Pengayaan PGDK Biologi.pdf

1. SMA BIOLOGI

2. Biologi BAHAN PENGAYAAN DAN REMEDI BIOLOGI KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN DIREKTORAT JENDERAL GURU DAN TENAGA KEPENDIDIKAN DIREKTORAT PEMBINAAN GURU PENDIDIKAN MENENGAH DAN PENDIDIKAN KHUSUS 2019

3. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi KATA PENGANTAR I ndonesia, sebagai sebuah negara kepulauan yang mempunyai wilayah geograﬁs sangat luas dan beragam, memiliki tantangan tersendiri terkait upaya peningkatan kualitas guru. Guru merupakan gardaterdepandalamsebuahsistempendidikan.Betapapuncanggihkonseppendidikandirancang, tanpa diimbangi oleh guru yang kompeten, maka hanya akan menjadi wacana tanpa realisasi yang optimal. Dengan kata lain kualitas guru merupakan kunci utama kualitas pendidikan. Sampai saat ini masih banyak wilayah di Indonesia yang memiliki keterbatasan akses. Wilayah seperti ini seringkali disebut sebagai daerah khusus. Keterbatasan ini berimbas pada proses peningkatan kualitas guru yang bertugas pada wilayah tersebut. Minimnya jaringan komunikasi dan beratnya jarak tempuh menjadikan para guru daerah khusus (gurdasus) relatif sulit untuk mengikutiperkembanganpendidikansebagaiupayameningkatkanprofesionalitasnya.Persoalan ini menjadi semakin nyata tatkala fakta menunjukkan bahwa banyak gurdasus tidak mampu melampaui passing grade yang dicanangkan dalam uji pengetahuan (UP) yang merupakan bagian dari Uji Kompetensi Mahasiswa Pengembangan Profesi Guru (UKMPPG) sebagai prasyarat uji profesionalitasinya. Hal ini bukanlah persoalan yang sederhana, karena kelulusan dalam UPUKMPPG merupakan salah satu indikator guru dikatakan profesional. Oleh karena itu, pemerintah melalui Direktorat Jenderal Guru dan Tenaga Kependidikan (GTK), Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan (Kemendikbud) telah melakukan berbagai upaya untuk meningkatkan profesionalitas gurdasus. Salah satu langkah yang ditempuh pemerintah adalah melakukan pembuatan sumber belajar bagi gurdasus dalam bentuk “Bahan Pengayaan dan Remedi”. Produk ini akan dicetak dalam bentuk buku dan dibagikan bagi semua gurdasus yang belum lulus UP UKMPPG. Melalui buku ini diharapkan guru dapat berproses secara mandiri maupun terbimbing untuk meningkatkan profesionalitasnya. Lebih jauh, melalui sumber belajar buku “Bahan Pengayaan dan Remedi” ini, guru diharapkan akan terpicu untuk terus belajar dalam usaha meningkatkan kemampuan dan profesionalitasnya. Selanjutnya, buku ini pastinya mempunyai keterbatasan mengingat luasnya cakupan keilmuan yang seharusnya dimasukkan. Pendekatan pelatihan yang dikemas dalam buku ini berbasis pada kisi-kisi soal UP. Buku “Bahan Pengayaan dan Remedi” dilengkapi dengan dua jilid buku pendamping yang berisikan soal-soal latihan sebagai pengayaan tambahan. Diharapkan, guru tidak hanya menggunakan satu sumber buku ini tetapi dapat mengakses berbagai sumber-sumber pendukung lainnya. Dengan demikian diharapkan kompetensi guru akan meningkat yang pada akhirnya akan berimbas pada peningkatan kualitas pendidikan sebagai pendukung laju proses pembangunan bangsa. Tidak lupa, kami ucapkan banyak terima kasih kepada semua pihak yang terlibat dalam penyusunan buku ini. Semua kerja keras dan sumbangsih dari berbagai pihak dalam penyelesaian buku ini merupakan bentuk kesadaran bersama bahwa peningkatan kualitas di daerah-daerah khusus merupakan salah satu kunci pembangunan bangsa secara keseluruhan. Jakarta, Maret 2019 Direktur Jenderal Guru dan Tenaga Kependidikan, Supriano NIP 196208161991031001

4. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi DAFTAR ISI KATA PENGANTAR............................................................................................................ iii DAFTAR ISI......................................................................................................................... iv BAB I PENDAHULUAN ............................................................................................... 1 A. RASIONAL.................................................................................................... 1 B. TUJUAN PENULISAN................................................................................. 1 C. CARA PENGGUNAAN DAN PEMANFAATAN BAHAN PENGAYAAN DAN REMEDI............................................................................................... 3 BAB II KISI KOMPETENSI PEDAGOGIK DAN PROFESIONAL CAPAIAN PEMBELAJARAN, INDIKATOR, CONTOH SOAL KUNCI JAWABAN, PEMBAHASAN, DAN MATERI PENGAYAAN .............................................. 3 A. KOMPETENSI PEDAGOGIK.................................................................... 3 B. KOMPETENSI: PROFESIONAL............................................................... 28 BAB III TAMBAHAN SOAL LATIHAN......................................................................... 76 KUNCI JAWABAN............................................................................................. 84 BAB IV PENUTUP .............................................................................................................. 85 DAFTAR PUSTAKA............................................................................................................ 86 BAB I PENDAHULUAN A. RASIONAL Indonesia adalah negara besar dengan luas wilayah 1.905 million km², bandingkan dengan Jepang yang hanya 377,972 km², Malaysia, 330,803 km². tersebar di 17.503 pulau sesuai data dari Pusat Survei dan Pemetaan ABRI (Pussurta ABRI) (1987) dan 5.707 di antaranya telah memiliki nama. Sesuai Pembukaan UUD 1945, tugas negara adalah mencerdaskan kehidupan bangsa. Untuk mewujudkan itu tidak boleh tidak guru harus berada di sana, di setiap pulau Indonesia yang berpenghuni yang dikenal dengan daerah khusus. Pemerintah harus mengangkat guru-guru sebagai ujung tombak memberi keadilan kepada warga negara. Sayang sekali untuk memenuhi misi tersebut tidak mudah menemukan orang-orang yang secara tulus ikhlas mau mengabdi di garis depan tersebut karena berbagai alasan. Jalan yang bisa ditempuh adalah mengangkat para “guru” yang sekarang sudah bertugas di tempat tersebut. Meskipun demikian, pengangkatan guru tidak boleh pula melanggar Undang-undang. Guru yang diangkat harus memenuhi kriteria yang dipersyaratkan. Mereka harus telah berkualifikasi sarjana dibutian dengan ijazah S1/D4, memiliki kompetensi Pendidik Profesional ditandai dengan kepemilikan sertifikat pendidik professional, sehat jasmani dan rohani, dan persyaratan lain yang harus dipenuhi sesuai undang-undang. Namun sayang hasil evaluasi penyelenggaraan PPG PGDK 2018 dalam rangka sertifikasi guru melalui PPG, angka tingkat kelulusan peserta khususnya di UP PPG-PDGK relatif masih rendah (dibawah 35%). Program PPG PGDK telah dilakukan melalui mekanisme scaffolding yang cukup tetapi ternyata hasil yang diperoleh tetap belum memuaskan. Jumlah yang belum lulus masih sangat tinggi. Atas dasar itu masih perlu ada upaya lain yang harus dilakukan untuk membantu mereka, yaitu melalui program remediasi. Untuk melaksanakan program remediasi, diperlukan bahan ajar remediasi dan pengayaan sebagai sebagai sumber belajar yang diharapkan dapat memudahkan guru (peserta) dalam mengikuti PPG- PGDK. Bahan ajar yang dikembangkan ini telah dikembangkan sedemikian rupa mengacu pada kisi-kisi Uji Pengetahuan (UP). Lebih jauh lagi bahan ajar remediasi dan pengayaan yang dikembangkan ini memiliki misi yang tidak hanya sekedar membantu para peserta lulus ujian, tetapi membantu memberi mereka bekal akan betul-betul menjadi guru professional yang menguasai secara luas dan mendalam disiplin ilmu yang diajarkannya. B. TUJUAN PENULISAN Penulisan bahan ajar remediasi dan pengayaan ini bertujuan untuk membantu penyiapan guru daerah khusus (PGDK) dalam mempersiapkan diri menghadapi Uji Pengetahuan Pendidikan Profesi Guru (UP PPG). Bahan ajar ini dikembangkan sebagai sumber belajar yang dapat digunakan secara mandiri maupun terbimbing. Untuk mencapai tujuan tersebut, sumber belajar ini terdiri atas Capaian Pembelajaran dan indikator untuk kompetensi pedagogik dan profesional. Untuk setiap indikator dikembangkan minimal sebuah soal dalam bentuk pilihan ganda,dengan 5 (lima) pilihan jawaban, dilengkapi dengan KUNCI JAWABAN dan pembahasan serta ditambah dengan materi pengayaan yang terkait dengan soal atau materi pendukung capaian pembelajaran. Di samping itu terdapat pula sejumlah soal tambahan

5. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi dengan harapan Anda dapat berlatih lebih intensif untuk dapat menguasai secara luas dan mendalam konten pengetahuan yang mendukung pencapaian kompetensi Anda sebagai guru. C. CARA PENGGUNAAN DAN PEMANFAATAN BAHAN PENGAYAAN DAN REMEDIAL Bahan Remedial dan Pengayaan ini terdiri atas 4 bab. Bab I Pendahuluan berisi cara-cara Anda menggunakan bahan ajar ini. Bab II Berisi Kisi-kisi yang berisi indikator, contoh soal, KUNCI JAWABAN, pembahasan, dan materi pengayaan terkait dengan soal tersebut. Bab III berisi soal- soal latihan tambahan yang relevan dengan capaian pembelajaran dan indikator untuk kompetensi pedagogik dan profesional. Untuk memahami secara luas dan mendalam bahan ini, lakukan aktivitas sebagai berikut. 1. Membaca secara menyeluruh dan cermat maksud dan tujuan pembuatan Bahan Remedial dan Pengayaan ini, yang termuat di dalam BAB I. 2. Perhatikan secara cermat indikator/ kisi-kisi yang dijelaskan di dalam BAB II. Perhatikan setiap soal yang menjadi contoh dari setiap indikator. Coba kerjakan, serta cocokkan hasilnya dengan KUNCI JAWABAN yang tersedia. Pelajari pembahasan yang tertera di setiap soal/ indikator. 3. Tulislah hal-hal yang dianggap penting dalam buku catatanAnda dan diskusikan dengan sejawat, baik isi, penjelasan, dan peluang pengembangannya. 4. Coba kerjakan soal-soal latihan yang ada di BAB III tanpa melihat KUNCI JAWABAN terlebih dahulu. 5. Cocokan hasil pekerjaan Anda dengan KUNCI JAWABAN. Jika masih ada kesalahan, cek kembali pemahaman anda dengan pembahasan yang ada di BAB II Perluas pengetahuan anda dengan mencari soal maupun sumber materi relevan yang lain. BAB II KISI KOMPETENSI PEDAGOGIK DAN PROFESIONAL CAPAIAN PEMBELAJARAN, INDIKATOR, CONTOH SOAL KUNCI JAWA- BAN, PEMBAHASAN, DAN MATERI PENGAYAAN %HULNXWLQLDNDQGLVDMLNDQNLVLNLVLDQJPHPXDWDSDLDQ3HPEHODMDUDQGDQLQGLNDWRUXQWXNNRPSHWHQVL SHGDJRJLNGDQSURIHVVLRQDOPDWDSHODMDUDQELRORJL6HWLDSLQGLNDWRUGLVHGLDNDQVDWXFRQWRKEXWLUVRDO .81,-$:$%$1GDQSHPEDKDVDQQD'LGDODPEDE,,LQLMXJDGLVDMLNDQSHQJDDDQPDWHULWHUNDLW GHQJDQVRDODQJWHODKGLEDKDVVHEDJDLEHQWXNSHQJDDDQ $ .203(7(16,3('$*2*,. 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU $ 3HGDJRJLN 0HQJXDVDL WHRUL DSOLNDVL SHGDJRJLN techno pedagogical content knowledge 73$.

7. PLQLPDO WHRUL EHODMDU HYDOXDVL SURVHV GDQ KDVLO EHODMDU NXULNXOXP GDQ SULQVLSSULQVLS SHPEHODMDUDQ ELGDQJ ELRORJL DQJ EHUVLIDW PHQGLGLN 'LVDMLNDQ VHJPHQ SHPEHODMDUDQ ELRORJL SHVHUWDGDSDWPHQWXNDQWHRULEHODMDUDQJ PHQGDVDULSHPEHODMDUDQWHUVHEXW 'LVDMLNDQ FRQWRK WXMXDQ SHPEHODMDUDQ ELRORJL SHVHUWD GDSDW PHQWXNDQ VWUDWHJL GDQEHQWXNLQVWUXPHQDQJDGHNXDWXQWXN PHQJDVHVWXMXDQWHUVHEXW 'DSDWPHQHUDSNDQSULQVLS73$.GDODP SHPEHODMDUDQGHQJDQSHQGHNDWDQVDLQWLILN 'DSDW PHQHUDSNDQ WHRUL EHODMDU NRRSHUDWLIGDODPSHPEHODMDUDQ 'DSDW PHQHUDSNDQ SULQVLS SHPEHODMDUDQ DQJPHQGLGLN 62$/ 6HRUDQJJXUXPHPXODLSHPEHODMDUDQGHQJDQPHQDPSDLNDQWXMXDQPHPXVDWNDQSHUKDWLDQ VLVZD 6HODQMXW GLD PHQGRQVWUDVLNDQ NHWHUDPSLODQ VHWDKDS GHPL VHWDKDS GDQ WLGDN OXSD PHQJHFHNSHPDKDPDQVLVZDDSDNDKPHUHNDSDKDPNHWHUDPSLODQDQJGLGHPRQVWUDVLNDQ *XUXWHUVHEXWVHGDQJPHODNVDQDNDQSHPEHODMDUDQDQJPHUXSDNDQDSOLNDVLWHRULEHODMDU« $ NRQVWUXNWLYLVPH % VRVLDO NRJQLWLI ' EHKDYLRULVPH ( SHPRWLYDVLDQ 3(0%$+$6$1 3DGD VHJPHQ SHPEHODMDUDQ WHUVHEXW NHJLDWDQ PHQRQMRO DQJ GLODNXNDQ ROHK JXUX DGDODK PHPXVDW SHUKDWLNDQ GDQ PHODNXNDQ SHPRGHODQ ,QL PHUXSDNDQ FLUL SHPEHODMDUDQ GLUHFW LQVWUXFWLRQ3DGDSHPEHODMDUDQLQLVLVZDEHODMDUPHODOXLSHQJDPDWDQWHUKDGDSPRGHODQJ

8. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi VHGDQJ PHUDJDNDQ NHWHUDPSLODQ 'HQJDQ GHPLNLDQ WHRUL EHODMDU DQJ PHQGXNXQJ SHPEHODMDUDQDGDODKWHRULEHODMDUVRVLDO'HQJDQGHPLNLDQ.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ 3HPEHODMDUDQGHQJDQWDKDSDQ

9. PHPEHULWDKXWXMXDQ

10. PHPRGHONDQNHWHUDPSLODQ DWDX SHQJHWDKXDQ

11. PHQJHFHN SHPDKDPDQ

12. ODWLKDQ WHUELPELQJ GDQ

13. ODWLKDQ GLSHUOXDVLQLDGDODKWDKDSDQSHPEHODMDUDQDirect Instruction3HPEHODMDUDQGHQJDQ$UDKDQ

14. 3HPEHODMDUDQ LQL GLGDVDUL ROHK WHRUL 3HPEHODMDUDQ 6RVLDO 2EVHUYDWLRQDO /HDUQLQJ

15. GDUL $OEHUW %DQGXUD 0HQXUXW WHRUL LQL EHODMDU WHUMDGL ELOD VHVHRUDQJ PHQJDODPL SHUXEDKDQ SHULODNXVHWHODKPHQJDPDWLSHULODNXRUDQJODLQ %HODMDUPHODOXLSHQJDPDWDQGLUDVDOHELKHIHNWLINDUHQDVLVZDDQJEHODMDUWLGDNSHUOX EHODMDUWHUOHELKNHWHUDPSLODQNHWHUDPSLODQGDVDUDQJPHQGDVDULNHWHUDPSLODQDQJVHGDQJ GLSHODMDULQD PHODLQNDQ GLD ODQJVXQJ VDMD PHQLUX imitation

16. DSD DQJ GLDPDWLQD 3HPEHODMDUDQ OHZDW SHQJLPLWDVLDQ LQL GLVHEXW notrial learning 6HVHRUDQJ ELVD MXJD WHUPRWLYDVLEHODMDUNHWLNDGLDPHQJDPDWLRUDQJODLQPHQGDSDWSHQJKDUJDDQGDULJXUXQDGDQ GLDLQJLQSXODPHQGDSDWNDQKDOVHPDFDPLWX,QLODKDQJGLVHEXWvicarious learning 3DGDSHPEHODMDUDQPHODOXLSHQJDPDWDQLQLVDQJDWSHQWLQJVHNDOLSHUDQPRGHODQJ GLWLUX

17. SURVHVPHUDJDNDQDJDUELVDGLDPDWLGLVHEXWPRGHOOLQJSHPRGHODQ

18. -DGLSHPRGHODQ DGDODKSURVHVGLPDQDVHVHRUDQJDQJOHELKWDKXPHUDJDNDQNHWHUDPSLODQ$GDHPSDW

19. HOHPHQPRGHOOLQJ

20. AttentionVLVZDPHQDUXKSHUKDWLDQSDGDPRGHOPHPSHUKDWLNDQGHWLONHWHUDPSLODQ DJDUGDSDWPHQLUXQD

21. Retention VLVZD PHQJXODQJXODQJ NHWHUDPSLODQ DQJ WHODK GLOLKDWQD VDDW PRGHOOLQJ GDQ EHUXVDKD PHQLUX 3HQJXODQJDQ GLPDNVXG DJDU VLVZD GDSDW PHQJLQJDWSHULODNXNHWHUDPSLODQWHUVHEXWVHKLQJJDSDGDDNKLUQDGDSDWGLODNXNDQ VHFDUDRWRPDWLV

22. ReproductionVLVZDGLEHULNHVHPSDWDQXQWXNPHQXQMXNNDQKDVLOEHODMDUQD

23. MotivationVLVZDVHQDQWLDVDGLGRURQJXQWXNWHWDSEHUODWLK NHWHUDPSLODQDQJWHODK GLSHODMDULQD 0HQXUXW%DQGXUDGLGDODPEHODMDUWLGDNKDQDWHUEDWDVSDGDSHULODNXDQJWDPSDNVDMD PHODLQNDQ DGD IDFWRU NRJQLWLI KDUXV GLHUWLPEDQJNDQ $GD WLJD IDFWRU DQJ PHPHQJDUXKL SHULODNXDQJVDOLQJPHPHQJDUXKLGLVHEXWReciprocal Deterministisme,IDFWRUSULEDGLIDFWRU OLQJNXQJDQ GDQ IDFWRU SHULODNX 6DOLQJ SHQJDUXK GL DQWDUD NHWLJD IDFWRU WHUVHEXW GDSDW GLWXQMXNNDQ SDGD *DPEDU 16HVHRUDQJ GDSDW PHQXQMXNNDQ KDVLO EHODMDU GDODP EHQWXN SHULODNXVHPDWDPDWDWLGDNKDQDGLWHQWXNDQROHKSHULODNXLWXVHQGLULWHWDSLMXJDGLSHQJDUXKL ROHKIDFWRUSULEDGLOLQJNXQJDQPLVDOQDQRUPDQRUPDGDQODLQVHEDJDLQD *DPEDU5HFLSURFDO'HWHUPLQLVWLF )$.725 35,%$', )$.725 /,1*.81* )$.725 3(5,/$ 5HFLSURFD O 62$/ HUPDWL WXMXDQ EHULNXW Siswa terampil menggunakan mikroskop. 8QWXN PHQJDVHV WXMXDQ WHUVHEXWVWUDWHJLSHQLODLDQGDQEHQWXNLQVWUXPHQQDDGDODK« $ WHVWHUWXOLVSLOLKDQJDQGD % WHVWHUXOLVWHVHVVDEHEDV WHVSHUEXDWDQOHPEDUSHQJDPDWDQ ' WHVSHUEXDWDQOHPEDUSHQLODLDQKDVLO ( OHPEDUSHQLODLDQSRUWRIROLR 3(0%$+$6$1 5XPXVDQWXMXDQWHUVHEXWPHQXQWXWVLVZDXQWXNWHUDPSLOPHQJJXQDNDQPLNVURVNRS8QWXN PHQJDVHV NHWHUDPSLODQ PHQJJXQDNDQ PDND PDKDVLVZD KDUXV PHODNXNDQ XQMXN NHUMD NHPXGLDQ JXUX PHODNXNDQ SHQJDPDWDQ WHUKDGDS NLQHUMD VLVZDQD 2OHK NDUHQD LWXXQWXN PHQJDVHV WXMXDQ WHUVHEXW JXUX PHQJJXQDNDQ WHV NLQHUMD GDQ OHPEDU SHQJDPDWDQ'HQJDQ GHPLNLDQ.81,-$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ 5XPXVDQ WXMXDQ DQJ OHQJNDS PHQJDQGXQJ NRPSRQHQ DLWXaudience, behavior, condition,GDQdegree. AudienceDGDODKRUDQJDQJEHODMDUDWDXRUDQJDQJSHULODNXQDDNDQ GLXEDK 'DODP KDO LQL DXGLHQFH DGDODK VLVZD Behavior DGDODK KDVLO EHODMDU ELDVDQD GLQDWDNDQGDODPEHQWXNNDWDNHUMDRSHUDVLRQDOWHUXNXU

