Life in Iceland, past and present - writer Lane Ashfeldt interviews local people. With Icelandic and English subtitles.

2. Skagaströnd 2009
Writer Lane Ashfeldt interviews local people

4. Sigrídur Hjaltberg Wilhelmsdóttir Gestur Jónsson
Gunnar Albertsson Ardís Arelíusdóttir
Hrolfur Petersson

6. As a visiting writer, I’m curious: what is it like to live here in Iceland?
Þar sem ég er gestkomandi rithöfundur þá leikur mér forvitni á að vita
hvernig það er að búa hér á Íslandi.

8. OK, it’s cold, but what else? So I ask some of the local people here in
Skagaströnd – starting with those who have lived longest.
Allt í lagi, það er kalt — en hvað fleira? Svo að ég spyr heimamenn á
Skagaströnd og byrja á þeim elstu.

10. I. Sigríður Hjaltberg Vilhjálmsdóttir
b1921 in Blondudalur.

12. I was the child of a maid and that was not important then.
Ég var barn vinnukonu sem þótti ekki merkilegt í þá daga.

14. My mother had an offer from a wealthy family to adopt me...
Móður minni bauðst að gefa mig til efnaðra hjóna en kaus...

16. ... but she chose to bring me up herself.
.... að ala mig sjálf upp.

18. My mother and father got together when I was 8. They had 4 more
children. We never went hungry because Daddy farmed and fished.
Móðir mín og faðir hófu sambúð þegar ég var 8 ára. Þau áttu 4 önnur
börn við vorum aldrei svöng. Pabbi var bóndi og fiskimaður.

20. Daddy taught me at home, and I had 3 months with the visiting
teacher when I was 12.
Pabbi kenndi mér heima og ég var alls 3 mánuði hjá farkennara þegar
ég var 12 ára.

22. I had already learnt to read, but my father did not trust himself to
teach me to spell.
Ég hafði lært að lesa og skrifa en pabbi minn treysti sér ekki til að
kenna mér réttritun.

24. In my twenties (during the war) I worked in a hospital in Reykjavik.
Þegar ég var á þrítugsaldri vann ég á sjúkrahúsi í Reykjavík.

26. The war had little impact on me except that, like for other Icelanders,
there was plenty of work around in the war years.
Stríðið hafði lítil áhrif á líf mitt, utan þess að, eins hjá öllum
Íslendingum, þá var mikið um atvinnu.

28. The changes in Iceland are like black and white, life has changed so
much.
Breytingarnar á Íslandi eru eins og svart og hvítt, það hefur breyst
svo mikið.

30. We lived in a turf house and in the winter the floors were ice-cold.
Við bjuggum í torfbæ – á veturna voru þessi hús ísköld.

32. Life was hard: as a child I fetched water from the farm lake every day.
Lífið var erfitt. Ég þurfti að sækja vatn í bæjarlækinn daglega.

34. In the winter, I was supposed to be lucky because we had a tunnel
from our house to the lake...
Á veturna var ég talin heppin að það voru göng frá húsinu okkar að
læknum...

36. so I did not go outside, but I had to go down on all fours like a sheep.
....svo ég þurfti ekki að fara út en ég þurfti að skríða á fjórum
fótum því göngin voru svo þröng.

38. I miss nothing from the old days. Before, everybody was poor. This
picture shows our brick house, built to replace the old torfbær.
Ég sakna einskis frá því í gamla daga, það var svo mikil fátækt þá. Þessi
mynd sýnir steinhúsið okkar sem var byggt seinna.

40. I used to wear the traditional Icelandic dress and because of this I
always kept my hair long.
Ég klæddist oft hefðbundnum íslenskum búning og vegna þess
þá var ég alltaf með sítt hátt.

42. I made the costume myself. And I made this three-cornered shawl.
Mér finnst gaman að prjóna, stundum jafnvel ennþá. Ég bjó sjálf til
þetta sjal. Þetta heitir þríhyrna.

