2. Selçukluların İslam mimarlığına kazandırdığı bir başka
önemli yapı tipi sultanlar, emirler ve büyük devlet adamları
için yapılmış anıtsal mezarlardır. Türkistan ve İran’da
örneklerine rastlanan bu mezarlar, kümbetler ve kubbeli
türbeler olmak üzere iki gruba ayrılır. Büyük çadırlara
benzeyen ve genellikle tuğladan yapılan kümbetler plan
olarak kare, çokgen yahut dairesel biçimliydi. İki katlı olan
ve çoğunda bir mihrap bulunan kümbetlerin üzeri
kubbeyle veya içten kubbe, dıştan koni ve bazen piramit
biçimli külahla örtülüydü. En ilginç Selçuklu kümbetleri
arasında Meşhed’deki Kümbeti Radkün, Horasan’daki
Kümbeti Kişmar, Meraga’daki kumbeti Kırmız ve
Gürgen’deki Kümbeti Kabus sayılabilir. Plan olarak kare
biçimli olan türbelerde kaidenin üstünde kemerli bir galeri
yer alıyordu. Çatı ise yüksek bir kasnağa oturtulmuş bir
kubbe biçimindeydi. Selçuklu türbelerinin en güzel
örneklerinin başında Merv’deki Sultan Sencer Türbesi,
Damgan’da ki Kırkkızlar Türbesi ve Tua’taki Gazali Türbesi
gelir.