Op 18 juli 2015 publiceert The Sun een filmpje waarin een jonge Elizabeth – de latere Queen Elizabeth II – de nazigroet brengt. Maar hoe zit het in die periode aan het Belgische hof? Leopold III werd in 1934 koning der Belgen nadat zijn vader van de rotsen van Marche-les-Dames ‘viel’. Vandaag wordt er nog steeds gefluisterd dat Albert vermoord werd. Over zijn zoon, de vierde koning der Belgen is altijd het vermoeden blijven hangen dat hij pro-boche of Duitsgezind was. Maar echt harde bewijzen waren er niet. Het bleef allemaal circumstancial bewijsmateriaal. Tot we het dagboek van Joseph Goebbels goed gelezen hebben. Verenigde Staten van Europa Joseph Goebbels, dé vertrouwenspersoon van Hitler himself, hield gedurende jaren een dagboek bij. Enkele jaren geleden werd het integrale dagboek in het Duits uitgegeven. Het werden 5 dikke boekdelen. Goebbels schreef bijvoorbeeld op 29 mei 1936 het volgende in zijn dagboek: "(...) Daarna weer een bespreking. In hoofdzaak buitenlandse politiek. Führer heeft een duidelijke visie: Verenigde Staten van Europa onder Duitse leiding. Dat moet de oplossing zijn. Vele jaren of zelfs decennia moeten we daar nog aan werken. Maar we hebben een doel!" Koning Leopold was die Duitse droom niet ongenegen. Hij hoopte volgens zijn vertrouweling en politicus Hendrik De Man dat nazi-Duitsland een “Verenigd Europa” onder Duits gezag zou oprichten en was, nog steeds volgens De Man, zelfs bereid om een eed van trouw aan Hitler te zweren. Zeker is dat de koning lang op twee paarden wedde en dat werd hij tijdens de koningskwestie zwaar aangerekend. De koning was bovendien een onvervalste antisemiet. Leopold III zei tegen zijn vertrouwensman graaf Robert Capelle dat “de Joden een maatschappelijk gevaar waren, en dat het beter zou zijn dat anderen de purificatie van Joden zouden doen dan dat ikzelf daartoe de opdracht zou geven”. (*) De vuurdoop De Tweede Wereldoorlog start enkele dagen na de Duitse inval in Polen als Engeland en Frankrijk twee dagen later begin september 1939 de oorlog verklaren aan Duitsland. Op 10 april 1940, exact een maand voor de Duitse inval in ons land, wordt op het kasteel van Laken een Duitse propagandafilm vertoond. De Duitse film bestaat uit gruwelijke beelden die een half jaar eerder, in september 1939, door de Duitsers in Polen gemaakt werden over de vernietigingsoorlog die ze daar voerden. Het resultaat is Die Feuertaufe (De vuurdoop). In de film worden de exploten van de Luftwaffe bejubeld. Op 14 april krijgt Duits minister van Buitenlandse Zaken von Ribbentrop een geheim rapport uit Brussel. ‘Zoals ik verneem van een vertrouwenspersoon heeft de koning in het kasteel te Laken tweemaal de film “vuurdoop” laten vertonen, en wel de eerste maal alleen en de tweede maal, de volgende avond, in een door hem uitgekozen militair gezelschap.’ Volgens het bericht had de film een buitengewoon sterke indruk op de koning gemaakt. Kortom, de koning-oppe

1. Hoe Duitsgezind was koning Leopold III?
Thierry Debels
@thierryd
18/7/15
Op 18 juli 2015 publiceert The Sun een filmpje waarin een jonge
Elizabeth – de latere Queen Elizabeth II – de nazigroet brengt.
Maar hoe zit het in die periode aan het Belgische hof?
Leopold III werd in 1934 koning der Belgen nadat zijn vader
van de rotsen van Marche-les-Dames ‘viel’. Vandaag wordt er
nog steeds gefluisterd dat Albert vermoord werd. Over zijn
zoon, de vierde koning der Belgen is altijd het vermoeden
blijven hangen dat hij pro-boche of Duitsgezind was. Maar echt
harde bewijzen waren er niet. Het bleef allemaal circumstancial
bewijsmateriaal. Tot we het dagboek van Joseph Goebbels goed
1

