Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес эрхлэх хэлбэр, менежментийн онцлог

1. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ
БИЗНЕС ЭРХЛЭХ ХЭЛБЭР,
МЕНЕЖМЕНТИЙН ОНЦЛОГ
ЛЕКЦ № 5

2. СЭДВИЙН ХҮРЭЭНД ОЙЛГОЛТ ӨГӨХ АСУУДЛУУД
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний биенес эрхлэх хэлбэрүүд
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний байгууллагаас үзүүлэх
ажил, үйлчилгээ
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний үнэ цэн
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний соёл

3. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ БИЕНЕС ЭРХЛЭХ ХЭЛБЭРҮҮД
ерөнхий мэргэжлийн тусламж,
үйлчилгээний;
төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж
үйлчилгээний;
тусгай мэргэшлийн тусламж,
үйлчилгээний.

4. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ БИЕНЕС
Зах зээл дээр аливаа байгууллагыг үйл ажиллагааных нь
шинж байдлаар 2 ангилж авч үздэг байна.
1. Бизнесийн байгууллага
2. Бизнесийн бус байгууллага
Бизнесийн байгууллага гэдэг нь үндсэн зорилго нь
ашгийн төлөө байдаг байгууллагыг хэлдэг. Эдгээр нь
компани, нөхөрлөл, хоршоо гэсэн 3 хэлбэрээр зохион
байгуулагдаж болохоор хуульчлагдсан байгаа.
Бизнесийн байгууллагыг эрхэлж буй үйл ажиллагааных
нь чиглэлээр үйлдвэрлэлийн, үйлчилгээний, худалдааны,
банк, санхүүгийн, маркетингийн гэх зэргээр ангилан авч
үздэг.

5. БИЗНЕСИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГА
Бизнесийн бус байгууллага гэдэг нь үндсэн
зорилго нь ашгийн төлөө бус, нийтийн эрх
ашгийн төлөө хуулиар тусгайлан үүрэг хүлээсэн
этгээд юм. Тухайлбал, цэрэг, цагдаа, шүүх,
прокурор, төрийн өмчийн цэцэрлэг, эмнэлэг,
сургууль гэх мэт байгууллагуудыг нэрлэж болно.

6. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ БИЕНЕС
Сум, дүүргийн хувийн мал эмнэлгүүд ихэвчлэн
үйлчилгээний чиглэлийн бизнес эрхэлж байгаа
бөгөөд мөн эмийн худалдаа, үйлдвэрлэл эрхэлж
болох юм.
Аж ахуйн нэгжийн хувьд компани, нөхөрлөл,
хоршоо гэсэн 3 хэлбэрээс мал эмнэлгийн
үйлчилгээгээр ашиг олоход хамгийн тохиромжтой
нь хязгаарлагдмал хариуцлагатай нөхөрлөл байж
болох талтай.

7. БИЗНЕС ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Бизнес гэдэг нь үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, худалдаа эрхлэгчид
бусдын хэрэгцээтэй зүйлийг үйлдвэрлэх буюу үйлчилгээний
хэлбэрээр ханган нийлүүлсний үр дүнд өөртөө ашиг орлого олох
үйл ажиллагаа.
Бизнесийн үйл ажиллагаа нь зах зээлийн үнэ ханшны бодлогоос
гадна эрэлт, нийлүүлэлт, үнэ гэсэн зах зээлийн хүчин зүйлүүдээр
зохицуулагддаг.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес гэдэг нь мал, амьтныг
элдэв өвчнөөс сэргийлэх, эмчилж эрүүлжүүлэхийн тулд
малын эмч нар мэдлэг, чадвар, ажил хэрэгч чанар, туршлага,
тэвчээр, ажиллах ур чадвараараа зах зээлд өрсөлдөн
ашгийн төлөө идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулах явдал юм.