44. I don’t like to cut my hair even now, although I’ve grown too big to
wear my costume. (laughs)
Ég vil enn hafa hárið sítt þótt ég sé orðin of stór núna til
að fara í búninginn.(hlær)

46. I1. Gestur Jónsson, b. 1924, farmer (retired)

48. I was raised on a farm in Drafjördur, West Iceland, in a
‘torfbæ’ (old Icelandic turf-walled house with a grass roof).
Ég ólst upp á sveitabæ í Dyrafirði á Vestfjörðum. Viðáttum
heima í torfbæ eins og thá var algengt.

50. I lost my father when I was 7 and was raised by my mother.
Þegar ég var 7 ára lést faðir minn en móðir mín ól okkur systkinin upp.

52. I helped around the farm with the animals from when I was very
little; we kept sheep, cows, and horses.
Frá unga aldri hjálpaði ég til heima á bænum við skepnurnar; við
vorum með kindur, kyr og hesta.

54. At 10 years of age I attended ‘farskóli’ (travelling school).
Skólagangan hófst við 10 ára aldur og var farskóli í 4 vetur...

56. One fortnight the teacher taught us at a nearby farm, the next
fortnight we children worked by ourselves at home.
... hálfan mánuð í skóla og hálfan mánuð heima að læra.

58. My first paid job was at 16, working as a farmhand.
Fyrsta launavinnan mín var þegar ég var 16 ára, thá var ég kaupamaður
á öðrum bæ.

60. In 1950, I married and bought my own farm. I had 30 cows, 150 sheep.
Árið 1950 gifti ég mig, keypti bóndabæ og byrjaði að búa sjálfur. Ég var
með 30 kyr og 150 fjár og hesta.

62. I liked everything about my job. The only hard thing was when the
snows came early and we had to round up the strays.
Það fannst mér skemmtilegt. Eina vandamálið var á haustin þegar
þurfti að koma fénu heim og í hús. Ef snjórinn kom snemma thá
þurftum við stundum að leita að því fé sem hafði rásað lengst burt.

64. My wife was one of around 150 German women who arrived to work
on Icelandic farms in 1949 (due to unemployment in Germany after
the war). Most returned, but a few married and stayed here.
Konan mín kom frá Þyskalandi árið 1949 til að vinna í Reykjavík ásamt
150 öðrum thyskum konum vegna mikils atvinnuleysis í Þyskalandi.
Flestar sneru aftur til Þyskalands en nokkrar urðu eftir og giftust hér.

66. We were both 24 years old when we met. We married in 1950 and
were together 35 years.
Við vorum 24 ára þegar við hittumst.Við giftumst árið 1950 og
bjuggum saman í 35 ár.

68. In 1985 she got sick and went to hospital, and she never came home.
Árið 1985 veiktist hún og fór á spítala og kom aldrei aftur.

70. Everything in Iceland has changed: houses, clothes, communications.
Mostly for the better. But people are very money conscious now.
Allt hefur breyst á Íslandi, húsin, fötin og samgöngur. Flest til hins
betra. En fólk er mjög áhyggjufullt vegna kreppunnar.

72. In the old days people used to help each other. If you needed a new
house your neighbours came and built it with you.
Í gamla daga hjálpaði fólk hvert öðru. Ef þú þurftir að byggja hús thá
komu nágrannarnir og hjálpuðu þér.

74. The biggest change in my work life was the arrival of technology:
when I was young the farm work was done by hand, or with horses.
Stærsta breytingin í mínu lífi var tæknivæðingin; þegar ég var ungur var
öll vinna unnin með höndum eða hestum.

76. People began to own cars in the 30s. After the war, farm machinery
arrived – tractors, combine harvesters and milking machines.
Fyrstu bílarnir sáust á fjórða áratugnum; eftir stríðið breyttust búska-
parhættir mikið, allir fengu traktora og heyvinnuvélar og mjaltavélar.

78. I missed the quiet we had before – no stress or noise.
Ég sakna kyrrðarinnar sem við höfðum áður, ekkert stress eða hávaði.

80. III. Gunnar Albertson b.1933

82. Life was very different then, I started work on the sea when I was 15
years old (in 1948).
Lífið var allt öðru vísi í þá daga, ég byrjaði á sjó þegar ég var 15 ára
gamall (1948).

