1. Chæång 1: Quaï trçnh phoïng âiãûn trong cháút khê
ng
I/Khaïi niãûm chung
II/ Caïc daûng ion hoaï
Lyï thuyãút phoïng âiãûn trong cháút khê dæûa trãn cå såí cuía hiãûn tæåüng ion hoaï
-Hiãûn tæåüng ion hoaï laì quaï trçnh phán ly caïc phán tæí trung tênh thaình caïc haût mang âiãûn cuû thãø laì e-vaì
ion+
-Muäún thæûc hiãûn âæåüc quaï trçnh ion hoaï thç phaíi cung cáúp cho phán tæí 1 nàng læåüng W ≥ Wi
Saín pháøm cuía quaï trçnh ion hoaï coï khuynh hæåïng:
+ khuyãúch taïn trong khäng khê
+ kãút håüp
- Nãúu W < Wi thç luïc âoï phán tæí seî åí1traûng thaïi âàûc biãût goüi laì traûng thaïi bë kêch thêch. ÅÍ traûng thaïi
naìy âiãûn tæí khängtaïch hàón ra thaình âiãûn tæí tæû do maì noï tæì mäüt quyî âaûo naìy nhaíy sang mäüt quyî âaûo
khaïc.Thæûc nghiãûm cho tháúy traûng thaïi naìy khäng täön taûi láu daìi maì chè sau mäüt thåìi gian ráút ngàõn
noï quay vãö traûng thaïi ban dáöu vaì nàng læåüng maì chuïng nháûn âæåüc træåïc kia cuîng traí laûi dæåïi daûng
quang nàng
Trong lyï thuyãút phoïng âiãûn trong cháút khê thç chuïng ta coï thãø gàp caïc daûng ion hoaï sau:
1) Ion hoaï va chaûm
2)Ion hoaï quang
3)Ion hoïa nhiãût
4)Ion hoaï bãö màût
2. **Riãng Ion hoaï va chaûm ta coï:
Xaíy ra khi coï sæû va chaûm giæîa 1 âiãûn tæí våïi pháön tæí khê trung tênh
1
Âiãöu kiãûn nàng læåüng: mV 2 ≥ Wi
2
Mäüt e- mang âiãûn têch q di chuyãøn trong âiãûn træåìng E thç khi âi qua 1 âoaûn âæåìng laì x thç nàng læåüng têch luyî trãn âoaûn
âæåìng dëch chuyãøn seî laì:
Eqx ≥ Wi
E=U/d e
- +
Eqx
ion x
x
U
3. III/Caïc diãùn biãún cuía quaï trçnh phoïng âiãûn trong cháút khê
1)Âënh nghéa phoïng âiãûn:
Phoïng âiãûn laì sæû hçnh thaình doìng âiãûn liãn tuûc giæîa caïc âiãûn cæûc
Mäi træåìng khê maì dáùn âiãûn âæåüc ngæåìi ta goüi tãn noï laì mäi træåìng Plaïsma
Phoïng âiãûn laì sæû hçnh thaình mäi træåìng Plasma
2)Caïc giaí thiãút
- Ban âáöu åí trong khoaíng khäng gian giæîa 2 âiãûn cæûc täön taûi êt nháút mäüt âiãûn tæí tæû do
- Xeït quaï trçnh phoïng âiãûn trong cháút khê åí âiãöu kiãûn nhiãût âäü bçnh thæåìng (20o C) tæïc laì khäng xeït âãún ion hoaï
nhiãût
- Khäng xeït âãún hiãûn tæåüng ion hoaï tæìng cáúp
3) Hiãûn tæåüng ion hoaï va chaûm
Xeït 1 âiãûn tæí coï baïn kênh r0 di chuyãøn trong mäi træåìng khê gäöm nhiãöu pháön tæí khê baïn kênh r, máût âäü phán tæí khê laì N
a
r0 r
a laì khoaíng caïch giæîa 2 tám
Âãø coï va chaûm xaíy ra: r +r0 ≥ a
Cho e- di chuyãøn 1 Cm trong mäi træåìng khê âoï thç seî coï π.(r +r 0 )2.1.N säú pháön tæí khê va chaûm våïi e-.