8. МАМ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ БИЗНЕСИЙН ЧИГЛЭЛ
1. Мал, амьтны өвчнийг оношлох, өвчнөөс урьдчилан
сэргийлэх, эмчлэх, халдварт өвчинтэй тэмцэх ажил,
үйлчилгээ;
2. Мал эмнэлэг, арун цэврийн магадлан шинжилгээ,
баталгаажуулалт;
3. Малын эм, бэлдмэл, эмнэлгийн хэрэгслийн үйлдвэрлэл,
бөөний худалдаа эрхлэх ажил, үйлчилгээ;
4. Малын эмийн сангийн үйл ажиллагаа, эмийн жижиглэн
худалдаа;
5. Жижиг амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах үйлчилгээ;
6. Мал эмнэлгийн чиглэлээр сургалт явуулах ажил, үйлчилгээ
7. Мал эмнэлгийн зөвлөх үйлчилгээ гэх мэт олон чиглэлтэй.

9. МАЛ, АМЬТНЫ ЭРҮҮЛ
МЭНДИЙГ ХАМГААЛАХ АЖИЛ,
ҮЙЛЧИЛГЭЭ
Эмийн
үлдэгдэлийн
хяналт
Эрт
илрүүлэх
тогтолцоо
Үзлэг,
шинжилгээ,
оношлогоо
Өвчингүй тайван
бүс нутгийг
баталгаажуулах,
зарлах
Зэрлэг амьтны
эрүүл мэндийн
тандалт
Урьдчилан
сэргийлэх
тогтмол үзлэг
Одоо
Дархлаажуулалт
Мал, амьтны
тэжээлийн
аюулгүй байдал
Мал, амьтны
байрны эрүүл
ахуй тэжээллэг
Мал, амьтны сүргийн
шилжилт
хөдөлгөөний хяналт
Нийтийн эрүүл
мэндийг
хамгаалах
Ариутгал
халдваргүйтгэл
Хүнсний болон хүнсний
бус түүхий эдийн
ариун цэвэр
Мал амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах ажил
үйлчилгээ
Хязгаарлалт,
хорио цээр
шинэ

10. МАЛ, АМЬТНЫ ӨВЧНӨӨС УРЬДЧИЛАН
СЭРГИЙЛЭХ АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ
“урьдчилан сэргийлэх” гэж өвчний гаралт,
тархалтанд нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийг арилгах
зорилгоор хийгдэх үзлэг, тандалт судалгаа,
халдваргүйтгэл, дархлаажуулалт, нүүлгэн
шилжүүлэлт, шилжилт хөдөлгөөний хяналт зэрэг
мэргэжлийн үйл ажиллагааг хэлдэг.
Дээрх ойлголтоос харвал өвчний гаралт, тархалтанд
нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийг арилгах ажиллагааг
“урьдчилан сэргийлэх” ажил гэж ойлгож болох юм.
Энэ ажлыг гүйцэтгэхийн тулд хоорондоо уялдаа
холбоо бүхий хэд хэдэн үйл ажиллагааг дэс
дараатай хэрэгжүүлэх шаардлага гарна:

11. ҮРГЭЛЖЛЭЛ
Шалтгаан, нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийг тандан судлах,
танин мэдэх;
Мал, амьтныг халдварын эсрэг дархлаатай болгох;
Бохирдсон гадаад орчныг цэвэрлэх, халдваргүйтгэх,
шавьж, мэрэгчдийн устгал хийх;
Голомтыг хяналтад авч, халдвар алдагдахаас хамгаалах,
сэргийлэх;
Голомтын ойр орчимд байгаа айл, малыг нүүлгэн
шилжүүлэх г.м.

12. Урьдчилан
сэргийлэх
Тандан
судлах,
танин мэдэх
Арга хэмжээг
төлөвлөх
Эзэнжүүлэх,
албажуулах
Зардлыг
төсөвлөх,
санхүүжүүлэх
Хэрэгжүүлэх
ажлыг
зохион
байгуулах
Явцыг хянан
шинжлэх, үр
дүнг тооцох,
мэдээлэх

13. МАЛ, АМЬТНЫ БҮХ ТӨРЛИЙН ӨВЧНИЙГ ОНОШЛОХ
АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ
Бэлтгэл хангах
Арга зүй, тактикаа сонгох
Тооцоолол, замын зураглал гаргах
Техник хэрэгсэл, туслах материалыг
тооцож бэлтгэх
Туслах ажилтнуудыг заавар,
удирдамжаар хангах
Био аюулгүй байдал, био хамгаалал,
био битүүмжлэлийн бэлтгэл хангах
Оношлох ажлыг хэрэгжүүлэх
Анхны онош
Дээж авах, хүргүүлэх
Тогтоосон онош
Баталгаажуулсан онош