24. GDSDWGLOLKDWCondition NRQGLVL

25. DGDODKVHJODVHVXDWXVHSHUWLDODWEDKDQJDPEDUDQJGLVHGLDNDQVDDWSHQLODLDQDJDUVLVZD GDSDWPHQXQMXNNDQSHULODNXKDVLO

26. EHODMDUQD Degree, DGDODKNULWHULDNHEHUKDVLODQ RQWRK 6LVZD Audience

27. GDSDW PHQJLGHQWLILNDVL behavior

28. PLQLPDO GXD GHJUHH

29. JDPEDU VHUDQJJDMLNDGLVHGLDNDQVHMXPODKJDPEDUKHZDQKHZDDUWKURSRGDcondition

30. RQWRK 'LVHGLDNDQNDEHOEDWHUDLGDQERODODPSXVLVZDGDSDWPHPEXDWUDQJNDLOLVWULNVDPSDL ODPSXPHQDOD $XGLHQFH6LVZD %HKDYLRUPHPEXDW RQGLWLRQ'LVHGLDNDQNDEHOEDWHUDLGDQERODODPSX 'HJUHHVDPSDLODPSXPHQDOD 8QWXNPHQHQWXNDQVWUDWHJLGDQEHQWXNLQVWUXPHQWSHQLODLDQNLWDKDUXVPHPHUKDWLNDQ NDWDNHUMDDQJGLJXQDNDQGLGDODPUXPXVDQWXMXDQWHUVHEXW'DODPFRQWRKWXMXDQGLDWDV NDWDNHUMDDQJGLJXQDNDQDGDODKPHQJLGHQWLILNDVL0HQJLGHQWLILNDVLPHQJDQGXQJPDNQD PHQHPXWXQMXNNDQ2OHKNDUHQDLWXEXWLUWHVDQJGLNHPEDQJNDQKDUXVPHPEHULNHVHPSDWDQ NHSDGDVLVZDXQWXNPHQHPXNDQNHPXGLDQPHQXQMXNDSDDQJGLPLQWDGDODPKDOLQLGXD JDPEDUGDXQPDMHPXN

31. 6WUDWHJLDQJFRFRNXQWXNPHQJLGHQWLILNDVLDGDODKWHVWHUWXOLV GHQJDQEHQWXNSLOLKDQJDQGDDWDXWHVSHUEXDWDQ 8QWXNWXMXDQDQJGLFRQWRKNDQFRQWRK

32. GLDWDVEHQWXNLQVWUXPHQWWHVQDSLOLKDQ JDQGD RQWRK%XWLU,QVWUXPHQ

33. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 3HUKDWLNDQJDPEDUEHULNXW 8QWXNRQWRK7HVQDDGDODKWHVNLQHUMDWHVSHUEXDWDQ

34. 8QWNWHVSHUEXDWDQVHRUDQJJXUXKDUXVPHQJHPEDQJNDQWLJDKDOD

35. 7XJDVNLQHUMDE

36. /HPEDU3HQJDPDWDQF

37. 5XEULN RQWRK7XJDV.LQHUMD Di depanmu tersedia bola lampu, bakterai, dan kabel. Buatlah sebuah rangkaian, sampai lampu menyala 6HODPD VLVZD EHNHUMD PHPEXDW UDQJNDL JUX PHODNXNDQ SHQJDPDWDQ PHQJJXQDNDQ OHPEDU SHQJDPDWDQ NHWHUDPSLODQ PHPEXDW UDQJNDLDQ OLVWULN RQWRK /HPEDU 3HQJDPDWDQ 1R $VSHNDQJ'LDPDWL +DVLO3HQLODLDQ .DEHO EDWHUDL GDQ ODPSX GLVLDSNDQ VHVXDL NHEXWXKDQ 0HUDQJNDLNDEHOODPSXGDQEDWHUDLVHGHPLNLDQ UXSDVHKLQJJDNHGXDNXWXEEDWHULWHUKXEXQJNH ODPSXPHODOXLNDEHO /DPSXPHQDOD RQWRK 5XEULN %HULODK VNRU MLND GLODNXNDQ GHQJDQ EHQDU GDQ WHSDW VNRU MLND GLODNXNDQ EHQDU WHWDSL ODPD VNRU MLND GLODNXNDQ EHQDU WHWDSL WLGDN VHVXDL MLND GLODNXNDQVDODK -DGLSDQGXDQXQWXNPHPLOLKVWUDWHJLSHQLODLDQDGDODKNDWDNHUMDRSHUDVLRQDOGLGDODP UXPXVDQWXMXDQDWDXUXPXVDQLQGLNDWRU%HULNXWLQLVHEDJDLLOXVWUDVLKXEXQJDQNDWDNHUMD GHQJDQVWUDWHJLGDQEHQWXNLQVWUXPHQWSHQLODLDQ .DWD .HUMD RSHUDVLRQDO 6WUDWHJL $VHVPHQ %HQWXN,QVWUXPHQ$VHVPHQ 0HQMHODVNDQ« 7HVWHUWXOLV 8UDLDQEHEDV 0HQHEXWNDQ« 7HVOLVDQ 'DIWDU3HUWDQDDQ 0HQHQWXNDQ« 7HVWHUWXOLV 3LOLKDQ*DQGD 7HUDPSLO PHUDQJNDL« 7HVNLQHUMD /HPEDU SHQJDPDWDQ /HPEDU 7XJDV NLQHUMDGDQUXEULN 7HUDPSLO PHQXVXQD ODSRUDQSUDNWLNXP 7HVNLQHUMD /HPEDU SHQLODLDQ KDVLO /HPEDU 7XJDV .LQHUMDGDQUXEULN *DPEDUPHQXQMXNNDQVHUDQJJDDGDODK« ŐĂŵďĂƌĚĂŶ ŐĂŵďĂƌĚĂŶ ŐĂŵďĂƌĚĂŶ ŐĂŵďĂƌĚĂŶ ŐĂŵďĂƌĚĂŶ 62$/ /DQJNDK SHQWLQJ GL GDODP PHQHUDSNDQ SHPEHODMDUDQ PHQJJXQDNDQ SHQGHNDWDQ VDLQWLILN DGDODKSHQJDPDWDQ3HQJDPDWDQGLODNXNDQ $ VHSDQMDQJSHPEHODMDUDQPHQJJXQDNDQLQGUDSHOLKDW % GLDZDOSHPEHODMDUDQPHQJJXQDNDQLQGHUDSHOLKDW VHSDQMDQJSHPEHODMDUDQPHQJJXQDNDQLQGHUDDQJPXQJNLQ ' GLDZDOSHPEHODMDUDQPHQJJXQDNDQLQGHUDDQJPXQJNLQ ( PHQJJXQDNDQLQGHUDVHODPDSHODNVDQDDQHNSVHULPHQSHUFREDDQ 3(0%$+$6$1 3HQJDPDWDQ DGDODK SURVHV PHQJXPSXONDQ LQIRUPDVL PHQJJXQDNDQ VHJHQDS LQGHUD DQJ PXQJNLQ'LGDODPSHPEHODMDUDQPHQJJXQDNDQSHQGHNDWDQVLDQWLILNSHQJDPDWDQGLJXQDNDQ SDGDDZDOSHPEHODMDUDQGDODPEHQWXNSHQJDPDWDQHNVSORUDWLIPHQJRULHQWDVLDQVLVZDSDGD PDVDODKNHPXGLDQSHQJDPDWDQMXJDPHQJXPSXONDQLQIRUPDVLVHODPDSHPEHODMDUDQVHEDJDL GDVDUXQWXNPHPEXDWVLPSXODQPHQMDZDEPDVDODKGDQVHWHUXVQD3HQJDPDWDQGLODNXNDQ VHSDQMDQJSHPEHODMDUDQ.81,-$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ 3HPEHODMDUDQ DQJ PHQJJXQDNDQ SHQGHNDWDQ VDLQWLILN DLWX SHQGHNDWDQ SHPEHODMDUDQDQJPHQJJXQDNDQPHWRGHLOPLDKVHEDJDLSHQGHNDWDQ3DGDSHPEHODMDUDQLQL NHJLDWDQXWDPDDQJGLODNXNDQROHKVLVZDDGDODSHQHOHVDLDQPDVDODKPHODOXLSHQHOLGLNDQ .HJLDWDQ XWDPD GL GDODP SHQHOLGLNDQ DGDODK SHQJDPDWDQ REVHUYDWLRQ

38. GDQ SHUFREDDQ HNVSHULPHQ

39. .HWLND PHODNVDQDNDQ SHQHOLGLNDQ VLVZD PHQJJXQDNDQ GDQ EHUODWLK PHQJHPEDQJNDQ VLNDS LOPLDK VHSHUWL WHOLWL MXMXU REMHNWLI VNHSWLI VHODOX LQJLQ WDKX FXULRVLW

40. 3HUFREDDQ(NVSHULPHQ

41. .HWHUDPSLODQ SURVHV VDLQV PXODL GDUL NHWHUDPSLODQ SURVHV GDVDU DQJ SDOLQJ GDVDU DLWX SHQJDPDWDQVDPSDLNHWHUDPSLODQSURVHVWHUSDGXDLWXHNVSHULPHQ.HWHUDPSLODQSURVHVGL EDZDKQD PHUXSDNDQ NHWHUDPSLODQ DQJ KDUXV GLNXDVDL OHELK GDKXOX VHEHOXP GDSDW PHODNXNDQNHWHUDPSLODQSURVHVGLDWDVQD

42. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 'L GDODP PHODNXNDQ SHQJDPDWDQ VLVZD PHQJJXQDNDQ VHEDQDN PXQJNLQ LQGHUD,QGHUD SHOLKDW ,QGHUD SHOLKDW PDWD

43. EHNHUMD PHQHULPD UDQJVDQJDQ FDKDD

44. ,QGHUDSHPEDXKLGXQJEHNHUMDPHQJJXQDNDQUDQJVDQJDQ]DWNLPLD

45. ,QGHUD3HUDEDNXOLW EHNHUMDWHUKDGDSUDQJVDQJDQVHQWXKDQ

46. ,QGHUDSHUDVDNXOLW

47. UDQJVDQJDQSDQDVGLQJLQ

48. ,QGHUDSHQJHFDSOLGDKUDQJVDQJDQNLPLD 6HULQJNDOL LQGHUD PHPLOLNL NHWHUEDWDVDQ PLVDOQD NHWLND PHQJXNXU VXKX PHQJJXQDNDQ NXOLW KDVLOQD EHUVLIDW NXDOLWDWLI WLGDN ELVD PHQJXNXU VDPSDL NHWHOLDDQ PHQJJXQDNDQDQJNDNXDQWLWDWLI8QWXNPHQJDWDVLKDOLQLVHULQJNDOLKDUXVPHQJJXQDNDQDODW PLVDOQDWKHUPRPHWHU'HPLNLDQSXODXQWXNPHQJXNXUPDVVDPHOLKDWEHQGDDQJNHFLOGVW 'L GDODP SHPEHODMDUDQ VDLQWLILN VLVZD MXJD EHUODWLK PHQJJXQDNDQ NHWHUDPSLODQ SURVHVVDLQVPXODLGDULDQJSDOLQJUHQGDKDLWXSHQJDPDWDQGDQDQJSDOLQJWLQJJLDLWX HNVSHULPHQ.HWHUDPSLODQSURVHVVDLQVGLNHORPSRNPHQMDGLGXDDLWXNHWHUDPSLODQSURVHV GDVDU PLVDOQD SHQJDPDWDQ NODVLILNDVL PHQJLIHUHQVL DLWX VHPXD NHWHUDPSLODQ SURVHV WXQJJDODQJGLODNXNDQ.HWHUDPSLODQSURVHVWHUSDGXDLWXNHWHUDPSLODQDQJMLNDGLODNXNDQ PHOLEDWNDQVHMXPODKNHWHUDPSLODQSURVHVGDVDUFRQWRKHNVSHULPHQ'LGDODPHNVSHULPHQ SDVWLWHUOLEDWSHQJDPDWDQGVW 62$/ 6HRUDQJ JXUX ELRORJL PHPIDVLOLWDVL VLVZDQD XQWXN EHODMDU GDODP NHORPSRN NHFLO XQWXN PHQHOHVDLNDQ PDVDODK GLD PHPEHQWXN NHORPSRN DQJ WHUGLUL DWDV RUDQJ VLVZD SHU NHORPSRNGHQJDQNHPDPSXDQEHUEHGD'LDPHPEHULSHQHNDQDQEDKZDGDODPNHORPSRN VLVZD KDUXV EHNHUMD VDOLQJ PHPEDQWX EHUEDJL WDQJJXQJMDZDE PHPSHUKDWLNDQ DSD DQJ GLNDWDNDQROHKWHPDQNHORPSRNGDQVHODOXEHUDGDGLGDODPNHORPSRN6HWHODKPHQDMLNDQ EHEHUDSD LQIRUPDVL SHQWLQJ JXUX PHPELPELQJ VLVZD EHODMDU *XUX WHUVHEXW PHQHUDSNDQ SHPEHODMDUDQ« $ NRODERUDWLI % NRRSHUDWLI SHPEHMDUDQEHUGDVDUPDVDODK ' SHPEHODMDUDQGLVNXVLNHORPSRN ( SHQGHNDWDQVDLQWLILN 3(0%$+$6$1 'HQJDQ PHOLKDW FDUD DQJ GLWHPSXK ROHK JXUX GL GDODP PHPEHQWXN NHORPSRN DLWX KHWHURJHQPHQHNDQNDQEHEHUDSDNHWHUDPSLODQVRVLDOVHSHUWLVHODOXEHUDGDGDODPNHORPSRN PHQGHQJDU DSD DQJ GLNDWDNDQ WHPDQQD EHUEDJL WDQJJXQJMDZDE GVW 6HUWD GHQJDQ PHPSHUKDWLNDQGXDODQJNDKSHUWDPDSHPEHODMDUDQDLWXPHQDPSDLNDQLQIRUPDVLSHQWLQJ NHPXGLDQPHPELPELQJSHPEHODMDUDQNLWDGDSDWPHQHQWXNDQEDKZDPRGHOSHPEHODMDUDQ DQJGLJXQDNDQDGDODKSHPEHODMDUDQNRRSHUDWLI 0DWHUL3HQJDDDQ 3HQGHNDDQVDLQWLILNDGDODKSHQGHNDWDQSHPEHODMDUDQVDLQVDQJSDOLQJEDLNNDUHQDGL VLWXVDLQVGLDMDUNDQVHEDJDLPDQDVDLQVLWXGLWHPXNDQ6DLQVGLWHPXNDQOHZDWPHWRGHLOPLDK 7HUPDVXN GL GDODP VDLQV LWX DGDODK ELRORJL -DGL PHQJDMDU ELRORJL DQJ EDLN DGDODK GGLODNXNDQPHODOXLSHQHUDSDQPHWRGHLOPLDK'LGDODPSHQGHNDWDQLQLVLVZDEHODMDUGXDKDO DLWX NRQWHQ DNDGHPLN ELRORJL GDQ ODQJNDKODQJNDK SHQHOHVDLDQ PDVDODK 'L GDODP SHODNVDQDDQODQJNDKODQJNDKWHUVHEXWVLVZDMXJDEHODMDUNHWHUDPSLODQSURVHVVDLQVVHSHUWL SHQJDPDWDQ NODVLILNDVL LQIHUHQVL PHUXPXVNDQ PDVDODK PHQJLGHQWLILNDVL YDULDEHO PHODNVDQDNDQHNVSHULPHQPHQDULNNHVLPSXODQGDQVHWHUXVQD 7HUGDSDWEHEHUDSDYDULDVLSHQGHNDWDQDQJPHQJJXQDNDQPHWRGHLOPLDK3HQGHNDWDQ NHWHUDPSLODQSURVHVLQNXLULGLVFRYHULproblem based learning, NHORPSRNLQYHVWLJDVL,QWL GDULSHQGHNDWDQVDLQWLILNDGDODKDGDQDPDVDODKNHPXGLDQVLVZDPHQHOHVDLNDQPDVDODK PHODOXL VHUDQJNDLDQ SHQJDPDWDQ GDQ DWDX HNVSHULPHQ 3HQJDPDWDQ DGDODK SURVHV PHQJXPSXONDQ LQIRUPDVL PHQJJXQDNDQ LQGHUD 6HGDQJNDQ HNVSHULPHQ DWDX SHUFREDDQ DGDODKSURVHVPHQJXMLSHQJDUXKVXDWXYDULDEHOWHUKDGDSYDULDEHODQJODLQQD.DUHQDLWXGL GDODPVXDWXHNVSHULPHQWHUGDSDW

49. SHUODNXDQDLWXPHQJHQDNDQYDULDEHODQJDNDQGLOLKDW SHQJDUXKQDNHSDGDVXEMHN

50. SHQJRQWURODQDLWXPHQJHQGDOLNDQSHQJDUXKVXDWXYDULDEHO WHUKDGDSYDULDEHODQJODLQ3HQJRQWURODQELDVDQDGLODNXNDQGHQJDQPHQMDJDDJDUKDUJD YDULDEHODQJGLNHQGDOLNDQLWXVDPDDQWDUNHORPSRNHNVSHULPHQGDQNHORPSRNNRQWURO .HORPSRNNRRSHUDWLIEHUFLULDQJJRWDEHUVLIDWKHWHURJHQGDODPNDUDNWHULVWLNEHUEDJL WDQJJXQJMDZDEEHNHUMDVHODOXEHUDGDGLGDODPNHORPSRNEHNHUMDXQWXNPHQFDSDLWXMXDQ EHUVDPDMLNDVDWXDQJJRWDNHORPSRNJDJDODNDQPHQHEDENDQNHJDJDODQNHORPSRNGLGDODP NHUMD NHORPSRN VHODOX PHQJHPEDQJNDQ NHWHUDPSLODQ VRVLDO NHWHUDPSLODQ NRRSHUDWLI

51. %HEHUDSDFRQWRKNHWHUDPSLODQNRRSHUDWLIPLVDOQDPHQMDGLSHQGHQJDUDQJDNWLIEHUEDJL WDQJJXQJMDZDE PHQJKDUJDL SHQGDSDW DQJJRWD NHORPSRN DQJ ODLQ EHNHUMDVDPD EHUSDUWLVLSDVLPHQDPSDDLNDQLGHPHPEDQWXWHPDQGDQVHEDJDLQD 62$/ .HWLNDGLWDQDROHKVHRUDQJVLVZDDSDFLULVHUDQJJD6HRUDQJJXUXDQJPHQHUDSNDQSULQVLS SHPEHODMDUDQDQJPHQGLGLNDNDQPHQMDZDE« $ EHUNDNLHQDPDWDXWLJDSDVDQJ % LQLEHEHUDSDVHUDQJJDGDQEXNDQVHUDQJJDDPDWLODK NHPDULQVXGDKNDPXWDQDNDQVHNDUDQJNRNWDQDODJL ' QDQWLDNDQVDDMDZDENLWDVHOHVDLNDQSHODMDUDQOHELKGDKXOX ( EHEHUDSDKDULDQJODOXVXGDKVDDMHODVND 3(0%$+$6$1 *XUXDQJPHQHUDSNDQSHPEHODMDUDQDQJPHQGLGLNWLGDNPHQDMLNDQSHQJHWDKXDQGDODP NHDGDDQMDGLVHSHUWLSLOLKDQMDZDEDQ$

