2. I. GELIJKHEID MANNEN EN
VROUWEN: CONCEPTEN EN
DOELSTELLINGEN
1. Concepten gender en geslacht
2. Verschillen die te maken hebben met gender en geslacht
3. Bestaande verschillen
4. Globale doelstelling ivm de gelijkheid vrouwen /mannen
2
3. Gender en geslacht
• Geslacht: Biologische verschillen tussen mannen
en vrouwen (niet/moeilijk veranderbaar)
• Gender: culturele, maatschappelijke verschillen
tussen mannen en vrouwen (wel veranderbaar)
3
5. Verschillen op basis van geslacht en op basis van gender
(1)
• Vrouwen hebben 16 weken
zwangerschapsverlof, vaders slechts 3 tot 10
dagen vaderschapsverlof.
• We hebben bijna enkel mannelijke
burgemeesters.
• In geval van echtscheiding, krijgen vaders
minder vaak het hoederrecht.
5
6. Verschillen op basis van geslacht en verschillen op basis van gender:
concepten
• Verschillen op basis van geslacht = Biologische
verschillen tussen mannen en vrouwen
(universeel).
• Verschillen op basis van gender = Sociale en
culturele verschillen tussen mannen en vrouwen
(contextueel gebonden, variabel).
Verschillen op basis van gender = een socio-culturele
constructie die wordt afgeleid uit biologische
verschillen.
6
7. Verschillen op basis van geslacht en op basis van gender:
theoretisch kader
Biologische verschillen tussen vrouwen en mannen
=>
Opdeling van rollen en status volgens geslacht
(verschillende genders).
Schematisch :
• vrouwen geassocieerd met de « privé sfeer »
• mannen actief in de « publieke sfeer »
Ondanks het feit dat er vooruitgang wordt gemaakt,
zien we dit klassieke schema nog steeds terugkomen.
7
8. Beleidsdoelstelling op het vlak van gelijkheid vrouwen en
mannen
•Individuele emancipatie tov de belemmerende
traditionele rollen van mannen en vrouwen.
•Gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot
« sociaal gevaloriseerde middelen » (inkomen, werk,
verantwoordelijkheden, kennis, gezondheid, vrije
tijd,…) + gelijke uitoefening van fundamentele
rechten (burgerlijke, sociale, politieke)
Dit in overeenstemming met de op dat moment
gangbare beleidsdoelstellingen in verband met vrouw
– man gelijkheid!!!
8
9. Voorbeelden van Europese beleidsdoelstellingen op het vlak van
gelijkheid man - vrouw
• Economische onafhankelijkheid van vrouwen
(arbeidsdruk, kwaliteit van de arbeid, combinatie werk – gezin,
ondernemen, kinderopvang,…)
• Gelijke lonen
• Gelijke participatie in besluitvorming (politiek en
economisch)
• waardigheid, integriteit en strijd tegen geweld
9
11. Verschillen en ongelijkheden (1)
Op verschillende domeinen zijn er verschillen tussen
mannen en vrouwen :
– Economie (Horizontale – verticale segregatie van V/M,
halftijdse of voltijdse loopbaan, type contract, betaalde
en onbetaalde arbeid, consumptiepatroon,
ondernemingszin,…)
– Privé sfeer (verdeling huishoudelijke taken, inkomens,
kinderopvang, partnergeweld)
– Politiek (politieke vertegenwoordiging,
vertegenwoordiging bij topambtenaren,…)
– Civiele maatschappij (plaats in het verenigingsleven,
academische wereld, media,…)
11
12. Verschillen en ongelijkheden (2)
Op verschillende domeinen bestaan er verschillen tussen mannen en
vrouwen :
– Mobiliteit (gebruik van private en publieke
transportmiddelen, traject type,…)
– Onderwijs (studierichting, schoolresultaten, diploma’s,…)
– Justitie (hoederrecht, type gepleegde
misdaad/overtreding, aantal gedetineerde vrouwen en
mannen,…)
– Veiligheid (gebruik van publieke plaatsen, soorten
overlast/geweld (dader, slachtoffer), soorten accidenten
op de weg (dader/slachtoffer)…).
Ideaal: Indien elk departement een overzicht maakt van de
bestaande verschillen tussen mannen en vrouwen in het
betreffende beleidsdomein.
12
13. Verschillen en ongelijkheden (3)
Deze verschillen vormen niet noodzakelijk een ongelijkheid tussen
mannen en vrouwen, maar zijn er wel vaak op gebaseerd.
Algemeen nemen we aan dat er sprake is van ongelijkheid indien:
Gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot ‘sociaal
gevaloriseerde middelen’ (inkomen, werk, verantwoordelijkheden,
kennis, gezondheid, vrije tijd,…) + gelijke uitoefening van
fundamentele rechten (burgerlijke, sociale, politieke) sterk verschilt
naar gelang het geslacht en de daaraan toegeschreven rollen.