14. МАЛ, АМЬТНЫ БҮХ ТӨРЛИЙН ӨВЧНИЙГ ЭМЧЛЭХ
АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ
Тогтоосон оношид үндэслэн эмчилгээний схем (тактик) боловсруулах;
Мал, амьтанд хийх эмчилгээний талаар эзэнд нь танилцуулж,
үйлчилгээний үнэлгээг тохиролцох;
Эмчилгээнд хэрэглэгдэх эм бэлдмэл, багаж, хэрэгслийг тооцож, бэлтгэх;
Мал эмнэлгийн туслах ажилтанд тухайн мал, амьтанд хийх эмчилгээний
талаар заавар, зөвлөгөө өгөх;
Эмчилгээний явц, үр дүнд хяналт тавьж, шаардлагатай гэж үзвэл үр
нөлөөг нь сайжруулах талаар эмчилгээний схемд нэмэлт өөрчлөлт
оруулах;
Хийсэн эмчилгээнийхээ үр дүн, үр нөлөөг бүрэн хариуцаж мал, амьтны
эзэнтэй хийсэн гэрээ, хэлцлээ дүгнэж, санхүүгийн тооцоо хийх.

15. МАЛ, АМЬТНЫ ХАЛДВАРТ ӨВЧИНТЭЙ ТЭМЦЭХ
АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ
“өвчинтэй тэмцэх” гэж халдварт өвчний
тархалтыг зогсоох, халдварлалтын түвшинг
бууруулах, устгах, өвчний мэдээллийн сан
бүрдүүлж ашиглах чиглэлээр хэрэгжүүлж
байгаа мал эмнэлгийн цогц арга хэмжээг
ойлгодог.

16. МАЛ, АМЬТНЫ ХАЛДВАРТ ӨВЧИНТЭЙ ТЭМЦЭХ
тэмцэх арга
хэмжээний
хөтөлбөр,
төлөвлөгөө
боловсруулах
Оролцогч
талуудын эрх
үүргийг
тодорхойлох
Эрх бүхий
байгууллагын
шийдвэр гаргуулах
Шийдвэрийг
хэрэгжүүлэх
ажлыг зохион
байгуулах
Ажлын явц,
гүйцэтгэлд
хяналт,
шинжилгээ
үнэлгээ хийх,
мэдээлэх
Нөхцөл,
байдлын
үнэлгээ
Үр дүнгийн
тайлан,
мэдээлэл

17. МАЛ ЭМНЭЛЭГ, АРИУН ЦЭВРИЙН АРГА ХЭМЖЭЭ
 Малын хашаа байр, тоног хэрэгсэл, ус, тэжээл, бэлчээр, орчны эрүүл ахуйг
хангуулах талаар хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Мал нядлах газар, мах боловсруулах үйлдвэрт хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Сүү бэлтгэх, боловсруулах үйл ажиллагааны явцад хэрэгжүүлэх арга
хэмжээ;
 Арьс, шир, ноос, ноолуур бэлтгэх, анхан шатны боловсруулалт хийх үйл
ажиллагааны явцад хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Гахай, шувуу, мах, сүүний үхрийн эрчимжсэн фермийн аж ахуй зэрэг суурин
мал аж ахуй эрхлэх үйл ажиллагааны явцад хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Мал, амьтны гаралтай бүтээгдэхүүнийг хадгалах, тээвэрлэх үйл
ажиллагааны явцад хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Загасны аж ахуй, загасан бүтээгдэхүүн боловсруулах үйлдвэрлэлийн явцад
хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Зөгий зэрэг хүнсний бусад жижиг амьтан үржүүлэх ажиллагааны явцад
хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Хүнсний зах, дэлгүүр, түүхий эдийн бирж, бөөний худалдааны газруудад
хэрэгжүүлэх арга хэмжээ;
 Гэрийн тэжээвэр жижиг амьтад, нохой, муур тэжээдэг айл өрхүүдэд үзүүлэх МЭАЦ-
ийн үйлчилгээ.

18. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ЧИГЛЭЛЭЭР СУРГАЛТ ЯВУУЛАХ, ЗӨВЛӨХ
ҮЙЛЧИЛГЭЭ
Хөдөө аж ахуйн зохистой дадал;
Эрүүл ахуйн зохистой дадал;
Үйлдвэрлэлийн зохистой дадал;
Мал эмнэлгийн зохистой дадал;
Лабораторийн зохистой дадал;
Аюулыг шинжлэх эгзэгтэй цэгийн хяналт(HACCP);
Байгаль орчны удирдлагын тогтолцоо;
Чанарын удирдлагын тогтолцоо;
Олон улсын стандарт, зөвлөмж, техникийн шаардлагууд;
ДХБ-ын Эрүүл ахуй, ургамлын эрүүл ахуйн хэлэлцээр;
Худалдааны харилцаатай орнуудтай байгуулсан хоёр талын
болон олон талын гэрээ хэлэлцээр;
Монгол Улсын хууль тогтоомжууд.

19. ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ
 ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ ГЭДЭГ НЬ ФЕРМ ДЭЭРХ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ БОЛОН
ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ДАРААХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД НЭВТРҮҮЛДЭГ ЦОГЦ ЗАРЧИМУУД
БӨГӨӨД ИНГЭСНЭЭР АЮУЛГҮЙ, ЭРҮҮЛ ХҮНСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ БОЛОН ХҮНСНИЙ
БУС ХАА-Н БҮТЭЭГДХҮҮНҮҮДИЙН ХУВЬД ЭДИЙН ЗАСАГ, НИЙГЭМ, БОЛООД
БАЙГАЛЬ ОРЧИНЫТОГТВОРТОЙ БАЙДАЛЫГ ХАНГАХ ЯВДАЛ ЮМ.
 ХААЗД НЬ ҮНДСЭН ДӨРВӨН ЗАРЧИМ ДЭЭР ТУЛГУУРЛАДАГ:
 ХЭМНЭЛТТЭЙГЭЭР, ҮР АШИГТАЙГААР ХАНГАЛТТАЙ
(ХҮНСНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ), ЭРҮҮЛ (ХҮНСНИЙ ЭРҮҮЛ БАЙДАЛ), ШИМ
ТЭЖЭЭЛТЭЙ ХҮНС (ХҮНСНИЙ ЧАНАРЫН БАЙДАЛ) ҮЙЛДВЭРЛЭХ.
 БАЙГАЛЫН НӨӨЦ БАЯЛАГИЙГ ТОГТВОРТОЙ БАЙЛГАХ, ДЭЭШЛҮҮЛЭХ.
 БАЙГУУЛЛАГУУДЫН ОРШИН ТОГТНОХ ЧАДВАРТАЙ БАЙХ НӨХЦЛИЙГ
ХАНГАЖ, УЛМААР ТОГТВОРТОЙ АМЬЖИРГААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙГ
БҮРДҮҮЛЭХ.
 НИЙГМИЙН СОЁЛЫН БОЛООД НИЙТИЙН ШААРДЛАГЫГ ХАНГАХ.

20. ЭРҮҮЛ АХУЙН БОЛОН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ
ЭРҮҮЛ АХУЙН БОЛОН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН (GМР, GНР)
ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ НЭВТРҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ
“Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай” хуулийн
7.4 -т Хүнсний сүлжээний бүх үе шатанд эрүүл ахуйн зохистой
дадал, хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн шатанд
үйлдвэрлэлийн зохистой дадал нэвтрүүлэх аргачлал зөвлөмжийг
хяналтын байгуулага гаргана гэж заасны дагуу хүнсний чиглэлийн
үйл ажиллагаа эрхлэгчдэд нийтлэг тавигддаг олон улсын ариун
цэвэр, эрүүл ахуйн шаардлагуудыг үндэслэн хүнсний
үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд хэрэглэж нэвтрүүлэх зөвлөмжийг
боловсруулан МХЕГ-ын даргын 2014 оны 4-р сарын 8-ны өдрийн
156-р тушаалаар батлуулсан

21. Зөвлөмж нь Хүнсний үйлдвэр, үйлчилгээний барилга
байгууламж, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, түүхий эд,
туслах материал, боловсруулах технологи, шат дамжлага,
эцсийн бүтээгдэхүүн, савлагаа, шошгололт, бүтээгдэхүүний
бүртгэл, баталгаажуулалт, хадгалалт, тээвэрлэлт, түгээлт,
бохирдолтоос хамгаалах үйл ажиллагаа, ажилтны хувийн
ариун цэвэр, эрүүл мэндэд тавих шаардлага, ажилтны
мэдлэг, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын тогтолцоо, олон
нийттэй харилцах, бүтээгдэхүүнийг эргүүлэн татах, дахин
боловсруулах, устгах, хүнсний үйлдвэр, үйлчилгээний
газрын дотоодын хяналтын тогтолцоо зэрэг асуудлыг
багтаасан үндсэн 14 хэсгээс бүрдсэн.
ЭРҮҮЛ АХУЙН БОЛОН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ

22. ЭРҮҮЛ АХУЙН БОЛОН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗОХИСТОЙ ДАДАЛ

23. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНЭ ЦЭН
 Мал сүрэг нь Монгол Улсын үндэсний өвөрмөц, нөхөн
сэргээгдэх баялаг, монголын соёл, уламжлалыг хадгалан авч
яваа дэлхийн үнэт өв сан, тогтвортой хөгжлийн үндэс, эдийн
засгийн тулгуурын нэг бөгөөд хүн амын амьжиргааны гол эх
үүсвэр, хүнсний аюулгүй байдлын баталгаа, малчин өрхийн
эдийн засгийн үндэс юм. Ийм учраас Монгол Улсын Үндсэн
хуульд "Мал сүрэг бол үндэсний баялаг мөн бөгөөд төрийн
хамгаалалтад байна" гэж заасан байна.
 Мал аж ахуй нь үндэсний эдийн засаг, хөдөлмөр эрхлэлт,
экспортын орлогод онцгой байр суурь эзэлдэг уламжлалт
салбар хэвээр байна. Тус салбарт 2008 оны байдлаар нийт
ажиллагчдын 34.6 хувь нь ажиллаж, дотоодын нийт
бүтээгдэхүүний 18.8 хувийг хөдөө аж ахуйгаас, үүний 86.9
хувийг мал аж ахуйн салбараас тус тус үйлдвэрлэж байна. Мөн
экспортын нийт орлогын 10 хувийг уг салбараас оруулж байна.

24. Мал аж ахуйг уур амьсгалын өөрчлөлт, нийгмийн хөгжлийн
чиг хандлагад нийцүүлэн хөгжүүлж, зах зээлийн нөхцөлд
өрсөлдөх чадвартай, эдийн засгийн үр ашигтай салбар
байх нөхцөлийг бүрдүүлж, хүн амыг эрүүл, аюулгүй
хүнсээр, боловсруулах үйлдвэрийг чанартай түүхий эдээр
хангаж, экспортыг нэмэгдүүлэхэд тус салбарын хөгжлийн
зорилго оршино.
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНЭ ЦЭН

25. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОЁЛ
 “Тэр бол соёлтой хүн, харин тэр бол муухай бүдүүлэг” гэх яриа
хаа сайгүй байдаг.
 Тэгвэл соёл гэж ер нь юу юм бол оо?
 1870 аад оны үед Эдвард Тейлор соёлыг “мэдлэг, итгэл
үнэмшил, урлаг, морал, хууль, зан заншил зэргийг нийгмийн
нэгэн гишүүн гэдэг утгаараа олж авсан цогц ойлголт” хэмээн
тодорхойлсон байдаг.
 Соёл судлаач Geert Hofstede хэлэхдээ “нэг хэсэг хүмүүсийг
нөгөө хэсэг хүмүүсээс ялгаж буй сэтгэлгээний программчлал”
гэжээ.
Ерөнхийдөө соёл гэдэг нь хэсэг бүлэг хүмүүс бүгд
хүлээн зөвшөөрч, амьдрах загвар болгон
бүрэлдүүлсэн үнэ цэнэ болон нормын систем юм гэж
үзэж болох юм.