2. gelezen hebben.
Verenigde Staten van Europa
Joseph Goebbels, dé vertrouwenspersoon van Hitler himself,
hield gedurende jaren een dagboek bij. Enkele jaren geleden
werd het integrale dagboek in het Duits uitgegeven. Het werden
5 dikke boekdelen. Goebbels schreef bijvoorbeeld op 29 mei
1936 het volgende in zijn dagboek: "(...) Daarna weer een
bespreking. In hoofdzaak buitenlandse politiek. Führer heeft een
duidelijke visie: Verenigde Staten van Europa onder Duitse
leiding. Dat moet de oplossing zijn. Vele jaren of zelfs decennia
moeten we daar nog aan werken. Maar we hebben een doel!"
Koning Leopold was die Duitse droom niet ongenegen. Hij
hoopte volgens zijn vertrouweling en politicus Hendrik De Man
dat nazi-Duitsland een “Verenigd Europa” onder Duits gezag
zou oprichten en was, nog steeds volgens De Man, zelfs bereid
om een eed van trouw aan Hitler te zweren. Zeker is dat de
koning lang op twee paarden wedde en dat werd hij tijdens de
koningskwestie zwaar aangerekend.
De koning was bovendien een onvervalste antisemiet. Leopold
III zei tegen zijn vertrouwensman graaf Robert Capelle dat “de
Joden een maatschappelijk gevaar waren, en dat het beter zou
zijn dat anderen de purificatie van Joden zouden doen dan dat
ikzelf daartoe de opdracht zou geven”. (*)
De vuurdoop
De Tweede Wereldoorlog start enkele dagen na de Duitse inval
in Polen als Engeland en Frankrijk twee dagen later begin
september 1939 de oorlog verklaren aan Duitsland.
Op 10 april 1940, exact een maand voor de Duitse inval in ons
land, wordt op het kasteel van Laken een Duitse propagandafilm
vertoond. De Duitse film bestaat uit gruwelijke beelden die een
2

3. half jaar eerder, in september 1939, door de Duitsers in Polen
gemaakt werden over de vernietigingsoorlog die ze daar
voerden. Het resultaat is Die Feuertaufe (De vuurdoop). In de
film worden de exploten van de Luftwaffe bejubeld.
Op 14 april krijgt Duits minister van Buitenlandse Zaken von
Ribbentrop een geheim rapport uit Brussel. ‘Zoals ik verneem
van een vertrouwenspersoon heeft de koning in het kasteel te
Laken tweemaal de film “vuurdoop” laten vertonen, en wel de
eerste maal alleen en de tweede maal, de volgende avond, in een
door hem uitgekozen militair gezelschap.’ Volgens het bericht
had de film een buitengewoon sterke indruk op de koning
gemaakt.
Kortom, de koning-opperbevelhebber van het dan neutrale
België laat een nazi-propagandafilm opvoeren in zijn eigen
kasteel te Laken op het ogenblik dat Duitsland de neutrale
Scandinavische landen aanvalt. Erger nog is dat hij deze film
aan de Belgische militaire top liet zien. Wat is de bedoeling van
de koning/opperbevelhebber?
Verjaardagswensen
Op 20 april 1940, viert Adolf Hitler zijn negenveertigste
verjaardag. Die dag stromen van gelukwensen toe. De Italiaan
Mussolini is uiteraard de eerste om de Führer te feliciteren. Ook
generaal Franco van Spanje wenst Hitler een gelukkige
verjaardag toe. Merkwaardig is dat ook de Belgische koning
Hitler gelukwensen stuurt. Een jaar later, in volle oorlogstijd, zal
Leopold opnieuw felicitaties aan de Führer sturen. Het bevestigt
alleen het vermoeden van sommigen dat de Belgische koning
altijd een boche geweest is.
Geel plan
Pas op 10 mei 1940 valt Duitsland onder andere ons land aan.
Door het slechte weer wordt die aanval telkens uitgesteld.
3

