PPT gebruikt bij sessie informatievaardigheden voor de opleiding mediacoach Vlaanderen (i.o. van Bibnet, 29 en 31 januari 2013 )

1. INFORMATIEGELETTERDHEID
VISUELE GELETTERDHEID
MEDIACOACHOPLEIDING
VLAANDEREN
 Door: Saskia Dellevoet – Creatief educatieve concepten interactief leren | MediaCoach
Deze presentatie is gestript van niet copyrightvrije
afbeeldingen. De links verwijzen naar de gebruikte of
soortgelijke afbeeldingen.

2. INFORMATIEVAARDIGHEDEN (1)
 Puberbrein
 Virtuele opvoeding
 Informatie?
 Het proces van informatievaardigheden
 Bespreking van de 6 stappen o.b.v. vragenlijst
 Aan de slag met de praktijk

3. PUBERBREIN
 Waarom kennis van het
puberbrein?
 Video interview Eveline
Crone
 Samenvatting Puberbrein
(oude druk)
 Bibliotheek.be

4. VIRTUELE ONTWIKKELING IN FASEN
Fase Leeftijd
6 10 -12/13 Bescherming ►begeleiding.
Moeilijkheden: groepsdruk en grooming.
7 11-13 / 14- Omvang ontdekken. Begeleiding nodig om
15 zichzelf te kunnen begrenzen.
8 14-16 Exploiratie : toetsen informatie uit vorige fasen
op waarheid via opdoen van ervaringen
Broadcast Yourself, peergroup. VOOR deze fase
moet er media-educatie zijn geweest!
9 16-18 Ontwikkeling psychologische identiteit; toename
intellectuele mogelijkheden, zelfonderzoek
schijnidentiteiten
10 18-25 Wederzijdsheid relaties; begrip diepere relaties
Bron: In 80 dagen de virtuele wereld rond - Martine Delfos Zie ook: YouTube HS Edith Stein- Lezing Martine Delfos

5. WAT IS INFORMATIE?
 Met 22 definities geen eenduidigheid
 Ook veel benaderingen over wat informatievaardigheden
zijn

6. MEDIAWIJSHEIDCIRKEL
Ideale verhouding:
alle aspecten krijgen evenveel aandacht
Techniek
Creativiteit
Analyse
Reflectie

7. INFORMATIEVAARDIGHEDENCIRKEL
Ideale verhouding:
alle aspecten krijgen evenveel aandacht
Starten
Vragen
Zoeken
Vinden
Kiezen
Evalueren
Afbeelding: Saskia Dellevoet- variatie op mediawijsheidcirkel Mijn Kind Online

8. VERKLARING LETTERS OP VOLGENDE DIA’S
Fysiek niveau:
 A = aanpak
 O = organisatie
 T = tools
Mentale fase (smileys):
 A= affectie
 C = cognitief
 F = fysiek (actie, wat voert leerling uit)

9. 1. STARTEN: BEPALEN VAN LEERTAAK
Onderdelen
 A: probleemdefinitie,
behoefte bepalen,
doelstelling
 O: Plan van Aanpak
opstellen
 T: de opdracht,
tekstverwerker
Bron Pixabay/Hans
Doel & Resultaat :
Planning; PvA
(A) onzekerheid, (C) vaag, (F) zoekend. Bewust van kennishiaat

10. BIJVOORBEELD
 Formuleer zoekopdrachten voor het plan van
aanpak van een medestudent
 Plan van aanpak vergelijken met elkaar

11. 2. VRAGEN: BEPALEN VAN INFORMATIEBEHOEFTE
Onderdelen
 A: welke kennis is er?
welke moet worden
opgezocht?
 O: hoofd- en bijzaken
 T: overzicht soorten vragen,
tekstverwerken
Doel & Resultaat: vragen
formuleren, vragen
waarvan antwoorden
infobehoefte vervullen
(A) onzekerheid, ( C) vaag, (F) zoeken

12. BIJVOORBEELD
 (Individuele) Mindmap maken van (voor)kennis
op papier of digitaal (iMindmap, Mindmeister)
 Oriënterende brainstorm in groepjes
 Vragen en antwoorden categoriseren
 Zoeken in verschillende zoekmachines
 Rol begeleider: vragen stellen over onduidelijke
vragen

13. ZOEKEN: ZOEKSTRATEGIE VASTSTELLEN
Onderdelen
 A: zoekstrategie vaststellen
 O: weten welke bronnen en
waar; zoektermen
formuleren
 T: verzamelbronnen
gebruiken
Doel & Resultaat:
zoektermen kunnen
formuleren; bronnen
kunnen bepalen
(A) optimistisch, (F) onderzoekend

14. BIJVOORBEELD
 Maak een verslagje van zoektermen op
verschillende zoekmachines met printscreens
 Bedenk zoektermen voor het onderwerp
informatievaardigheden

15. VINDEN: LOCALISEREN VAN DE INFORMATIE
Onderdelen
 A: kritische inschatting
bruikbaarheid informatie
 O: koppeling van
informatie aan de vragen
 T: bronnen
Doel en Resultaat:
informatie ontsluiten uit
bronnen: a) informatie die
globaal antwoord geeft op
de vragen b)informatie
verwarring en frustratie

16. BIJVOORBEELD
 Beschrijf wat voor type bronnen je vindt?
Primair, secundair.
 Kritisch kijken: krijg ik antwoord op mijn
vragen uit het PvA?
 Site (on)betrouwbaar? Webdetective
 Concreet voorbeeld:
via zoekterm ‘informatievaardigheden’ in
Google blogartikel ►link naar kennisbank ►
terug naar blog ► link naar delicious account
►, etc.