52. WLGDNPHPDWLNDQPRWLYDVLVLVZDVHSHUWLSLOLKDQ MDZDEDQGDQ(

53. WLGDNPHQXQGDMDZDEDQVDDWPRWLYDVLVLVZDXQWXNPHQJHWDKXLOHELKEHVDU '

54. -DZDEDQ DQJ VHKDUXVQD GLEHULNDQ DGDODK PHQJDMDN VLVZD PHQHPXNDQ MDZDE DWDV SHUWDQDDQQDPHODOXLNHJLDWDQDQJGLODNXNDQ6HKLQJJDPHODOXLNHJLDWDQLWXVLVZDWDKX MDZDEDQDWDVPDVDODKQDGDQWDKXFDUDPHQHPXNDQMDZDEDQQD.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ 3HPEHODMDUDQDQJPHQGLGLNDGDODKSHPEHODMDUDQDQJWLGDNKDQDPHPEHULNDQLNDQ NHSDGDVLVZDWHWDSLMXJDPDPSXPHPEHULNDQNDLO'HQJDQNDLOVLVZDGDSDWPHQFDULLNDQ VHQGLUL'DODPNRQWHNVSHPEHODMDUDQLNDQDGDODKLQIRUPDVLMDGLVHGDQJNDQNDLODGDODKFDUD DWDXSURVHGXUEDJDLPDQDPHQFDULLQIRUPDVL 'DODPFRQWRKVRDOGLDWDVVLVZDEHUWDQDDSDFLULVHUDQJJD-DZDEDQDQJ³FHSDW´ DGDODK PHPEHULNDQ LQIRUPDVL MDGL DLWX EHUNDNL HQDP 7HWDSL GHQJDQ FDUD LQL WLGDN PHPEDQWXVLVZDXQWXNPHQHOHVDLNDQSHUWDQDDQVHMHQLVGLPDVDGHSDQPLVDOQDDSDFLUL EXUXQJDSDFLULPDPPDOLDGVW0HUHNDPHQMDGLVDQJDWWHUJDQWXQJNDUHQDWLGDNWDKXFDUD PHQFDULMDZDEQD-DGLSDGDSHPEHODMDUDQDQJPHQGLGLNLQIRUPDVLMDGLWLGDNPHQGDSDW SHQHNDQDQ,QIRUPDVLGLEDQJXQVHQGLULROHKVLVZDPHODOXLLQWHUDNVLVLVZDGHQJDQVXPEHU EHODMDU PHODNXNDQ SHQJDPDWDQ PHODNXNDQ SHUFREDDQ PHUXPXVNDQ NHVLPSXODQ GDQ VHWHUXVQD

55. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 0HQMDZDE SHUWDQDDQ SDGD SHPEHODMDUDQ DQJ PHQGLGLN

56. PHPEDWDVL SHQDMLDQ MDZDEDQMDGL

57. EHUKDWLKDWLPHQJJXQDNDQNDWDDJDUWLGDNPHPDWLNDQPRWLYDVLVLVZDXQWXN EHUWDQD

58. IDVLOLWDVLPHUHNDPHQHPXNDQMDZDEDWDVSHUWDQDDQPHODOXLEHUEDJDLNHJLDWDQ 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU $ 3HGDJRJLN 0HQJXDVDL WHRUL DSOLNDVL SURVHGXU NHUMD SHQJHORODDQ SHODNVDQDDQ NHVHODPDWDQ NHUMD GDQ NHVHKDWDQ OLQJNXQJDQ ./

59. GL ODERUDWRULXP SHQGLGLNDQELRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ FDUD SHQJJXQDDQ DODW GDQ EDKDQ ODERUDWRULXP XQWXN SHPEHODMDUDQ 'DSDW PHQHQWXNDQ SURVHGXU GDODP VXDWX SURVHVSHPEHODMDUDQGLODERUDWRULXP 'DSDW PHQHUDSNDQ SULQVLS NHVHODPDWDQ NHUMDGLODERUDWRULXP 'DSDW PHQMHODVNDQ PDNQD VLPERO DQJ EHUNDLWDQ GHQJDQ NHVHODPDWDQ NHUMD GL ODERUDWRULXP *XUXPHPLQWDVLVZDXQWXNPHQJDPELOVDODKVDWXFRQWRKDODWEDQWXDQJWHUGDSDWGLGDODP OHPDULDODW$ODWEDQWXDQJGLDPELOVLVZDGLNDWDNDQEHQDUMLNDVLVZDWHUVHEXWPHQJDPELO« $ PLNURNRS % WHUPRPHWHU WDEXQJUHDNVL ' PHWHUDQ ( S+PHWHU 3(0%$+$6$1 $ODWEDQWXDGDODKDODWDQJPHPLOLNLOHELKGDULVDWXNHJXQDDQWLGDNGLUDQFDQJXQWXNIXQJVL WHUWHQWX'HQJDQGHPLNLDQGDODPFRQWRKGLDWDVDODWEDQWXDGDODKWDEXQJUHDNVL.81, -$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ $GDSHUEHGDDQPHQGDVDUDQWDUDEDKDQDODWGDQDODWEDQWX%DKDQDGDODKVHVXDWXDQJ GLJXQDNDQGLGDODPSURVHVPLVDOQDSUDNWLNXPGLODERUDWRULXPDQJEHUVLIDWVHNDOLSDNDL VHULQJGLVHEXWGHQJDQEDKDQKDELVRQWRKEDKDQPLVDOQDDLU]DWNLPLDWLVXEHQDQJ$ODW DGDODK³VHVXDWX´DQJGLJXQDNDQXQWXNPHPEDQWXVHVHRUDQJGLGDODPEHNHUMDPHPXGDK SHNHUMDDQQDDWDXPHPEDQWXPHQJDWDVLNHOHPDKDQGLGDODPLQGHUDQD$GDGXDPDFDP DODWDLWXDODWVHQGLULGDQDODWEDQWX$ODWDGDODKVHVXDWXDQJGLJXQDNDQXQWXNPHPXGDKNDQ SURVHVGDQGLUDQFDQJKDQDXQWXNVDWXPDFDPNHJXQDDQDQJVSHVLILNRQWRKDODWDGDODK WHUPRPHWHU PLNURVNRS .HGXD DODW LQL GLUDQFDQJ XQWXN WXJDV WHUWHQWX DLWX WHUPRPHWHU PHQJXNXUVXKXVHGDQJPLNURVNRSGLJXQDNDQPHQJDPDWLEHQGDEHUXNXUDQNHFLO6HPHQWDUD LWXDODWEDQWXDGDODKVHVXDWXDQJPHPEDQWXPHPXGDKSHNHUMDDQWHWDSLWLGDNGLUDQFDQJ XQWXNVDWXIXQJLNKXVXV$ODWEDQWXGDSDWGLJXQDNDQXQWXNEHUDJDPIXQJVL%DDQJNDQJHODV NLPLDWDEXQJUHDNVLREDSLNLUNDQGLJXQDNDQXQWXNDSDVDMDNHGXDDODWEDQWXWHUVHEXW /HELKGDULVDWXEXNDQ RED $QGD NDWHJRULNDQ EHQGDEHQGD EHULNXW GHQJDQ MDODQ PHQFRUHW NDWDNDWD GL GDODPNXUXQJDQJWLGDNGLSHUOXNDQ S+PHWHUEDKDQ$ODW$ODWEDQWX

60. NHUWDVVDULQJEDKDQ$ODW$ODWEDQWX

61. ODUXWDQ+OEDKDQ$ODW$ODWEDQWX

62. JXQWLQJEDKDQ$ODW$ODWEDQWX

63. WLPEDQJDQEDKDQ$ODW$ODWEDQWX

64. RQWRK DODW PLNURVNRS WKHUPRPHWHU NDPHUD SRWDWRPHWHU IRWRPHWHU S+PHWHU UHVSLURPHWHUVSHFWURSKRWRPHWHUWHQVLPHWHUDX[DQRPHWHUUHVSLURPHWHUGDQPDVLKEDQDN ODJLDODWODLQDQJPHPLOLNLIXQJVLNKXVXV RQWRKDODWEDQWXJHODVNLPLDWDEXQJUHDNVLJHODVXNXUGDQVHEDJDLQD RQWRKEDKDQDLUNHUWDVVDULQJNDSDVEDKDQNLPLDGDQVHEDJDLQD 62$/ DUDPHQJDMDUNDQSURVHGXUDQJEHQDUVHNDOLJXVSDOLQJHILVLHQNDUHQDVLVZDWLGDNSHUOX EHODMDUNHWHUDPSLODQDQJGHWLOWHUOHELKGDKXOXDGDODK« $ PHQXQMXNNDQJDPEDUPHQJHQDLSURVHGXUDQJGLPDNVXG % PHQXOLVNDQODQJNDKODQJNDKSURVHGXUWHUNDLWGLODNXNDQ PHPXWDUYLGHRWHQWDQJEDJDLPDQDSURVHGXULWXGLODNXNDQ ' PHPXWDUWDSHUHFRUGHUDQJPHQMHODVNDQEDJDLPDQDSURVHGXULWXGLODNXNDQ ( PHPRGHONDQEDJDLPDQDSURVHGXULWXGLODNXNDQWDKDSGHPLWDKDS 3(0%$+$6$1 %HODMDU NHWHUDPSLODQ SURVVGXUDO SDOLQJ EDLN GLODNXNDQ PHODOXL SHQJDPDWDQ ODQJVXQJ 3HQJDPDWDQODQJVXQJSDGDSLOLKDQMDZDEDQGLDWDVDGDODKSHPRGHODQ.81,-$:$%$1 ( 0DWHUL3HQJDDDQ $GDWLJDPDFDPSHQJHWDKXDQDLWXSHQJHWDKXDQGHNODUDWLISHQJHWDKXDQSURVHGXUDO GDQSHQJHWDKXDQNRQGLVLRQDO3HQJHWDKXDQGHNODUDWLIDGDODKSHQJHWDKXDQWHQWDQJVHVXDWX SHQJHWDKXDQSURVHGXUDODGDODKSHQJHWDKXDQWHQWDQJEDJDLPDQDPHQJJXQDNDQVHVXDWXGDQ SHQJHWDKXDQ NRQGLVLRQDO DGDODK SHQJHWDKXDQ WHQWDQJ NDSDQ PHQJJXQDNDQ SHQJHWDKXDQ WHUWHQWX .HWLJD MHQLV SHQJHWDKXDQ LQL PHPLOLNL NDUDNWHULVWLN EHUEHGD VHKLQJJD FDUD SHPEHODMDUDQQDEHUEHGDSXOD .KXVXV XQWXN SHQJHWDKXDQ SURVHGXUDO SHPEHODMDUDQQD PHQJJXQDNDQ SURVHV PRGHOLQJ NHPXGLDQ PHPLQWD VLVZD PHQLUX NHWHUDPSLODQ DQJ GLPRGHONDQ 2UDQJ DQJ VXGDKWHUDPSLODSDNDKLWXJXUXDWDXVLVZDODLQEHUSHUDQVHEDJDLPRGHO PHQGHPRQVWUDVL EDJDLPDQD NHWHUDPSLODQ LWX GLODNXNDQ NHPXGLDQ VLVZD GLPLQWD PHQLUX NHWHUDPSLODQ LWX EHUXODQJXODQJVDPSDLGLDGDSDWPHODNXNDQVHFDUDRWRPDWLV0RGHOSHPEHODMDUDQGHPLNLDQ GLVHEXWDirect Instruction. /DQJNDKODQJNDKdirect instruction 0HPXVDWNDQSHUKDWLDQGDQPHQDPSDLNDQWXMXDQSHPEHODMDUDQ 0HPRGHONDQNHWHUDPSLODQVHFDUDEHQDUMHODVWDKDSGHPLWDKDSGDQSDGDSRVLVLGL PDQDVLVZDGDSDWGHQJDQPXGDKPHODNXNDQSHQJDPDWDQ 0HQJHFHNSHPDKDPDQ 0HPLQWD VLVZD PHODNXNDQ ODWLKDQ WHUELPELQJ PHQLUX DSD DQJ VXGDK GLGHPRQVWUDVLNDQ ROHK PRGHO VHPHQWDUD JXUX EHUNHOLOLQJ PHPEDQWX PHPIDVLOLWDVLGDQPHPEHULEDOLNDQ 0HPLQWDVLVZDXQWXNPHODNXNDQODWLKDQDQJGLSHUOXDV

65. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 0HPEHULEDOLNDQKDUXVGLODNXNDQVHGHPLNLDQUXSDDLWX

66. VHJHUDDUWLQDEDOLNDQ GLEHULNDQVDDWNHVDODKDQGLODNXNDQUHDOWLPH

67. VSHVLILNDUWLQDKDUXVGLWXQMXNGHQJDQ MHODVEDJLDQPDQDDQJVDODKGLVHUWDLDUJXPHQWDVLPHQJDSDGLNDWDNDQVDODKDSDSHUVDUDWDQ DQJEHOXPGLSHQXKL

68. PHPEHULMDODQNHOXDUDUWLQDJXUXDQJPHPEHULEDOLNDQKDUXV PHQXQMXNNDQ EDJDLPDQD NHVDODKDQ LWX GLSHUEDLNL PLVDOQD GHQJDQ PHPRGHONDQ XODQJ PHQXQMXNNDQUHIHUHQVLDQJELVDGLEDFDDWDXPHQXUXKVLVZDODLQPHODNXNDQNHWHUDPSLODQ WHUNDLWVHFDUDEHQDU 62$/ 'DULVXGXWSDQGDQJNHVHODPDWDQNHUMDDQJGLODNXNDQROHKPDKDVLVZDDQJSHUOXGLSHUEDLNL DGDODK« $ EHNHUMDGLGDODPODEGHQJDQPHQJJXQDNDQMDVODE % PHUHEXVGDXQGDODPDONRKROWDQSDPHQJJXQDNDQSHQDQJDVDLU PHQLPSDQDVDPGLGDODPOHPDULDVDP ' PHQDQDPVLVDVLVDPHGLXPSUDNWLNXPPLNURELRORJLGDODPWDQDK ( PHQJDPDWLSUHSDUDWEDVDKGHQJDQPLNURVNRSGDODPSRVLVLPLNURVNRSWHJDN 3(0%$+$6$1 0HUHEXV GDXQ GDODP DOFRKRO XQWXN PHODUXWNDQ NORURILOQD VDQJDW EHUEDKDD MLND WLGDN PHQJJXQDNDQ SHQDQJDV DLU NDUHQD DONRKRO PXGDK WHUEDNDU 'HQJDQ GHPLNLDQ XQWXN PHQFHJDKWHUMDGLQDNHEDNDUDQWDEXQJUHDNVLGLLVLDONRKRONHPXGLDQGDXQGLPDVXNNDQNH GDODPWDEXQJUHDNVLEHULVLDOFRKROWHUVHEXWEDUXGLOHWDNNDQGLGDODPJHODVNLPLDEHULVLDLU 'HQJDQGHPLNLDQDONRKROGDQDSLGLEDWDVLROHKDLU.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ RQWRKSHQJJXQDDQSHQDQJDVDLUGLODERUDWRULXP 3DGDJDPEDU$VLVZDPHUHEXVGDXQGHQJDQDLUGDSDWGLODNXNDQODQJVXQJNDUHQDDLUWLGDN PXGDKWHUEDNDU3DGD*DPEDU%NORURILOGLODUXWNDQGDODPDONRKROSDQDV.DUHQDDONRKRO PXGDKWHUEDNDUPDNDDONRKRODQJGLSDQDVNDQWLGDNEROHKODQJVXQJEHUKXEXQJDQGHQJDQ DSLWHWDSLPHODOXL³SHQDQJDVDLU´7DEXQJEHULVLDOFRKROGLPDVXNNDQNHGDODPEHMDQDODLQ EHULVLDLU*DPEDUGDXQDQJVXGDKGLODUXWNDQNORURILOQDGDSDWGLWHVGHQJDQ,RGLXPXQWXN PHQJXMLDSDNDKPHQJDQGXQJWHSXQJDWDXWLGDN 8QWXN PHQMDPLQ NHVHODPDWDQ NHUMD GL ODERUDWRULXP EHEHUDSD KDO DQJ SHUOX GLSHUKDWLNDQDLWXD

69. /DERUDWRULXPKDUXVPHPHQXKLSHUVDUDWDQVHEDJDLODEDQJEDLNE

70. 0HPLOLNLWDWDWHUWLENHVHODPDWDQNHUMDDQJGLSDWXKLF

71. 7HUVHGLDDODWNHVHODPDWDQ.HUMDG

72. WHUGDSDWVPEROVLPERONHVHODPDWDQNHUMDDQJGLSDKDPLROHKSHQJJXQDODEH

73. 7HUGDSDW SURVHGXUDQJKDUXVGLODNXNDQVDDWPHPLQGDKNDQEDKDQNLPLDI

74. 7HUGDSDWLQIRUPDVLDQJ GLWDDWL PHQJHQDL FDUD SHPEXDQJDQ OLPEDK J

75. 7HUGDSDW SDQGXDQ XQWXN SHQDQJDQDQ NHVDODKDQ D

76. 3HUVDUDWDQODEDQJEDLN5XDQJODEKDUXVPHPHQXKLVWDQGDUPHOLSXWLNRQGLVL UXDQJDQVXVXQDQUXDQJDQNHOHQJNDSDQSHUDODWDQNHVHODPDWDQGDIWDUQRPRUWHOSRQ SHQWLQJPLVDOQDSHWXJDV30.SHWXJDVPHGLVKDUXVPHPLOLNLMDOXUHYDNXDVLDQJ EDLNODEDQJEDLNPHPLOLNLGXDSLQWXNHOXDUEDKDQNLPLDEHUEDKDDGLWHPSDWNDQ WHUSLVDKGHQJDQEDKDQDQJODLQ E

77. 7DWD WHUWLE EHULVL SURVHGXU DLWX DSD XUXWDQ NHUMD DQJ KDUXV GLODNXNDQEHULVL ODUDQJDQ DSD DQJ WLGDN EROHK GLODNXNDQ DSD DQJ KDUXV GLODNXNDQ GDQ EHULVL KLPEDXDQDLWXDSDDQJVHEDLNQDGLODNXNDQDWDXVHEDLNQDWLGDNGLODNXNDQ F

78. $ODWNHVHODPDWDQNHUMD$ODWXWDPDDQJKDUXVGLXVDKDNDQXQWXNGLSHQXKL PLVDOQDDODW30.DODWSHQFXFLPDWDVHPSURWDLUNRWDN3.-DVODERUDWRULXP 3HUDODWDQ3HPEHUVLK2EDWREDWDQNDSDVSODVWHUSHPEDOXW G

79. 6LPERO .HVHODPDWDQ .HUMD %HEHUDSD VLPERO XWDPD NHVHODPDWDQ NHUMD SHUOX GLVLDSNDQGDQGLWHPSDWNDQGLWHPSDWDQJVHVXDL%HULNXWLQLEHEHUDSDVLPEROXWDPD DQJGLSHUOXNDQGLODERUDWRULXPELRORJL H

80. DUD0HPLQGDKNDQ%DKDQ.LPLD 8QWXN PHPLQGDKNDQ EDKDQ NLPLD DQJ EHUEHQWXN FDLU GLODNXNDQ GHQJDQ PHQJJXQDNDQ EDWDQJ SHQJDGXN DWDX SLSHW WHWHV +LQGDUL SHUFLNDQ NDUHQD GDSDW PHQHEDENDQLULWDVLSDGDNXOLW-DQJDQEXNDWXWXSERWROGLDWDVPHMD 8QWXNPHPLQGDKNDQEDKDQNLPLDDQJEHUEHQWXNSDGDWJXQDNDQVHQGRNDWDXDODW ODLQ DQJ WLGDN WHUEXDW GDUL ORJDP +LQGDUL PHQJJXQDNDQ VDWX VHQGRN XQWXN PHQJDPELOEHEHUDSDMHQLV]DWNLPLDGLKLQGDULWHUKLQGDUGDULNRQWDPLQDVL 6LPEROVLPEROSHULQJDWDQGLODERUDWRULXP I