4. Leopold III staat aan het hoofd van het Belgische leger en voert
een warrige verdediging. Hij komt voortdurend in conflict met
de regering over de te volgen strategie. Vooral met premier
Pierlot botst het. Op 28 mei legt de koning de wapens neer, het
Belgische leger capituleert na 18 dagen. Goebbels noteert op 29
mei in zijn dagboek: ‘De capitulatie kwam er tegen de wil van
de regering.’
Leopold III speelt dus opnieuw cavalier seul. Veel militaire
strategen menen dat het Belgische leger zeker nog enkele dagen
had kunnen standhouden.
Goebbels noteert enigszins cryptisch in zijn dagboek in verband
met Leopold: ‘Uitdrukking van dankbaarheid van de
plutocraten’. De plutocraten zijn de machtige industriëlen in die
tijd. Sommigen gaan zover om hierin het bewijs te zien dat de
koning der Belgen financieel (of op een andere wijze) beloond
werd voor zijn capitulatie of zijn Duitsgezindheid. Vanaf dan is
de koning ‘krijgsgevangene’ in zijn kasteel te Laken. Al geniet
de koning wel van bijzonder veel vrijheid om als
krijgsgevangene bestempeld te worden. Volgens Goebbels is dat
overigens maar een voorlopige oplossing.
Kinderen van Leopold naar Spanje
De kinderen van Leopold, onder wie een jonge prins Boudewijn,
vluchten die tiende mei 1940 naar Frankrijk. Daar kunnen ze
niet blijven. De reis gaat verder naar Spanje waar ze persoonlijk
beschermd worden door generaal Franco.
Ook Hitler speelt opnieuw een belangrijke rol in dit dossier.
Programmamaker Philippe Van Meerbeeck, voormalig
researcher voor journalist Maurice de Wilde, onthult in
Histories een telegram van 22 juni 1940 waarin Leopold de
Führer personlijk dankt voor zijn tussenkomst bij de kinderen.
Hitler is ongetwijfeld tussengekomen bij Franco.
4

5. Begin augustus 1940 zullen Boudewijn, Albert en Josephine-
Charlotte opnieuw naar België terugkeren. Opnieuw komt Hitler
tussen om de terugtocht op een veilige manier te laten
plaatsvinden. Bij het gesprek dat Leopold op 19 november 1940
zal hebben met Hitler - we komen er straks op terug - betuigt
Leopold zijn dank voor de behouden terugkeer van zijn kroost
uit Spanje.
De niet gekende afspraken tussen Leopold en Hitler kunnen er
op wijzen dat Leopold het veilig vond voor zijn kinderen om
terug naar België te komen. Er was overigens een eerder aanbod
van Amerikaanse president Roosevelt om de kinderen in de VS
op te vangen. Leopold sloeg dat aanbod af.
Vakantie
Een maand na de Duitse inval, op 29 juni 1940, vraagt Leopold
al aan kolonel Werner Kiewitz, zijn Duitse ‘aide-de-camp’
wiens opdracht het was om het leven van de koning aangenaam
te maken, om aan Hitler te vragen om hem toelating te geven
om het land tijdelijk te verlaten tot het nieuwe Nazi-regime
‘gestabiliseerd’ zou zijn.
De koning wilde een lange vakantie in de Duitse Alpen en
suggereerde dat de Nazi’s dit voor het Belgische volk zouden
voorstellen als een gedwongen deportatie, zodat hij zijn goede
naam zou behouden bij de Belgen. Dat plan gaat niet door.
Op 19 november 1940 wordt de koning ontvangen door Hitler.
Eerder had Leopolds zus Marie-José het pad geëffend bij de
Führer. Zij had overigens een seksuele relatie met Mussolini.
De goede relatie van het Italiaanse koningshuis en meer bepaald
zijn zus Marie-José met de Führer speelt in het voordeel van
Leopold. Hitler is onder de indruk van Marie-José. Hij vindt ze
het prototype van de Germaanse arische vrouw.
De koning der Belgen wordt door de Duitsers in de watten
gelegd. ‘De nazi’s, die zijn seksuele appetijt kennen, hebben zijn
5

