Presentatie conjunctuuranalyse van technologische industrie -Marc Lambotte, CEO Agoria - Oktober 2014

1. Werkgevers vragen geen
cadeaus, wel incentives
voor groei!
PERSCONFERENTIE
01/10/2014

2. Internationale conjunctuur
en economische situatie

3. Tijdelijk herstel in het 2e en 3e
kwartaal 2013 maar weer
daling in 4e kwartaal
Activiteitsniveau eind 2013 bleef
gelijk in eerste 6 maanden 2014
Zelfde verwachting voor laatste
zes maanden 2014
= nulgroei in 2014
3
Technologische industrie:
geen groei in eerste zes maanden 2014
110
105
100
95
90
85
80
75
70
Evolutie van de industriële
leveringen (waarde, 2008=100)
Q1 08
Q3 08
Q1 09
Q3 09
Q1 10
Q3 10
Q1 11
Q3 11
Q1 12
Q3 12
Q1 13
Q3 13
Q1 14
Q3 14

4. Technologische industrie 2014:
realisaties en verwachtingen
Evolutie waarde omzetcijfer
2013
2012
2014 sem 1
2013 sem 1
2014 sem 2
2013 sem 2
2014
2013
Aero, space, defense & security 9,4% 2,2% 8% +5%
Building technology 2,1% -0,5% -1,5% -1%
Contracting -0,3% 4,7% 5% +5%
Energy systems & solutions -3,5% -5,4% -6,5% -6%
ICT 1,6% 4,2% 2% +3%
Materials technology -17,8% -6,6% -7% -7%
Production technology & mechatronics -3,5% -0,2% -2% -1%
Subcontracting -11,2% 0,5% -2,5% -1%
Transport systems & solutions -6,5% 11,4% -5% +3%
TOTAAL -5,5% 2,3% -2,2% 0%

5. Overzicht activiteitsdomeinen
5
• Aero, space, defense & security
Structurele groeisector, terugloop in 2e trimester 2014 door uitzonderlijke
leveringen in defensiesector in 2013.
• Building technology
Belgische en Europese bouwsectoren hebben moeite om weer met groei aan
te knopen. Enkele subsectoren doen het goed door nieuwe reglementeringen.
Nieuwe investeringen in smart buildings laten op zich wachten.
• Contracting
Positieve evolutie na zachte winter 2014. Sector doet het structureel goed door
trend outsourcing van klantensectoren.
• Energy systems & solutions
Wachten op investeringen, nochtans noodzakelijk om energievoorzieningen
voor bedrijven en gezinnen te waarborgen.

6. Overzicht activiteitsdomeinen
6
• ICT
IT-solutions doen het goed (trend naar outsourcing/ mobiliteit) , groothandel
(dalende prijzen) en productie blijven achter (erosie prijzen in telecom geen
goede zaak voor leveranciers van netwerken).
• Materials technology
Prijzen van non-ferro metalen blijven dalen en leiden tot forse daling omzet,
ondanks stijgende volumes. Goede prestaties van kunststofproducten.
Stabilisatie metaalproducten. Lichte daling bij de gieterijen.
• Production technology & mechatronics
Geen heropleving in zicht, maar enkele subsectoren doen het wel goed:
vooral producenten van gereedschapsmachines en
voedingsindustriemachines positief.

7. Overzicht activiteitsdomeinen
7
• Subcontracting
Zwakte van afzetmarkten wegen op activiteiten.
• Transport systems & solutions
Heropleving in vraag naar bedrijfsvoertuigen door anticipatie voor invoering
Euro 8-norm. Ook privévoertuigenmarkt kent een lichte heropleving. Impact
sluiting Ford Genk vooral voelbaar in eerste trimester.