17. CONSERVAPEDIA.COM

18. EN.WIKIPEDIA.ORG

20. 5. KIEZEN: INFORMATIE VERWERKEN IN
PRESENTATIE
Opzet
 A: openstaan nieuwe inzichten;
zelfstandig kunnen verwerven
informatie, info integreren aan
hand van probleemstelling /
opdracht
 O: systematiseren en organiseren
info
 T: tekstverwerker ;
presentatiesoftware
Doel en Resultaat: gevonden info
kunnen koppelen en vragen en
deze kunnen presenteren;
presentatie waarin de antwoorden
(A) duidelijkheid, tevredenheid of
teleurstelling; (C) alert; (F) concentreren

21. VOORBEELD
 Presentaties laten maken over zelfde onderwerp
en vergelijken. Op basis daarvan bepalen wat een
onderwerp goed uitgewerkt maakt en wat niet.
 Voorbeeld … delicious, pinterest, rss, bijvoorbeeld
via Netvbibes

22. 6. EVALUEREN: TERUGKIJKEN NAAR HET
PROCES EN RESULTAAT BEOORDELEN
Onderdelen
 A: kritische houding t.o.
eigen werk
 O: teruglezen PvA,
corrigeren
 T: beoordelingscriteria
 Bewust worden van
infovaardighedenproces
 inzicht in hoe leerling aan
kennis is gekomen
gevoel van voltooiing, zelfbewustzijn,
opluchting

23. BIJVOORBEELD
 Scoringsrubriek

24. INFORMATIEVAARDIGHEDEN (2)
 Mediadiagram
 Problemen: filterbubble; overload, infobesitas,
crapdetection
 Oplossingen: sociale netwerken,

25. PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
 Filterbubble video Tedtalk van Eli Pariser,
auteur van het boek The Filterbubble
 Infobesitas; overload, overconsumtion
 Crapdetection Crap detection door Howard
Rheingold, auteur van het boek Netsmart
 Any.do
 Lifehacking

26. VISUELE GELETTERDHEID
 Lezen moet men
leren maar naar
iets kijken
denkt iedereen
te kunnen.
Uit: Gerrit Komrij, Kijken is
bekeken worden, A’dam 1996, p27

27. VISUELE GELETTERDHEID (1)
 Definities
 Grammatica van visuele geletterdheid
 Functies van beelden
 Puberbrein: emoties
 Proces van betekenisgeving
 Inforgrafic en periodic table

28. BEELDGELETTERDHEID
 Visual literacy: Visual literacy refers to the ability
to communicate and understand through visual
means (Riesland, 2005)
 … het vermogen om de gedachtegang en bedoeling
van de makers en gebruikers van beelden te
volgen. (Conceptnota mediawijsheid Vlaanderen)

29. HET PROCES WAARIN INDIVIDUEN OF GROEPEN
BETEKENIS AAN BEELDEN TOEKENNEN
 Afbeelding logo’s  Afbeelding Disney
 Afbeelding serie

30. “Visual Literacy refers to a group of vision-competencies
a human being can develop by seeing and at the same
time having and integrating other sensory experiences.
The development of these competencies is fundamental to
normal human learning.
When developed, they enable a visually literate person to
discriminate and interpret the visible actions,
objects, symbols, natural or man-made, that he
encounters in his environment.
Through the creative use of these competencies, he is able
to communicate with others.
Through the appreciative use of these competencies, he is
able to comprehend and enjoy the masterworks of
visual communication.”
Bron: International Visual Literacy Association (VS opgericht in 1969)

31. DE GRAMMATICA VAN VISUELE
GELETTERDHEID
als je met aandacht kijkt kan je het zien,
als je het ziet kan je het beschrijven,
als je het beschrijft, kan je het analyseren
als je het analyseert kan je het interpreteren
als je het interpreteert kan je het beoordelen
Bron: Brian Kennedy (directeur van Hood museum), in TedX talk

32. BEELDEN ZIJN REFLECTIE VAN
MAATSCHAPPELIJKE WAARNEMING
 Afbeelding

33. PROCES VAN BETEKENISGEVING
BIJ EEN BEELD
 Wat is het?
 Wie is de afzender?
 Waarmee is het gemaakt?
(welke technieken)
 Voor wie is het gemaakt
(toeschouwer)?
 Waarom is het gemaakt?
(doel, boodschap,
impliciete waarden en
standpunten)
 Online leren?

34. WAT ZIE JE?
VAN VAGE FOTO TOT AFBEELDING TOT LOGO
TOT ADBUSTING
 Foto’s niet opgenomen i.v.m. copyright: zie hier

35. INFOGRAFICS
 Periodic table of visualization methods
 Wat is het?
 Tools om zelf aan de slag te gaan

36. NATUURFOTOGRAAF JEAN PIERRE JANS WERD ONTSLAGEN
OMDAT HIJ EEN FOTO MET HERTEN HEEFT BEWERKT…
Bron: fotovisie.net

37. DEEL 2
 Beeldvorming video
 Hoax of valse informatie
Streetview doodt ezel
 Coconutcrab
 Valsspelen met stakingsfoto’s
 Concrete projecten:
Bonsai kitten; Tree Octopus, (+ Lespakket)

38. VOORBEELD PROCES VAN
INFORMATIEVAARDIGHEDEN EN CO-CREATIE
MET JONGEREN, BIBLIOTHEEK, ONDERWIJS
 Whodunnit

39. ALLE GEBRUIKTE LINKS NAAR
LITERATUUR, VIDEO EN WEBSITES, VIND
JE OP
PINTEREST, DELICIOUS EN YOUTUBE
Saskia Dellevoet