Âáy cuîng chênh laì säú láön va chaûm S= π.(r +r 0)2 .N
4. 4) Âoaûn âæåìng tæû do trung bçnh ( λ )
Âoaûn âæåìng tæû do trung bçnh ( λ ) laì khoaíng caïch giæîa 2 láön va chaûm kãú tiãúp
1 1
λ tb = =
S Π (r + r 0 )2 . N
e− 1
λ = (Vç r0 << r)
Π (r )
tb 2
.N
Thãú N =P/KT →λ e−
tb =
Π r
1
2
=
1
AP
Våïi (A =
Π . r 2
KT
)
.P
KT
Trong âiãöu kiãûn nhiãût âäü mäi træåìng khäng âäøi thç λ tè lãû nghëch våïi p
Tuy nhiãn trong thæûc tãú do caïc pháön tæí khê phán bäú trong mäi træåìng khê laì phán bäú ngáùu nhiãn do âoï âoaûn âæåìng tæû do
trung bçnh cuîng coï tính ngáùu nhiãn
***Quy luáût phán bäú : e-
Xeït khe håí khäng khê
- +
e-
x
5. e-
- +
e-
x
Giaí thiãút ban âáöu åí phça ám cæûc coï no âiãûn tæí, dæåê taïc duûng cuía âiãûn træåìng caïc âiãûn tæí di chuyãøn vãö phêa cæûc dæång
Trong quaï trçnh di chuyãøn âoï thç âiãûn tæí seî va chaûm våïi phán tæí khê vaì laìm cho säú e- chæa va chaûm caìng ngaìy caìng giaím
Giaí sæí taûi toaû âäü x coìn n electron chæa va chaûm våïi phán tæí khê
λ ne − >x
Taûi x + dx thç coìn (n-dn)e- chæa va chaûm våïi phán tæí khê
λ ( n − dn ) e − > x+dx
dn : säú âiãûn tæí âaî va chaûm våïi phán tæí khê trãn dx = säú láön va chaûm trãn dx
Phæång trçnh vi phán: dn= - nSdx
dn
= -Sdx
n
n = noe-Sx
n − x / λ
= e tb
n o
P{ }= − x / λ
Xaïc suáút: λ ≥ x e tb
YÏ nghéa: noïi lãn khaí nàng âãø 1 e- chæa va chaûm våïi phán tæí khê taûi x
6. 5) Hãû säú ion hoaï va chaûm α
Hãû säú ionhoaï va chaûm: biãøu thë säú láön va chaûm maì gáy ion hoaï khi e- âi 1 âoaûn âæåìng 1 cm
α = S.P { ≥ x i }
λ
α = Ap . e − x i / λ tb
−
W i
Våïi
∏ r 2
A =
. Ap
= Ap . e Eq
KT
− Bp
= Ap . e / E
B =
AW i
α = f ( p , E ) α q
α
@ E= const α = f ( p ) max
p
@ p= const α = f (E ) po
α
Ap
E
7. 6) Quy luáût tàng säú âiãûn têch
- +
ne-
(n+dn)e-
x x+dx
Giaí thuyãút ban âáöu åí phêa ám cæûc coï 1 âiãûn tæí dæåïi taïc duûng cuía âiãûn træåìng e- di chuyíen vãö phêa cæûc dæång
Trong quaï trçnh di chuyãøn âoï seî va chaûm våïi phán tæí khê vaì gáy ion hoaï våïi hãû säú ion hoaï va cham α
Caïc âiãûn tæí måïi sinh ra cuîng seî di chuyãøn dæåïi taïc duûng cuía âiãûn træåìng vaì cuîng gáy ion hoaï . Quaï trçnh cæï thãú
tiãúp tuûc laìm cho säú âiãûn têch giæîa 2 baín cæûc ngaìy caìng tàng
Giaí sæí taûi x thç säú âiãûn tæí tàng lãn laì ne-
taûi x+dx thç säú âiãûn tæí tàng lãn laì (n+dn)e-
dn: säú e- tàng lãn trãn dx = säú láön va chaûm gáy ion hoaï trãn dx
Phæång trçnh vi phán: dn= nα dx
dn
= α dx
n x
∫ α d x
n = e 0