81. 3HPEXDQJDQ/LPEDK /LPEDK GDSDW PHQFHPDUL OLQJNXQJDQ 2OHK NDUHQD LWX SHUOX SHQDQJDQDQ OLPEDK VHFDUDEHQDUGDQELMDNVDQD/LPEDKSHUOXGLNHORODVHFDUDWHSDW/LPEDKNLPLDDQJKDUXV GLOHWDNNDQGLWHPSDWNKXVXVNDUHQDEHEHUDSDMHQLV]DWNLPLDDQJVDQJDWEHUEDKDDEDJL /LQJNXQJDQ-DQJDQPHQXPSXNOPEDKVHJHUDWDQJDQLVHWHODKSHUFREDDQVHOHVDL6HPHQWDUD OLPEDKODLQQDVHSHUWLNHUWDVSODVWLN GDQODLQQDGLEXDQJGLWHPSDWVDPSDK6HEDLNQD SLVDKNDQOLPEDKRUJDQLNGDQQRQRUJDQLN J

82. 3HQDQJDQDQ.HFHODNDDQ %HNHUMD GL GDODP ODERUDWRULXP VOHDLQ KDUXV WHUDPSLO MXJD KDUXV KDWLKDWL GDQ PHPSHUKDWLNDQNHVHODPDWDQGLULGDQRUDQJODLQ%LODNHFHODNDDQGLODEWHUMDGLNHFHODNDDQ KDUXVVHJHUDGLWDQJDQLGHQJDQWHSDW+DODQJSDOLQJXWDPDDGDODKWLGDNSHUOXGDQGLWDQDNDQ

83. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi SURVHGXUSHQDQJDQDQNHFHODNDDQDQJEDLNGDQEHQDUDULEDQWXDQSHWXJDVODERUDWRULXP XQWXNPHPEDQWX$QGD%LODSHUOXSDQJJLOSHWXJDVPHGLVDWDXSHPDGDPNHEDNDUDQ %LODWHUNHQDEDKDQNLPLDEHUVLKNDQEDJLDQNXOLWDQJEDKDQNLPLDVDPSDLEHUVLK%LOD .RQGLVLFXNXSSDUDKSDQJJLOSHWXJDVNHVHKDWDQ%LODWHUMDGLNHEDNDUDQNDUHQDEDKDQNLPLD DWDXNRUVOHWLQJOLVWULNVHJHUDEXQLNDQDODUPWDQGDEDKDD-DQJDQODQJVXQJGLVLUDPGHQJDQ DLU*XQDNDQKLGUDQXQWXNPHPDGDPNDQDSL+LQGDULPHQJKLUXSVHFHSDWQD%LODNHEDNDUDQ PHOXDVVHJHUDSDQJJLOSHWXJDVSHPDGDPNHEDNDUDQ 62$/ *DPEDUVLPERO 6LPERODQJWHUWHUDGLGDODPVRDOLQLPHQJDQGXQJPDNQD« $%DKDQPXGDKWHUEDNDU %%DKDQNRURVLI %DKDQNLPLDEHUEDKDD '%DKDQPXGDKPHQJXDS (%DKDQPXGDKEHUHDNVL 3(0%$+$6$1 *DPEDU WHUVHEXW PHQXQMXNNDQ VLPERO XQWXN EDKDQEDKDQ DQJ EHUVLIDW NRURVLI +DO LQL VHVXDLGHQJDQDWXUDQGDQNHWHWDSDQDQJVXGDKGLVHSDNDWL.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ %HUNDLWGHQJDQVLIDWEDKDQNLPLDMXJDGLNHQDOVLPEROVLPERODQJPHQXQMXNNDQVLIDWEDKDQ DQJ EHUVDQJNXWDQ %HULNXW LQL DGDODK VLPEROVLPERO SHQWLQJ DQJ GLPDNVXG $ %DKDQPXGDKPHOHGDN % %DKDQSHQJRNVLGDVL %DKDQPXGDKWHUEDNDU ' %DKDQEHUVLIDWNRURVLI ( %DKDQ%HUEDKDDEDJLOLQJNXQJDQ ) %DKDQ%HUEDKDD * %DKDQVDQJDWPXGDKWHUEDNDU + %DKDQEHUDFXQ , %DKDQEHUEDKDD - %DKDQVDQJDWEHUDFXQ 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU $ 3HGDJRJLN 0HQJXDVDL SULQVLS GDQ WHNQLN SHQJJXQDDQ WHNQRORJL LQIRUPDVL GDQ NRPXQLNDVL GL GDODP SHPEHODMDUDQELRORJL 'DSDW PHQJLGHQWLILNDVL PDFDPPDFDP EHQWXN 7,. DQJ GDSDW GLWHUDSNDQ GDODP SHPEHODMDUDQ%LRORJL 'DSDW PHQJHYDOXDVL SHQJJXQDDQ 7,. GDODPPHQGXNXQJSHPEHODMDUDQ%LRORJL 62$/ 7HNQRORJLLQIRUPDVLGDQNRPXQLNDVLEHULNXWDQJSDOLQJVHVXDLXQWXNPHQJDMDUNDQSURVHV DQJWHUMDGLGLGDODPWXEXKRUJDQLVPHDGDODK« $ SRZHUSRLQWVOLGHDQLPDVL % GLDJUDPDOLU WDSHUHFRUGHU ' EDJDQGXDGLPHQVL ( PRGXOblended learning 3(0%$+$6$1 6HULQJNDOLDSDDQJGLMHODVNDQGLGDODPSLOLKDQWHNQRORJL%'GDQ(WLGDNIRFXVNDUHQD VDQJDWEHUJDQWXQJSHQJHPEDQJVXPEHUEHODMDUWHUVHEXWVHPHQWDUDSRZHUSRLQWOHELKVSHVLILN NDUHQD GLEXDW ROHK SHQJJXQD .DUHQD SURVHV PDND GLSLOLK DQJ SRZHUSRLQW GLOHQJNDSL DQLPDVL.81,-$:$%$1$ 0DWHUL3HQJDDDQ %HQWXN%HQWXN3URGXN3HPEHODMDUDQ%HUEDVLV7,. 6OLGH3UHVHQWDVL3RZHU3RLQW33W

84. 33WDGDODKVDODKVDWXEHQWXNPHGLDSHPEHODMDUDQEHUEDVLVNRPSXWHUDQJUHODWLI VHGHUKDQDSUDNWLV0HGLDLQLGLNHPEDQJNDQROHKJXUXPHQJJXQDNDQDSOLNDVL33WDQJ WHUGDSDWGL0LFURVRIW33WGDSDWGLOHQJNDSLGHQJDQFDSWLRQJDPEDUYLGHRGDQ DQLPDVLVHKLQJJDVDQJDWVHVXDLPHQDMLNDQEHUEDJDLNDUDNWHULVWLNLQIRUPDVL'HQJDQ NUHDWLILWDVOHELK3RZHU3RLQWGDSDWGLRSWLPDONDQGHQJDQEDLNXQWXNPHPEXDWSDNHW PHGLDDMDUDQJEHUNXDOLWDV '0HGLD$MDU%HUEDVLV+70/ .HWLNDNLWDPHPEHOLPDMDODKPDMDODKNRPSXWHUVHULQJNDOLNLWDPHQGDSDWNDQ' DQJEHJLWXNLWDPDVXNNDQNHGDODP'520GLDODQJVXQJQJHORDGLQWHUQHW EURZVHUGDQPHQDPSLONDQPHQXGDQNRQWHQ'WHUVHEXW%DKDVD+70/DGDODK EDKDVDDQJELDVDQDGLSHUJXQDNDQGDODPPHQDPSLONDQKDODPDQZHE+DODPDQ +70/GDSDWGLEXDWGHQJDQPXGDK7HQWXQDDNDQVDQJDWWHUJDQWXQJNHSDGDDQJ EHUVDQJNXWDQGDODPPHPEXDWWDPSLODQ6HWLDSWRSLNDWDXEDKDVDQDQJEHUKXEXQJDQ GDSDWGHQJDQPXGDKGLKXEXQJNDQGHQJDQOLQNKSHUOLQN

85. 6DPDSHUVLVGHQJDQ KDODPDQZHEQDPXQVHNDUDQJNLWDEXDWGDODPEHQWXN'DUDQDSXQVDQJDWPXGDK NXPSXONDQVHPXDPDWHULNHUMDGDODPVDWXIROGHU6HOXUXKIROGHULQLKDUXVWHUFRSNH GDODP'GHQJDQOHWDNILOHGDQVWUXNWXUIROGHUDQJVDPDSHUVLVGHQJDQVDDW SHPEXDWDQ-DQJDQOXSDPHQJHPDV'WHUVHEXWGDODPEHQWXNDXWRUXQ'DUDQD SXQMXJDVDQJDWPXGDKFXNXSGHQJDQPHQDPEDKNDQILOHµDXWRUXQLQI¶GHILQLVLNDQ ILOHLQLVLDVLDQJDNDQGLEXNDGHQJDQILOHWHUVHEXW 9LGHR3HPEHODMDUDQ 9LGHREHULVLUHNDPDQDNWLILWDVSHPEHODMDUDQDQJGLUHNDPGDQGLWDPSLONDQGDODP EHQWXNYLGHR.DUHQDEHQWXNQDYLGHRLQIRUPDVLDQJGLVDMLNDQPHQJDOLUGDQVLVZD DNDQPHOLKDWLQIRUPDVLVHSHUWLPHQRQWRQILOP'LGDODPYLGHRSHPEHODMDUDQWLGDN WHUGDSDWIDVLOLWDVLQWHUDNWLILQWHUOLQNLQJ

86. VHKLQJJDVLVZDFHQGHUXQJSDVLI%DKDQ

87. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi YLGHRELVDEHUDVDOGDULUHNDPDQPHQJDMDUGLODEPHQJHUMDNDQZRUNVKRSUHNDPDQ GHVNWRSGHQJDQDPWDVLDDWDXELVDMXJDPHQFDULGDULVLWXVVLWXVVRVLDOYLGHRKRVWLQJ VHSHUWLRXWXEHFRPWHDFKHUVWXEHFRPPHWDFDIHFRPGDQVHEDJDLQD.HPXGLDQ SRWRQJDQSRWRQJDQYLGHRGLRODKGHQJDQSHUDQJNDWOXQDNYLGHRHGLWWLQJPLVDOQD 8/HDG9LGHR(GLWRU

88. GLWDPEDKLHOHPHQWH[WGLEHULNDQHIHNHIHNGDQMXJDSHUOX GLEHULNDQGXEELQJVXDUDJXUX3HUDQJNDWDQJGLEXWXKNDQGLDQWDUDQDNDPHUDGLJLWDO GDQKDQGFDPNDORWLGDNDGDPXQJNLQFDPHUDKDQGSKRQHSXQMXJDELVDGHQJDQ NXDOLWDVWHUEDWDV

89. 0XOWLPHGLD3HPEHODMDUDQ,QWHUDNWLI 6HFDUDHWLPRORJLVPXOWLPHGLDEHUDVDOGDULNDWDPXOWL%DKDVD/DWLQQRXQV

90. DQJ EHUDUWLEDQDNEHUPDFDPPDFDPGDQPHGLXP%DKDVD/DWLQ

91. DQJEHUDUWLVHVXDWX DQJGLSDNDLXQWXNPHQDPSDLNDQDWDXPHPEDZDVHVXDWX.DWDPHGLXPGDODP $PHULFDQ+HULWDJH(OHFWURQLF'LFWLRQDU

92. MXJDGLDUWLNDQVHEDJDLDODWXQWXN PHQGLVWULEXVLNDQGDQPHPSUHVHQWDVLNDQLQIRUPDVL'HQJDQPHQJJXQDNDQPHGLDMHQLV LQLSHQJJXQDDQLQGHUDVLVZDGDODPEHODMDUGDSDWGLRSWLPDONDQVLVZDPHQMDGLOHELK DNWLINDUHQDKDUXVPHUHVSRQDSDDQJGLXPDQROHKFRPSXWHU 62$/ 3DN$OLJXUXELRORJLPHODNVDQDNDQSHPEHODMDUDQWDWDSPXNDNHPXGLDQGLODQMXWNDQGHQJDQ SHPEHODMDUDQ RQOLQH VLVZD PHQJHUMDNDQ WXJDVWXJDV DQJ GLXQGXK GDUL VLWXV DQJ WHODK GLVLDSNDQ 6LVZD MXJD GDSDW PHODNXNDQ GLVNXVL ODQJVXQJ GHQJDQ SDN $OL PDXSXQ WHPDQ VHNHODVQDVHFDUDRQOLQHGDQUHDOWLPHNHPXGLDQSDGDSHUWHPXDQEHULNXWQDGLODNVDQDNDQ WDWDS PXND :DNLO NHORPSRN PHODNXNDQ SUHVHQWDVL WXJDV GDUL SHUWHPXDQ VHEHOXPQD 3HPEHODMDUDQEHUEDVLV7,.DQJGLNHPEDQJNDQSDN$OLGLVHEXW« $ SHPEHODMDUDQLQWHUDNWLIEHUEDVLVNRPSXWHU B. SHPEHODMDUDQPHODOXLe-learning C. blended learning ' SHPEHODMDUDQEHUEDQWXDQFRPSXWHU ( SHPEHODMDUDQGHQJDQFRPSXWHU 3(0%$+$6$1 3HPEHODMDUDQ DQJ GLODNXNDQ ROHK SDN $OL DGDODK SHPEHODMDUDQ DQJ PHQJJDEXQJNDQ VWUDWHJL WDWDS PXND GHQJDQ VWUDWHJL RQOLQH 7LGDN ELVD GLVHEXW SHPEHODMDUDQ EHUEDVLV FRPSXWHUDWDXSHPEHODMDUDQLQWHUDNWLIEHUEDVLVFRPSXWHUDWDXHOHDUQLQJNDUHQDGLGDODP SHPEHODMDUDQ SDN $OL WHUGDSDW IDVH GL PDQD VLVZD GDQ JXUX PHODNVDQDNDQ SHPEHODMDUDQ PHODOXLWDWDSPXNDODQJVXQJ'HQJDQGHPLNLDQSHPEHODMDUDQDQJGLJXQDNDQROHKSDN$OL DGDODKblended learning.81,-$:$%$1 Blended learning DGDODK WUHQGV SHPEHODMDUDQ PDVD NLQL DQJ PHPDGXNDQ DQWDUD SHPEHODMDUDQ WDWDS PXND GHQJDQ SHPEHODMDUDQ RQOLQH 0HQXUXW 6HPOHU

93. “Blended learning combines the best aspects of online learning, structured face-to-face activities, and real world practice. Online learning systems, classroom training, and on-the-job experience have major drawbacks by themselves. The blended learning approach uses the strengths of each to counter the others’ weaknesses.” Blended learningDGDODKVHEXDKNHPXGDKDQSHPEHODMDUDQDQJPHQJJDEXQJNDQEHUEDJDL FDUD SHQDPSDLDQ PRGHO SHQJDMDUDQ GDQ JDD SHPEHODMDUDQ PHPSHUNHQDONDQ EHUEDJDL SLOLKDQ PHGLD GLDORJ DQWDUD IDVLOLWDWRU GHQJDQ RUDQJ DQJ PHQGDSDW SHQJDMDUDQ Blended learningMXJDVHEDJDLVHEXDKNRPELQDVLSHQJDMDUDQODQJVXQJface-to-face

94. GDQSHQJDMDUDQ RQOLQHWDSLOHELKGDULSDGDLWXVHEDJDLHOHPHQGDULLQWHUDNVLVRVLDO Blended learningPHUXSDNDQSHPEHODMDUDQDQJGLGXNXQJROHKNRPELQDVLHIHNWLIGDULFDUD SHQDPSDLDQFDUD PHQJDMDUGDQJDDSHPEHODMDUDQDQJEHUEHGDVHUWDGLWHPXNDQSDGD NRPXQLNDVLWHUEXNDGLDQWDUDVHOXUXKEDJLDQDQJWHUOLEDWGHQJDQSHPEHODMDUDQ.HXQWXQJDQ GDULSHQJJXQDDQblended learningVHEDJDLVHEXDKNRPELQDVLSHQJDMDUDQODQJVXQJIDFHWR IDFH

95. GDQSHQJDMDUDQRQOLQHWDSLOHELKGDULSDGDLWXVHEDJDLHOHPHQGDULLQWHUDNVLVRVLDODLWX D$GDQDLQWHUDNVLDQWDUDSHQJDMDUGDQPDKDVLVZD E3HQJDMDUDQSXQELVDVHFDUDRQOLQHDWDXSXQWDWDSPXNDODQJVXQJ FBlended Learning = combining instructional modalities (or delivery media), d. Blended Learning = combining instructional methods 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU $ 3HGDJRJLN 0DPSX PHUHQFDQDNDQ SHPEHODMDUDQ DQJ PHQGLGLN VHVXDL GHQJDQ NDUDNWHULVWLN SHPEHODMDUDQ PDWD SHODMDUDQ ELRORJLPHOLSXWL

96. PHUXPXVNDQ LQGLNDWRU NRPSHWHQVL GDQ FDSDLDQ SHPEHODMDUDQ EHUGDVDUNDQ VWDQGDUNRPSHWHQVLOXOXVDQ

97. PHQHWDSNDQ PDWHUL SURVHV VXPEHU PHGLD SHQLODLDQ GDQ HYDOXDVL SHPEHODMDUDQ ELRORJL GDQ

98. PHQXVXQ 5HQFDQD 3HODNVDQDDQ 3HPEHODMDUDQ 533

99. VHVXDL VLODEXV SDGD NXULNXOXPDQJEHUODNX 'DSDW PHQHQWXNDQ LQGLNDWRU NRPSHWHQVL EHUGDVDUNDQ VWDQGDU NRPSHWHQVLOXOXVDQ%LRORJL 'DSDWPHQHQWXNDQWDKDSDQEHODMDU DQJ VHVXDL GDODP SURVHV SHPEHODMDUDQ%LRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ VXPEHU EHODMDU DQJ VHVXDL GDODP SHPEHODMDUDQ %LRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ PHGLD SHPEHODMDUDQ DQJ VHVXDL GHQJDQ PDWHULSHPEHODMDUDQ 'DSDW PHQJLGHQWLILNDVL NRPSRQHQ 5HQFDQD 3HODNVDQDDQ 3HPEHODMDUDQ%LRORJL 62$/ 6XDWX UXPXVDQ VWDQGDU NRPSHWHQVL VHEDJDL EHULNXW ³Memahami konsep fotosintesis”. ,QGLNDWRUEHULNXWDQJ%8.$1PHUXSDNDQSHQMDEDUDQGDULVWDQGDUNRPSHWHQVLWHUVHEXW DGDODK« $ PHQMHODVNDQSHQJHUWLDQIRWRVLQWHVLV % PHQHEXWDQFRQWRKSURVHVIRWRVLQWHVLV PHQJLGHQWLILNDVLFLULSURVHVIRWRVLQWHVLV ' PHPEXDWUDQJNXPDQPHQJHQDLPDQIDDWIRWRVLQWHVLVEDJLNHKLGXSDQ ( PHQMHODVNDQSHUEHGDDQIRWRVLQWHVLVGHQJDQUHVSLUDVL 3(0%$+$6$1 8QWXN PHQMDEDUNDQ VWDQGDU NRPSHWHQVL PHQMDGL LQGLNDWRU DQJ SHUOX GLODNXNDQ DGDODK DQDOLVLVSHULODNXGDQDQDOLVLVPDWHULSHODMDUDQ3HULODNXDQJKDUXVGLMDEDUNDQPHQMDGLVXE SHULODNX DGDODK PHPDKDPL 0HQXUXW 7DNVRQRPL %ORRP PHPDKDPL GLFLULNDQ ROHK NHPDPSXDQ PHQMHODVNDQ PHQJLGHQWLILNDVL PHPEXDW UDQJNXPDQ PHQHEXW PHQJLGHQWLILNDVL6HPHQWDUDPDWHULSHODMDUDQKDUXVGLMDEDUNDQPHQMDGLVXEPDWHULDUDDQJ WHUPXGDKDGDODKPHOLKDWHOHPHQNRQVHS6HEXDKNRQVHSPHPLOLNLHOHPHQDLWXQDPD

100. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi SHQJHUWLDQ FLUL FRQWRK GDQ PDQIDDW DWDX QLODL 'HPLNLDQ SXOD KDOQD GHQJDQ NRQVHS IRWRVLQWHVLV 0DWHUL IRWRVLQWHVLV GDSDW GLMDEDUNDQ PHQMDGL SHQJHUWLDQ IRWRVLQWHVLV FLUL IRWRVLQWHVLVFRQWRKIRWRVLQWHVLVPDQIDDWIRWRVQWHVLV'HQJDQGHPLNLDQSLOLKDQ$%GDQ (DGDODKLQGLNDWRUVWDQGDUNRPSHWHQVL.81,-$:$%$1( 0DWHUL3HQJDDDQ 6WDQGDU NRPSHWHQVL GDQ NRPSHWHQVL GDVDU ELDVDQD PHPLOLNL UXPXVDQ DQJ EHOXP RSHUDVLRQDOVHKLQJJDWLGDNELVDGLXNXU'LVDWXVLVL6.GDQ.'KDUXVGLXNXUNDUHQD6.GDQ .'DGDODKWDUJHWNXULNXOXPDQJKDUXVGLSDVWLNDQVXGDKWHUFDSDLDWDXEHOXP$JDUELVD GLXNXU6.GDQ.'KDUXVGLMDEDUNDQPHQMDGLLQGLNDWRU8QWXNPHQMDEDUNDQ6.GDQ.' PHQMDGLLQGLNDWRUGLODNXNDQDQDOLVLVWXJDVGDQDQDOLVLVPDWHULSHODMDUDQ $QDOLVLVWXJDVDLWXSURVHVSHQMDEDUDQNDWDNHUMDGLGDODP6..'PHQMDGLNDWDNHUMD DQJOHELKVSHVLILNRSHUDVLRQDOGDQWHUXNXU$QDOLVLVPDWHULSHODMDUDQSURVHVPHQMDEDUNDQ PDWHULNRQWHQ

101. SHODMDUDQPHQMDGLVXEPDWHULDQJOHELKVSHVLILN RQWRK.'Memahami konsep metabolisme 'HQJDQDQDOLVLVWXJDVNDWD0HPDKDPLGLMDEDUNDQPHQMDGLNDWDNHUMDDQJOHELKVSHVLILN PLVDOQDPHOLKDWWDNVRQRPL%ORRP0HPDKDPLGDSDWGLMDEDUNDQPHQMDGLNDWDNHUMDDQJ OHELKVSHVLILNDLWXNDWDNHUMDDQJPHQMDGL³FLUL´VHVHRUDQJPHPDKDPL ඵ menjelaskan, ඵ menginterpretasi, ඵ merangkum, ඵ menyebutkan, ඵ Mengidentifikasi 6HODQMXWQDGLODNXNDQDQDOLVLVPDWHULPHQMDGLVXEPDWHUL.RQVHS0HWDEROLVPHGLMDEDUNDQ PHQMDGLVXENRQVHSPHWDEROLVPH.2QVHSWHUGLULDWDVHOHPHQDLWXQDPDSHQJHUWLDQFLUL FRQWRKGDQQLODLPDQIDDW'HQJDQGHLNLDQNRQVHSPHWDEROLVPGDSDWGLMDEDUNDQNHGDODPVXE PDWHULDLWX ඵ Pengertian metabolisme ඵ Ciri metabolism ඵ Contoh metabolisme ඵ Manfaat metabolisme ඵ +DVLO NHGXD DQDOLVLV WHUVHEXW GLSDGXNDQ XQWXN PHPEHQWXN LQGLNDWRU 6HWLDS LQGLNDWRU GLUXPXVNDQ WHUGUL DWDV NDWD NHUMD RSHUDVLRQDO KDVLO DQDOLVLV WXJDV

102. GDQ PDWHUL SHODMDUDQ VSHVLILN KDVLO DQDOLVLV PDWHUL SHODMDUDQ

103. 'HQJDQ FDUD WHUVHEXW GLSHUROHKLQGLNDWRU6..'VHEDJDLEHULNXW ඵ Menjelaskan pengertian metabolisme ඵ Mengidentifikasi ciri metabolisme ඵ Menyebutkan contoh metabolisme ඵ Merangkum manfaat metabolisme 'HQJDQ FDUD VHSHUWL GL XUDLNDQ WHUVHEXW DNDQ GLSHUROHK LQGLNDWRU 6..' DQJ NRPSUHKHQVLI DQJ EHUPDNQD EHWXOEHWXO PHZDNLOL 6..' 0DNQD NRPSUHKHQVLI DGDODK NDODXVHPXDLQGLNDWRUWHUFDSDLGDSDWGLLQWHUSUHWDVLNDQ6..'WHUFDSDL,WXODKSHQWLQJQD XQWXNPHQJXNXUNHWHUFDSDLDQ.'KDUXVGLNHPEVQJNQEXWLULQVWUXPHQWDQJDGHNXDVLXQWXN PHQJXNXU LQGLNDWRU $JDU LQVWUXPHQW DGHNXDW GHQJDQ LQGLNDWRU SHQJHPEDQJ VRDO KDUXV PHPLOLKVWUDWHJLGDQEHQWXNDVHVPHQEHUSHGRPDQSDGDNDWDNHUMDGLGDODPLQGLNDWRU 62$/ 3HPEHODMDUDQ ELRORJL DQJ EDLN GLODNXNDQ VHEDJDLPDQD ELRORJL GLWHPXNDQ %LRORJL GLWHPXNDQPHODOXLSHQHOLWLDQPHQHUDSNDQPHWRGHLOPLDK2OHKVHEDELWXWDKDSDQSHUWDPD DQJKDUXVGLODNXNDQSDGDSHPEHODMDUDQELRORJLDGDODK« $ PHODNXNDQSHQHOLGLNDQ % PHQJRULHQWDVLNDQVLVZDSDGDPDVDODK PHQJXMLLQIRUPDVLDQJWHODKGLVDPSDLGLODERUDWRULXP ' PHPEXDWSUHGLNVLPHQJHQDLMDZDEDQDWDVPDVDODK ( PHQJDNLWNDQLQIRUPDVLDQJGLWHPXNDQVLVZDGHQJDQLQIRUPDVLODLQ 3(0%$+$6$1 3DGD SHPEHODMDUDQ ELRORJL DQJ PHQHUDSNDQ PHWRGH LOPLDK WDKDS SHUWDPD DQJ KDUXV GLODNXNDQDGDODKPHQJRULHQWDVLNDQVLVZDSDGDPDVDODKGHQJDQKDUDSDQPHODOXLELPELQJDQ DQJ WHSDW PHUHND GDSDW PHUXPXVNDQ PDVDODK DQJ GLKDGDSL NHPXGLDQ GLELPELQJ PHODNXNDQSHQHOLGLNDQXQWXNPHQJXPSXONDQLQIRUPDVLDQJUHOHYDQ,QIRUPDVLGLDQDOLVLV XQWXNPHQMDZDEPDVDODKGDODPEHQWXNUXPXVDQVLPSXODQ.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ 3HPEHODMDUDQ ELRORJL DQJ PHQHUDSNDQ PHWRGH LOPLDK DQWDUD LQNXLULGLVNRYHUL SHPEHODMDUDQ EHUGDVDUNDQ PDVDODK NHORPSRN LQYHVWLJDVL 32( SUHGLNVL REVHUYDVL HNVSODLQ

104. /DQJNDKODQJNDKSHPEHODMDUDQWHUVHEXWVHEDJDLEHULNXW 3HPEHODMDUDQ EHUGDVDUNDQ PDVDODK ,QNXLUL'LVNRYHUL (

105. .HORPSRN ,QYHVWLJDVL 32( 3UHGLFW2EVHUYH ([SODLQ

106. 0HQJRULHQWDVLN DQVLVZDSDGD PDVDODKRWHQWLN 0HQJRUJDQLVDVL VLVZDXQWXN EHODMDU 0HPELPELQJ SHQHOLGLNDQ NHORPSRNPDQG LUL 0HPELPELQJ PHQXVXQ DUWLIDFW 0HODNXNDQ DQDOLVLVGDQ UHIOHNVLSURVHV SHQHOHVDLDQ PDVDODK (QJDJH 0HOLEDWNDQ VLVZD

107. ([SORUDVL PHODNXNDQ SHQHOLGLNDQ

108. ([SODLQ PHQLPSXONDQ KDVLO SHQHOLGLNDQ

109. (ODERUDVL PHQJDLWNDQ KDVLO SHQHOLGLNDQ GHQJDQNRQVHS ODLQDQJWHUNDLW (YDOXDWH PHODNVDQDNDQ SHQLODLDQ 0HUXPXVNDQ PDVDODKGDUL KDVLO SHQJDPDWDQ HNVSORUDWLI .HJLDWDQ NHORPSRN NRRSHUDWLI SHQJDPDWDQHNV SHULPHQ

110. XQWXN PHQMDZDE PDVDODK 0HODSRUNDQ KDVLONHJLDWDQ NHORPSRN EHUXSDSURGXN DWDXSUHVHQWDVL 3HQJKDUJDDQ NHORPSRN 3UHGLNVL GLDMXNDQ SHUWDQDDQ VLVZDGLPLQWD PHPEXDW SUHGLNVL NHPXQJNLQDQ MDZDEDQDWDV SHUWDQDDQ 2EVHUYDVL VLVZDGLVDMLNDQ IDNWDVHKLQJJD PHUHNDGDSDW PHODNXNDQ NRQILUPDVL MDZDEDQQD ([[SODLQ PHQDULN VLPSXODQ PHQJHQDL MDZDEDQ SHUWDQDDQ DQJGLDMXNDQ

111. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 62$/ 6HRUDQJJXUXELRORJLPHUHQFDQDNDQSHPEHODMDUDQWRSLNHNRORJLPHQJJXQDNDQVWUDWHJLDQJ PHPXQJNLQ VLVZD EHULQWHUDNVL GDQ PHODNXNDQ REVHUYDVL VHFDUD SHQXK PHQJJXQDNDQ LQGHUDQD6XPEHUEHODMDUUHOHYDQDQJGLSLOLKGDULDQJSDOLQJVHVXDLNHDQJNXUDQJVHVXDL DGDODK«

112. EXNXVXPEHU

113. JXUX

114. OLQJNXQJDQVHNLWDU $

115. ±

116. ±

117. %

118. ±

119. ±

120. ±

121. ±

122. '

123. ±

124. ±

125. (

126. ±

127. ±

128. 3(0%$+$6$1 $JDU SHQJDPDWDQ EHUODQJVXQJ PDNVLPDO PDND DODW LQGHUD KDUXV GDSDW GLJXQDNDQ XQWXN PHODNXNDQ REVHUYDVL 6XPEHU EHODMDU DQJ PHPXQJNLQNDQ XQWXN LWX DGDODK OLQJNXQJDQ 6LVZDDQJEHULQWHUDNVLGHQJDQJXUXGDSDWPHQJJXQDNDQEHEHUDSDLQGHUDDQJPXQJNLQ VHPHQWDUD EHULQWHUDNVL GHQJDQ EXNX KDQD PHQJJXQDNDQ LQGHUD PDWD 'HQJDQ GHPLNLDQ XUXWDQVXPEHUEHODMDUGDULDQJSDOLQJVHVXDLNHDQJNXUDQJVHVXDLGLOLKDWGDULLQWHQVLWDV SHQJJXQDDQLQGHUDDGDODKOLQJNXQJDQVHNLWDU±JXUXVLVZD.81,-$:$%$1( 0DWHULSHQJDDDQ ,QWHQVLWDVEHODMDUVLVZDEDQDNGLSHQJDUXKLROHKVHEHUDSDEDQDNLQGHUDDQJWHUOLEDW GLGDODPSHPEHODMDUDQWHUVHEXWGDQVHEHUDSDMDXKVLVZDEHUSDUWLVLSDVLDNWLI$GDKXEXQJDQ DQJHUDWDQWDUDNHWHUOLEDWDQVLVZDGHQJDQLQJDWDQ 62$/ 8QWXN PHQJDMDUNDQ WRSLNWRSLN DQJ DEVWUDN PLVDOQD SURVHV VLQWHVLV SURWHLQ PHGLD SHPEHODMDUDQDQJVHVXDLXQWXNPHPEDQWXVLVZDPHPDKDPLNRQVHSDQJGLDMDUNDQDGDODK « $ JDPEDUEHUZDUQDSURVHVVLQWHVLVSURWHLQ % PRGHOVLQWHVLVSURWHLQGDULVWURIRDP EXNXDQJPHPXDWJDPEDUVLQWHVLVSURWHLQGDQNHWHUDQJDQOHQJNDS ' SRZHUSRLQWDQLPDVLSURVHVVLQWHVLVSURWHLQ ( VXDUDJXUXDQJPHQMHODVNDQSURVHVVLQWHVLVSURWHLQ 3(0%$+$6$1 3HPEHODMDUDQ EHUODQJVXQJ PDNVLPDO MLND PHPDQIDDW SHVDQ YLVXDO GDQ DXGLR WHRUL GXD FRGLQJ

129. NDUHQDSURVHVKDUXVGLVHUWDLJHUDNDQEDJDLPDQDSURVHVLWXWHUMDGL2OHKNDUHQDLWX PHGLDDQJSDOLQJVHVXDLDGDODKSRZHUSRLQWGHQJDQDQLPDVL.81,-$:$%$1' 0DWHUL3HQJDDDQ 0HGLDDGDODKVDOXUDQXQWXNPHQDPSDLNDQSHVDQ-DGLPHGLDEHUVLIDWZDMLEKDUXV DGD VHODPD SHPEHODMDUDQ 0HGLD EXNDQ DODW EDQWX WHWDSL VDOXUDQ XWDPD GL GDODP PHQDPSDLNDQ LQIRUPDVL SHPEHODMDUDQ 3DUD DKOL VXGDK PHQFRED PHQJJRORQJ PHGLD EHUGDVDUNDQMHQLVGDQNDUDNWHULVWLNQDWHWDSLVHPXDQDPHPLOLNLNHWHUEDWDVDQ6DODKVDWX NODVLILNDVLPHGLDDGDODKVHEDJDLEHULNXW 62$/ 'LGDODPUHQFDQDSHODNVDQDDQSHPEHODMDUDQ533

130. VNHQDULRULQFLSHODNVDQDDQSHPEHODMDUDQ GDSDWGLWHPXNDQSDGDNRPSRQHQ533« $ UXPXVDQWXMXDQSHPEHODMDUDQ % PHWRGHSHQGHNDWDQPRGHOSHPEHODMDUDQ ODQJNDKODQJNDKSHPEHODMDUDQ ' UXPXVDQNRPSHWHQVLSHPEHODMDUDQ ( SHQWDKDSDQSHPEHODMDUDQ 3(0%$+$6$1 'DULSLOLKDQMDZDEDQSDGDSLOLKDQMDZDEDQ%PHWRGHSHQGHNDWDQPRGHOSHPEHODMDUDQ'L GDODPNRPSRQHQLQLWLGDNGLWXOLVVNNHQDULRULQFLSHODNVDQDDQSHPEHODMDUDQPHODLQNDQKDQD PHQFDQWXPNDQ QDPD PHWRGHSHQGHNDWDQPRGHO SHPEHODMDUDQ 6HPHQWDUD SDGD SLOLKDQ MDZDEDQ(SHQWDKDSDQSHPEHODMDUDQEXNDQPHUXSDNDQNRPSRQHQ533'HQJDQGHPLNLDQ .81,-$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ 5HQFDQD 3HODNVDQDDQ 3HPEHODMDUDQ 533

131. PHUXSDNDQ VNHQDULR ULQFL SHODNVDQDDQ SHPEHODMDUDQXQWXNPHQFDSDLVDWX.'533WLGDNPHQJDFXNHSHUWHPXDQPHODLQNDQNH.' 'HQJDQ GHPLNLDQ VDWX 533 GDSDW WHUGLUL DWDV DWDX OHELK SHUWHPXDQ WHUJDQWXQJ SDGD NRPSOHNVLWDV.'DQJEHUVDQJNXWDQ533PHUXSDNDQSHQMDEDUDQGDULVLODEXV

132. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 533KDUXVGLUDQFDQJGHQJDQEDLNNDUHQDSHUVLDSDQDQJEDLNEDJLVHRUDQJJXUXDGDODK VHSDUXKGDULVXNVHV'LGDODPPHQJHPEDQJNDQ533WHUGDSDWNRPSRQHQNRPSRQHQXWDPD LGHQWLWDV 6..' ,QGLNDWRU7XMXDQ 0DWHUL 3HODMDUDQ 3HQGHNDWDQ0RGHO0HWRGH6WUDWHJL 3HPEHODMDUDQ /DQJNDKODQJNDK SHPEHODMDUDQ SHQGDKXOXDQ NHJLDWDQ LQWL NHJLDWDQ SHQXWXS

133. 0HGLDVXPEHUEHODMDU3HQLODLDQ 6NHQDULRULQFLSHODNVDQDDQSHPEHODMDUDQGLGDODP533GDSDWGLWHPXNDQGLODQJNDK ODQJNDKSHPEHODMDUDQ%LDVDQDODQJNDKODQJNDKSHPEHODMDUDQGLEDJLPHQMDGLWDKDSDQ .HJLDWDQDZDO7DKDS3HQGDKXOXDQ

134. 3DGD WDKDS LQL ELDVDQD GLJXQDNDQ XQWXN PHQDPSDLNDQ WXMXDQ PHPRWLYDVL VLVZD PHODNXNDQ DSHUVHSVL GDQ PHPXQFXONDQ PDVDODK DQJ DNDQ GLMDZDE PHODOXL SHPEHODMDUDQLQL .HJLDWDQ,QWL7DKDS8WDPD

135. 7DKDSLQLPHUXSDNDQNHJLDWDQDQJGLUDQFDQJXQWXNPHODNXNDQNHJLDWDQGDODPUDQJND PHQMDZDEUXPXVDQPDVDODKDQJPXQFXOGLWDKDSDZDO%HQWXNNHJLDWDQGLWDKDSLQL GDODPEHQWXNSHQJDPDWDQDWDXSHUFREDDQ$NKLUGDULNHJLDWDQLQLEHUXSDNDQSHQDULNDQ VLPSXODQEHUGDVDUGDWDDQJGLSHUROHKGDULSHQJDPDWDQGDQDWDXSHUFREDDQ.HVLPSXODQ PHUXSDNDQMDZDEDQDWDVPDVDODKDQJGLNHPXNDNDQGLEDJLDQDZDOVHNDOLJXVPDWHUL SHODMDUDQDQJGLSHODMDULPHODOXL533LQL .HJLDWDQSHQXWXSWDKDS3HPDQWDSDQ

136. 7DKDSLQLGLUDQFDQJXQWXNPHPSHUNXDWUHWHQVLVLVZDWHQWDQJNRQVHSDQJVXGDKGLSHODMDUL SDGDNHJLDWDQLQWL2OHKNDUHQDLWXEHQWXNNHJLDWDQSDGDWDKDSLQLELDVDQDGDODPEHUXSD HYDOXDVLPHPEXDWUDQJNXPDQPHQHPXNDQEHQWXNEHQWXNDSOLNDVLNRQVHSWHRULDWDX KXNXPDQJGLSHODMDULDWDXGDODPEHQWXNWXJDVODQMXWDQ 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU 0DPSX PHODNVDQDNDQ SHPEHODMDUDQ DQJ PHQGLGLN GHQJDQ VXDVDQD GDQ SURVHV SHPEHODMDUDQ DQJ VHVXDL GHQJDQ NDLGDK SHGDJRJLN XQWXN PHPIDVLOLWDVL SHQJHPEDQJDQ NDUDNWHU GDQ SRWHQVL GLUL VLVZD VHEDJDL SHEHODMDU PDQGLUL self- regulated learner

137. SDGD PDWD SHODMDUDQELRORJL 'DSDW PHQJLGHQWLILNDVL NDUDNWHU DQJ SHUOX GLNHPEDQJNDQ GDODP SHPEHODMDUDQ%LRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ XSDD SHQJHPEDQJDQNDUDNWHUVLVZD VHEDJDL SHEHODMDU PDQGLUL GDODPSHPEHODMDUDQ%LRORJL 62$/ 6HRUDQJ JXUX PHQJDMDU ELRORJL VHNDOLJXV PHPEDQJXQ NDUDNWHU VLVZDQD 8QWXN PDVXG WHUVHEXWGLDPHQJJXQDNDQIHQRPHQDELRORJLVHEDJDLPRGHONDUDNWHUDQJDNDQGLEDQJXQ .HWLND VHOHVDL PHQJDMDUNDQ VLNOXV KLGXS NXSXNXSX PHODOXL SHQJDPDWDQ *XUX WHUVHEXW PHPXVDWNDQSHUKDWLDQVLVZDQDXQWXNPHPSHUKDWLNDQEDJDLPDQDXODWDQJUDNXVEHUXEDK PHQMDGL NXSXNXSX DQJ LQGDK PHODOXL IDVH NHSRPSRQJ 0XODPXOD GLD PHQXQMXNNDQ NHSDGDVLVZDQDXODWDQJUDNXVEDQDNPDNDQPHQMLMLNNDQWHWDSLVHWHODKPHODOXLIDVH NHSRQSRQJXODWEHUXEDKPHQMDGLNXSXNXSXDQJLQGDK.DUDNWHUDQJVHGDQJGLPRGHONDQ ROHKJXUXWHUVHEXWPHQJJXQDNDQXODWNHSRPSRQJGDQNXSXNXSXDGDODKNDUDNWHU« $ SHQJHQGDOLDQGLUL % EHUWDQJJXQJMDZDE GLVLSOLQ ' PXGDKEHUXEDK ( VHODOXLQJLQWDKX 3(0%$+$6$1 'L GDODP IHQRPHQD ELRORJL SHUXEDKDQ XODW PHQMDGL NXSXNXSX PHODOXL IDVH NHSRPSRQJ PHQXQMXNNDQDGDQDSHULVWLZDSHQJHQGDOLDQGLUL8ODWVHODPDIDVHNHSRPSRQJWLGDNPDNDQ SXDVD