84. I was 17 when I started on this boat, the last working coal fired
boat around here.
Þegar ég var 17 ára þegar ég byrjaði á þessum bát það var síðasti
kolatogarinn hérna.

86. It had no safety rails. Many a man did not come home, because the
waves swept him away.
Það voru engar öryggislínur. Margir sjómenn komu ekki aftur heim af
því að öldurnar tóku þá með sér.

88. During the war a lot of men died on the seas – their boats shot down
taking fish to England.
Í stríðinu fórust allmargir Íslendingar á sjónum – skipin þeirra voru
skotin niður þegar þeir voru að fara með fisk til Englands.

90. My wife’s cousin owned a boat that vanished without trace in the late
1940s. Probably it hit a mine.
Frændi konunnar minnar átti bát sem hvarf sporlaust eftir stríðið –
líklega hefur báturinn rekist á tundurdufl.

92. In 1995, we had very heavy snow in Skagaströnd.
Árið 1995 var mjög mikill snjór.

94. Snow had to be dug away from the roof of the house!
Það þurfti að moka ofan af sumum húsum.

96. IV. Árdís Arelíusdóttir, b. 1936

98. There is nothing much to say about my life, it was very normal. I had
children, I looked after the house.
Það er ekki margt um líf mitt að segja, það hefur verið venjulegt. Ég
eignaðist börn og sá um húsið.

100. As I child I lived with my parents in Reykjavik. Here I am around 14.
Sem barn bjó ég með foreldrum mínum í Reykjavík. Hérna er ég um
14 ára gömul.

102. In 1958, for one winter I lived in a torfbær in Blonduos. It had a stove
and water. Old houses with no heating, that was in the 16th century.
Árið 1958, bjó ég einn vetur í torfbæ á Blönduósi, það var var eldvél
og vatn. Gömlu húsin voru ekki hituð upp, það var á 16. öld.

104. My husband and I often went out singing and dancing together.
Við hjónin fórum oft út að skemmta okkur, syngja og dansa.

106. When the children were young, in the 60s, my husband had a job
building new roads.
Þegar börnin voru ung á sjöunda áratugnum, vann maðurinn minn við
að byggja nýja vegi.

108. They built the roads in summer, when it was light and fine weather.
Vegirnir eru alltaf byggðir á sumrin, þegar veðrið er gott og bjart er
úti.

110. A group of us went together with them. We camped near where the
men were working.
Hópur fólks fór með þeim.Við tjölduðum nálægt þar sem þeir voru að
vinna.

112. You see, the children’s washing drying on the tent.
Þú sérð, þvottur barnanna er að þorna á tjöldunum.

114. I enjoyed these trips.
Ég naut þessara ferða.

118. I always liked to travel. I had the first jeep in Skagaströnd.
I always liked to travel. I had the first jeep in Skagaströnd.

120. The mayor built roads with my husband – he was a teacher then.
Sveitarstjórinn var áður fyrr með manninum mínum – þá var hann
kennari.

122. Later he became the bank manager, and he married my daughter.
Seinna vann hann í bankanum og hann er núna giftur dóttur minni.

123. Nú fer ég burt á veturna til að komast burt frá myrkrinu á Íslandi. Ég var
á Tenerife í vetur. Og ég heimsæki dóttur mína sem býr í Danmörku.

124. Now I travel in the winter, to get away from the dark in Iceland. I was
in Tenerife this year. And I visit my daughter who lives in Denmark.
Nú fer ég burt á veturna til að komast burt frá myrkrinu á Íslandi. Ég var
á Tenerife í vetur. Og ég heimsæki dóttur mína sem býr í Danmörku.

126. But most of my family are near Skagaströnd, and they often visit me.
En flestir í fjölskyldunni búa á Skagaströnd eða í nágrenni og þau koma
oft í heimsókn.

128. The little ones love to climb on my sofa. It’s a bright house – I leave
my Christmas lights up all year round.
Minnstu börnunum finst gaman að klifra í sófanum. Ég er með
jólaskrautið uppi allt árið í kring.

130. In this cold climate, clearly houses are important.
Í svona köldu loftslagi þá eru góð hús að sjálfsögðu þýðingarmikil.

