1. WIEK PRZEDSZKOLNY JAK ROZPOZNAĆ POTENCJAŁ DZIECKA?

2. Wstęp Określenie „wiek przedszkolny” wskazuje na główne zadanie, które stoi przed dzieckiem – przygotowanie się do pójścia do szkoły. Wymaga to od dziecka osiągnięcia pewnej samodzielności. Uzyskanie jej jest możliwe jeżeli dziecko ma szansę sprawdzenia się w niej i jej doskonalenia w okresie przedszkolnym. Nie musi to być koniecznie związane z pójściem do przedszkola, mogą to być: spacery z rodzicami, zakupy, spotkania rodzinne, zabawy z rówieśnikami. W wieku przedszkolnym dziecko nie nabywa rzeczywistej i pełnej samodzielności w żadnej dziedzinie. W każdej chwili mogą pojawić się nieprzewidziane okoliczności, z którymi nie będzie mogło sobie poradzić. Dziecko musi nauczyć się rozpoznawać kiedy sprawy wymykają mu się z pod kontroli i w porę oddać się pod kontrolę rodziców lub nauczycieli. Osiągnięcie tak rozumianej gotowości jest dobrym prognostykiem szkolnego powodzenia dziecka w następnej fazie rozwojowej.

3. WIEK PRZEDSZKOLNY JAKO OKRES PRZEJŚCIOWY - wiek przedszkolny jest fazą przejściową między życiem w ograniczonym środowisku domowym, a życiem w otwartym środowisku pozadomowym (szkoła) - osiągnięciem wczesnego dzieciństwa było opanowanie wzorów działania w różnych sytuacjach (naśladowanie rodziców) - uczenie się przez dziecko działać w sposób dostosowany do wymogów zmieniających się warunków działania: *zmiana środowiska działania z zamkniętego na otwarte, np:przejście z środowiska domowego do środowiska szkolnego *zmiana mechanizmu działanie dziecka z prymitywnych form działania na wyższe (czyli od dostosowania działań do względnie niezmiennych, konkretnych I fizycznych warunków do działań dostosowanych do zmieniających się sytuacji społęczno-kulturowych - przesunięcie zainteresowań dziecka z tego co wewnętrzne i dostępne zmysłom, na to co wewnętrzne i niedostępne w bezpośrednim poznaniu

5. KUSZĄCY ŚWIAT LUDZI I PRZEDMIOTÓW - przez większą część etapu przedzszkolnego dziecko działa spontanicznie, ulega swoim pragnieniom, jeśli czegoś zechce, to chce tego od razu. - im bliżej 7 roku życia, tym częściej, zanim dziecko zacznie coś robić, w jego przeżyciu będzie się pojawiał tak zwany moment intelektualny

6. - ciekawość ta sprzyja temu iż pojawia się wiele zakazów i ograniczeń. Dziecko zdobywa nowe doświadczenia - prawidłowo rozwijające się dziecko w wieku przedszkolnym jest ciekawe świata - zakazy powodują, że wiele pragnień dziecka nie zostaje spełnionych. Sytuacja taka zmusza je do poszukiwania różnych zastępczych form działania

7. SPOŁECZNA SYTUACJA ROZWOJU DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM AUTORYTETY - wzrasta pewność siebie dziecka - samoocena dziecka związana jest z wyobrażeniami, a nie faktami - z czasem rodzice staja się „wszechwiedząca wyrocznią”, jeśli czegoś nie wiedzą to dziecko i tak im nie wierzy- urastają do rangi postaci idealnych - prócz miłości do rodzica dziecko dołącza szacunek i uznanie - dziecko bezkrytycznie przyjmuje wolę rodziców i ich polecenia

8. PRZYJACIELE - w wieku przedszkolnym podział rówieśników własnej płci na wrogów i przyjaciół - do czasu rozpoczęcia nauki w szkole występują przyjaźnie o charakterze jednopłciowym * Proces identyfikacji z płcią Wiek 0-3 Efekt rozwojowy : poczucie przynależności do płci Wiek 3-6 Efekt rozwojowy : stabilność przynależności do płci Wiek 6-7+ Efekt rozwojowy : trwałość przynależności do płci - początkowo atrakcyjny jest ten rówieśnik, który ma dostęp do lepszych zabawek - w wieku przedszkolnym przyjaźnie poszerzają swoje horyzonty - początkowo zaprzyjaźnione pary izolują się, nie dopuszczają innych dzieci do wspólnej zabawy - dzieci w wieku przedszkolnym mają ogromna potrzebę bycia związanym z innym rówieśnikiem (występuje tu tymczasowość przyjaźni) - im dziecko starsze tym lepiej pojmuje przyjaźń ( bierze pod uwagę to, co druga osoba robi dla niego a nie to co ma czy jak wygląda)

9. DZIECKO POZNAJE SIEBIE I SWOJE OTOCZENIE - zmiany w myśleniu i uczuciwości - nowa wizja świata i siebie w nim: dziecko przezwycięża chęć działania wyłącznie w celu spełnienia własnych pragnień, którego ceną jest łamanie zasad życia społecznego i organizcji świata fizycznego