138. ,QLDGDODKSURVHVSHQJHQGDOLDQGLUL+DVLOQDXODWEHUXEDKPHQHWDV

139. PHQMDGLNXSX NXSX.81,-$:$%$1$ 0DWHUL3HQJDDDQ %LRORJL GLGHILQLVLNDQ VHEDJDL SURGXN SURVHV GDQ VLNDS 'L VDPSLQJ LWX SHUOX GLWDPEDKNDQ EDKZD IHQRPHQD ELRORJL PHQJDQGXQJ QLODLQLODL SHQGLGLNDQ VHEDJDL PRGHO NDUDNWHU6HKLQJJDGLKDUDSNDQJXUXGDQVLVZDDQJEHODMDUELRORJLEHUEDVLVIHQRPHQDWHUWHQWX MDQJDQEHUKHQWLSDGDIHQRPHQDELRORJLLWXVHQGLULWHWDSLSHUOXSXODIHQRPHQDLWXGLPDNQDL VHKLQJJDGDSDWEHUSHUDQVHEDJDLPRGHONDUDNWHU 6HEDJDLFRQWRKNHWLNDVLVZDGLELPELQJEHODMDUNRQVHSPHWDPRUSKRVLVSDGDNXSXNXSX VLVZDEHODMDUQDPDWDKDSDQPHWDPRUSKRVLVEHUDSDZDNWXVHWLDSWDKDSDQGDQEDJDLPDQD SURVHVDQJWHUMDGLSDGDVHWLDSWDKDSDQ6LVZDEHODMDUNRQWHQELRORJLQD *DPEDU6LNOXV+LGXS.XSXNXSXQVHEDJDL0RGHO.DUDNWHU -DGL GHQJDQ PHQJJXQDNDQ SHQGHNDWDQ VDLQWLILN VLVZD PHODNXNDQ SHQJDPDWDQ EDJDLPDQD SURVHV SHUXEDKDQ GDUL WHOXU VDPSDL PHQMDGL NXSXNXSX GDODP EHEHUDSD KDUL 6HWHODK LWX JXUX SHUOX PHQJDMDN VLVZD PHQJDPDWL OHELK MDXK EDJDLPDQD SHUXEDKDQ XODW PHQMDGL NXSXNXSX ,QL PHUXSDNDQ PRGHO NDUDNWHU 0XODPXOD WXQMXNNDQ NHSDGD VLVZD EDJDLPDQDSHULODNX8ODWUDNXVPHUXVDNPHQMLMLNDQPHPDNDQEDQDNMHQLVWDQDPDQSHWDQL GVE 6HWHODK LWX XODW EHUKHQWL PDNDQ PHODNXNDQ SHQJHQGDOLDQ GLUL 'LD PHQMDGL SXSD NHSRPSRQJ

140. +DVLOGDULSURVHVSHQJHQGDOLDQGLULLWXXODWEHUXEDKPHQMDGLNXSXNXSXDQJ LQGDKPHQDULNPDNDQDQQDWHUSLOLKGDQPHQJKDVLONDQVHVXDWXDQJEHUPXWXPDGXGVE 'DULIHQRPHQDLWXJXUXGDSDWPHPEHULSHQHNDQDQNDODXNLWDLQJLQPHQMDGLEDLNGLVHQDQJL RUDQJNLWDKDUXVSDQGDLPHQJHQGDOLNDQGLUL%DKNDQGLGDODPNLWDEVXFL$O4XUDQGLNDWDNDQ ³+DL RUDQJ EHULPDQ GLZDMLENDQ NDOLDQ EHUSXDVD VHEDJDPQD RUDQJ WHUGDKXOX DJDU NDPX PHQMDGLWDTZD-DGLXQWXNWDTZDSHUOXSXDVDSHUOXSHQJHQGDOLDQGLUL'HPLNLDQSXODXODW WDGL /HELKODQMXWELVDMXJDVLVZDGLDMDNPHQJDPDWLEDJDLPDQDVXOLWQDNXSXNXSXNHOXDU GDULOXEDQJNHFLOSDGDNHSRPSRQJ6HVHRUDQJSHUQDKPHQFREDPHPEDQWXNXSXNXSXNHOXDU GHQJDQMDODQPHPSHUEHVDUXNXUDQOXEDQJ$SDDQJWHUMDGLNHPXGLDQVHXPXUKLGXSNXSX NXSXWHUVHEXWWDNELVDWHUEDQJ7HUQDWDOXEDQJVHPSLWLWXDGDODKVNHQDULR$OODK6:7DJDU

141. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi FDLUDQGLGDODPWXEXKNXSXNXSXPHQJDOLUNHVDDSQDDQJDNDQPHPEXDWVDDSPHQMDGL NXDWGDQGDSDWWHUEDQJ$OODK6:7EHUILUPDQEDKZDVHWHODKNHVXOLWDQSDVWLDGDNHPXGDKDQ -DGLSHPEHODMDUDQELRORJLGDSDWGLJXQDNDQXQWXNPHQJDMDUNDQNDUDNWHUVDODKVDWXFDUD DQJGDSDWGLODNXNDQJXQDNDQSHQGHNDWDQVDLQWLILNXQWXNEHODMDUNRQVHSELRORJLNHPXGLDQ WHPXDQGDULSHQGHNDWDQVDLQWLILNLQLGLMDGLNDQPRGHOXQWXNPHPEHQWXNNDUDNWHU 62$/ DUDSDOLQJEDLNPHQJDMDUNDQNDUDNWHUDGDODK« $ PHQMHODVNDQSHQJHUWLDQNDUDNWHUGDQFRQWRKFRQWRKQD % PHODNXNDQSHUVXDVLPHQHQWXKKDWLVHKLQJJDPXQFXOSHUDVDDQ PHPXQFXONDQNHPDXDQEHUWLQGDNPHODOXLSHPRGHODQ ' VHSHUWLODQJNDK$%GDQ ( EXNDQVHSHUWLODQJNDK$%DWDX 3(0%$+$6$1 8QWXN PHPEDQJXQ NDUDNWHU GDQ VLNDS SDGD XPXPQD VLVZD KDUXV GLEHUL SHPDKDPDQ PHQHQWXK KDWL VHFDUD SHUVXDVLI XQWXN PHPXQFXONDQ SHUDVDDQ WHUWHQWX VHKLQJJD DNDQ PHQGRURQJQDEHUWLQGDN0HPEDQJXQNDUDNWHUGLPXODLGDUL knowing – feeling – acting 'HQJDQ GHPLNLDQ MDZDEDQQ SHUWDQDDQ GL DWDV PHQJLNXWL ODQJNDK GDQ .81, -$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ DUD DQJ EDLN GLJXQDNDQ XQWXN PHQJDMDUNDQ NDUDNWHU LDODK GLODNXNDQ PHODOXL SHPEHULDQ FRQWRK DWDX SHPRGHODQ DQJ OHELK EDJXV ODJL DGDODK PHQMDGL FRQWRK 6HWLDS RUDQJPHQMDGLFRQWRKNDUDNWHUSRVLWLSEDJLRUDQJODLQ8QWXNPHPEDQJXQNDUDNWHUVLVZD KDUXVGLEHNDOLLQIRUPDVLOHELKGDKXOXWHQWDQJNDUDNWHUGDULVLVLEDLNEXUXNQDVLVZDPHPLOLNL ZDZDVDQ WHQWDQJ NDUDNWHU WHUVHEXW NQRZLQJ

142. NHPXGLDQ GLODNXNDQ RODK KDWL XQWXN PHPXQFXONDQ UDVD LEDK VLPSDWL GDQ SHGXOL IHHOLQJ

143. 0XQFXOQD IHHOLQJ LQL DNDQ PHPRWLYDVLVLVZDXQWXNEHUWLQGDNEHUEDXDWDFWLQJ

144. 'LGDODPELRORJLIHQRPHQELRORJLMXJDGDSDWGLMDGLNDQPRGHONDUDNWHU 'LGDODPELRORJLDGDNRQVHSGRPLQDVLSXQFDNMLNDSXFXNEDWDQJWLGDNGLSRWRQJ PDNDEDWDQJDNDQWHUXVWXPEXKPHPDQMDQJNDUHQDSHQJDUXKKRUPRQDXNVLQGLXMXQJ EDWDQJ7HWDSLMLNDXMXQJEDWDQJGLSRWRQJDXNVLQKLODQJGLJDQWLNDQSHUDQQDROHK DXNVLQD[LDODQJDGDGLNHWLDNGDXQWXQDVPDNDWXPEXKODKFDEDQJFDEDQJDQJ EDQDN'DULVHJLNDUDNWHULQLODKFRQWRKEHUEDJL2UDQJDQJVHQDQJEHUEDJLWLGDN DNDQPHQMDGLPLVNLQWHWDSLMXVWUXDNDQVHODOXEHUWDPEDKKDUWDQD 0ROHNXO '1$ PHPLOLNL GXD IXQJVL DLWX PDPSX PHPEHQWXN '1$ DQDN GDQ VHNDOLJXV GDSDW PHPEHQWXN PROHNXO 51$ '1$ DQDN LQL DQJ QDQWLQD DNDQ EHUJXQVL PHODNVDQDNDQ IXQJVL '1$ SDGD VHO DQDN VHGDQJ 51$ EHUIXQJVL PHODNVDQDNDQ³SHULQWDK´'1$GDODPSURVHVVLQWHVLVSURWHLQ'DULVLVLNDUDNWHU'1$ DGDODK FRQWRK SHPLPSLQ DQJ EDLN GLD PHODNXNDQ NDGHULVDVL SHPLPSLQ GDQ VHNDOLJXVDGDSHQGHOHJDVLDQWXJDVNH51$51$MXJDPHQMDODQWXJDVVHVXDLSHULQWDK '1$$PDQDK

145. 0DVLKEDQDNFRQWRKNDUDNWHUGDULIHQRPHQDELRORJL2%$$1'$7(08.$1 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU $ 3HGDJRJL 0DPSX PHQLODL GDQ PHQJHYDOXDVL SHPEHODMDUDQPHOLSXWL

146. 0HODNVDQDNDQ SHQLODLDQ RWHQWLNKROLVWLNDQJPHQFDNXS UDQDK VLNDS SHQJHWDKXDQ GDQ NHWHUDPSLODQ

147. 0HQJJXQDNDQ KDVLO SHQLODLDQ XQWXN PHQLQJNDWNDQ NXDOLWDV SHPEHODMDUDQ 'DSDW PHQHQWXNDQ DVSHN SHQLODLDQ DQJ WHSDW GDODP SHPEHODMDUDQ%LRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ EHQWXN SHQLODLDQDQJWHSDWXQWXNPHQLODL DVSHN WHUWHQWX GDODP SHPEHODMDUDQ%LRORJL 62$/ %HULNXWLQLDGDODKKDVLOEHODMDUDQJKDUXVGLDVHVPHQJJXQDNDQVWUDWHJLSHQLODLDQNLQHUMDWHV SHUEXDWDQ

148. WHQWDQJ3526(6DGDODKVHEDJDLEHULNXW.(8$/, $ .HWHUDPSLODQPHQJJXQDNDQDODW % .HWHUDPSLODQPHUDQJNDLDODW .HWHUDPSLODQPHQGHPRQVWUDVLNDQJHUDNDQWHUWHQWX ' .HWHUDPSLODQPHQJXNXUVXKXDLUPHQJJXQDNDQWKHUPRPHWHU ( .HWHUDPSLODQPHQXVXQODSRUDQSUDNWLNXP 3(0%$+$6$1 6HPXD NHWHUDPSLODQ $ VG ' PHPLOLNL SURVHGXU WHUWHQWX DQJ KDUXV GLLNXWL XQWXN GDSDW GLNDWDNDQ WHUDPSLO 2OHK NDUHQD LWX XQWXN PHPDVWLNDQ EDKZD VLVZD WHODK WHUDPSLO KDUXV GLODNXNDQSHQJDPDWDQVHODPDEHUODQJVXQJQDNHJLDWDQ6HPHPWDUDGDODPPHPEXDWODSRUDQ SUDNWLNXPWLGDNDGDSURVHGXUVSHVLILNDQJPHQHQWXNDQNXDOLWDVKDVLO-DGLNHWHUDPSODQFXNXS GLDVHVGDULSURGXNDQJGLKDVLONDQ.81,-$:$%$1( 0DWHUL3HQJDDDQ 6HPXDKDVLOEHODMDUGDODPEHQWXNNHWHUDPSLODQOHELKOHELKNHWHUDPSLODQSVLNRPRWRULN VHSHUWL PHUDQJNDL DODW PHQJJXQDNDQ DODW KDUXV GLDVHV PHQJJXQDNDQ WHV NLQHUMD WHV SHUEXDWDQ

149. .DODXNLWDLQJLQPHODNVDQDNDQWHVNLQHUMDPDNDWLJDKDODQJKDUXVGLVLDSNDQ WHUOHELKGDKXOXD

150. /HPEDU7XJDV.LQHUMDE

151. /HPEDUSHQJDPDWDQNDODXNLWDDNDQPHQLODL SURVHVVHODPDNLQHUMDLWXGLODNXNDQDWDXOHPEDUSHQLODLDQKDVLONDODXDQJDNDQGLQLODLDGDODK SURGXNGDULNLQHUMDWHUVHEXWGDQ

152. 5XEULNSHQLODLDQ RQWRKSiswa terampil melakukan presentasi lisan 7XMXDQWHUVHEXWKDUXVGLDVHV PHQJJXQDNDQWHVNLQHUMDGDQDQJGLQLODLDGDODKSURVHV SUHVHQWDVLEXNDQKDVLOQD2OHKNDUHQDLWXKDUXVGLVLDSNDQOHPEDUSHQJDPDWDQNHWHUDPSLODQ SUHVHQWDVLGDQUXEULNSHQLODLDQ RQWRK7XJDV.LQHUMD3UHVHQWDVLNDQKDVLOSUDNWLNXPVDXGDUDGLGHSDQNHODV RQWRK/HPEDU3HQJDPDWDQ /HPEDU3HQJDPDWDQ.HWHUDPSLODQ3UHVHQWDVL 1DPD««««««««««««««« 3HWXQMXN%HULODKWDQGDFHN¥

153. SDGDNRORPDQJVHVXDLXQWXNVHWLDSDVSHNDQJGLDPDWL

154. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 12 '(6.5,36,$63(.$1*',1,/$, 6.25 3UHVHQWDVLGLODNXNDQVHFDUDMHODVPXGDKGLSDKDPL WDKDSGHPLWDKDSPHQJJXQDNDQ%DKDVDDQJEDLN GDQEHQDU 6HFDUDNRQVHSWXDOPDWHULDQJGLVDMLNDQEHQDUWLGDN PHQJDQGXQJ NHVDODKDQ NRQVHS PLVNRQVHSVL

155. GDQ SHQDML PHQXQMXNNDQ SHQJXDVDDQ DQJ EDLN WHUKDGDSPDWHULDQJGLVDMLNDQ 3HQDML EHUVLIDW WHUEXND PDX PHQHULPD PDVXNDQ ELOD WHUQDWD DGD LQIRUPDVL %(1$5 DQJ EHUEHGD GHQJDQDSDDQJGLVDMLNDQ 0HQXQMXNNDQ NHPDPSXDQ PHPSHUWDKDQNDQ LGH GHQJDQDUJXPHQWDVLDQJVDQJDWEDLNGDQGLGXNXQJ ROHKEXNWLEXNWLDQJDNXUDW 3HUKDWLNDQRQWRK58%5,. HQWDQJODKSDGDNRORP XQWXNVHWLDSDVSHNELODSUHVHQWHU PHQXQMXNNDQNLQHUMDVDPD SHUVLVDWDXOHELKEDLNGDUL GHVNULSVLDVSHNDQJGLQLODL MLNDVHEDJLDQEHVDUGHVNULSVLDVSHNDQJGLQLODLGLODNXNDQDWDXWHUMDGLVHODPDSHPEHODMDUDQ MLNDVHEDJLDQEHVDUGHVNULSVLDQJWHUWXOLVXQWXNVHWLDSDVSHN7,'$.',/$.8.$1 MLNDVHPXDGHVNULSVLSDGDVHWLDSDVSHNDQJGLDPDWL7,'$.',/$.8.$1 /HPEDU SHQJDPDWDQ GDSDW EHUIXQJVL PLQLPDO XQWXN WLJD KDO

156. VHEDJDL SDQGXDQ JXUX PHPRGHONHWHUDPSLODQDQJDNDQGLODWLK

157. SDQGXDQVLVZDEHUODWLKNHWHUDPSLODQ

158. OHPEDU SHQLODLDQDQJGLJXQDNDQROHKJXUXXQWXNPHQJDVHV%LODVHPXDWDKDSDQLQLGLODNXNDQSDGD WHVNLQHUMDPDNDJXUXWHODKEHUODNXDGLOGDQVDQJDWPXQJNLQVHPXDVLVZDDNDQOXOXV 62$/ 5XPXVDQWXMXDQVHEDJDLEHULNXWSiswa terampil membuat rangkuman tentang 5 manfaat dan 5 kerugian bioteknologi modern5XPXVDQWXMXDQWHUVHEXWSDOLQJVHVXDLGLQLODLGLDVHVPHODOXL « $ WHVNLQHUMDSHQLODLDQSURVHV % WHVNLQHUMDSHQLODLDQKDVLO WHVWHUWXOLV ' SRUWRIROLR ( WXJDVSURMHN 3(0%$+$6$1 0HPEXDWUDQJNXPDQGLWHVPHQJJXQDNDQWHVNLQHUMDDWDXWHVSHUEXDWDQVLVZDKDUXVPHODNXNDQ SHNHUMDDQPHPEXDWUDQJNXPDQ%DJDLPDQDFDUDVLVZDPHPEXDWWLGDNPHQMDGLKDODQJXWDPD 7HWDSLKDVLOPHPEXDWUDQJNXPDQLWXSHQWLQJXQWXNGLDVHVDSDNDKVLVZDEHUKDVLODWDXWLGDN 2OHKNDUHQDLWXDQJSHQWLQJGLQLODLEXNDQSDGDSURVHVPHPEXDWWHWDSLSDGDSURGXNDQJ GLKDVLONDQDLWXEHUXSDUDQJNXPDQ.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ %HULNXWLQLDGDODKEHEHUDSDVWUDWHJLDVHVPHQKDVLOEHODMDUDQJELDVDQDGLJXQDNDQ 7HVNLQHUMDWHVSHUEXDWDQ

159. 3HUIRUPDQFHDVVHVVPHQWDLWXWHVDQJPHQXQWXWWHVWHH XQWXN PHODNXNDQ XQMXN NHUMD NHPXGLDQ DVHVRU PHQLODL 'XD KDO DQJ ELVD GLQLODL

160. SURVHVVDDWXQMXNNHUMDGLODNXNDQPHQJJXQDNDQOHPEDUSHQJDPDWDQGDQ

161. KDVLOXQMXN NHUMDDQJGLODNXNDQSURGXN

162. 3HQLODLDQSURGXNPHQJJXQDNDQOHPEDUSHQLODLDQKDVLONDUD 7HVWHUWXOLVSDSDUDQGSHQFLOWHVW

163. WHVNRQYHQVLRQDODLWXWHVDQJPHQXQWXWWHVWHH XQWXNPHQMDZDEVHMXPODKSHUWDQDDQVHFDUDWHUWXOLV%DQWXNEHQWXNWHVNRQYHQVLRQDO

164. VLVZD PHPLOLK UHVSRQ DQJ GLVHGLDNDQ SLOLKDQ JDQGD WHV EHQDU VDODK PHQMRGRKNDQ PHQJLVLWHPSDWDQJNRVRQJ

165. PHPEXDWUHVSRQVHQGLULPLVDOQDWHVHVVDEHEDVWHV HVVDWHUEDWDVMDZDEDQVLQJNDW 3RUWRIROLR GLGHILQLVLNDQ VHEDJDL NXPSXODQ SHNHUMDDQ VLVZD DQJ PHQXQMXNDQ XVDKD SHUNHPEDQJDQGDQNHFDNDSDQPHUHNDGDODPVDWXELGDQJDWDXOHELK.XPSXODQLQLKDUXV PHQFDNXSSDUWLVLSDVLVLVZDGDODPVHOHNVLLVLNULWHULDLVLNULWHULDVHOHNVLNULWHULDSHQLODLDQ GDQEXNWLUHIOHNVLGLUL3DOLQJWLGDNDGDGXDPDFDPSRUWRIROLRDLWX