132. Everybody wants their own.
Allir vilja eiga sitt eigið hús.

134. Even the dog.
Jafnvel hundurinn.

136. In Iceland people often paint their houses in bright colours.
Á Íslandi málar fólk oft húsin sín í skærum litum.

138. I wonder who lives in the pyramid house at the edge of town?
Mér er spurn – hver skyldi búa í pýramídahúsinu?

140. V. Hrólfur Pétersson, b. 1967 in Skagaströnd

142. Glad you like it. As a carpenter I worked on many houses. For our
own place we wanted something a little different.
Gaman að þér skyldi líka við húsið. Þar sem ég er trésmiður þá hef ég
unnið við byggingu margra húsa. Þess vegna vildum við hafa okkar eigið
hús svolítið öðruvísi.

144. It was a big undertaking – start to finish it took us five years.
Þetta var mikið verkefni – tók okkur alls fimm ár.

146. We worked on the house each summer, using every bit of spare time
on evenings and weekends.
Við unnum í húsinu á hverju sumri, notuðum hverja frístund á
kvöldum og um helgar.

148. The delay was in part financial: my wife Sandra and I paid off the work
in stages to avoid the need for a long-term mortgage.
Töfin á byggingunni var að hluta til fjármálalegs eðlis: Sandra, konan
mín, og ég greiddum kostnaðinn lið fyrir lið til að forðast langtímalán.

150. We paid first the architect’s plans, then the foundations, the water
system and so on, bit by bit, summer by summer.
Fyrst borguðum við teikningar arkitektsins, því næst grunninn, þá
vatnslagnirnar og svo framvegis, skref fyrir skref.

152. Friends and family came to help!
Fjölskylda og vinir komu og hjálpuðu til.

154. Sandra fed the workers to keep them happy.
Sandra sá um matinn fyrir smiðina svo allir væru ánægðir.

156. In Iceland when a house is closed (roof, doors and windows on)...
Þegar hús er orðið fokhelt á Íslandi...

158. ...it’s traditional to fly the Icelandic flag and hold a party.
...þá er venja að flagga íslenska fánanum og halda veislu.

160. Living here remains a kind of celebration - inside, the house is warm
and bright. Bedrooms open from a central living space...
Að búa hér er mjög skemmtilegt – húsið er hlýtt og bjart. Það er
gengið inn í svefnherbergin frá opnu miðrými.

162. ...while a ‘room with a view’ up top overlooks the ocean, the
mountains and a field of horses.
Og „herbergi með útsýni“ í risinu er með útsýni yfir hafið, fjöllin og
hesta í haga.

164. Hrolf’s story reminds me of what Gestur said – how in the old days, if
you needed a house your neighbours built it with you.
Saga Hrólfs minnir mig á það sem Gestur sagði – hvernig það var í
gamla daga, ef þú þurftir að byggja hús þá komu nágrannarnir og lögðu
hönd á plóginn.

166. So the pyramid house stands as evidence that, in Skagaströnd at least,
this old tradition has not completely died out.
Svo að pýramídahúsið er vitni um það að á Skagaströnd a.m.k. þá er
þessi gamla hefð ekki alveg horfin.

168. Thanks to Ardís, Gunnar, Gestir, Sigrídur, Hrolf, Sandra, and all who
helped with the Skagasagas project - from Lane!
Kærar þakkir til viðmælenda minna, Ardís, Gunnar, Gestur, Sigríður,
Hrólfur – og til allra þeirra sem aðstoðuðu við Skagasagas verkefnið.

170. Lane Ashfeldt 2009
Translation: Sara Rut Fannarsdóttir, Sonya Olafsdóttir,
Ingibergur Guðmundsson, Olafia Lárusdóttir.

171. Lane Ashfeldt 2009

172. Lane Ashfeldt 2009
With thanks to Nes www.neslist.is
Þakklæti til Nes listamiðstöðvar

174. Skagasagas
Thanks also to the Kántrybær, Skagaströnd
for hosting the first viewing.
og einnig takk til Kántrýbæjar fyrir að hýsa fyrstu
sýninguna.