10. - pojawia się skłonność do fantazjowania i wyobrażania sobie Aby nie dopuścić do nadmiernego rozwoju fantazji należy rozwijać sprawność poznania: - poznanie u dziecka w wieku przedszkolnym ma charakter selektyczny - ważną rolę odgrywają zmysły i ich zróżnicowana wrażliwość, prowadząca do dominacji któregoś z nich - „przedmiot” jest więc „konstruowany” w umyśle dziecka – pojawia się „wyobraźnia” - tak długo jak percepcja dziecka nie będzie gotowa do wieloaspektowego poznania, konstrukcja przedmiotu w jego umyśle będzie fałszywa - pojawia się zdolność do decentracji myśli dziecka (możliwość dokonywania koordynacji percepcji z poznaniem

11. W wieku przedszkolnym powstają pierwsze w pełni społeczne uczucia. Można wskazać ich trzy nowe elementy: 1. Rozwój uczuć interindywidualnych, np: przywiązanie, antypatia, sympatia 2. Intuicyjne uczucia moralne 3. Regulacja zainteresowań, wartości Rzeczy i zjawiska Uczucia moralne Wyobrażanie sobie Poznawanie

12. Stadium przedoperacyjne Jakościowe cechy myślenie przedoperacyjne: a) intensywnie rozwija się język i myślenie symboliczne, b) dominują egocentryczna mowa i myślenie, c) w percepcji i myśleniu dominuje centracja i nieodwracalność, d) występują trudności z postępowaniem według zasady stałości, e) niektóre przedmioty są grupowane i klasyfikowane według określonej zasady, ale nie mogą być ponownie klasyfikowane według innej

13. Myślenie intuicyjne – jest najlepiej przystosowaną do rzeczywistości formą myślenia dziecka w wieku przedszkolnym. Ta forma myślenia ma charakter praktyczny i ujawnia się raczej w działaniach niż w mowie – myślenie to odznacza się sztywnością i nieodwracalnością. Myślenie słowne – to potoczne myślenie dziecka w wieku przedszkolnym Myślenie egocentryczne – włącza poznawaną rzeczywistość do własnej subiektywności, wyłączając tym samym wszelką obiektywność, Przejawia się przede wszystkim w zabawach symbolicznych

14. POCZĄTKI UCZUĆ SPOŁECZNYCH Aspekty rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku przedszkolnym Wywoływanie i wygaszanie własnych emocji Dziecko - interpretuje sytuację i wpływa na jej zmianę - słucha opowiadań o ludziach radzących sobie np: z lękiem, co pozwala mu lepiej radzić sobie z własnymi emocjami - może doświadczać w tym samym czasie więcej niż jednej emocji - rzadziej wybucha złością (pięcio-sześcio latki potrafią maskować emocje negatywne takie jak przykrość Kontrola emocji Innych ludzi - manipuluje zachowaniami i uczuciami innych, np: poprzez przytulanie się Rozumienie emocji - rozumie związek między pragnieniem a rzeczywistością - smutek pojawia się u niego wtedy gdy straci coś upragnionego - opanowuje społeczne reguły wyrażania emocji uwzględniając miejsce i czas Regulowanie ekspresji własnych emocji - od 2 roku życia systematycznie wzrasta u dziecka skłonność do mówienia o emocjach i refleksja nad nimi - dzieli się emocjami z innymi Uczucia inter-indywidualne - u dziecka tworzą się podstawy do zawierania przyjaźni i odczuwania antypatii Intuicyjne uczucia moralne - szacunek składający się z przywiązania i strachu jest u dziecka źródłem pierwszych uczuć moralnych Regulacja zainteresowań i wartości - wraz z rozwojem myśli intuicyjnej zainteresowania dziecka mnożą się i różnicują - następuje rozdzielenie funkcji wartościujacej (cel) i energetycznej zainteresowań - dziecko gotowe jest uczestniczyć we wspólnocie wartości(odzorowanie rodziców)

15. ZABAWA NA NIBY JAKO NAJWAŻNIEJSZA FORMA DZIAŁALNOŚCI DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM - zabawa na niby spełnia najważniejsze pragnienia dziecka, niemożliwe do realizacji w innej formie - do zaistnienia zabawy na niby potrzebne sa dwie rzeczy: niezaspokojone pragnienia i zdolność oddzielania pola wizualnego od pola sensu NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY ROZWOJOWE A ZABAWA - rozwój zabawy na niby jest związany z zachodzeniem 3 procesów: * wynika ze zmiany relacji między tworzoną w zabawie sytuacją na niby, a regułami społecznymi * związany ze zmianą relacji między polem wizualnym, a polem sensu * dotyczy zmiany relacji między działaniem i sensem

17. GRA Z REGUŁAMI - na pierwszy plan wysuwa się funkcja społeczna i intelektualna, dzieki nim dziecko opanowuje umiejętność rozpoznawania reguł społecznych oraz ich negocjowania i tworzenia razem z innymi rówieśnikami. CELE GRY - dzieci pod koniec wieku przedszkolnego wiedzą, że gra rozgrywa się między rolami, które są grane i między osobami, które te role odgrywają PODSUMOWANIE - pomyślny przebieg procesów wieku przedszkolnego daje gwarancję dobrej podstawy dla odniesienia przez dziecko sukcesu w szkole - wiek przedszkolny pełni funkcję okresu preadaptacji do sytuacji szkolnych