α x
Våïi p= const, E= const thç α = const n = e
Váûy quy luáût tàng säú âiãûn têch laì tàng theo quy luáût haìm muî
8. 7) Sæû hçnh thaình phoïng âiãûn :
Song song våïi sæû phaït sinh cuía âiãûn tæí keìm theo sæû phaït sinh cuía ion dæång våïi cuìng säú læåüng vaì caïc âiãûn têch
naìy seî táûp håüp thaình thaïc âiãûn tæí
- +
x
Caïc e- do nheû di chuyãøn våïi täúc âäü nhanh âäöng thåìi dãù khuyãúch taïn phán bäú trong khoaíng khäng gian tæång âäúi
räüng . Coìn caïc ion+ nàûng di cuyãøn cháûm vion = 1 ve− nãn táûp trung åí phêa sau
+ cho
100
Dæåïi taïc duûng cuía âiãûn træåìng thç caïc e- caìng ngaìy caìng âæåüc keïo daìi ra cho âãún luïc noï näúi liãön khoaíng caïch giæîa
caïc âiãûn cæûc. Luïc âoï thaïc seî tæû triãût tiãu båíi vç caïc âiãûn têch khaïc dáúu âaî âæåüc trung hoaì trãn caïc âiãûn cæûc âäúi diãûn
Quaï trçnh naìy chæa thãø goüi laì phoïng âiãûn dæåüc båíi vç chæa hçnh thanh doìng liãn tuûc giæîa caïc âiãûn cæûc
Muäún coï phoïng âiãûn :
-Phaíi coï nhiãöu thaïc âiãûn tæí
-Thaïc âiãûn tæí thãú hãû sau phaíi saín sinh ra træåïc khi thaïc thãú hãû træåïc noï triãût tiãu
-Mäùi mäüt thaïc âiãûn tæí thç âãöu âoìi hoíi 1 e- taïc duûng ban âáöu thæï cáúp . Nhæng caïc e- taïc duûng ban âáöu cuía caïc thãú
hãû sau phaíi âæåüc saín sinh ra ngay trong näüi bäü khe håí khê dæûa vaìo hiãûn tæåüng ion hoaï quang åí aïp suáút cao hoàûc
ion hoaï bãö màût åí aïp suáút tháúp
9. IV) Âàûc tênh V-A cuía cháút khê : i
Xeït 1 khe håí khê
E
c
a b
U
Âàût lãn noï 1 âiãûn aïp 1 chiãöu vaì tàng dáön tæì tháúp âãún cao O
u
Udthq Uo
Udthq- âiãûn aïp duy trç häö quang
-Giai âoaûn 0a : khi u tàng thç I tàng, phuì håüp âënh luáût Ohm
Trong khe håí khäng khê luän täön taûi caïc âiãûn têch tæû do do quaï trçnh ion hoaï bãn ngoaìi, dæåïi taïc duûng cuía âiãûn
træåìng thç caïc âiãûn têch tæû do di chuyãøn hçnh thaình doìng âiãûn. Khi u tàng thç E tàng , luïc âoï váûn täúc dëch chuyãøn
tàng lãn laìm säú âiãûn têch âi vãö caïc cæûc âäúi diãûn trong 1 âån vë thåìi gian tàng lãn dáùn âãún doìng tàng
-Giai âoaûn ab : khi u tàng, I = const, goüi laì giai âoaûn baîo hoaì
Vç säú âiãûn têch tæû do coï sàôn trong khe håí khäng khê coï giåïi haûn
-Giai âoaûn bc :
Taûi b âieûn aïp âaût âãún giaï trë uo
u tàng thç E tàng dáùn âãún säú læåüng âiãûn têch tàng lãn laìm I tàng
Luïc naìy ta goüi khäúi khê âoï âaî bë phoïng âiãûn
Nãúu duy trç nguäön thç âiãûn aïp seî tæû âäüng tuût âãïn giaï trë âuí âãø dáûp tàõt häö quang