166. 3RUWRIROLR3URVHV 3URVHV 2ULHQWHG

167. $GDODK SRUWRIROLR DQJ PHQHNDQNDQ SDGD WLQMDXDQ EDJDLPDQD SHUNHPEDQJDQSHVHUWDGLGLNGDSDWGLDPDWLGDQGLQLODLGDULZDNWXNHZDNWX

168. 3RUWRIROLR 3URGXN3URGXFW2ULHQWHG

169. $GDODKSRUWRIROLRDQJPHQHNDQNDQSDGDWLQMDXDQKDVLOWHUEDLN DQJWHODKGLODNXNDQSHVHUWDGLGLNWDQSDPHPSHUKDWLNDQEDJDLPDQDSURVHVXQWXNPHQFDSDL KDVLOLWXWHUMDGL3ULQVLSSHQLODLPHODOXLSRUWRIROLRFROOHFWNXPSXONDQ

170. VHOHFWSLOLKDQJ UHOHYDQ

171. GDQUHIOHFW 3HQLODLDQGLULVHOIDVVHVVPHQW

172. 3HQLODLDQGLULGDODPSHQLODLDQVLNDSPHUXSDNDQWHNQLN SHQLODLDQWHUKDGDSGLULVHQGLULVLVZD

173. GHQJDQPHQJLGHQWLILNDVLNHOHELKDQGDQNHNXUDQJDQ DQJ GLPLOLNL GDODP EHUSHULODNX+DVLO SHQLODLDQ GLUL VLVZD GDSDW GLJXQDNDQ VHEDJDLGDWDNRQILUPDVLSHUNHPEDQJDQVLNDSVLVZD 3HQLODLDQVHMDZDW3HHUDVVHVVPHQW

174. 0LULSGHQJDQSHQLODLDQGLULKDQDVDMDGLVLQLDQJ PHQLODLDGDODKWHPDQ-DGLVLVZDWLGDNPHQLODLGLULQDVHQGLULPHODLQNDQPHQLODLWHPDQQD -DGLSURVHVVDOLQJPHQLODLDQWDUWHPDQ 7XJDV SURHN 7XJDV SURHN DGDODK VDODK VDWX VWUDWHJL SHQLODLDQ GLPDQD VLVZD DWDX VHNHORPSN VLVZD PHODNVDQDNDQ WXJDV GDODP VDWX MDQJND ZDNWX WHUWHQWX PLVDOQD VDWX EXODQDWDXVDWXVHPHVWHU7XJDVSURHNELDVDHPQFDNXSSHUHQFDQDDQSHODNVDQDDQGDQ SHODSRUDQ$VSHNDVSHNLWXODKDQJGLQLODLROHKJXUX :DZDQFDUD6WUDWHJLSHQLODLDQGLPDQDJXUXPHQJJXQDNDQWHNQLNEHUWDQDWDWDSPXND GHQJDQVLVZDXQWXNPHQJJDOLVHMXPODKLQIRUPDVLDQJGLSHUOXNDQ $QJNHW 6WUDWHJL DVHVPHQ DQJ GLODNXNDQ GHQJDQ MDODQ PHQJLULP VHMXPODK SHUWDQDDQ WHUWXOLVNHSDGDUHVSRQGHQVLVZD

175. NHPXGLDQVLVZDPHQJLULPNHPEDOLUHVSRQQDNHSDGD JXUX 0DWHUL3HQJDDDQ %HULNXWLQLDGDODKEHEHUDSDVWUDWHJLDVHVPHQKDVLOEHODMDUDQJELDVDQDGLJXQDNDQ 7HVNLQHUMDWHVSHUEXDWDQ

176. 3HUIRUPDQFHDVVHVVPHQWDLWXWHVDQJPHQXQWXWWHVWHH XQWXN PHODNXNDQ XQMXN NHUMD NHPXGLDQ DVHVRU PHQLODL 'XD KDO DQJ ELVD GLQLODL

177. SURVHVVDDWXQMXNNHUMDGLODNXNDQPHQJJXQDNDQOHPEDUSHQJDPDWDQGDQ

178. KDVLOXQMXN NHUMDDQJGLODNXNDQSURGXN

179. 3HQLODLDQSURGXNPHQJJXQDNDQOHPEDUSHQLODLDQKDVLONDUD 7HVWHUWXOLVSDSDUDQGSHQFLOWHVW

180. WHVNRQYHQVLRQDODLWXWHVDQJPHQXQWXWWHVWHH XQWXNPHQMDZDEVHMXPODKSHUWDQDDQVHFDUDWHUWXOLV%DQWXNEHQWXNWHVNRQYHQVLRQDO

181. VLVZD PHPLOLK UHVSRQ DQJ GLVHGLDNDQ SLOLKDQ JDQGD WHV EHQDU VDODK PHQMRGRKNDQ PHQJLVLWHPSDWDQJNRVRQJ

182. PHPEXDWUHVSRQVHQGLULPLVDOQDWHVHVVDEHEDVWHV HVVDWHUEDWDVMDZDEDQVLQJNDW 3RUWRIROLR GLGHILQLVLNDQ VHEDJDL NXPSXODQ SHNHUMDDQ VLVZD DQJ PHQXQMXNDQ XVDKD SHUNHPEDQJDQGDQNHFDNDSDQPHUHNDGDODPVDWXELGDQJDWDXOHELK.XPSXODQLQLKDUXV PHQFDNXSSDUWLVLSDVLVLVZDGDODPVHOHNVLLVLNULWHULDLVLNULWHULDVHOHNVLNULWHULDSHQLODLDQ GDQEXNWLUHIOHNVLGLUL3DOLQJWLGDNDGDGXDPDFDPSRUWRIROLRDLWX

183. 3RUWRIROLR3URVHV 3URVHV 2ULHQWHG

184. $GDODK SRUWRIROLR DQJ PHQHNDQNDQ SDGD WLQMDXDQ EDJDLPDQD SHUNHPEDQJDQSHVHUWDGLGLNGDSDWGLDPDWLGDQGLQLODLGDULZDNWXNHZDNWX

185. 3RUWRIROLR 3URGXN3URGXFW2ULHQWHG

186. $GDODKSRUWRIROLRDQJPHQHNDQNDQSDGDWLQMDXDQKDVLOWHUEDLN DQJWHODKGLODNXNDQSHVHUWDGLGLNWDQSDPHPSHUKDWLNDQEDJDLPDQDSURVHVXQWXNPHQFDSDL KDVLOLWXWHUMDGL3ULQVLSSHQLODLPHODOXLSRUWRIROLRFROOHFWNXPSXONDQ

187. VHOHFWSLOLKDQJ UHOHYDQ

188. GDQUHIOHFW 3HQLODLDQGLULVHOIDVVHVVPHQW

189. 3HQLODLDQGLULGDODPSHQLODLDQVLNDSPHUXSDNDQWHNQLN SHQLODLDQWHUKDGDSGLULVHQGLULVLVZD

190. GHQJDQPHQJLGHQWLILNDVLNHOHELKDQGDQNHNXUDQJDQ DQJ GLPLOLNL GDODP EHUSHULODNX+DVLO SHQLODLDQ GLUL VLVZD GDSDW GLJXQDNDQ VHEDJDLGDWDNRQILUPDVLSHUNHPEDQJDQVLNDSVLVZD 3HQLODLDQVHMDZDW3HHUDVVHVVPHQW

191. 0LULSGHQJDQSHQLODLDQGLULKDQDVDMDGLVLQLDQJ PHQLODLDGDODKWHPDQ-DGLVLVZDWLGDNPHQLODLGLULQDVHQGLULPHODLQNDQPHQLODLWHPDQQD -DGLSURVHVVDOLQJPHQLODLDQWDUWHPDQ 7XJDV SURHN 7XJDV SURHN DGDODK VDODK VDWX VWUDWHJL SHQLODLDQ GLPDQD VLVZD DWDX VHNHORPSN VLVZD PHODNVDQDNDQ WXJDV GDODP VDWX MDQJND ZDNWX WHUWHQWX PLVDOQD VDWX EXODQDWDXVDWXVHPHVWHU7XJDVSURHNELDVDHPQFDNXSSHUHQFDQDDQSHODNVDQDDQGDQ SHODSRUDQ$VSHNDVSHNLWXODKDQJGLQLODLROHKJXUX :DZDQFDUD6WUDWHJLSHQLODLDQGLPDQDJXUXPHQJJXQDNDQWHNQLNEHUWDQDWDWDSPXND GHQJDQVLVZDXQWXNPHQJJDOLVHMXPODKLQIRUPDVLDQJGLSHUOXNDQ $QJNHW 6WUDWHJL DVHVPHQ DQJ GLODNXNDQ GHQJDQ MDODQ PHQJLULP VHMXPODK SHUWDQDDQ WHUWXOLVNHSDGDUHVSRQGHQVLVZD

192. NHPXGLDQVLVZDPHQJLULPNHPEDOLUHVSRQQDNHSDGD JXUX

193. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi %.203(7(16,352)(6,21$/ 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU % 3URIHVLRQDO 0DPSX PHUDQFDQJ GDQ PHODNVDQDNDQ SHQHOLWLDQ DQJ UHOHYDQ GHQJDQ PDVDODK SHPEHODMDUDQ VHVXDL NDLGDK SHQHOLWLDQ LOPLDK 'DSDW PHQJLGHQWLILNDVL YDULDEHOYDULDEHO GDODPSHQHOLWLDQ%LRORJL 'DSDW PHQHQWXNDQ UXPXVDQ PDVDODK DQJ WHSDWGDODPSHQHOLWLDQ%LRORJL 62$/ 6HNHORPSRN VLVZD PHODNXNDQ SHUFREDDQ XQWXN PHQJXML SHQJDUXK ZDUQD FDKDD WHUKDGDS NHFHSDWDQ SHUWXPEXKDQ NHFDPEDK NDFDQJ KLMDX 0HUHND PHPLOLK ODPSX DQJ GLEXQJNXV GHQJDQNHUWDVZDUQDPHUDKKLMDXGDQNXQLQJ9DULDEHOPDQLSXODVLSDGDSHQHOLWLDQLQLDGDODK « $ DGDWLGDNQDODPSX % ZDUQDFDKDDODPSX MHQLVNHFDPEDK ' XPXUNHFDPEDK ( ODPSX 3(0%$+$6$1 9DULDEHO DGDODK EHVDUDQ DQJ PHPLOLNL KDUJD EHUXEDK DWDX EHUYDULDVL -DGL GDODP SLOLKDQ MDZDEDQ DQJ PHUXSDNDQ YDULDEOH DLWX DGD WLGDNQD ODPSX ZDUQD FDKDD ODPSX XPXU NHFDPEDKDQJGLPLQWDGDODPVRDODGDODKYDULDEOHPDQLSXODVLDLWXYDULDEOHDQJKDUJDQD GLXEDKXQWXNNHPXGLDQGLFDULSHQJDUXKQDWHUKDGDSYDULDEOHODLQ'HQJDQGHPLNLDQMDZDEDQ DQJEHQDUDGDODKZDUQDFDKDDODPSX .81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ 9DULDEHO DGDODK EHVDUDQ DQJ KDUJDQD EHUYDULDVL RQWRK YDULDEHO -HQLV NHODPLQ KDUJDQD ODNLODNL GDQ SHUHPSXDQ RQWRK ODLQ SUHVWDVL EHODMDU KDUJDQD UHQGDK VHGDQJ WLQJJL0HGLDEXNDQYDULDEHONDUHQDWLGDNDGDKDUJDQDDQJEHUYDULDVLWHWDSLMHQLVPHGLD DGDODKYDULDEHONDUHQDKDUJDQDEHUYDULDVLPLVDOQDPHGLDGXDGLPHQVLPHGLDWLJDGLPHQVL GVE 7HUGDSDWGXDPDFDPYDULDEHODLWXYDULDEHOVHEDEGDQYDULDEHODNLEDW9DULDEHOVHEDE DGDODK YDULDEHO DQJ KDUJDQD PHPHQJDUXKL KDUJD YDULDEHO DNLEDW 9DULDEHO DNLEDW DGDODK YDULDEHO DQJ KDUJDQD EHUXEDK PHQJLNXWL SHUXEDKDQ YDULDEHO VHEDE 9DULDEHO 6(%$% PHPLOLNLEHEHUDSDMHQLVDLWX 9DULDEHOPDQLSXODVLDLWXYDULDEHOVHEDEDQJKDUJDQDGDSDWGLWHQWXNDQVHVXDLNHKHQGDN SHQHOLWLRQWRKYDULDEHOPDQLSXODVLPLVDOQDNXDWDUXVIUHNXHQVLODWLKDQNRQVHQWUDVLODUXWDQ 9DULDEHOEHEDVYDULDEHOVHEDEDQJKDUJDQDVXGDKWHUWHQWXSHQHOLWLWLGDNELVDPHQHWDSNDQ KDUJDYDULDEHOVHODLQDQJVXGDKGLWHWDSNDQ3HQHOLWLKDQDPHPLOLKGDULDQJWHUVHGLDRQWRK YDULDEHOEHEDV7LQJNDW3HQGLGLNDQ2UDQJ7XD8PXUPDVXNVHNRODK-HQLVSHNHUMDDQGDQ VHEDJDLQD+DUJDYDULDEHOWLQJNDW3HQGLGLNDQRUDQJOXOXVDQVDUMDQD60$6036'WLGDN ELVDGLXEDKODJL-HQLVSHNHUMDDQ31671,32/5,6:$67$GVW7LGDNELVDGLXEDKKDQD XQWXNNHSHUOXDQSHQHOLWLDQ 9DULDEHO PRGHUDWRU DGDODK YDULDEHO NHGXD DQJ LQJLQ GLNHWDKXL SHQJDUXKQD WHUKDGDS YDULDEHODNLEDWRQWRKBagaimana pengaruhi Pendidikan orang tua dan motivasi terhadap prestasi belajar siswa? 9DULDEHOPRGHUDWRUSDGDUXPXVDQPDVDODKGLDWDVDGDODK3HQGLGLNDQRUDQJWXDNDUHQDVHFDUD WHRUL3HQGLGLNDQRUDQJWXDGLEDQGLQJNDQPRWLYDVLOHELKUHQGDKSHQJDUXKQDWHUKDGDSSUHVWDVL VLVZD 9DULDEHONRQWURODGDODKYDUDEHODNLEDWDQJSHQJDUXKQDGLFHJDKGHQJDQMDODQGLVDPDNDQ 9DULDEHOLQWHUYHQLQJYDULDEHOVHEDEDQJSHQHOLWLWLGDNPDPSXPHQJHQGDOLNDQQDRQWRK YDULDEHOLQWHUYHQLQJPLVDOQDSURVHVELRORJLGLGDODPWXEXKVLVZDVDDWNLWDPHQHOLWLSHQJDUXK PHWRGHWHUWHQWXWHUKDGDSSUHVWDVLEHODMDUVLVZD%ROHKMDGLSURVHVGDODPGLULVLVZDEHUSHQJDUXK WHWDSLSHQHOLWLWDNELVDPHQJRQWURO 9DULDEHODNLEDWDGDGXDDLWXYDULDEHOUHVSRQGDQYDULDEHOEHEDV9DULDEHOUHVSRQGLSDVDQJNDQ GHQJDQYDULDEHOPDQLSXODVLVHGDQJYDULDEHOWHULNDWGLSDVDQJNDQGHQJDQYDULDEHOEHEDV %HULODKWDQGDFHN¥

194. GDODPNXUXQJXQWXNYDULDEHO

195. WLQJNDWVRFLDOHNRQRPL

196. XPXUPDVXNVHNRODK

197. SHUHPSXDQ

198. -HQLVPHWRGHPHQJDMDU

199. PRWLYDVL

200. NHWHUDPSLODQEHUSLNLU 62$/ 6HNHORPSRNVLVZDPHODNXNDQSHUFREDDQXQWXNPHQJHWDKXLPDQDNDKWDQDPDQDQJPHPLOLNL NHFHSDWDQWXPEXKMLNDGLWDQDPSDGDPHGLDWDQDPDQJEHUEHGD0HUHNDPHQJJXQDNDQPHGLD SDVLUWDQDKVXEXUGDQDLU5XPXVDQPDVDODKDQJDNDQGLWHOLWLROHKVLVZDWHUVHEXWDGDODK VHEDJDLEHULNXW $ %DJDLPDQDSHQJDUXKMHQLVPHGLDWDQDPWHUKDGDSNHFHSDWDQWXPEXKWDQDPDQWRPDW % 7DQDPDQWRPDWPDQDNDKDQJOHELKFHSDWWXPEXKSDGDPHGLDWDQDKVXEXU 7XPEXKDQWRPDWWXPEXKSDOLQJFHSDWSDGDPHGLDWDQDPWDQDKVXEXU ' .HFHSDWDQSHUWXPEXKDQWDQDPDQWRPDWSDGDEHUEDJDLMHQLVPHGLDEHUEHGDEHGD ( %DJDLDPDQD SHQJDUXK MHQLV WDQDPDQ WRPDW WHUKDGDS NHFHSDWDQ WXPEXKQD SDGD EHUEDJDLPHGLD 3(0%$+$6$1 LULUXPXVDQPDVDODKDQJEDLNGDQEHQDUDGDODKD

201. EHUEHQWXNNDOLPDWWDQDE

202. PHQJDQGXQJ PLQLPDOGXDYDULDEOHGDQF

203. PHPSHUWDQDNDQKXEXQJDQDQWDUYDULDEOHVHUWDVHVXDLGHQJDQ GHVNULSVL DQJ GLMHODVNDQ GL DWDV 'HQJDQ GHPLNLDQ MDZDEDQ SHUWDQDDQ WHUVHEXW DGDODK .81,-$:$%$1$ 0DWHUL3HQJDDDQ 5XPXVDQPDVDODKGLUXPXVNDQKDUXVPHPHQXKLNULWHULDDLWXEHUEHQWXNNDOLPDWWDQD PHQJDQGXQJPLQLPDOYDULDEHOGDQPHPSHUWDQDNDQKXEXQJDQDQWDUYDULDEHO%LODKDQD EHUEHQWXNNDOLPDWWDQDGDQPHQJDQGXQJYDULDEHOWHWDLWLGDNPHPSHUWDQDNDQKXEXQJDQDQWDU YDULDEHOGLVHEXWGHQJDQSHUWDQDDQSHQHOLWLDQ RQWRKUXPXVDQPDVDODKBagaimanakah pengaruh jenis metode terhadap prestasi belajar siswa? 5XPXVDQPDVDODKKDUXVGLMDZDEPHODOXLHNVSHULPHQGDQKDVLOQDEHUXSDSHQMHODVDQ RQWRKUXPXVDQSHUWDQDDQ3HQHOLWLDQÖBagaimana prestasi belajar siswa?

204. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 5XPXVDQSHUWDQDDQGLMDZDEPHODOXLSHQJDPDWDQGDQKDVLOEHUXSDGHVNULSVL 'L GDODP UXPXVDQ PDVDODK ELVD MDGL WHUGDSDW OHELK GDUL VDWX YDULDEHO WHWDSL WLGDN PHPSHUWDQDNDQ KXEXQJDQ DQWDU YDULDEHO WHUVHEXW RQWRK UXPXVDQ SHUWDQDDQ DQJ PHQJDQGXQJOHELKGDULVDWXYDULDEHOBagaimana penghasilan orang tua dan prestasi belajar siswa? %HULODKWDQGDFHN¥

205. GDODPNXUXQJXQWXNUXPXVDQPDVDODK

206. $SDNDKSHQJKDVLORUDQJWXDPHPHQJDUXKLSUHVWDVLVLVZD

207. 0DQDNDKDQJOHELKSDQGDLVLVZDSHUHPSXDQDWDXVLVZDODNLODNL

208. 0DQDNDKDQJOHELKFHSDWSHUWXPEXKDQNHFDPEDKDQJGLWXPEXKNDQGDODPSRWSODVWLN DWDXSRWWDQDK

209. $GDNDKSHQJDUXKFDKDDWHUKDGDSWLQJJLEDWDQJWDQDPDQ 1R .RPSHWHQVL DSDLDQ3HPEHODMDUDQ ,QGLNDWRU % 3URIHVLRQDO 0HQJXDVDL WHRUL DSOLNDVL SHODMDUDQ DQJ GLDPSX PHQGDODP SDGD ELGDQJ PHOLSXWL

210. NHDQHNDUDJDPDQ PDNKOXN KLGXS

211. VWUXNWXU SHUNHPEDQJDQ WXPEXKDQ

212. VWUXNWXU SHUNHPEDQJDQ KHZDQ

213. ILVLRORJLWXPEXKDQ

214. ILVLRORJLKHZDQPDQXVLD

215. SHZDULVDQVLIDWGDQHYROXVL PDWHULVHFDUDELRORJL

216. KXEXQJDQ PDNKOXN KLGXS GDQOLQJNXQJDQ

217. SHUNHPEDQJDQELRORJL 0HQJDQDOLVLVNDUDNWHULVWLN9LUXV 0HPHULQFL.DUDNWHULVWLN(XEDFWHULD GDQ$UFKHEDFWHULD 0HQJDQDOLVLVFLULSURWLVWD 0HQJDQDOLVLVVLNOXVKLGXSMDPXU 0HPHULQFLFLULFLULWXPEXKDQOXPXW 0HPHULQFLFLULWXPEXKDQSDNX 0HPHULQFLFLULJRORQJDQWXPEXKDQ JPQRVSHUPDH 0HPHULQFLFLULJRORQJDQWXPEXKDQ DQJLRVSHUPDH 0HQJLGHQWLILNDVLKHZDQJRORQJDQ DYHUWHEUDWD 0HQJLGHQWLILNDVLKHZDQJRORQJDQ YHUWHEUDWD 62$/ 6XVXQDQWXEXKYLUXVWHUVXVXQDWDVSURWHLQDQJPHPEXQJNXVDVDPLQWLVHEDJDLSHPEDZDVLIDW 9LUXVSDUDVLWREOLJDWWLGDNELVDKLGXSNDODXWLGDNPHPSDUDVLWLPDNKOXNKLGXSDWDXMDULQJDQ KLGXSODLQ$ODVDQEHULNXWDQJPHQGXNXQJYLUXVKLGXSVHFDUDSDUDVLWDGDODK« $ YLUXVWLGDNPHPSXQDL³LQWL´DQJPHQJDWXUSURVHVGLGDODPWXEXKQD % YLUXVPHPLOLNLDVDPLQWLDQJ³PHQGRURQJ´YLUXVXQWXNKLGXSSDUDVLW YLUXVWLGDNPDPSXPHQVLQWHVLVVHPXDNHEXWXKDQQDNDUHQDWLGDNPHPLOLNLRUJDQHO ' OLQJNXQJDQWXEXKLQDQJVDQJDWVHVXDLXQWXNNHKLGXSDQYLUXV ( YLUXVWLGDNPHPLOLNLGLQGLQJVHOVHKLQJJDWDNPDPSXEHUWDKDQGLOXDUVHO 3(0%$+$6$1 0DNKOXNKLGXSPHPHUOXNDQEDKDQEDKDQSHQXVXQVHOVHOQD8QWXNPHPHQXKLNHEXWXKDQ DNDQEDKDQWHUVHEXWPDNKOXNKLGXSPHQVLQWHVLVQDPHODOXLRUJDQHORUJDQHODQJGLPLOLNL 9LUXVWLGDNPHPLOLNLRUJDQHOROHKNDUHQDLWXXQWXNPHQVLQWHVLVVHJHQDSNHEXWXKDQQDYLUXV ³PHPLQMDP´RUJDQHOLQDQJQD.81,-$:$%$1 0DWHUL3HQJDDDQ 9LUXVEHUVLIDWSDUDVLWREOLJDWNDUHQDYLUXVWLGDNPHPLOLNLRUJDQHODQJGDSDWGLJXQDNDQ XQWXN PHODQJVXQJNDQ PHWDEROLVP DQJ PHPEDQWX PHPHQXKL NHEXWXKDQQD 7XEXK YLUXV SDUWLNHO

218. KDQDWHUVXVXQDWDVDVDPLQWL'1$DWDX51$DQJGLVHOXEXQJLROHKSURWHLQDQJ GLVHEXWFDSVRPHUH3HUKDWLNDQJDPEDUYLUXVEHULNXW %HUGDVDUNDQ VWUXNWXU WHUVHEXW WDPSDN EDKZD YLUXV WLGDN PHPHOLNL RUJDQHO 3DGDKDO RUJDQHORUJDQHOVDQJDWGLSHUOXNDQXQWXNPHODNXNDQPHWDEROLVPH0LVDOQDXQWXNEHUQDSDV GLSHUOXNDQRUJDQHOPLWRNRQGULDXQWXNPHPEXDWSURWHLQGLSHUOXNDQRUJDQHOULERVRPXQWXN PHPEXDWPDNDQDQGLSHOXNDQRUJDQHONORURSODV6HPXDRUJDQHORUJDQHOWHUVHEXWWLGDNGLPLOLNL ROHK YLUXV 9LUXV PHPHUOXNDQ SURWHLQ XQWXN PHPEHQWXN FDSVRPHUH YLUXV WDN PHPLOLNL ULERVRP YLUXV SHUOX HQHUJL XQWXN DNWLYLWDVQD YLUXV WLGDN PHPLOLNL PLWRNRQGULD DWDX PHVRVRPD'HQJDQGHPLNLDQYLUXVDNDQPHQJJXQDNDQPLWRNRQGULDULERVRPHKRVSHVLQDQJ

219. 'HQJDQSHUNDWDDQODLQYLUXVDGDODKSDUDVLWHREOLJDW (XEDFWHULDROHKSDUDDKOLGLNHORPSRNNDQNHGDODPNHORPSRNSURNDURWLN.DUDNWHULVWLNDQJ PHQGXNXQJSHQJHORPSRNNDQWHUVHEXWDGDODK« $ GLQGLQJVHOQDWHUVXVXQGDULSHSWLGRJOLNDQ % VHEDJLDQEHVDUDQJJRWDQDKLGXSEHEDVVHEDJDLGHNRPSRVHU PHPEUDQHVHOWHUVXVXQDWDVOLSLGELODHUDQJGLVLVLSLPROHNXOSURWHLQ ' LQWLVHOWLGDNPHPLOLNLPHPEUDQHSHPEDWDVDQWDUDFDLUDQVHOGHQJDQFDLUDQLQWL ( PHUXSDNDQEHQWXNPDNKOXNKLGXSDZDONDUHQDEHQWXNWXEXKQDVHGHUKDQDEHUVHOVDWX 3(0%$+$6$1 3URNDURWLNGDULNDWDSUR DZDOPXODPXODNDURQ LQWL-DGLSURNDURWLFEHUPDNQDLQWL EHUVLIDW PDVLK GDODP EHQWXN DZDO DLWX EHOXP PHPLOLNL VHOXEXQJ LQWL PHPEUDQH LQWL

220. .81,-$:$%$1' 0DWHUL3HQJDDDQ (XEDNWHULD GLNHORPSRN NH GDODP SURNDURQ NDUHQD LQWL EHOXP GLVHOXEXQJL PHPEUDQH LQWL /LKDW*DPEDU

221. (XEDNWHULDWHUJRORQJPRQHUDNDUHQDHXEDFWHULDPHPLOLNLFLULPRQHUDDLWXEHUVHOVDWXLQWLVHO EHOXPPHPLOLNLPHPEUDQHVHOSURNDULRWLN

222. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 62$/ %HULNXWLQLGLEHULNDQNDUDNWHULVWLNNKDVVXDWXNHORPSRNRUJDQLVPHDQJPHPEHGDNDQQDGDUL NHORPSRNDQJODLQ.DUDNWHULVWLNNKDVNHORPSRN3URVWLVWDDGDODK« $ PXOWLVHOXOHUSURNDURWLN % XQLVHOXOHUSURNDURWLN PXOWLVHOXOXHUHXNDURWLN ' XQLVHOXOHUHXNDURWLF ( XQLVHOXOHUGDQPXOWLVHOXOHUSURNDURWLF 3(0%$+$6$1 6HPXDRUJDQLVPHPXOWLVHOXOHULWXHXNDURWLNGDQGJRORQJNDQNHGDODPWXPEXKDQKHZDQDWDX MDPXUVHPXDRUJDQLVPHSURNDURWLFGLJRORQJNDQNHGDODPPRQHUDGDQELDVDQDEHUVHOVDWX 6HPHQWDUD3URWLVWDLWXEHUVLIDWXQLVHOXOHUWHWDSLLQWLQDVXGDKHXNDURWLF.81,-$:$%$1 ' 0DWHULSHQJDDDQ 6HMDNWDKXQVHPXDPDNKOXNKLGXSGLNHORPSRNNDQDWDVNHORPSRNDLWX3ODQWDH )XQJL $QLPDOLD 3URWLVWD 0RQHUD 9LULRQ GDQ 3ULRQ .HORPSRN RUJDQLVPH DQJ SDOLQJ VHGHUKDQDDGDODKSULRQWXEXKQDKDQDWHUGLULDWDVSURWHLQGLWHPXNDQVHMDN3ULRQEHOXP PHPLOLNLVHODVHOXOHU

223. .HORPSRNNHGXDDQJVHGLNLWOHELKNRPSOHNVDGDODKYLULRQNHORPSRN 9LUXV

224. WXEXKWHUGLULDWDVDVDPLQWLDQJGLEXQJNXVROHKSURWHLQ9LULRQMXJDEHOXPPHPLOLNL VHOMLNDGHILQLVLVHOLWXDGDODKVLWRSODVPDEHULQWL .HORPSRN NHWLJD PRQHUD EHUVHO VDWX EHOXP PHPLOLNL PHPEUDQH LQWL SURNDULRWLN

225. NHORPSRNNHHPSDWSURWLVWDMXJDEHUVHOVDWXWHWDSLVXGDKPHPLOLNLPHPEUDQHLQWL(XNDULRWLN

226. 7LJD NHORPSRN WHUDWDV VHPXD EHUVHO EDQDN PXOWLVHOXOHU

227. 3HUEHGDDQ NHWLJDQD DGD SDGD QXWULVLDLWXFDUDRUJDQLVPHWHUVHEXWPHPHUROHKPDNDQDQ)XQJLPHPHUROHKPDNDQDQPHODOXL DEVRUSVLSHQHUDSDQVDULPDNDQDQGDULOLQJNXQJDQ7XPEXKDQPHPHUROHKPDNDQGHQJDQFDUD PHPEXDWVHQGLULPHODOXLSURWHVIRWRVLQWHVLVGDQKHZDQPHPHUROHKPDNDQDQPHODOXLSURVHV PHPDNDQPDNDQDQDQJDGDGLOLQJNXQJDQLQJHVWL

228. 62$/ *DPEDU6LNOXV+LGXS-DPXU 3HUKDWLNDQGHQJDQVHNVDPDJDPEDUVLNOXVKLGXSMDPXUDQJGLEHULNDQ-DPXU WHUVHEXWWHUPDVXNNHORPSRW« $ 0[RPFHWHV % 3KFRPFHWHV $VFRPFHWHV ' %DVLGLRPFHWHV ( 'HXWHURPFHWHV 3(0%$+$6$1 'LGDODPJDPEDUVLNOXVKLGXSWHUVHEXWWHUOLKDWEDKZDMDPXULQLPHPLOLNLKSDWLGDNEHUVHNDW PHQJKDVLO VSRUD GL GDODP NRWDN VSRUD VSRUDQJLXP

229. EHUELDN VHFDUD VHVXDO GDQ DVHNVXDO .DUDNWHULVWLNWHUVHEXWPHUXSDNDQVLIDWGDULMDPXU3KFRPFHWHVFRQWRKRhizopus sp. .81, -$:$%$1%

230. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 0DWHUL3HQJDDDQ *DPEDU MDPXU WHUVHEXW PHPLOLNL KLID DQJ WLGDN EHUVHNDW LWX PHUXSDNDQ FLUL MDPXU 3KFRPFHWHV *DPEDU GDQ GXD KLID MDPXU PHODNXNDQ SHUNDZLQDQ NRQXJDVL

231. PHPEHQWXNJDPHWDQJLDSODVPDVHOEHUJDEXQJLQWLVHOEHUDGDGLGDODPSODVPDDQJVXGDK EHUJDEXQJWHUVHEXW6HWLDSLQWLEHUVLIDWKDSORLG6HODQMXWQDJDPEDUWHUMDGLSODVPRJDP SODVPD VHO PHQJDODPL SHUNDZLQDQ SHQDWXDQ

232. PHPEHQWXN ]JRVSRUDQJLXP PXGD GL GDODPQD WHUGDSDW LQWL SRVLWLS GDQ LQWL QHJDWLYH GLVHEXW KHWHUR NDULRWLN .HPXGLDQ LQWL PHODNXNDQSHUNDZLQDQNDULRJDPL

233. PHPEHQWXN]JRVSRUDQJLXPGHQJDQLQWLGLSORLG*DPEDU

234. =JRVSRUDPHQJDODPLSHPEHODKDQPHLRVLVWXPEXKPHQMDGLKLIDDQJGLXMXQJQDWHUGDSDW VSRUDQJLXP6SRUDQJLXPDQJPHQJDQGXQJEDQDNLQWLKDVLOSHPEHODKDQVHEHOXPQDWLDS WLDSLQWLVSRUDQJLXPGHQJDQVLWRSODVPDGLNHOLOLQJLROHKVLWRSODVPDPHPEHQWXNVSRUD6HWHODK VSRUDPDVDNVHODQMXWQDVSRUDQJLXPSHFDKGDQVSRUDWHUVHEDUPDVLQJPDVLQJVSRUDWXPEXK PHQMDGLPLVHOLXPEDUX

235. GDQ

236. *DPEDU

237. EHUODQJVXQJVLNOXVKLGXSDVH[XDO 62$/ /XPXW PHPLOLNL VLNOXV KLGXS DQJ PHQXQMXNNDQ DGDQD SHUJLOLUDQ NHWXUXQDQ DWDX PHWDJHQHVLV*HQHUDVLJDPHWRILWSDGDOXPXWDGDODK« $ SURWKDOOLXP % SURWRQHPD WXPEXKDQOXPXWQDVHQGLUL ' SURWKHFD ( SUROLIHUDVL 3(0%$+$6$1 3URWKDOLXPDGDODKVDODKVDWXJHQHUDVLGDODPVLNOXVKLGXSSDNXMDGLWLGDNGLSLOLKWXPEXKDQ OXPXWVHQGLULPHQJKDVLOVSRUDMDGLWLGDNPHQJKDVLONDQJDPHWVHGDQJSURWKHDGDODKQDPD EDJLDQ WXEXK SDGD GLDWRPL -DGL GHQJDQ GHPLNLDQ JHQHUDVL DQJ PHQJKDVLONDQ JDPHW JDPHWRILW

238. SDGDOXPXWDGDODKSURWRQHPD.81,-$:$%$1% 0DWHUL3HQJDDDQ *DPEDUVLNOXVKLGXSOXPXW 3DGD JDPEDU VLNOXV KLGXS OXPXW SDGD SXFXNQD WHUGDSDW DQWKHULXP DQJ PHQJKDVLO VHO VSHUPDWR]RLGGDQSDGDOXPXWEHWLQDWHUGDSDWDUFKHJRQLXPDQJPHQJKDVLONDQVHOWHOXU6HO WHOXU GDQ VSHPDWR]RLG DGDODK VHO NHODPLQ DWDX JDPHW 'HQJDQ GHPLNLDQ WXPEXKDQ OXPXW DGDODKJHQHUDVLDQJPHQJKDVLONDQJDPHWDWDXJDPHWRILW 6HPHQWDUDLWXELODVHOWHOXUGLEXDKLROHKVHOJDPHWDNDQWHUEHQWXN]JRWHDQJVHODQMXWQD %HUGDVDUNDQ SDGD JDPEDU WHUVHEXW VLNOXV KLGXS OXPXW GDSDW GLUDQJNXP GL GDODP EDJDQ EHULNXW 62$/ 3DNXSDNXDQ PHPLOLNL EHEHUDSD MHQLV GDXQ VHVXDL IXQJVL 'DXQ DQJ EHUIXQJVL XQWXN IRWRVLQWHVLV DGDODK « $*DPHWRILW %0LNURILO 0DNURILO '7URSRILO (6SRURILO 3(0%$+$6$1 )XQJVLGDQGDQXNXUDQGDXQGDSDWGLNHWDKXLGDULQDPDDQJGLEHULNDQNHSDGDGDXQWHUVHEXW $GDPDFDPGDXQDLWXPDNURGDQPLNURILODLWXGDXQDQJEHUXNXUDQEHVDUGDQGDXQDQJ EHUXNXUDQ NHFLO 6SRURILO GDXQ DQJ PHQJKDVLONDQ VSRUD 7URSRILO GDXQ DQJ EHUIXQJVL PHODNXNDQIRWRVLQWHVLV.81,-$:$%$1' 0DWHUL3HQJDDDQ 3DNXSDNXVDQJDWXQLNSHUWDPDGDXQPXGDQDPHQJJXOXQJPHPEHQWXNFUR]LHUNHPXGLDQ GDXQ GHZDVD DGD GXD PDFDP DLWX GDXQ XQWXN IRURVLQWHVLV WURSKRILO

239. GDQ GDXQ DJ PHQJDQGXQJVSRUDXQWXNSHPELDNDQVSRURILO

240. 3HUKDWLNDQJDPEDUEHULNXW

241. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 6SRUD GDODPVRUXV GLGDXQ VSRURILO SDNX 'DXQ WURSRILO 'DXQPXGD PHQJJXOXQ JFUR]LHU

242. FLULSDNX 3DNXSDNXDQPHPLOLNL SHUJLOLUDQNHWXUXQDQ 0HWDJHQHVL

243. DLWX DQWDUDJHQHUDVL JDPHWRILO SURWKDOOLXP

244. GDQ JHQHUDVLVSRURILW DLWXSDNXSDNXDQLWX VHQGLUL 6LNOXVKLGXS SDNX SDNXDQ PHQXQMXNNDQ DGDQD PHWDJHQHVLV 62$/ .DUDNWHULVWLNEHULNXWWLGDNGLMXPSDLSDGD*PQRVSHUPDH« $ WLGDNPHPLOLNLRYDULXP % WLGDNPHPLOLNLEXQJD SHPEXDKDQWXQJJDO ' PHPSXQDLNDPELXP ( EHUDNDUVHUDEXW 3(0%$+$6$1 *PQRVSHUPDHEHUDNDUWXQJJDQJWLGDNPHPLOLNL%XQJDKDQDDGDEHQWXNNRQXVSHPEXDKDQ WXQJJDO WLGDN PHPLOLNL RYDULXP VHKLQJJD ELML ODQJVXQJ EHUNHPEDQJ SDGD EDNDO ELML DQJ GLVHEXWQXVHOOXV.81,-$:$%$1( 0DWHUL3HQJDDDQ *PQRVSHUPDHDGDODKVDODKVDWXNHORPSRNWXPEXKDQELML6SHUPDWRSKWD

245. %HUEHGDGHQJDQ $QJLRVSHUPDHELMLWLGDNWHUWXWXSGDXQEXDKPHODLQNDQWHUGDSDWGLFHODKFHODKVLVLNVWURELOXV %HULNXWDGDODKEHEHUDSDFRQWRKWXPEXKDQJPQRVSHUPDHGDQSHUEDQGLQJDQ$QJLRVSHUPDH GDQ*PQRVSHUPDH

246. Bahan Pengayaan dan Remedi, Program PGDK Kemdikbud 2019 Biologi 7XPEXKDQ ELML WHUEXND*PQRVSHUPDH

247. PHPLOLNL FLUL XWDPD DQWDUD ODLQ VHEDJDL EHULNXW

248. *PRQRVSHUPDHEHUDNDUWXQJJDQJ

249. 0HPSXQDLDNDUEDWDQJGDQGDXQVHMDWL

250. 'DXQ VHPSLW WHEDO GDQ NDNX

Pengayaan PGDK Biologi.pdf

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Pengayaan PGDK Biologi.pdf

Similaire à Pengayaan PGDK Biologi.pdf (20)

Dernier

Dernier (12)

Pengayaan PGDK Biologi.pdf