6. beproevende tocht naar Berchtesgaden met aanlokkelijke
escortemeisjes verzacht’, noteert auteur Jan Van den Berghe.
Over de exacte inhoud van het gesprek verschillen de meningen.
Leopold III beweert later dat hij Hitler gevraagd heeft om het lot
van de Belgische bevolking te verzachten. Ambassadeur Jacques
Davignon verklaart in 1945 daarentegen dat de waarborg van de
dynastie het eerste punt (van vier) was op een samenvatting die
hij kon inzien. Sommige bronnen beweren dat Leopold over een
deel van België, Limburg en Antwerpen, wilde regeren. Het
onderhoud met Hitler en sommige onderdelen ervan zullen
Leopold na de Tweede Wereldoorlog door de anti-leopoldisten
in elk geval zwaar aangerekend worden, net zoals het omstreden
huwelijk met Lilian Baels.
Omstreden huwelijk
Op 11 september 1941 trouwen Leopold en Lilian in de kapel
van Laken. Nagenoeg niemand is op de hoogte, zelfs de
kinderen van Leopold niet. Pas begin december lekt het nieuws
uit als de nazi’s via de radio omroepen dat de Belgische koning
hertrouwd is. De huwelijksreis van Leopold en Lilian gaat in
oktober 1941 naar Oostenrijk en Moravië. Niet slecht voor een
‘krijgsgevangene’ die zogezegd zijn kasteel niet uit mag. Ze
verblijven er vier weken bij graaf Karl Kühn. Lilian kent Kühn
van voor de oorlog. Graaf Kühn-von Lützow is lid van de nazi-
partij en Hauptsturmführer, een graad die overeenkomt met die
van kapitein in het Duitse leger. Kühn bezit vele kastelen. Een
ervan wordt ter beschikking gesteld voor de NSDAP, Hitlers
partij. De nationaalsocialistische leden volgen er opleiding.
Weggevoerd
Koning Leopold wordt op 6 juni 1944 door de Duitsers
weggevoerd. Twee dagen later is het aan zijn gezin. Ze worden
samen geïnterneerd in een vervallen kasteel in Hirschstein.
Werner Kiewitz was tijdens de Tweede Wereldoorlog de
persoonlijke vertegenwoordiger en verbindingsofficier van
6

7. Hitler - eigenlijk de bewaker - bij koning Leopold III.
Kiewitz slaagt erin op 15 juni een boodschap over te brengen
aan Hitler, de ‘laatste boodschap van Kiewitz, namens koning
Leopold III voor Hitler (zie hieronder).
Vooral de boodschap van Lilian Baels is tekenend. Historicus
Albert De Jonghe vertaalde deze passage als volgt (zie
bronvermelding onderaan):
7

8. De belangrijkste boodschap is dat Leopold ‘loyaal staat ten
opzichte van de Führer’. In het Duits staat er ‘als er zum
Führer stehe’.
Medio juni 1944 is er weinig twijfel over het standpunt van
Leopold III. Ter info: operatie Overlord (D-Day) begon op 6
juni 1944. Nota bene op de dag dat Leopold werd weggevoerd.
Na de oorlog
De geschiedenis na de oorlog is gekend. Omdat men in België
niet weet waar de koning zich bevindt, wordt prins Karel in
1944 als regent aangesteld. In 1950 komt Leopold III even als
koning terug naar ons land (en wordt ook even hersteld in zijn
functie als koning der Belgen) maar onder druk van straatprotest
moet hij de troon doorgeven aan zijn oudste zoon Boudewijn die
eerst koninklijke prins en in 1951 volwaardig koning wordt.
De gekwetste en verontwaardigde Leopold kan zich vanaf dan
bezighouden met zijn favoriete bezigheden. Genoeg geld heeft
hij in elk geval. Zo financiert hij de film Les seigneurs de la
forêt (De vrijheren van het woud). De prent wordt in 1958 in de
bioscoop vertoond. Tijdens de première in Brussel is Leopold
8

