania
stopniowa ekspozycja na sytuacje, których obawia się
dziecko
identyfikowanie i weryfikowanie myśli wywołujących
lęk
nagradzanie osiągnięć dziecka – metoda żetonowa
trening społeczny –grupy socjoterapeutyczne
terapia rodzinna
17. Terapia - przykładowe metody leczenia
moczenia mimowolnego
• Psychoedukacja zarówno wobec dziecka jak i
rodziny
• Techniki behawioralne :
- nagradzanie nocy suchych
- budzik śródnocny
- wdrażanie dziecka w likwidowanie szkód
• Czasem farmakoterapia
• Czasem poradnictwo rodzinne lub terapia
rodzinna – jeśli objawy odgrywają istotną rolę w
dysfunkcji systemu rodzinnego
18. Terapia rodzinna
• Dziecko zależne jest od rodziny w której żyje
pod wieloma względami, opiekunowie mogą
wiele uczynić, aby pomóc dziecku dobrze
funkcjonować poprzez swoje obserwacje,
reakcje i działania.
• Praca na zasobach rodziny – poszukiwanie w
relacjach rodzinnych tego co się udaje, co
łączy poszczególne osoby, itp.
• Nie oznacza, że rodzina jest patologiczna
19. Istotne wyzwania
• umiejętność różnicowania rozwojowych
trudności od zaburzeń emocjonalnych
• umiejętność różnicowania zaburzeń, celem
wybrania najodpowiedniejszej formy terapii
• współpraca z różnymi osobami /opiekunami ,
lekarzami, pedagogami/
• nawiązanie dobrego kontaktu z dzieckiem i
jego rodzicami
20. OPIS PRZYPADKU
Rodzice po sugestii lekarza zgł. 11–letniego chłopca z
objawami chrząkania i pokasływania, celem sprawdzenia
emocjonalnego podłoża objawów /specjalistyczne badania
lekarskie nie wykazały związku z objawem/;
Rodzice wiązali objaw z sytuacją bójki, pobicia przez kolegów
w szkole. Zauważyli , że od tego czasu objaw występuje, i
nasila się w nowych sytuacjach. Oboje obawiali się, że
chłopiec w szkole będzie wyśmiewany i terroryzowany
przez kolegów z powodu tików ( choć sytuacja nie
wskazywała na to – chłopcy, z którymi było spięcie bawili
się z nim nadal. Szczególnie obawiali się czy sytuacja nie
pogorszy się w nowej szkole do której miał się przenieść.
Nie wiązali objawu ze śmiercią ważnej osoby w rodzinie,
mimo, że objaw pojawił się niedługo po tym fakcie.
21. OPIS PRZYPADKU
Diagnoza psychologiczna sugerowała m.in. , że :
- Chłopiec jest mocno związany z matką
- Ch. przeżywa tęsknotę za ojcem
- Chł. martwi się o związek rodziców
- Ch. chciałby być bardziej samodzielny
- Ma tendencje do wypierania przykrych uczuć
- Postrzega świat jako zagrażający „inni ludzie są
źli”
22. OPIS PRZYPADKU
• Psychoedukacja w sprawie tików
• Terapia rodzinna wokół tematów:
- żałoby w rodzinie i jej wpływie na uczucia
chł. a także na wzrost lęku rodziców o chłopca,
- relacji ojca z synem
- potrzeby chłopca bycia bardziej samodzielnym
- obaw chłopca o relację rodziców