8. Bezettingsgraad van productiecapaciteit
2008=100 %
90
80
70
60
8
110
100
90
80
70
Q1 08
Q3 08
Bezettingsgraad (in %) Productie (2008=100) Kritische grens van 80%
Q1 09
Q3 09
Q1 10
Q3 10
Q1 11
Q3 11
Q1 12
Q3 12
Q1 13
Q3 13
Q1 14
Q3 14

9. 9
Technologiebedrijven merken een
achteruitgang van conjunctuur
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
-40
%
45
30
15
0
-15
-30
-45
Conjunctuurbarometer NBB voor technologische industrie (rechteras)
Agoria
Q/Q-4
Linkeras
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

10. Export groeit nog, maar aan trager tempo
10
35
30
25
20
15
10
0 5
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
Q1 2009
Q3 2009
Q1 2010
Q3 2010
Q1 2011
Q3 2011
Q1 2012
Q3 2012
Q1 2013
Q3 2013
Q1 2014
Q3 2014
Export technologische industrie
% (groei voortschrijdend jaargemiddelde)

11. Wat bepaalt de export van de technologische
industrie?
11
Zone
1e sem 2014
Evolutie ---------------
1e sem 2013
Opmerkingen
EU +4,4 %
PIIGS (+20%), Dui (+7%),
Fra (+0,5%), Ned (-4%),
UK (+7%)
Rest van Europa +0,4 %
Rusland (-16%),
Oekraïne (-44%)
Azië +3,6 %
Amerika -1,0 % Brazilië (-16%)
BRIC -2,8 %
Wereld +4,1%

12. 12
Tewerkstelling in technologische industrie
310,000
300,000
290,000
280,000
270,000
260,000
250,000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

13. 13
Tijdelijke werkloosheid bij arbeiders daalt
6.1% 6.4%
5.9%
5.0%
3.3% 4.7%
15.0%
13.6%
6.8%
3.7%
0.0%
10.0%
20.0%
2008-1
2008-3
2009-1
2009-3
2010-1
2010-3
2011-1
2011-3
2012-1
2012-3
2013-1
2013-3
2014-1
2014-3
Trimester Jaargemiddelde

14. 14
Evolutie aantal vacatures in de Waalse
technologische industrie (2011-2014)
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
Jan-11
Mar-11
May-11
Jul-11
Sep-11
Nov-11
Jan-12
Mar-12
May-12
Jul-12
Sep-12
Nov-12
Jan-13
Mar-13
May-13
Jul-13
Sep-13
Nov-13
Jan-14
Mar-14
May-14
Jul-14
Ontvangen vacatures Forem

15. 15
Vacatures in de Vlaamse technologische
industrie 2000-2014
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
Jan-00
Jul-00
Jan-01
Jul-01
Jan-02
Jul-02
Jan-03
Jul-03
Jan-04
Jul-04
Jan-05
Jul-05
Jan-06
Jul-06
Jan-07
Jul-07
Jan-08
Jul-08
Jan-09
Jul-09
Jan-10
Jul-10
Jan-11
Jul-11
Jan-12
Jul-12
Jan-13
Jul-13
Jan-14
Jul-14
ONTVANGEN OPENSTAAND
Bron: Arvastat, VDAB

16. Samenvatting conjunctuur 2014
16
Activiteit (PRODCOM)
• “Technisch” herstel in 1e kwartaal 2013
• Daarna stabilisatie van de activiteit tot nu
Uitvoer (NBB)
• Groeide lichtjes in eerste semester (licht herstel wereldconjunctuur….)
• …maar forse daling van de groeicijfers tot nulgroei
Synthetische conjunctuurindicator (NBB)
• Dalende trend in 2014
• In eerste semester hoger dan in 2013, daarna lager dan in 2013

17. Samenvatting conjunctuur 2014
17
Bezettingsgraad van de capaciteit (NBB)
• Bezettingsgraad schommelt in 2014 rond 80%, ligt nu op het gemiddelde van
de laatste 10 jaar
• 80% is de grens tussen goede en slechte conjunctuur
Werkgelegenheid (RSZ)
• Herstructureringen blijven werkgelegenheid uithollen
• Hierdoor minder tijdelijke werkloosheid
• Structureel probleem van vacatures blijft, vooral technische profielen in de
meer dienstengeoriënteerde sectoren & in verschillende niche-profielen in de
maakindustrie
SYNTHESE
• Nulgroei

18. Rendabiliteit

19. Studie Agoria op basis van:
• Jaarrekeningen van leden in periode 2008-2013
• 784 bedrijven
• Vertegenwoordigen 141.000 jobs in 2013
(=meer dan de helft van het totaal aantal jobs in
technologsiche industrie)
19
Analyse van de rendabiliteit
in technologische industrie