9. persoonlijk aanwezig. Hij glimt van trots, het is ‘zijn’ film. Hij
heeft alles gefinancierd en gecoördineerd. Er zijn heel wat
prominenten aanwezig. Ook de pers is massaal uitgenodigd.
Heel wat toeschouwers lachen als ze de jonge gorilla’s met
bierflesjes in de handen zien. Ze weten natuurlijk niet welke
slachting onder de dieren net daarvoor in Congo heeft
plaatsgevonden1
.
De meeste kijkers vinden de film goed. De status van de koning
als natuurbeschermer krijgt een flinke boost. Bij de aftiteling op
het einde van de film verschijnt ook de naam Ernst Schäfer. De
meeste kijkers zijn ondertussen al opgestaan en kijken uit naar
een gesprek met Leopold of snakken naar de koele drankjes die
voor hen klaarstaan. Een niet nader genoemde journalist blijft
zitten en ziet die naam ook voorbijkomen. Hij gelooft in eerste
instantie zijn eigen ogen niet.
Ernst Schäfer was tijdens de Tweede Wereldoorlog immers een
SS’er. Waarom zou de ex-koning voor deze prestigieuze film
hebben samengewerkt met een dergelijke persoon, is zijn eerste
gedachte.
De journalist vraagt voor alle zekerheid of het om dezelfde
Schäfer gaat. Het is misschien een naamgenoot? Snel wordt
duidelijk dat voormalig Sturmbannführer Schäfer inderdaad aan
de film van Leopold III heeft meegewerkt.
Schäfer werd geboren in 1910 en treedt in 1933 tot de SS toe.
Hij maakt bliksemsnel carrière. In 1942 is hij Sturmbannführer,
een graad die vergelijkbaar is met majoor. Hij werkt vooral
samen met Himmler en fotografeert medische experimenten in
Dachau. Schäfer maakt ook veel foto’s van mensenschedels die
de ‘theorie’ van Hitler inzake superioriteit van de rassen moet
ondersteunen. Schäfer bezoekt ook meerdere kampen met
Himmler. Kortom, hij weet dus perfect wat er zich tijdens de
Tweede Wereldoorlog afspeelt.
Het Duitse tijdschrift Der Spiegel pikt het bericht van de
vertoning op en publiceert op 25 maart 1959 een scherp artikel,
Der Anti-Disney, waarin op de rol van Schäfer wordt ingegaan.
De samenwerking tussen Leopold en Schäfer begon overigens al
1
Zie Kroongeheimen, WPG, T.Debels.
9

10. in het begin van de jaren vijftig. Samen hebben ze de Amazone
doorkruist. Die informatie had Der Spiegel over het hoofd
gezien.
We kunnen niet anders dan te besluiten dat Leopold wel erg
dicht bij de Duitsers stond. Een medewerker van prins Karel
schreef ooit dat we Leopold enkel kunnen begrijpen als we
ervan uitgaan dat hij een boche is. Vergeten we niet dat zijn
moeder Duitse was en dat hij Duits met haar sprak. In het beste
geval wedde Leopold tijdens de oorlog op twee paarden, in het
slechtste geval was hij loyaal aan Hitler.
(*)SOMA, Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en
Hedendaagse Maatschappij, Brussel
Goebbels, Joseph, Tagebücher 1924-1945, 5 volumes, Band 4,
Ed. R. Reuth, Munchen, Piper, 1992.
http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rbph_00
35-0818_1987_num_65_2_3583
10