13
14. Verschillen en ongelijkheden (4)
• Voorbeeld :
Enkel vrouwen kunnen zwanger worden = Biologisch verschil
Vooral vrouwen wijden hun tijd aan de opvoeding van hun kinderen =
Gender verschil met consequenties voor de situatie van mannen en
vrouwen
Tewerkstellingsgraad bij mannen : 67%
Tewerkstellingsgraad bij vrouwen : 57%
tewerkstellingsgraad bij mannen met kinderen ten laste : 91,4%
Tewerkstellingsgraad bij vrouwen met kinderen ten laste : 62,4%
(ongelijke toegang tot werk, tot inkomens, verantwoordelijkheden,…)
14
17. 1. Strijd tegen discriminatie
Politieke domein X
Verbieden van elke vorm van discriminatie tussen
mannen en vrouwen
17
18. 2. Specifieke acties
Politiek Domein X
Specifieke corrigerende maatregelen treffen
(voor mannen en vrouwen)
18
19. 3. Geïntegreerde aanpak (GM)
Politiek Domein X, Y, Z
Integratie van de gender dimensie
in alle beleidsdomeinen
19
20. 4. Verschillen tussen de benaderingen
• Strijd tegen discriminatie
– A posteriori – curatief
– Een specifiek domein
– Gebaseerd op het gelijkheidsrecht
• Specifieke acties
– A posteriori – curatief
– Een specifiek domein
– Gebaseerd op een vaststelling van ongelijkheid
• Gender mainstreaming
– A priori - preventief
– Transversaal – alle domeinen
– Systematisch
• Deze benaderingen zijn complementair !
20
21. 5. GM en de doelstreffendheid van het beleid
Doelstelling van GM : gelijkheid vrouw-man
bevorderen
Positief neveneffect van GM : de kwaliteit en
doeltreffenheid van het beleid verhogen.
Hoe ? Door beleidsmakers bewust te maken van
het feit dat de bevolking geen homogene groep
is waarop het beleid eenzelfde effect heeft.
21
22. IV. INTEGRATIE VAN DE GENDER DIMENSIE
IN EEN BELEIDSDOMEIN
1. DE FASEN VAN DE « BELEIDSCYCLUS»
2. STATISTIEKEN EN INDICATOREN : SLEUTELINSTRUMENTEN
3. DE PROCEDURE VOOR HET INTEGREREN VAN DE GENDER DIMENSIE
3.1. Identificatie van de gender dimensie in een beleidsmaatregel
3.2. Analyse van de beleidsmaatregel vanuit de gender dimensie
3.3. Integratie van de resultaten van de analyse
4. VOORBEELD
5. OEFENING
22
23. 1. De Fasen van de « beleidscyclus »
1. Analyse (ex ante) van de situatie waarop de
beleidsmakers willen inspelen
2. Formuleren van het beleid
3. Uitvoering van de voorziene maatregelen en acties +
controle
4. Evaluatie (ex post) van de reële impact van het
gevoerde beleid
23
24. IV. INTEGRATIE VAN DE GENDER DIMENSIE
IN EEN BELEIDSDOMEIN
1. Identificatie van de gender dimensie in een beleidsmaatregel
2. Analyse van de beleidsmaatregel vanuit de gender dimensie
3. Integratie van de resultaten van de analyse
24
25. 3. Integratie van gender dimensie in het beleid
Integratie van een gender dimensie in het beleid =
• Kijken vanuit de genderdimensie naar de volledige
beleidscyclus
• De resultaten van deze reflectie integreren in het
beleid ten einde de gelijkheid tussen mannen en
vrouwen te verbeteren.
•Deze integratie betreft voornamelijk de beleidsfasen
die voorafgaan aan de goedkeuring van het beleid
(fase van de analyse en de formulering)
25
26. Integratie van de gender dimensie in het beleid
• Beleid, maatregelen, acties,… bevatten een genderdimensie
indien ze een directe of indirecte impact op mannen en
vrouwen hebben of zouden kunnen hebben.
• Een gender analyse is een analyse die rekening houdt met de
(potentiële) impact van het beleid op de situatie van mannen en
vrouwen
• Een beleid integreert de genderdimensie indien ze
ongelijkheden tussen vrouwen en mannen vermijdt of
corrigeert.
26
27. 3.1. Indentificatie van de aanwezigheid van de gender dimensie
Beleid, maatregelen, acties,… bevatten een genderdimensie indien ze een
directe of indirecte impact op mannen en vrouwen hebben of zouden kunnen
hebben.
In principe hebben alle beleidsdomeinen die direct of indirect met
mensen te maken hebben, een gender dimensie.
27
28. oefening
•Welke thema’s worden in jou departement behandeld? (
inhoud van het beleid. )
•Is er volgens jou een gender dimensie aanwezig in jullie
thema’s ? Welke?
28
29. 3.2. Analyse vanuit de gender dimensie
Een gender analyse is een analyse die rekening houdt met de (potentiële) impact
van het beleid op de situatie van mannen en vrouwen
Deze analyse concentreert zich op :
– De samenstelling volgens geslacht van de door het
beleid beoogde doelgroep
– Identificatie van de eventuele verschillen tussen
vrouwen en mannen in de betreffende domeinen.
– Identifiatie van de eventuele ongelijkheden die
voortvloeien uit de verschillen.
=> Evaluatie van de (poteniële) impact van de beoogde maatregelen op de
situatie van mannen en vrouwen.
29
30. 3.2. Analyse vanuit de gender dimensie
In het kader van gender mainstreaming beoogt men dus vooral
om vanuit een gender analyse te vermijden dat men vrouwen en
mannen hetzelfde behandeld in situaties die verschillend of
ongelijk zijn.
30