20. Analyse van kostenstructuur en rendabiliteit
20
In 2013 ging rendabiliteit voor derde opeenvolgend jaar achteruit
• Verkoop ging achteruit
• Bedrijven losten dit op door beter stockbeheer en door meer
beroep te doen op derden voor diensten (energie, ICT, HR,
transport & logistiek, …) = structurele tendens
• MAAR evolutie loonmassa weegt op rendabiliteit én jobs
• En fiscale en parafiscale druk is gestegen
• Nettorendabiliteit weer gedaald

21. Loonkost daalt minder dan toegevoegde waarde
Mediaan, 2008=100
Loonaandeel in % vd toegevoegde waarde
74.9
-0,5%
-1,5%
Loonmassa
Toegevoegde
waarde
79.3 77.7 76.6 78.3 79.1
120
110
100
90
80
70
60
50
120
110
100
90
80
70
60
50
2008 2009 2010 2011 2012 2013

22. Hoge loonkost leidt tot minder jobs
Loonaandeel in % vd toegevoegde waarde
74.9
79.3
77.7
76.6
78.3
79.1
1,538
-19,856
-4,453
4,274
-3,198
-8,181
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
80
77
74
71
68
Evolutie
werkgelegenheid
2008 2009 2010 2011 2012 2013

23. 23
Algemene daling van de EBIT
in 2013 voor 3de jaar op rij
EBIT in % verkopen
8.9
7.9
9.5 9.2
8.6 8.4
4.5
3.2
4.2 4.1
3.6 3.4
1.2
-0.5
1.0 0.8 0.5 0.3
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
2008 2009 2010 2011 2012 2013
50% vd
ondernemingen
mediaan
25 %
25 %

24. 24
Nettorendabiliteit daalt ook verder in 2013
Netto resultaat in % verkopen
6.1
5.3
6.5 6.5
6.0 5.8
2.7
1.8
2.7 2.7
2.2 2.1
0.3
-1.4
0.1 0.1 -0.1 -0.3
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
2008 2009 2010 2011 2012 2013
25 %
50% vd
ondernemingen
mediaan
25 %

25. 25
Meer dan 25% van de ondernemingen
maken verlies
% totaal Gemiddelde 1995-2012
20.9
31.6
22.8 23.6
27.2 26.5
35
30
25
20
15
10
5
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013

26. Evolutie van verdeling toegevoegde waarde
door technologische industrie
26
46%
34%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Publieke
overheden
(Belastingen,
RSZ,…)
Werknemers
(nettosalaris)
Exploitatie
resultaat
Investeringen
in gebouwen,
machines &
uitrusting
11%
9%

27. Investeringen in technologiebedrijven dalen
27
2600
2400
2200
2000
1800
1600
1400
1200
1000
2008
2009
2010
2011
+7%
2012
-6,5% -2%
2013
2014 (e)
Materiële en immateriële investeringen excl. R&D
NACE 24.2 tot 30 (mio euro)

28. Bedrijven vragen geen cadeaus,
maar wel incentives
28
• Geen opleving, wel nulgroei
• Dalende werkgelegenheid door herstructureringen (vooral in
productiebedrijven)…
• … maar vacatures blijven open staan in dienstgerichte bedrijven en
in bepaalde niche-arbeidsprofielen…
• Derde achtereenvolgende daling van rendabiliteit in 2013
 Evolutie loonkost weegt op rendabiliteit en werkgelegenheid
 Fiscale en parafiscale druk weer hoger
 Nettorendabiliteit daalt, >25% van bedrijven maakt verlies
• Investeringen op historisch laag peil

29. Welke incentives?
29
• Gewicht loonkost moet dalen, maar mag geen
vermindering van netto-inkomen zijn
• Investeringsondersteuning/stimulering
• Mismatch tussen vraag en aanbod op de
technologische arbeidsmarkt aanpakken

30. 30
Vragen?
Marc Lambotte
CEO
marc.lambotte@agoria.be
Frank Vandermarliere
Algemeen adviseur
frank.vandermarliere@agoria.be