26. Дадал зуршил буюу зан заншил нь бидний амьдралын
чухал хүчин зүйл юм. Энэ нь өдөр бүр бидний араншинг
тодорхойлж, бидэнд амжилт, эсвэл бүтэлгүйтэл авч ирдэг.
Хүний амжилтын үндсэн зарчмуудад маш муугаар
нөлөөлдөг “ажлыг хойш тавих”, “аливаа асуудалд
хүлээцгүй хандах”, “юм болгоныг шүүмжлэх”, “хувиа бодох”
зэрэг хорт зуршлуудаас салах ёстой.
Хүмүүсийг чадавхиар нь “бусдаас хамааралтай”, “бие
даасан”, “харилцан хамааралтай” гэж 3 ангилан үзэж болох
юм.
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОЁЛ

27.  Бусдаас хамааралтай хүмүүс хүсэж байгаа зүйлээ бусдаар хийлгэхийг хүсдэг.
Бие даасан хүмүүс хүч хөдөлмөрөөрөө хүссэн юмаа олж авдаг. Харилцан
хамааралтай хүмүүс хүч хөдөлмөрөө бусдын хүч хөдөлмөртэй нийлүүлэн
амжилтын оргилд хүрдэг.
 Харилцан хамааралтай нөхцөлд ажиллаж, сэтгэж чаддаггүй хүмүүс сайн бие
даасан үйлдвэрлэгч болж чадах ч сайн удирдагч, сайн багийн гишүүн болж
чаддаггүй.
 Хэрвээ би сэтгэл зүйн хувьд харилцан хамаардаг бол би үнэ цэнээ маш сайн
мэдрэхийн хажуугаар хайр хүсэх, бусдад өгөх, бусдаас авахын чухлыг
мэддэг байна.
 Хэрэв би оюун ухааны хувьд харилцан хамаардаг бол хүмүүсийн шилдэг
оюуныг өөрийнхтэйгээ нийлүүлэхийн чухлыг мэднэ.
 Харилцан хамаарддаг хүний хувьд би өөрийгөө бусадтай гүн гүнзгий, утга
учиртайгаар хуваалцаж, хүмүүст байгаа өргөн цар хүрээтэй мэдлэг, чадварыг
ашиглах боломжтой.
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОЁЛ

28. Амжилт 2 зүйлийн үр дүнд бүтдэг:
1. Үйлдвэрлэсэн зүйл (алтан өндөг)
2. Үйлдвэрлэх хүчин чадал(галуу)
Хэрвээ та алтан өндөгт анхаарсан амьдралын хэв загварыг баримталбал
удалгүй өндөг үйлдвэрлэгчгүй болно.
Нөгөө талаас хэрэв та алтан өндөг авахыг зорилгүй галуугаа асраад байх
юм бол удалгүй өөрийгөө ч, галуугаа ч тэжээх мөнгөгүй болно.
Тэгэхээр амжилт энэ 2-ын тэнцвэр дээр тогтдог.
Манай мал эмнэлгийн биенест аль нь алтан
өндөг, аль нь галуу юм бол оо?
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОЁЛ

29. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнесийн харилцаанд
оролцогчид бизнесийн ёс зүйг сайтар баримтлан ажиллах
нь амжилт, ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх нэг гол нөцөл
гэдгийг цаг ямагт бодож ажиллах хэрэгтэй.
Малын эмч нар ажил, үйлчилгээгээ үнэнч шударга, нийтэд
тэгш, хүртээмжтэйгээр явуулах, үйлчлүүлэгчдийгээ
хүндлэх, нэр төрийг нь хамгаалах, хүнлэг энэрэнгүй
хандах, ямагт сайн үйл бүтээж байх нь мал эмнэлгийн
үйлчилгээний ёс зүйн хэм хэмжээ юм. Өөрөөр хэлбэл,
бизнес нь аливаа хуулийн дагуу байхаас гадна ёс зүйн хэм
хэмжээнд захирагдах нь чухал.
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОЁЛ

30. АШИГЛАСАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЭХ СУРВАЛЖ:
1. Монгол Улсын Үндсэн хууль
2. Б.Энхтөр Мал эмнэлгийн ажлын бизнес ба төлөвлөлт Улаанбаатар
2003
3. Ц.Дашгүнсэн, Ц.Сугаррагчаа Мал эмнэлгийн зохион байгуулалт ба
эдийн засаг Улаанбаатар-1993
4. И.Н.Никитин и др. Организация и экономика ветеринарного дела
Москва Агропромиздат 1987
5. Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хууль
6. Малын эрүүл мэндийн тухай хуулийн төсөл
7. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр УИХ-ын 2010 оны 23 дугаар
тогтоолын хавсралт
8. “Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого” Монгол
Улсын Их Хурлын 2015 оны 104 дүгээр тогтоолын хавсралт
9. Стивен Ковей Өндөр бүтээмжтэй хүний 7 дадал